۸۷٬۶۴۰
ویرایش
جز (Hadifazl صفحهٔ روند تقریب مذاهب اسلامى در سرزمين شام (مقاله) را بدون برجایگذاشتن تغییرمسیر به روند تقریب مذاهب اسلامی در سرزمين شام (مقاله) منتقل کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
# و وجوب صدور اعلاميهای مبنی بر ممنوعيت هرگونه فعاليت تبليغی مذهبی.<br> | # و وجوب صدور اعلاميهای مبنی بر ممنوعيت هرگونه فعاليت تبليغی مذهبی.<br> | ||
در پايان با تمسک به آيه (ان هذا امتکم امه واحده...) خواسته شده است که شعار اساسی و خدشه ناپذير انديشه تقريب، عمل به مضمون اين آيه باشد. | در پايان با تمسک به آيه (ان هذا امتکم امه واحده...) خواسته شده است که شعار اساسی و خدشه ناپذير انديشه تقريب، عمل به مضمون اين آيه باشد. | ||
کليد واژهها: تجزيه ناپذيری اسلام، توهين و تکفير، فرهنگ گفتوگو، امت اسلامی. | کليد واژهها: تجزيه ناپذيری اسلام، توهين و تکفير، فرهنگ گفتوگو، امت اسلامی. | ||
سپاس خداوندی را که امت اسلامی را در اصول، فعاليتها و خاستگاههای فکری وحدت بخشيد و سلام و درود بر پيامبر امين ما، محمد بن عبدالله(صلی الله عليه وآله) که اين وحدت را سامانی محکم و جاودانه داد و سلام و درود بر خاندان و يارانی که به مکتب وحی الهی و رسالت انبيا وفادارترين مردمان اند. خداوند همه آنان را بيامرزد. | سپاس خداوندی را که امت اسلامی را در اصول، فعاليتها و خاستگاههای فکری وحدت بخشيد و سلام و درود بر پيامبر امين ما، محمد بن عبدالله(صلی الله عليه وآله) که اين وحدت را سامانی محکم و جاودانه داد و سلام و درود بر خاندان و يارانی که به مکتب وحی الهی و رسالت انبيا وفادارترين مردمان اند. خداوند همه آنان را بيامرزد. | ||
== گزارشی از روند تقريب == | == گزارشی از روند تقريب == | ||
خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
* الف ـ دوستی و محبت متقابل، فعالسازی بهترين همکاری ميان علمای سنی و شيعه امت اسلامی و به خاک سپردن تمام نمودهای اختلاف، تعصب دينی و تنشها. اين امر بسيار روشنی است. | * الف ـ دوستی و محبت متقابل، فعالسازی بهترين همکاری ميان علمای سنی و شيعه امت اسلامی و به خاک سپردن تمام نمودهای اختلاف، تعصب دينی و تنشها. اين امر بسيار روشنی است. | ||
* ب ـ منع نشر يا چاپ کليه کتابهايی که متضمن توهين به پيروان مذاهب ديگر باشد و عدم اجازه پخش مطالبی در رسانههای گروهی يا ايراد بعضی از سخن رانیها در مراکز (مجامع)، نهادها (باشگاهها)ی فرهنگی که به مسائل اختلافی دامن بزند. اين جهت گيری دولت سوريه و ديگر کشورها در سرزمين شام است. | * ب ـ منع نشر يا چاپ کليه کتابهايی که متضمن توهين به پيروان مذاهب ديگر باشد و عدم اجازه پخش مطالبی در رسانههای گروهی يا ايراد بعضی از سخن رانیها در مراکز (مجامع)، نهادها (باشگاهها)ی فرهنگی که به مسائل اختلافی دامن بزند. اين جهت گيری دولت سوريه و ديگر کشورها در سرزمين شام است. | ||
* ج ـ محکوم کردن هر گونه برچسب تکفير و گمراهی که متوجه برخی پيروان مذاهب میشود به منظور ممانعت از برانگيختن فتنه. هم چنين تخطئه نويسندگانی که به چنين نوشتههايی میپردازند. اين چيزی است که در نوشتهها و ديگر موضع گيریهای ما کاملا قابل لمس است. | * ج ـ محکوم کردن هر گونه برچسب تکفير و گمراهی که متوجه برخی پيروان مذاهب میشود به منظور ممانعت از برانگيختن فتنه. هم چنين تخطئه نويسندگانی که به چنين نوشتههايی میپردازند. اين چيزی است که در نوشتهها و ديگر موضع گيریهای ما کاملا قابل لمس است. | ||
ما هرگز اتهامهای تکفيری را که مفتیهای اندکی از اهل سنت بی محابا نثار ديگران میکنند، نمیپذيريم، هم چنان که يورش ستمگرانه در نوشتههای برخی شيعيان به بزرگان صحابه گرامی را نيز قبول نداريم.<br> | ما هرگز اتهامهای تکفيری را که مفتیهای اندکی از اهل سنت بی محابا نثار ديگران میکنند، نمیپذيريم، هم چنان که يورش ستمگرانه در نوشتههای برخی شيعيان به بزرگان صحابه گرامی را نيز قبول نداريم.<br> | ||
خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
د | د | ||
* ـ تشويق مطالعههای مقايسه ای فقهی و عقيدتی، به ويژه در بعد مطالعات دانشگاهی تخصصی به شيوه بيان علمی صرف و احترام آميز ديدگاههای ديگران همراه با بيان دلايل و براهينی که باعث بروز نظريههای مخالفی از سوی ما يا آنها و جلوهگری مسايل با مظاهر مختلف شده است و نيز گسترش روحيه گفتوگوی سازنده و نقد علمی صرف و به دور از هر گونه توهين، تهديد، ارعاب و حمله [به ديگران]، زيرا عالمِ واقعا منصف فراتر از اختلافها قرار میگيرد و پذيرفتن عذر ديگران در اختلافها، روش مسلمان خيرخواه است؛ کسی که صاحب قلبی بزرگ، پاک و خالی از هر گونه کينه، نفرت و خودخواهیِ نفس اماره و دلسوز آينده اسلام و امت اسلامی است. | * ـ تشويق مطالعههای مقايسه ای فقهی و عقيدتی، به ويژه در بعد مطالعات دانشگاهی تخصصی به شيوه بيان علمی صرف و احترام آميز ديدگاههای ديگران همراه با بيان دلايل و براهينی که باعث بروز نظريههای مخالفی از سوی ما يا آنها و جلوهگری مسايل با مظاهر مختلف شده است و نيز گسترش روحيه گفتوگوی سازنده و نقد علمی صرف و به دور از هر گونه توهين، تهديد، ارعاب و حمله [به ديگران]، زيرا عالمِ واقعا منصف فراتر از اختلافها قرار میگيرد و پذيرفتن عذر ديگران در اختلافها، روش مسلمان خيرخواه است؛ کسی که صاحب قلبی بزرگ، پاک و خالی از هر گونه کينه، نفرت و خودخواهیِ نفس اماره و دلسوز آينده اسلام و امت اسلامی است. | ||
* هـ ـ فعاليتهای مشترک فرهنگی ميان علمای بزرگ اهل سنت و شيعه در ماه مبارک رمضان و ديگر مناسبتهای اسلامی در سطح رسمی، از جمله سخن رانی رياست محترم جمهوری اسلامی ايران، محمد خاتمی در کتابخانه ملی اسد در دمشق، شرکت گروه برجستهای از علمای اهل سنت در مراسم هفته وحدت که هر سال در تهران برگزار میشود، فعاليتهای بسيار مثبت فرهنگی رايزنی فرهنگی ايران در دمشق، مثل اجرای مسابقههای قرآنی در ماه رمضان، سخنرانیهای عمومی در مناسبتهای مربوط به اهل بيت(عليهمالسلام) و انتشار مجلههای مختلف و نشر پژوهشهای مقايسهای. | * هـ ـ فعاليتهای مشترک فرهنگی ميان علمای بزرگ اهل سنت و شيعه در ماه مبارک رمضان و ديگر مناسبتهای اسلامی در سطح رسمی، از جمله سخن رانی رياست محترم جمهوری اسلامی ايران، محمد خاتمی در کتابخانه ملی اسد در دمشق، شرکت گروه برجستهای از علمای اهل سنت در مراسم هفته وحدت که هر سال در تهران برگزار میشود، فعاليتهای بسيار مثبت فرهنگی رايزنی فرهنگی ايران در دمشق، مثل اجرای مسابقههای قرآنی در ماه رمضان، سخنرانیهای عمومی در مناسبتهای مربوط به اهل بيت(عليهمالسلام) و انتشار مجلههای مختلف و نشر پژوهشهای مقايسهای. | ||
همچنين [فعاليتهای ديگری که] در سطوح فرهنگی غير رسمی ديگر [انجام میشود] هم چون سخنرانیهايی که در آرامگاه حضرت زينب(عليهاالسلام) در [[زينبيه]] [[دمشق]] و نيز در دانشگاهها و مراکز فرهنگی دمشق به وسيله علمای شيعه و اهل سنت با حضور جمع بسياری از هر دو گروه ارائه میشود. بههمين مناسبت ما فعاليتهای مجمع [جهانی] تقريب مذاهب اسلامی در ايران را، پس از مصر، مورد قدردانی و ستايش قرار میدهيم. | همچنين [فعاليتهای ديگری که] در سطوح فرهنگی غير رسمی ديگر [انجام میشود] هم چون سخنرانیهايی که در آرامگاه حضرت زينب(عليهاالسلام) در [[زينبيه]] [[دمشق]] و نيز در دانشگاهها و مراکز فرهنگی دمشق به وسيله علمای شيعه و اهل سنت با حضور جمع بسياری از هر دو گروه ارائه میشود. بههمين مناسبت ما فعاليتهای مجمع [جهانی] تقريب مذاهب اسلامی در ايران را، پس از مصر، مورد قدردانی و ستايش قرار میدهيم. | ||
[در همين راستا] ميزگردهای حياتی، حساس و مهمی در کانالهای تلويزيونی ماهواره ای ميان علمای اهل سنت و شيعه در سوريه و لبنان برگزار میشود که طی آنها مسائل روز بررسی میشود و انسجام و هم فکریهای طرفين با يکديگر روشن میگردد. | [در همين راستا] ميزگردهای حياتی، حساس و مهمی در کانالهای تلويزيونی ماهواره ای ميان علمای اهل سنت و شيعه در سوريه و لبنان برگزار میشود که طی آنها مسائل روز بررسی میشود و انسجام و هم فکریهای طرفين با يکديگر روشن میگردد. | ||
* وـ در سطح مردمی نيز شاهد نزدیکی آشکار و تفاهم جديدی ميان اهل سنت و شيعيان در موارد بسياری هستيم، از جمله: | * وـ در سطح مردمی نيز شاهد نزدیکی آشکار و تفاهم جديدی ميان اهل سنت و شيعيان در موارد بسياری هستيم، از جمله: | ||
تأکيد بر وحدت عقيده بين دو طرف، وحدت اصول ايمانی ثابت در قرآن کريم و سنت نبوی در گفتار و کردار و نيز وحدت در عبادت با ادای نمازهای واجب، صرف نظر از وسايل آن چون اذان و نحوه ايراد آن، نماز جمعه و جماعت، و نحوه انجام و ادای آنها، زيرا مهم به مورد اجرا گذاردن ارکان (اصول پايهای) اسلام است.<br> | تأکيد بر وحدت عقيده بين دو طرف، وحدت اصول ايمانی ثابت در قرآن کريم و سنت نبوی در گفتار و کردار و نيز وحدت در عبادت با ادای نمازهای واجب، صرف نظر از وسايل آن چون اذان و نحوه ايراد آن، نماز جمعه و جماعت، و نحوه انجام و ادای آنها، زيرا مهم به مورد اجرا گذاردن ارکان (اصول پايهای) اسلام است.<br> | ||
خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
* ز ـ واگذاری حساب و کتاب به خداوند متعال. به رغم وجود اختلافهای سياسی و برخی اختلافهای مذهبیِ اعتقادی يا فقهی، مهم ترين نکته اطمينان بخش برای هر مرد و زن مسلمان، تسليم مطلق خداوند متعال بودن در محاسبه خلايق در آن جهان است. خداوند سبحان هم چنان که میفرمايد: «وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّة مِنْ خَرْدَل أَتَيْنا بِها وَ کفی بِنا حاسِبِينَ <ref>انبیاء(21):47.</ref>؛ و ما در روز رستاخيز ترازوهای دادگر را به کار مینهيم، آنگاه بر هيچ کس ستمی نخواهد رفت و اگر کرداری هم سنگ دانه خردلی باشد، آن را به شمار خواهيم آورد و تنها علم ما از همه حساب گران کفايت خواهد کرد. اگر خطايی عمدی وجود داشته باشد، مرتکبان آن را محاسبه خواهد کرد». | * ز ـ واگذاری حساب و کتاب به خداوند متعال. به رغم وجود اختلافهای سياسی و برخی اختلافهای مذهبیِ اعتقادی يا فقهی، مهم ترين نکته اطمينان بخش برای هر مرد و زن مسلمان، تسليم مطلق خداوند متعال بودن در محاسبه خلايق در آن جهان است. خداوند سبحان هم چنان که میفرمايد: «وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَ إِنْ کانَ مِثْقالَ حَبَّة مِنْ خَرْدَل أَتَيْنا بِها وَ کفی بِنا حاسِبِينَ <ref>انبیاء(21):47.</ref>؛ و ما در روز رستاخيز ترازوهای دادگر را به کار مینهيم، آنگاه بر هيچ کس ستمی نخواهد رفت و اگر کرداری هم سنگ دانه خردلی باشد، آن را به شمار خواهيم آورد و تنها علم ما از همه حساب گران کفايت خواهد کرد. اگر خطايی عمدی وجود داشته باشد، مرتکبان آن را محاسبه خواهد کرد». | ||
بر اين اساس، اهل سنت و شيعيان همگی بايد کار حساب و رسيدگی به خطاهای [بندگان خدا]را به خدا واگذارند، اعم از اين که مربوط به عدالت صحابه يا زير سؤال بردن برخی از آنان باشد يا مرتبط با مسئله خلافت يا امامت يا مسائل متعلق به امور اجتهادی، چرا که اگر مجتهد درست اجتهاد کرده باشد، دو ثواب و اگر خطا کرده باشد، يک ثواب برايش منظور میشود، تا زمانی که بيشترين تلاش خود را برای نيل به حق و صواب به کار میبرد و تا وقتی که از پختگی علمی و توانايی اجتهاد، حسن نيت، عدالت و پرهيزکاری برخوردار است، به صورتی که کسی از او فرو غلطيدن در لغزشها و خطاهای فاحش را نديدهاست تا اين که صلاحيتش او را در نيل به حق، راه هدايت و راه رشد کمک کند. اصل راهنمای اهل سنت [در اين مورد] چنين است: آنها خونهايی هستند که خداوند متعال شمشيرهایما را از [آلودگی به] آنها پاک نموده است، پس زبان خود را بدانها آلوده نمیسازيم و آن چه ميان صحابه اتفاق افتاده، نوعی از اجتهاد است، زيرا به نظر ما صحابه افراد عادلی هستند. | بر اين اساس، اهل سنت و شيعيان همگی بايد کار حساب و رسيدگی به خطاهای [بندگان خدا]را به خدا واگذارند، اعم از اين که مربوط به عدالت صحابه يا زير سؤال بردن برخی از آنان باشد يا مرتبط با مسئله خلافت يا امامت يا مسائل متعلق به امور اجتهادی، چرا که اگر مجتهد درست اجتهاد کرده باشد، دو ثواب و اگر خطا کرده باشد، يک ثواب برايش منظور میشود، تا زمانی که بيشترين تلاش خود را برای نيل به حق و صواب به کار میبرد و تا وقتی که از پختگی علمی و توانايی اجتهاد، حسن نيت، عدالت و پرهيزکاری برخوردار است، به صورتی که کسی از او فرو غلطيدن در لغزشها و خطاهای فاحش را نديدهاست تا اين که صلاحيتش او را در نيل به حق، راه هدايت و راه رشد کمک کند. اصل راهنمای اهل سنت [در اين مورد] چنين است: آنها خونهايی هستند که خداوند متعال شمشيرهایما را از [آلودگی به] آنها پاک نموده است، پس زبان خود را بدانها آلوده نمیسازيم و آن چه ميان صحابه اتفاق افتاده، نوعی از اجتهاد است، زيرا به نظر ما صحابه افراد عادلی هستند. | ||
* ح ـ محبت ا هل بيت. اهل سنت و شيعيان در گرامی داشت اهل بيت و محبت و دوستی آنان وجه اشتراک دارند، زيرا خداوند در قرآن میفرمايد: «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبی <ref>شوری(42): 23.</ref>؛ بگو: برای اين رسالت از شما مزدی نمیخواهم، جز دوستداری خويشاوندان خود را». قتاده میگويد: مشرکان گفتند: «لابد محمد در برابر آن چه ارائه میدهد، درخواست مزد میکند.» در پی اين سخن آيه فوق نازل شد تا آنان را به دوستی وی و مهربانی به خويشان پيامبر، ترغيب کند. در حديث آمده است: «فرزندان خود را بر سه خصلت تربيت کنيد: عشق به پيامبر، عشق به خاندان او و تلاوت قرآن، زيرا حاملان قرآن در روزی که در آن سايه ای جز سايه خدا نيست، همراه با پيامبران و برگزيدگان خداوند زير سايه خدا خواهند بود.» <ref>صاحب الفردوس و ابن النجار به نقل از علی(رضي الله عنه) اين حديث را روايت كردهاند، ولی هم چنان كه سيوطی يادآور شده، حديث ضعيفی است و به حديث ضعيف تنها در جنبههای مثبت عمل میشود.</ref> نمازهای واجب يا مستحبی نيز جز با سلام و درود بر محمد و آلمحمد(صلیاللهعليهوآله) صحيح نيست. | * ح ـ محبت ا هل بيت. اهل سنت و شيعيان در گرامی داشت اهل بيت و محبت و دوستی آنان وجه اشتراک دارند، زيرا خداوند در قرآن میفرمايد: «قُلْ لا أَسْئَلُکمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبی <ref>شوری(42): 23.</ref>؛ بگو: برای اين رسالت از شما مزدی نمیخواهم، جز دوستداری خويشاوندان خود را». قتاده میگويد: مشرکان گفتند: «لابد محمد در برابر آن چه ارائه میدهد، درخواست مزد میکند.» در پی اين سخن آيه فوق نازل شد تا آنان را به دوستی وی و مهربانی به خويشان پيامبر، ترغيب کند. در حديث آمده است: «فرزندان خود را بر سه خصلت تربيت کنيد: عشق به پيامبر، عشق به خاندان او و تلاوت قرآن، زيرا حاملان قرآن در روزی که در آن سايه ای جز سايه خدا نيست، همراه با پيامبران و برگزيدگان خداوند زير سايه خدا خواهند بود.» <ref>صاحب الفردوس و ابن النجار به نقل از علی(رضي الله عنه) اين حديث را روايت كردهاند، ولی هم چنان كه سيوطی يادآور شده، حديث ضعيفی است و به حديث ضعيف تنها در جنبههای مثبت عمل میشود.</ref> نمازهای واجب يا مستحبی نيز جز با سلام و درود بر محمد و آلمحمد(صلیاللهعليهوآله) صحيح نيست. | ||
اين محبت روزنه اميد و اساس هم گرايی در تحقق وفاق ميان اهل سنت و شيعيان است؛ هر چند شيعيان مفهوم اهل بيت را تنها به اصحاب کسا (علی، فاطمه، حسن و حسين(عليهمالسلام)) منحصر میسازند و اهل سنت گستردگی بيشتری به آن داده، میگويند: «درست تر آن است که آنها کسانی هستند که زکات برايشان حرام شده است و ايشان شامل خاندان علی، خاندان جعفر، خاندان عقيل و خاندان عباس میشود.» <ref>سبل السلام، ج 1، ص 193.</ref> مادران مومنان (زنان پيامبر(صلیالله عليهوآله)) نيز در شمار اهلبيت قرار دارند، به دليل قول خداوند متعال در آيهای که درباره آنها وارد شده است و عنوان آن: «يا نساء النبی» و آخر آن چنين است: «إِنَّما يُرِيدُ اللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکمْ تَطْهِيراً <ref>احزاب(33): 32.</ref>؛ خداوند میخواهد از شما اهل بيت هر پليدی را بزدايد و شما را به شايستگی پاک گرداند.» | اين محبت روزنه اميد و اساس هم گرايی در تحقق وفاق ميان اهل سنت و شيعيان است؛ هر چند شيعيان مفهوم اهل بيت را تنها به اصحاب کسا (علی، فاطمه، حسن و حسين(عليهمالسلام)) منحصر میسازند و اهل سنت گستردگی بيشتری به آن داده، میگويند: «درست تر آن است که آنها کسانی هستند که زکات برايشان حرام شده است و ايشان شامل خاندان علی، خاندان جعفر، خاندان عقيل و خاندان عباس میشود.» <ref>سبل السلام، ج 1، ص 193.</ref> مادران مومنان (زنان پيامبر(صلیالله عليهوآله)) نيز در شمار اهلبيت قرار دارند، به دليل قول خداوند متعال در آيهای که درباره آنها وارد شده است و عنوان آن: «يا نساء النبی» و آخر آن چنين است: «إِنَّما يُرِيدُ اللّهُ لِيُذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَکمْ تَطْهِيراً <ref>احزاب(33): 32.</ref>؛ خداوند میخواهد از شما اهل بيت هر پليدی را بزدايد و شما را به شايستگی پاک گرداند.» | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۲۸: | ||
اين مطالب را خيلی صريح بيان کردم. اگر چنين نکنيم، کار و روش ما بيهوده خواهد بود و در نهان، کاری میکنيم که با آن چه در عمل و ظاهر انجام میشود، متفاوت است. <br> | اين مطالب را خيلی صريح بيان کردم. اگر چنين نکنيم، کار و روش ما بيهوده خواهد بود و در نهان، کاری میکنيم که با آن چه در عمل و ظاهر انجام میشود، متفاوت است. <br> | ||
بايد شعار اساسی و خدشه ناپذير خود را، هم در تئوری و هم در عمل، آيه: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ <ref>انبیاء(21): 92</ref>؛ به راستی اين آيين شماست، آيينی يگانه و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستيد»، قرار دهيم. سپاس خدای را که پيش از وجود مذاهب و فرقهها و تقسيم مسلمانان به گروههای مختلف و دستههای متخاصم، نعمت | بايد شعار اساسی و خدشه ناپذير خود را، هم در تئوری و هم در عمل، آيه: «إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ أَنَا رَبُّکمْ فَاعْبُدُونِ <ref>انبیاء(21): 92</ref>؛ به راستی اين آيين شماست، آيينی يگانه و منم پروردگار شما، پس مرا بپرستيد»، قرار دهيم. سپاس خدای را که پيش از وجود مذاهب و فرقهها و تقسيم مسلمانان به گروههای مختلف و دستههای متخاصم، نعمت ايمان و اسلام را ارزانی ما داشت. <br> | ||
== پانویس == | == پانویس == |