۸۷٬۹۳۹
ویرایش
مدارس علمیه افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'علیهم السلام' به 'علیهم‌السلام') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مدارس علمیه افغانستان''' عنوان مدخلی است که به معرفی اجمالی برخی از مهمترین مدارس علمیه کشور [[افغانستان]] می‌پردازد و وضعیت کلی آن را تشریح می‌کند. | '''مدارس علمیه افغانستان''' عنوان مدخلی است که به معرفی اجمالی برخی از مهمترین مدارس علمیه کشور [[افغانستان]] می‌پردازد و وضعیت کلی آن را تشریح می‌کند. | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
روحانیت در افغانستان دارای تشکیلات منسجم و سلسله مراتبی نبوده و نیست. اما مدارج علمی مانند [[ملا]]، [[مولوی]] و [[مفتی]] در میان علمای | روحانیت در افغانستان دارای تشکیلات منسجم و سلسله مراتبی نبوده و نیست. اما مدارج علمی مانند [[ملا]]، [[مولوی]] و [[مفتی]] در میان علمای اهل‌سنت به ترتیب برای آنها تعریف گردیده است. با این حال، این عناوین بیانگر وجود یک نظم اجتماعی میان علما نیست. | ||
علما و روحانیون تحصیلات خود را در مکتب‌خانه‌ها شروع می‌کند و بعد وارد مدارس می‌گردند. اداره این مکتب خانه‌ها به عهده ملا‌ها است که در آن سواد اولیه مانند قرآن کریم، پنچ کتاب، بوستان سعدی و مقداری ادبیات عرب آموخته می‌شود. مدرسه مرحله بالاتری از تعلیم است که توسط مولوی‌ها اداره می‌گردد. در این مدارس، دانش‌آموزان اغلب ادبیات عرب، معانی، فقه، حدیث، تفسیر می‌خوانند. تنها در برخی مدارس کلام و فلسفه نیز تدریس میشدهاند. اکنون اما، هیچ نوع رابطهای میان مدارس دینی با فلسفه و کلام وجود ندارد. فقه به عنوان علم برتر در مدارس دینی می‌باشد. | علما و روحانیون تحصیلات خود را در مکتب‌خانه‌ها شروع می‌کند و بعد وارد مدارس می‌گردند. اداره این مکتب خانه‌ها به عهده ملا‌ها است که در آن سواد اولیه مانند قرآن کریم، پنچ کتاب، بوستان سعدی و مقداری ادبیات عرب آموخته می‌شود. مدرسه مرحله بالاتری از تعلیم است که توسط مولوی‌ها اداره می‌گردد. در این مدارس، دانش‌آموزان اغلب ادبیات عرب، معانی، فقه، حدیث، تفسیر می‌خوانند. تنها در برخی مدارس کلام و فلسفه نیز تدریس میشدهاند. اکنون اما، هیچ نوع رابطهای میان مدارس دینی با فلسفه و کلام وجود ندارد. فقه به عنوان علم برتر در مدارس دینی می‌باشد. | ||
قبل از سال ۱۹۴۷ مدارس مهم و شناخته شدهای در افغانستان وجود نداشت. طلاب علوم دینی | قبل از سال ۱۹۴۷ مدارس مهم و شناخته شدهای در افغانستان وجود نداشت. طلاب علوم دینی اهل‌سنت برای تحصیل به هند می‌رفتند. مدرسه دیوبند یکی از مدارس مورد علاقه طلاب اهل‌سنت کشور بود. مردم شمال کشور اما، به مدرسه «دیوان بیگی» [[بخارا]] می‌رفتند. بعد از تجزیه هند و شکل گیری کشور جدید به نام پاکستان ایالت [[خیبر پختونخواه]] کانون اصلی تحصیلات علمای اهل‌سنت افغانی قرار گرفت. در افغانستان مدارس بزرگی وجود نداشت که علما بتواند مدارج عالی علوم دینی را تکمیل نماید. اگر علمای سنی به هند و ایالت خیبر پختونخواه به پاکستان می‌رفتند. شیعیان افغان برای تکمیل مدارج عالی علوم دینی به نجف در عراق و قم در ایران مهاجرت می‌کردند. | ||
با توجه به اینکه افغانستان یکی از کشورهای اسلامی است که بیش از ۹۹ درصد جمعیت آن را مسلمانان تشکیل داده و در منطقه آسیای میانی قرار دارد، در [[کابل|کابل]] بیش از ۱۵ [[مدرسه علمیه|مدرسه علمیه]] دینی شاخص و فعال قرار دارد، که از این میان پنج مدرسه حنفی مذهب و باقی این مدارس جعفری هستند. | با توجه به اینکه افغانستان یکی از کشورهای اسلامی است که بیش از ۹۹ درصد جمعیت آن را مسلمانان تشکیل داده و در منطقه آسیای میانی قرار دارد، در [[کابل|کابل]] بیش از ۱۵ [[مدرسه علمیه|مدرسه علمیه]] دینی شاخص و فعال قرار دارد، که از این میان پنج مدرسه حنفی مذهب و باقی این مدارس جعفری هستند. | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
برخی از مسئولین وزارت معارف افغانستان ادعا کرده‌اند که حدود 1200 مدرسه دینی ثبت شده در افغانستان وجود دارد. این در حالی است که تعداد مدارس دینی ثبت ناشده بسیار بیشتر از این مقدار است. تعداد دارالعلوم‌های فعال در افغانستان هم حدود 150 باب شمارش شده است. | برخی از مسئولین وزارت معارف افغانستان ادعا کرده‌اند که حدود 1200 مدرسه دینی ثبت شده در افغانستان وجود دارد. این در حالی است که تعداد مدارس دینی ثبت ناشده بسیار بیشتر از این مقدار است. تعداد دارالعلوم‌های فعال در افغانستان هم حدود 150 باب شمارش شده است. | ||
یک مقام ارشد وزارت معارف، به خبرنگار پیک می‌گوید که تنها ۷۳۳ مدرسه | یک مقام ارشد وزارت معارف، به خبرنگار پیک می‌گوید که تنها ۷۳۳ مدرسه دولتی، ۷۸مدرسه خصوصی، ۲۱۷دارالحفاظ دولتی، ۲۶دارالحفاظ خصوصی، 81 دارالعلوم دولتی و ۲۸دارالعلوم خصوصی در سراسر کشور، ثبت رسمی در این وزارت است. | ||
اما به گفته | اما به گفته مسئولان وزارت حج و اوقاف، نزدیک به پنج هزار مدرسه و [[دارالحفاظ]] در سراسر کشور در این وزارت ثبت شده‌اند که ازاین میان، تنها ۳۶۸مدرسه و دارالحفاظ جواز رسمی فعالیت از این وزارت با خود دارند و باقی هیچ گونه سند مجوز رسمی با خود ندارند. هرچند وزارت حج و اوقاف، آمار دقیق تری از مدرسه‌های غیررسمی در اختیار ندارد و همچنان ذبیح االله عتیق، عضو کمیسیون امور دینی و فرهنگی مجلس نمایندگان، تعداد مدرسه‌های غیررسمی را چندین برابر و حتی بیش از ده هزار مدرسه تخمین زده است. | ||
به گفته برخی از مسئولان وزارت معارف افغانستان، بیش از سه ونیم هزار مدرسه | به گفته برخی از مسئولان وزارت معارف افغانستان، بیش از سه ونیم هزار مدرسه دینی، دارالحفاظ و دارالعلوم خصوصی غیررسمی در سراسر کشورفعالیت دارند. آماری که به گفته این مسئولان در حال تغییر و افزایش است و مسئولیت شمارش و نظارت آن هم بر دوش وزارت حج و اوقاف نه، بلکه از مسئولیت‌های وزارت معارف است. | ||
== مدرسه علمیه رسالت == | == مدرسه علمیه رسالت == | ||
یکی از بزرگترین و مهمترین مدارس علمیه شیعیان افغانستان مدرسه علمیه رسالت واقع در شهر کابل است. این مدرسه، با ۵ هزار متر مربع مساحت، ۲۰ کلاس درسی، ارائه دروسی چون ادبیات عرب، منطق، اصول، فقه و تفسیر علوم قرآنی، ۲۷۰ طلبه شب خواب از ولایات مختلف و ظرفیت در حدود ۶۰۰ طلبه در کل، دو کتابخانه بزرگ، دارالقرآن و سالن‌های فراخ از بزرگترین مدارس علمیه در سطح افغانستان به شمار می‌رود. | یکی از بزرگترین و مهمترین مدارس علمیه شیعیان افغانستان مدرسه علمیه رسالت واقع در شهر کابل است. این مدرسه، با ۵ هزار متر مربع مساحت، ۲۰ کلاس درسی، ارائه دروسی چون ادبیات عرب، منطق، اصول، فقه و تفسیر علوم قرآنی، ۲۷۰ طلبه شب خواب از ولایات مختلف و ظرفیت در حدود ۶۰۰ طلبه در کل، دو کتابخانه بزرگ، دارالقرآن و سالن‌های فراخ از بزرگترین مدارس علمیه در سطح افغانستان به شمار می‌رود. | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
یکی دیگر از حوزه‌های علمیه مهم شیعیان در افغانستان حوزه علمیه خاتم النبیین «صلّی الله علیه و آله و سلم» می‌باشد که در شهر کابل قرار داشته و در یکی از نقاط بسیار خوب شهر ساخته شده است. موسس این حوزه علمیه مرحوم آیت‌الله [[آصف محسنی]] بودند که زیر بنای تقریبا 38 هزار متر مربع بوده و بودجه‌ای که برای ساخت آن در نظر گرفته شده مبلغ بیست میلیون دلار آمریکا می‌باشد که تا تابستان 1387 در حدود هفده میلیون دلار هزینه شده است. حوزه علمیه خاتم النبیین از چند بخش تشکیل شده است که عبارتند از: | یکی دیگر از حوزه‌های علمیه مهم شیعیان در افغانستان حوزه علمیه خاتم النبیین «صلّی الله علیه و آله و سلم» می‌باشد که در شهر کابل قرار داشته و در یکی از نقاط بسیار خوب شهر ساخته شده است. موسس این حوزه علمیه مرحوم آیت‌الله [[آصف محسنی]] بودند که زیر بنای تقریبا 38 هزار متر مربع بوده و بودجه‌ای که برای ساخت آن در نظر گرفته شده مبلغ بیست میلیون دلار آمریکا می‌باشد که تا تابستان 1387 در حدود هفده میلیون دلار هزینه شده است. حوزه علمیه خاتم النبیین از چند بخش تشکیل شده است که عبارتند از: | ||
1- بخش خوابگاه یا لیلیه؛ این بخش ظرفیت پذیرش1500 نفر طلبه را دارا می‌باشد | 1- بخش خوابگاه یا لیلیه؛ این بخش ظرفیت پذیرش1500 نفر طلبه را دارا می‌باشد و فعلا در حدود 122 نفر طلبه در آن سکونت دارند که دو طبقه بلوک طرف شرق حوزه به این امر اختصاص پیداکرده است. برای غذای طلاب نیز آشپز خانه با تمام امکانات در نظر گرفته شده که پذیرای طلاب می‌باشد. | ||
2- بخش کتابخانه؛ بخش دیگر حوزه را بخش کتابخانه تشکیل می‌دهد که سه طبقه به آن اختصاص داده شده است که طبقه اول آن ظرفیت سیصد هزار جلد کتاب را دارد طبقه دوم به سالن مطالعه اختصاص یافته است که شامل دوقسمت جداگانه برای خواهران وبرادران می‌باشد این سالن ظرفیت 400 نفر مطالعه کننده را در آن واحد دارا می‌باشد. طبقه سوم نیز مربوطه به بخش تحقیقات می‌باشد که در قسمت‌های علوم اسلامی، علوم انسانی وفقه فعالیت می‌کند. از این قسمت هم استادان پوهنتون وهم استادان حوزه وهم افراد بیرونی نیز استفاده می‌نمایند همین طور محصلین شیعه وسنی نیز می‌توانند ازآن استفاده نمایند. | 2- بخش کتابخانه؛ بخش دیگر حوزه را بخش کتابخانه تشکیل می‌دهد که سه طبقه به آن اختصاص داده شده است که طبقه اول آن ظرفیت سیصد هزار جلد کتاب را دارد طبقه دوم به سالن مطالعه اختصاص یافته است که شامل دوقسمت جداگانه برای خواهران وبرادران می‌باشد این سالن ظرفیت 400 نفر مطالعه کننده را در آن واحد دارا می‌باشد. طبقه سوم نیز مربوطه به بخش تحقیقات می‌باشد که در قسمت‌های علوم اسلامی، علوم انسانی وفقه فعالیت می‌کند. از این قسمت هم استادان پوهنتون وهم استادان حوزه وهم افراد بیرونی نیز استفاده می‌نمایند همین طور محصلین شیعه وسنی نیز می‌توانند ازآن استفاده نمایند. | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
== دارالعلوم عالی هرات == | == دارالعلوم عالی هرات == | ||
این مرکز دینی، متعلق به | این مرکز دینی، متعلق به اهل‌سنت، با مساحتی بالغ بر 14000 متر مربع در شهر [[هرات]]، منطقه دروازه قندهار، بخش بلوغهای دلقرار واقع شده که زیر‌مجموعه آن بدین شرح می‌باشد: ساختمان اصلی: این بنا که در قسمت شرق حوزه واقع شده، شامل کلاسهای درس و خوابگاه طلاب می‌باشد. زیربنای این ساختمان 720 متر بوده که برای ساخت 5 طبقه برنامه‌ریزی شده است. | ||
قسمت دیگر این مجموعه دارای 13 باب خانه واقع در قسمت غرب مدرسه می‌باشد که برای سکونت برخی از اساتید تدارک دیده شده که زیربنای هر کدام 110 متر می‌باشد. از دیگر قسمت‌های این مجموعه دارالإفتاء، دفتر معاونت آموزشی، کتابخانه، دفتر مجله نسیم ایمان، مهمانخانه، نانوایی، آشپزخانه و یک باب مغازه که جهت رفع نیازهای روزانه طلاب ساخته شده است می‌باشد. | قسمت دیگر این مجموعه دارای 13 باب خانه واقع در قسمت غرب مدرسه می‌باشد که برای سکونت برخی از اساتید تدارک دیده شده که زیربنای هر کدام 110 متر می‌باشد. از دیگر قسمت‌های این مجموعه دارالإفتاء، دفتر معاونت آموزشی، کتابخانه، دفتر مجله نسیم ایمان، مهمانخانه، نانوایی، آشپزخانه و یک باب مغازه که جهت رفع نیازهای روزانه طلاب ساخته شده است می‌باشد. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
8- خطبه های جمعه و درسهای تفسیر: تعدادی از اساتید حوزه، مسؤلیت خطابت و اقامه نمازهای جمعه را در برخی از مساجد جامع شهر و حوالی آن بر عهده دارند که روزهای جمعه به آن مساجد رفته و مراسم نماز جمعه را برپا میدارند. و در تعدادی از بازارهای شهر کلاسهای ترجمه و تفسیر قرآن کریم دایر گردیده که توسط برخی دیگر از اساتید حوزه در روزهای معین هفته جهت آشنایی مردم با ترجمه و معانی آیات کلام الله مجید برگزار می‌گردد. | 8- خطبه های جمعه و درسهای تفسیر: تعدادی از اساتید حوزه، مسؤلیت خطابت و اقامه نمازهای جمعه را در برخی از مساجد جامع شهر و حوالی آن بر عهده دارند که روزهای جمعه به آن مساجد رفته و مراسم نماز جمعه را برپا میدارند. و در تعدادی از بازارهای شهر کلاسهای ترجمه و تفسیر قرآن کریم دایر گردیده که توسط برخی دیگر از اساتید حوزه در روزهای معین هفته جهت آشنایی مردم با ترجمه و معانی آیات کلام الله مجید برگزار می‌گردد. | ||
9- سایت دارالعلوم هرات: این سایت، با عنوان امّت آنلاین، یکی از محدود سایتهای | 9- سایت دارالعلوم هرات: این سایت، با عنوان امّت آنلاین، یکی از محدود سایتهای اهل‌سنت کشور افغانستان بوده که تحت نظر حوزه علمیه دارالعلوم هرات جهت نفع رسانی به کافّة امت اسلامی تأسیس و راه‌اندازی شده است. سایت مذکور مطالب خود را به زبانهای فارسی و عربی منتشر کرده، که کاربران محترم با وارد کردن این آدرس (www.ommatonline.com) می توانند از سایت دیدن نمایند. | ||
10- شورای مدارس: برخی از مدارس دینی 3 ولایت کشور که عبارت‌اند از: هرات، فراه و نیمروز، شورایی جهت همبستگی هرچه بیشتر بین مدارس علوم دینی تشکیل داده‌اند که ریاست این شورا نیز برعهده حوزه علمیه دارالعلوم هرات می‌باشد. | 10- شورای مدارس: برخی از مدارس دینی 3 ولایت کشور که عبارت‌اند از: هرات، فراه و نیمروز، شورایی جهت همبستگی هرچه بیشتر بین مدارس علوم دینی تشکیل داده‌اند که ریاست این شورا نیز برعهده حوزه علمیه دارالعلوم هرات می‌باشد. | ||