۸۷٬۱۷۲
ویرایش
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'پژوهشگر ' به 'پژوهشگر ') |
||
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
تصوف در [[چین]] تا حدودی دارای تاریخی مبهم | '''تصوف در [[چین]]''' تا حدودی دارای تاریخی مبهم بوده و پژوهشهای درباره آن عمدتاً جدید است. | ||
=نخستین مرکز تصوف چین= | =نخستین مرکز تصوف چین= | ||
تصوف اسلامی از سده دهم/ شانزدهم از طریق آسیای مرکزی و خاورمیانه به چین راه یافت و ترکستان شرقی در غرب چین (امروزه ایالت سین کیانگ / شین | تصوف اسلامی از سده دهم/ شانزدهم از طریق آسیای مرکزی و خاورمیانه به چین راه یافت و ترکستان شرقی در غرب چین (امروزه ایالت سین کیانگ / شین جیانگ؛ در منابع اسلامی: کاشغر و ختن) نخستین و مهمترین مرکز تصوف در چین بود. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۱، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref><ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۴، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
=تاریخچه تصوف در چین= | =تاریخچه تصوف در چین= | ||
==سفر احمد کاسانی به کاشغر== | == سفر احمد کاسانی به کاشغر == | ||
بر طبق روایات محلی، در ۹۴۰ یکی از خواجگانِ (ده بیدی) از سمرقند به کاشغر رفت تا در مذاکرات خان کاشغر با ازبکها شرکت جوید. | بر طبق روایات محلی، در ۹۴۰ یکی از خواجگانِ (ده بیدی) از سمرقند به کاشغر رفت تا در مذاکرات خان کاشغر با ازبکها شرکت جوید. <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۱۹، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
وی خواجه احمد کاسانی (متوفی ۹۴۹) معروف به مخدوم اعظم | وی خواجه احمد کاسانی (متوفی ۹۴۹) معروف به مخدوم اعظم اولین شیخ ده بیدی بود که بنیانگذار سلسله خواجگان یا خوجههای ترکستان و نیای روحانی صوفیان چین محسوب میشود. | ||
==فرزندان کاسانی== | == فرزندان کاسانی == | ||
مخدوم اعظم مدتی در کاشغر اقامت کرد و از هر یک از دو همسرش ــ که یکی سمرقندی و دیگری کاشغری بود ــ صاحب پسری به نامهای خواجه اسحاق ولی و محمدامین شد. | مخدوم اعظم مدتی در کاشغر اقامت کرد و از هر یک از دو همسرش ــ که یکی سمرقندی و دیگری کاشغری بود ــ صاحب پسری به نامهای خواجه اسحاق ولی و محمدامین شد. | ||
خواجه اسحاقِ ولی مؤسس شاخه اسحاقیه یا قره داغلیک ( سلسله سیاهکوهی ) و خواجه هدایت اللّه معروف به آفاق/ آپاق و نیز مشهور به «ایشانْ کلان» (حک: ۱۰۸۹ـ۱۱۰۶) نوه | خواجه اسحاقِ ولی مؤسس شاخه اسحاقیه یا قره داغلیک (سلسله سیاهکوهی) و خواجه هدایت اللّه معروف به آفاق/ آپاق و نیز مشهور به «ایشانْ کلان» (حک: ۱۰۸۹ـ۱۱۰۶) نوه محمدامین بنیانگذار شاخه آفاقیه یا آق داغلیک (سلسله سفیدکوهی) گردید. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۵، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref><ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۱۹، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
==سلاسل بی جیاچانگ و مفتی== | == سلاسل بی جیاچانگ و مفتی == | ||
دو تن از تربیت یافتگان مکتب مخدوم | دو تن از تربیت یافتگان مکتب مخدوم اعظم به نامهای ما زونگ شنگ (۱۰۴۹ـ ۱۱۳۱/ ۱۶۳۹ـ۱۷۱۹) و ما تسوجن (۱۰۴۳ـ۱۱۳۴/۱۶۳۳ـ۱۷۲۲)، بترتیب سلسلههای بی جیاچانگ و مفتی را بنیان نهادند. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۰، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
==فرقه هوا سی== | == فرقه هوا سی == | ||
یکی دیگر از پیروان | یکی دیگر از پیروان او ما لای چی (۱۰۹۲ـ۱۱۸۰/ ۱۶۸۱ـ ۱۷۶۶) که مخدوم اعظم به او لقب ابوالفتوح داده بود فرقه هوا سی را بنیان نهاد. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۵، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref><ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۱۹، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
==قره داغلیکها و آق داغلیکها== | == قره داغلیکها و آق داغلیکها == | ||
===مراکز فعالیت=== | === مراکز فعالیت === | ||
قره | قره داغلیکها یارغند و یه چنگ و آق داغلیکها کاشغر و آرتوش را مرکز فعالیت خود قرار دادند. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۵، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
===محل اتکا=== | === محل اتکا === | ||
قره داغلیکها به نیروی قره قرقیزهای ناحیه تین شان جنوبی و آق داغلیکها به هواداران قرقیز و قزاق در ناحیه ایلی متکی بودند. | قره داغلیکها به نیروی قره قرقیزهای ناحیه تین شان جنوبی و آق داغلیکها به هواداران قرقیز و قزاق در ناحیه ایلی متکی بودند. <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۱۹، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
===تفاوتها=== | === تفاوتها === | ||
تفاوت عمده این دو سلسله در اجرای ذکر خفی و جلی بود. | تفاوت عمده این دو سلسله در اجرای ذکر خفی و جلی بود. | ||
===تأثیر تفاوتها=== | === تأثیر تفاوتها === | ||
این | این تفاوت بر خلاف سلسلههای خاورمیانه و ماوراءالنهر که هر دو شکل ذکر در کنار یکدیگر وجود داشت در ترکستان چین منشأ منازعه و کشمکش گردید تا آنجا که هواداران یک گروه دیگری را دیوانه خواندند <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۳۳، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> و تمام مناسبات اقتصادی و سیاسی و خانوادگی آنان قطع شد و مناقشات خونینی در گرفت <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۵، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> تا اینکه در حدود ۱۰۸۹ هدایت اللّه آفاق به قدرت سیاسی و حکومت کاشغر رسید و از شدت این دشمنیها تا حدودی کاسته شد. | ||
===انشعابات=== | === انشعابات === | ||
در دوره رهبری سیاسی آفاق انشعاباتی در سلسله رخ داد و سلسلههای | در دوره رهبری سیاسی آفاق انشعاباتی در سلسله رخ داد و سلسلههای دیگری از جمله قادریه و سهروردیه، از سمرقند به کاشغر و ختن وارد شد. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۸۹، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref><ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۶، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
==رونق نفوذ تصوف در چین== | == رونق نفوذ تصوف در چین == | ||
با رونق تجارت و افزونی رفت وآمد بازرگانان و آزادی سفر مسلمانان به مکه و آشنایی آنان با اندیشههای صوفیانه در خاورمیانه، اشاعه تصوف در چین شتاب بیشتری یافت. | با رونق تجارت و افزونی رفت وآمد بازرگانان و آزادی سفر مسلمانان به مکه و آشنایی آنان با اندیشههای صوفیانه در خاورمیانه، اشاعه تصوف در چین شتاب بیشتری یافت. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۶ـ۹۷، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
==نزاع آفاق و اسماعیل== | == نزاع آفاق و اسماعیل == | ||
در ۱۰۸۹ آخرین خان کاشغر، اسماعیل، که از گسترش نفوذ خواجگان آفاقی بیمناک شده بود، آفاق را از کاشغر راند، ولی او به کمک مغولهای قَلموق (کلموک) ساکن زونگار / جونکار به کاشغر بازگشت و پس از شکست دادن اسماعیل و تصرف یارکند، پایتخت کاشغر، قدرت را در سین کیانگ جنوبی به دست گرفت. | در ۱۰۸۹ آخرین خان کاشغر، اسماعیل، که از گسترش نفوذ خواجگان آفاقی بیمناک شده بود، آفاق را از کاشغر راند، ولی او به کمک مغولهای قَلموق (کلموک) ساکن زونگار / جونکار به کاشغر بازگشت و پس از شکست دادن اسماعیل و تصرف یارکند، پایتخت کاشغر، قدرت را در سین کیانگ جنوبی به دست گرفت. <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۳۳، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref><ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۵، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
==دوره حکومت آفاق== | == دوره حکومت آفاق == | ||
در دوره حکومت آفاق، جمعیت نامتجانس آلتی شهر، با تکیه بر اسلام و بویژه تعالیم سلسله نقشبندی هویتی مشترک یافت. | در دوره حکومت آفاق، جمعیت نامتجانس آلتی شهر، با تکیه بر اسلام و بویژه تعالیم سلسله نقشبندی هویتی مشترک یافت. | ||
سیاستهای او موجب گسترش بسیار تصوف در چین شد و هریک از فِرَق تصوف در کاشغر و یارکند و تورفان و دیگر مناطق به احداث | سیاستهای او موجب گسترش بسیار تصوف در چین شد و هریک از فِرَق تصوف در کاشغر و یارکند و تورفان و دیگر مناطق به احداث «گنبد» (تشکیلات اداره طریقت) پرداختند. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۶ـ۹۷، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
وی با وجود تحمیل مالیاتهای سنگین بر اهالی زونگار، پیروان دو سلسله آفاقیه و اسحاقیه را از مالیات معاف کرد. | وی با وجود تحمیل مالیاتهای سنگین بر اهالی زونگار، پیروان دو سلسله آفاقیه و اسحاقیه را از مالیات معاف کرد. | ||
==تقسیم حکومت خواجگان== | == تقسیم حکومت خواجگان == | ||
حکومت یکپارچه خواجگان بر کاشغر با مرگ دانیال، حاکم یارکند، در ۱۱۴۹ میان چهار پسر وی تقسیم شد. | حکومت یکپارچه خواجگان بر کاشغر با مرگ دانیال، حاکم یارکند، در ۱۱۴۹ میان چهار پسر وی تقسیم شد. <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۸۱، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
==تجزیه کاشغر== | == تجزیه کاشغر == | ||
یوسف، فرزند دانیال، تصمیم داشت با استفاده از جنگهای داخلی بین مدعیان حکومت، تمام کاشغر را تصاحب کند، | یوسف، فرزند دانیال، تصمیم داشت با استفاده از جنگهای داخلی بین مدعیان حکومت، تمام کاشغر را تصاحب کند، <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۸۱، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> اما نتوانست و کاشغر به خانات کوچک تجزیه شد؛ با این حال این منطقه همچنان در تسلط خواجگان باقی ماند و آنان کوشیدند با حمایت قلموقها از حکومت چین جدا شوند و استقلال خود را به دست آورند. <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۸۲، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
==حمله منچویا چینگ به زونگار== | == حمله منچویا چینگ به زونگار == | ||
در ۱۱۶۸ لشکریان سلسله منچویا چینگ (حک: ۱۰۵۴ـ ۱۳۳۰/ ۱۶۴۴ـ۱۹۱۲) به زونگار حمله کردند و کوشیدند حمایت دو برادر از خاندان آفاقیه (قلیچ برهان الدین معروف به خواجه بزرگ، حاکم کاشغر، و خواجه جهان معروف به خواجه کوچک، حاکم یارکند) را به دست آورند، اما آن دو در برابر آنان مقاومت کردند و حکومت مستقل کوتاه مدتی به وجود آوردند. | در ۱۱۶۸ لشکریان سلسله منچویا چینگ (حک: ۱۰۵۴ـ ۱۳۳۰/ ۱۶۴۴ـ۱۹۱۲) به زونگار حمله کردند و کوشیدند حمایت دو برادر از خاندان آفاقیه (قلیچ برهان الدین معروف به خواجه بزرگ، حاکم کاشغر، و خواجه جهان معروف به خواجه کوچک، حاکم یارکند) را به دست آورند، اما آن دو در برابر آنان مقاومت کردند و حکومت مستقل کوتاه مدتی به وجود آوردند. | ||
==پایان حکومت خواجگان== | == پایان حکومت خواجگان == | ||
سرانجام چینیها، کاشغر را در ۱۱۷۳ تسخیر کردند و حکومت خواجگان به پایان رسید. | سرانجام چینیها، کاشغر را در ۱۱۷۳ تسخیر کردند و حکومت خواجگان به پایان رسید. | ||
آن دو برادر نیز به بدخشان گریختند، اما امیر آن سامان آنان را کشت. | آن دو برادر نیز به بدخشان گریختند، اما امیر آن سامان آنان را کشت. <ref>رنه گروسه، امپراطوری صحرانوردان، ج۱، ص۸۸۲، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران ۱۳۶۵ ش.</ref> | ||
=خواجگان ترکستان شرقی= | =خواجگان ترکستان شرقی= | ||
خط ۶۶: | خط ۶۵: | ||
=سلاسل سنتی و جدید= | =سلاسل سنتی و جدید= | ||
== اختلاف سلاسل == | |||
==اختلاف سلاسل== | |||
در سدههای بعد اختلاف سلسله اسحاقیه و آفاقیه در مورد ذکر از میان رفت، اما میان سلسله سنّتی (قدیمی) صوفیانه و طریقت جدیدی که به تازگی سر بر آورده بود، مناقشاتی پدید آمد. | در سدههای بعد اختلاف سلسله اسحاقیه و آفاقیه در مورد ذکر از میان رفت، اما میان سلسله سنّتی (قدیمی) صوفیانه و طریقت جدیدی که به تازگی سر بر آورده بود، مناقشاتی پدید آمد. | ||
==رهبر سلسله جدید== | == رهبر سلسله جدید == | ||
رهبر سلسله جدید در قرن دوازدهم، عالمی اهل کانسو به نام ما مینگ هسین / مامین شین | رهبر سلسله جدید در قرن دوازدهم، عالمی اهل کانسو به نام ما مینگ هسین / مامین شین <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۱۰۰، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> بود که در سرزمینهای عربی و آسیای مرکزی تحصیلات دینی خود را تمام کرده بود. <ref>رافائل ایزرائیلی، مسلمانان چین: رویارویی دو فرهنگ، ج۱، ص۲۳۰، ترجمه حسن تقی زاده طوسی، مشهد ۱۳۶۸ ش.</ref><ref>رافائل ایزرائیلی، مسلمانان چین: رویارویی دو فرهنگ، ج۱، ص۳۳۰، ترجمه حسن تقی زاده طوسی، مشهد ۱۳۶۸ ش.</ref> | ||
==خصوصیات مامین شین== | == خصوصیات مامین شین == | ||
او بشدت طرفدار | او بشدت طرفدار سادهزیستی بود و میخواست آداب دینی را نیز ساده کند. | ||
وی با خود قرآن کوچکی، منتخب از سورههای | وی با خود قرآن کوچکی، منتخب از سورههای قرآن، به کانسو برد و در سلسله نقشبندیه نیز نوآوریهایی کرد. | ||
اندیشههای او الهامبخش بسیاری از حرکتهای جهادی در قرن دوازدهم و سیزدهم در نواحی غربی چین بود. | اندیشههای او الهامبخش بسیاری از حرکتهای جهادی در قرن دوازدهم و سیزدهم در نواحی غربی چین بود. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۱۰۰، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
=خُفیه و چهریه= | =خُفیه و چهریه= | ||
==خفیه== | == خفیه == | ||
اندک اندک در بافت فرهنگی سین کیانگ در سده دوازدهم، اصطلاح سلسله قدیمی برای نقشبندیانی به کار میرفت که ذکر خفی میگفتند و چینیها آنان را | اندک اندک در بافت فرهنگی سین کیانگ در سده دوازدهم، اصطلاح سلسله قدیمی برای نقشبندیانی به کار میرفت که ذکر خفی میگفتند و چینیها آنان را «خُفیه» مینامیدند که به گفته فلچر بتدریج عنوانی برای تمام نقشبندیان آسیای مرکزی شد. | ||
==جهریه== | == جهریه == | ||
در مقابل خفیه، جَهریه قرار دارند که هواداران ذکر جلیاند. | در مقابل خفیه، جَهریه قرار دارند که هواداران ذکر جلیاند. | ||
آنان به رهبری یعقوب بیگ، در ۱۲۸۱ـ۱۲۹۴/ ۱۸۶۴ـ۱۸۷۷ علیه حکومت چینیان شورشی کردند که تا مدتی حکومت چینیان را در سین کیانگ به مخاطره افکند. | آنان به رهبری یعقوب بیگ، در ۱۲۸۱ـ۱۲۹۴/ ۱۸۶۴ـ۱۸۷۷ علیه حکومت چینیان شورشی کردند که تا مدتی حکومت چینیان را در سین کیانگ به مخاطره افکند. | ||
==عوامل اختلاف دو سلسله== | == عوامل اختلاف دو سلسله == | ||
علاوه بر تمایل بیشتر به ذکر خفی، افطار پس از نماز و زیارت شیوخ از دیگر آداب سنّتی سلسله بود که ما مینگ ـ هسین با آن مخالفت میکرد، اما در این مورد نیز همانند اختلافات آفاقیه و اسحاقیه در روزگار گذشته، ظاهراً انگیزههای سیاسی و اجتماعی زمینهساز اختلافات آیینی بوده است؛ | علاوه بر تمایل بیشتر به ذکر خفی، افطار پس از نماز و زیارت شیوخ از دیگر آداب سنّتی سلسله بود که ما مینگ ـ هسین با آن مخالفت میکرد، اما در این مورد نیز همانند اختلافات آفاقیه و اسحاقیه در روزگار گذشته، ظاهراً انگیزههای سیاسی و اجتماعی زمینهساز اختلافات آیینی بوده است؛ | ||
برای نمونه، ما مینگ ـ هسین بر این باور بود که باب شیخوخیت و رهبری طریقت باید به روی همه گشوده شود. | برای نمونه، ما مینگ ـ هسین بر این باور بود که باب شیخوخیت و رهبری طریقت باید به روی همه گشوده شود. | ||
آموزههای جدید، مقام موروثی شیوخ خواجگان و امتیازات اقتصادی آنان را به خطر میافکند. | آموزههای جدید، مقام موروثی شیوخ خواجگان و امتیازات اقتصادی آنان را به خطر میافکند. | ||
==تأثیرات اجتماعی اختلافات== | == تأثیرات اجتماعی اختلافات == | ||
مناقشه میان پیروان آموزههای جدید و قدیم متصوفه در چین یکی از علل ناآرامیهای مسلمانانِ چین در اواخر سده سیزدهم/ نوزدهم به شمار میآید. | مناقشه میان پیروان آموزههای جدید و قدیم متصوفه در چین یکی از علل ناآرامیهای مسلمانانِ چین در اواخر سده سیزدهم/ نوزدهم به شمار میآید. | ||
==اطلاعات درباه دو سلسله== | == اطلاعات درباه دو سلسله == | ||
اطلاعات | اطلاعات درباره فرقه جدید و قدیم اندک و بسیار مبهم است، چنانکه حتی در اینکه این شاخهها انشعاباتی از نقشبندیه باشند، تردید کردهاند، مثلاً ایزرائیلی<ref>رافائل ایزرائیلی، مسلمانان چین: رویارویی دو فرهنگ، ج۱، ص۲۳۱ـ۲۵۲، ترجمه حسن تقی زاده طوسی، مشهد ۱۳۶۸ ش.</ref> با وجود پذیرفتن احتمال نقشبندی بودن ما مینگ ـ هسین، شاخه جدید را منشعب از سلسله نقشبندیه ندانسته است. | ||
= | =شاخهایشانی= | ||
شاخهایشانی <ref>پانویس ۵، فنگ جین یوان، ج۱، ص۹۱، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> نیز در چین از نفوذ و اعتبار برخوردار است و تقریباً تمام شیوخ آن در ابتدای امر از آسیای مرکزی به چین رفتند و به تبلیغ افکار احمد سرهندی پرداختند. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۱۰۱، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | |||
=سلسله کبرویه= | =سلسله کبرویه= | ||
سلسله کبرویه نیز در استانهای سین کیانگ، هدنان، | سلسله کبرویه نیز در استانهای سین کیانگ، هدنان، چینگهای و کانسو پیروانی دارد. | ||
==بنیانگذار== | == بنیانگذار == | ||
بنیانگذار آن صوفیای ایرانی به نام محیی الدین بود که نام چینی جانک را برگزید و بدین سبب سلسله وی به سلسله خاندان جانک نیز شهرت دارد. | بنیانگذار آن صوفیای ایرانی به نام محیی الدین بود که نام چینی جانک را برگزید و بدین سبب سلسله وی به سلسله خاندان جانک نیز شهرت دارد. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۹۱، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
==جایگاه== | == جایگاه == | ||
کبرویه یکی از چهار سلسله بزرگ صوفیانه در چین است | کبرویه یکی از چهار سلسله بزرگ صوفیانه در چین است <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۰، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> و بیشترین پیروان آن در این سرزمین از قوم «دونگ شیان» اند. <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۲ـ۴۴، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> | ||
==ویژگیها== | == ویژگیها == | ||
ذکر جلی، توارث در رهبری طریقت و فعالیت در جنبشهای سیاسی و امور اجتماعی از ویژگیهای کبرویه چین است. | ذکر جلی، توارث در رهبری طریقت و فعالیت در جنبشهای سیاسی و امور اجتماعی از ویژگیهای کبرویه چین است. <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۵ـ۴۶، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> | ||
==زیارتگاهها== | == زیارتگاهها == | ||
مهمترین زیارتگاهها و اماکن مقدس کبرویه در شمال غربی چین قرار دارد. | مهمترین زیارتگاهها و اماکن مقدس کبرویه در شمال غربی چین قرار دارد. <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۸ـ۵۱، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> | ||
=سلسله قادریه= | =سلسله قادریه= | ||
سلسله قادریه را شخصی به نام خواجه عبداللّه از آسیای مرکزی به چین برد. | سلسله قادریه را شخصی به نام خواجه عبداللّه از آسیای مرکزی به چین برد. | ||
==انشعابات== | == انشعابات == | ||
دو تن از مریدان وی، چی جینگ یی با کُنیه طریقتی هلال الدین | دو تن از مریدان وی، چی جینگ یی با کُنیه طریقتی هلال الدین <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۴، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> و ما دائوزو، اندیشههای قادری را اشاعه دادند، اما بعدها میان هواداران ما دائوزو تفرقه افتاد و به دو گروه جیوسای پینگ و خوزی خو تقسیم شدند. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۸۹، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
==محل اجرای مراسمات== | == محل اجرای مراسمات == | ||
بیشتر قادریان خانقاهی خاص خود ندارند و در مورد مکان | بیشتر قادریان خانقاهی خاص خود ندارند و در مورد مکان عبادت، نسبت به مقابر صوفیان <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۷، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> بیش از مساجد تأکید میکنند. | ||
گروه دیگری از آنان که | گروه دیگری از آنان که «دان جیا رن» نامیده میشوند برای اجرای آیینهای خود در خانقاه حضور مییابند. <ref>پانویس ۳، محمدجواد امیدوارنیا، ج۱، ص۴۶، «طریقت کبرویّه در چین»، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> | ||
==ویژگیها== | == ویژگیها == | ||
انتخابی بودن رهبر سلسله و تأکید بر ذکر خفی از دیگر ویژگیهای قادریان چین است. | انتخابی بودن رهبر سلسله و تأکید بر ذکر خفی از دیگر ویژگیهای قادریان چین است. <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، ج۱، ص۴۶، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش.</ref> | ||
=دوران رشد و افول تصوف= | =دوران رشد و افول تصوف= | ||
در سده چهاردهم/ بیستم و در خلال انقلاب فرهنگی و در دوره پس از مائو و حکومت «گروه چهار نفره» که نهادهای رسمی اسلامی در چین هدف حملهای سخت قرار گرفت، تصوف رشد کرد، اما از ۱۳۵۷ ش/ ۱۹۷۸ به بعد که این نهادها بتدریج از حمایت مقامات رسمی برخوردار گردید، از نفوذ سلسلههای صوفیانه کاسته شد. | در سده چهاردهم/ بیستم و در خلال انقلاب فرهنگی و در دوره پس از مائو و حکومت «گروه چهار نفره» که نهادهای رسمی اسلامی در چین هدف حملهای سخت قرار گرفت، تصوف رشد کرد، اما از ۱۳۵۷ ش/ ۱۹۷۸ به بعد که این نهادها بتدریج از حمایت مقامات رسمی برخوردار گردید، از نفوذ سلسلههای صوفیانه کاسته شد.<ref>آلکساندر بن یگسن و اندرز ویمبوش، صوفیان و کمیسرها: تصوف در اتحاد شوروی، ج۱، ص۱۵۳ـ ۱۵۴، ترجمه افسانه منفرد، تهران ۱۳۷۸ ش.</ref> | ||
=اختلاف صوفیان سنتی با اخوانها= | =اختلاف صوفیان سنتی با اخوانها= | ||
هم اکنون در مینگ سیا و کانسو و کین قایی میان صوفیان سنّتی و | هم اکنون در مینگ سیا و کانسو و کین قایی میان صوفیان سنّتی و «اخوان» ها یا «قرآنی» ها (طریقتی که فقط به قرآن استناد میکند و بشدت تحت تأثیر وهابیت است) اختلافاتی پدید آمده است. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۸۸، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref><ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۱۰۱ـ۱۰۲، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
=منهوان= | =منهوان= | ||
خط ۱۴۱: | خط ۱۳۸: | ||
=پژوهشگران تصوف چی= | =پژوهشگران تصوف چی= | ||
معروفترین | معروفترین پژوهشگر تاریخ تصوف در چین، فلچر است و پس از او شاگردانش ایزنبک طوغان و جاناتان لیپمن در این حوزه معروفاند. | ||
ساگوچی تزو از منظر تاریخی و درو گلادنی از نظر | ساگوچی تزو از منظر تاریخی و درو گلادنی از نظر مردمشناسی دراینباره مطالعه کردهاند. | ||
=آثار درباه تصوف چین= | =آثار درباه تصوف چین= | ||
از میان چینیان ماتونگ، استاد مؤسسه قوم شناسی کانسو، در اوایل دهه ۱۳۶۰ ش /۱۹۸۰ | از میان چینیان ماتونگ، استاد مؤسسه قوم شناسی کانسو، در اوایل دهه ۱۳۶۰ ش /۱۹۸۰ درباره تصوف در چین پژوهشهایی کرد، از جمله آثار او در این حوزه دو کتاب به زبان چینی است: گروههای اسلامی و تشکیلات صوفیه در چین (انتشارات خلق استان نینگ شیا، چاپ دوم، ۱۹۹۵) و ویژگیهای اصلی اسلام در شمال غربی چین (انتشارات دانشگاه لنجو، ۱۹۹۰). <ref>محمدجواد امیدوارنیا، «مطالعات اسلامی در چین طی دو دهه اخیر»، ج۱، ص۸۶، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش ۲۴ (زمستان ۱۳۷۷).</ref><ref>محمدجواد امیدوارنیا، «مطالعات اسلامی در چین طی دو دهه اخیر»، ج۱، ص۹۸، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش ۲۴ (زمستان ۱۳۷۷).</ref> | ||
از دیگر تألیفات چینیان کتاب منتخبی از مدارک مطالعاتی | از دیگر تألیفات چینیان کتاب منتخبی از مدارک مطالعاتی درباره تاریخ اسلام در چین (۱۹۱۱ـ۱۹۴۹) نوشته لی شین هوا و فنگ جین یوان است که شامل مقالاتی درباره سلسلههای صوفیانه در چین است. <ref>فنگ جین یوان، فرهنگ اسلامی و ایرانی در چین، ج۱، ص۸۳، ترجمه محمدجواد امیدوارنیا، تهران (بی تا).</ref> | ||
=پانویس= | |||
{{پانویس|3}} | |||
=فهرست منابع= | =فهرست منابع= | ||
(۱) محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، در مجموع مقالات همایش علمی ـ | (۱) محمدجواد امیدوارنیا، «طریقت کبرویّه در چین»، در مجموع مقالات همایش علمی ـ بینالمللی بزرگداشت شیخ نجم الدین کبری، تدوین و ویرایش محمد تقوی، عشق آباد: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، ۱۳۸۰ ش. | ||
(۲) محمدجواد امیدوارنیا، «مطالعات اسلامی در چین طی دو دهه اخیر»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش ۲۴ (زمستان ۱۳۷۷). | (۲) محمدجواد امیدوارنیا، «مطالعات اسلامی در چین طی دو دهه اخیر»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش ۲۴ (زمستان ۱۳۷۷). | ||
خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
(۷) زاسکیاهیبر، «سیاست چین در آسیای مرکزی»، ترجمه اردلان مختاری، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش ۲۴ (زمستان ۱۳۷۷). | (۷) زاسکیاهیبر، «سیاست چین در آسیای مرکزی»، ترجمه اردلان مختاری، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش ۲۴ (زمستان ۱۳۷۷). | ||
= | == منابع == | ||
= | |||
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تصوف در چین»، شماره۳۵۸۷. | دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تصوف در چین»، شماره۳۵۸۷. | ||
[[رده:تصوف]] | |||
[[رده: تصوف]] |