مجلس خبرگان رهبری: تفاوت میان نسخه‌ها

پس از درگذشت امام خمینی که بنیان‌گذار و نخستین رهبر جمهوری اسلامی بود، مجلس خبرگان رهبری در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ هجری شمسی، آیت الله سید علی خامنه‌ای را به عنوان رهبر جمهوری اسلامی انتخاب کرد. این انتخاب موقت بود. پس از تغییر قانون اساسی و انجام همه‌پرسی مربوط به آن، خبرگان رهبری در جلسه تاریخ.... آیت الله خامنه‌ای را به عنوان رهبر دائمی جمهوری اسلامی برگزید.

انتخابات دومین دوره خبرگان رهبری در ۱۶ مهر ۱۳۶۹ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در ۲ اسفند ۱۳۶۹ تشکیل شد. آیت الله علی مشکینی در دوره دوم نیز به عنوان رییس مجلس خبرگان انتخاب شد.

دوره سوم خبرگان رهبری

انتخابات سومین دوره خبرگان رهبری در آبان ۱۳۷۷ برگزار شد و نخستین جلسه این مجلس در در ۴ اسفند ۱۳۷۷ تشکیل شد. رییس سومین دوره خبرگان نیز آیت الله علی مشکینی بود.

دوره چهارم خبرگان رهبری

انتخابات دوره چهارم خبرگان رهبری در آذر ماه سال ۱۳۸۵ش برگزار شد. به دلیل تصویب هماهنگ‌سازی انتخابات‌ها در جمهوری اسلامی ایران، این دوره از خبرگان ده‌ سال طول کشید. نخستین رییس این دوره آیت الله علی مشکینی بود و بعد از درگذشت او نخست اکبر هاشمی رفسنجانی به ریاست رسید. آیت الله محمد رضا مهدوی کنی و آیت الله محمد یزدی دو رییس بعدی این دوره از خبرگان رهبری بودند.

دوره پنجم خبرگان رهبری

الف) هیأت رئیسه؛  مجلس خبرگان، داراى دو گونه هیأت رئیسه است: هیأت رئیسه سِنّى که در اوّلین جلسه مجلس خبرگان، بر اساس سنّ نمایندگان، تعیین مى‏شود که مسن‏ترین فرد از خبرگان حاضر، به عنوان رئیس سِنّى و فرد بعدى به منزله نایب‏رئیس و دو نفر از جوان‏ترین خبرگان حاضر، به سِمَت منشى، معیَّن مى‏شوند و در جایگاه مخصوص قرار مى‏گیرند.

هیأت رئیسه سِنّى، با انتخاب اعضاى هیأت رئیسه دائم، به کار خود پایان مى‏دهد. مدّت زمان هیأت رئیسه سِنّى، فقط در اوّلین جلسه هر دوره از مجلس خبرگان است. هیأت رئیسه دوم، هیأت رئیسه دائم است. این هیأت، مرکَّب از رئیس، دو نایب‏رئیس، دو منشى و دو کارپرداز است که از میان اعضاء، براى مدّت دو سال و با رأى مخفى، انتخاب مى‏شوند.

انتخاب رئیس، با رأى اکثریّت مطلق حاضران و انتخاب نوّاب رئیس و منشیان و کارپردازان، هر کدام جداگانه و با اکثریّت نسبى و به صورت مخفى خواهد بود. در صورتى که در انتخاب رئیس، در مرحله اوّل، اکثریّت مطلق حاصل نشود، از بین دو نفرى که بیشترین رأى را کسب کرده‏اند، با رأى‏گیرى مجدّد و اکثریّت نسبى، رئیس، انتخاب مى‏شود. ریاست مجلس خبرگان، علاوه بر اداره جلسات مجلس خبرگان، بر کلّیّه امور ادارى، مالى، استخدامى و سازمانى مجلس خبرگان، نظارت دارد و باید با ارتباط منظَّم با رهبرى، شرایط را براى انجام دادن وظایف مجلس خبرگان آسان کند. وى، مصوَّبات قانونى مجلس خبرگان را امضا و به مراجع ذى‏ربط ابلاغ مى‏کند. رئیس مجلس خبرگان، موظَّف است گزارشى سالانه از عمل‏کرد و اقدامات هیأت رئیسه را به مجلس خبرگان ارائه کند.

مهمترین اقدام مجلس اول خبرگان را باید در انتخاب آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری به عنوان رهبر، پس از رحلت امام خمینی(ره) دانست. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود از ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ می گوید: حدود ساعت هشت و نیم صبح جلسه مجلس خبرگان آماده شد و رسمیت جلسه را به ریاست آیت‌الله مشکینی اعلان کردیم. ایشان صحبت کوتاهی کردند بحث‌های زیادی شد. بعضی‌ها طرفدار رهبری شورایی و بعضی خواهان رهبری فردی بودند. بعضی آیت‌الله خامنه‌ای و بعضی‌ها آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی را مطرح کردند و برای شورا هم اسم‌هایی برده شد. قبلا در مشورت‌های سران قوا و جمعی دیگر از بزرگان به این نتیجه رسیده بودیم که شورایی مرکب از آیات خامنه‌ای، موسوی اردبیلی و مشکینی رهبری را به عهده بگیرند ولی در مذاکرات، رهبری فردی رای بیشتری آورد. آیت‌الله خامنه‌ای با رهبری فردی مخالفت کردند. من هم مخالف بودم. نوبت نرسید. ابتدا به پیشنهاد اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که عضو مجلس خبرگان بودند، آیت‌الله گلپایگانی مطرح شد. حدود ۱۴ تن به ایشان رای دادند. سپس پیشنهاد رهبری آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شد. خود ایشان پشت تریبون رفتند و گفتند من با رهبری شورایی مطابق قانون اساسی موافقم و با رهبری فردی مخالفم. پس چگونه نامزد بشوم؟ من که جلسه را اداره می‌کردم، گفتم اکنون با رای خبرگان، رهبری فردی قانون شده و چاره‌ای نیست. سرانجام آقای خامنه‌ای با ۶۰ رای از ۷۴ عضو حاضر رای آوردند و مساله به این مهمی به این خوبی حل شد.

دومین دوره مجلس خبرگان رهبری نیز با اعتراضاتی نسبت به ردصلاحیت ها بر پایه ۲ اصل نظارت و روند بررسی صلاحیت ها رو به رو بود، این دوره در فاصله سال های ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۷ خورشیدی برگزار شد. سومین دوره خبرگان رهبری نیز از بحث های مربوط به رد صلاحیت ها به دور نبود به گونه‌ای که بسیاری از چهره ها در این دوره از انتخابات رد صلاحیت شدند. این دوره نیز تا ۱۳۸۵ خورشیدی با تشکیل ۱۶ جلسه به پایان رسید اما چهارمین دوره مجلس خبرگان رهبری را باید صحنه رقابت دانست. اوج این مباحث را نیز باید در حدفاصل سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ خورشیدی جست و جو کرد. در این دوره آیت الله محمد یزدی با رای اعضای مجلس خبرگان به ریاست رسید. دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری نیز از ۱۳۹۵ خورشیدی تا ۱۴۰۳خورشیدی به طول خواهد انجامید. دوره مجلس خبرگان رهبری هشت سال است و به طور استثنا انتخابات دوره پنجم آن همزمان با انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی بود. هم اکنون آیت الله احمد جنتی ریاست این دوره را عهده‌دار است.