پرش به محتوا

انتقاد متفکران صوفیه به برخی صوفیان: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:
==انتقادها در قرن سوم==
==انتقادها در قرن سوم==
در قرن سوم، با افزایش تعداد مشایخ بزرگ در میان گروه‌های مختلفِ صوفیه، گفتگوهای انتقادی رواج بیشتری یافت، ولی نقدها بیش‌تر متوجه افراد بود نه جریان کلیِ تصوف.
در قرن سوم، با افزایش تعداد مشایخ بزرگ در میان گروه‌های مختلفِ صوفیه، گفتگوهای انتقادی رواج بیشتری یافت، ولی نقدها بیش‌تر متوجه افراد بود نه جریان کلیِ تصوف.
نمونه‌های این قبیل انتقادها را می‌توان در کلام فاطمه نیسابوریه ( نیشابوری )،<ref>عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۶۱۸ـ۶۱۹، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.</ref> ابوالحسن باروسی ،<ref>عبداللّه بن محمد انصاری، طبقات الصوفیّة، ج۱، ص۱۲۲، چاپ محمد سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش.</ref> بایزید بسطامی ،<ref>محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۱۹۹، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش.</ref> ابوحفص حدّاد<ref>محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۳۹۳ـ۳۹۴، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش.</ref> و محمد قصاب [۹] یافت.
نمونه‌های این قبیل انتقادها را می‌توان در کلام فاطمه نیسابوریه ( نیشابوری )،<ref>عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۶۱۸ـ۶۱۹، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.</ref> ابوالحسن باروسی ،<ref>عبداللّه بن محمد انصاری، طبقات الصوفیّة، ج۱، ص۱۲۲، چاپ محمد سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش.</ref> بایزید بسطامی ،<ref>محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۱۹۹، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش.</ref> ابوحفص حدّاد<ref>محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۳۹۳ـ۳۹۴، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش.</ref> و محمد قصاب<ref>محمد بن منوّر، اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، ج۱، ص۲۶۱، چاپ محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران ۱۳۶۶ ش.</ref> یافت.
جُنید بغدادی (متوفی ۲۹۷ یا ۲۹۸)، که از مشایخ عصر خود خرده می‌گرفت، [۱۰][۱۱][۱۲] خود نیز مورد انتقاد کسانی چون ابوالحسین نوری [۱۳] و شِبْلی [۱۴][۱۵] بود.
جُنید بغدادی (متوفی ۲۹۷ یا ۲۹۸)، که از مشایخ عصر خود خرده می‌گرفت،<ref>عبداللّه بن محمد انصاری، طبقات الصوفیّة، ج۱، ص۵۵۴، چاپ محمد سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش. - محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۴۱۷، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش. - محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۴۳۶، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش.</ref> خود نیز مورد انتقاد کسانی چون ابوالحسین نوری<ref> عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۷۸، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.</ref> و شِبْلی<ref>محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۶۲۶ـ۶۲۷، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش. - محمد بن ابراهیم عطار، تذکرة الاولیاء، ج۱، ص۶۳۵ـ۶۳۶، چاپ محمد استعلامی، تهران ۱۳۶۰ ش.</ref> بود.


==انتقادها در قرون بعد==
==انتقادها در قرون بعد==
خط ۱۸: خط ۱۸:
=آثار نقادانه صوفیان درباره تصوف=
=آثار نقادانه صوفیان درباره تصوف=
با گسترش افکار صوفیانه و ورود عموم به حلقه‌ها و مجامعِ صوفیان، با انگیزه‌های مختلف و در بسیاری موارد مغایر با منویات خودِ صوفیان، و در نتیجه بروز انحرافات گوناگون در میان منتسبانِ به تصوف، انتقاد صوفیان از معاصرانشان افزایش یافت و برخی از آنان نیز به قصد هشدار دادن در باره ناراستی‌ها و نشان دادن روش و منش مطلوب و اصلاح خطاهای راه یافته در شیوه تصوف، آثاری تألیف کردند.
با گسترش افکار صوفیانه و ورود عموم به حلقه‌ها و مجامعِ صوفیان، با انگیزه‌های مختلف و در بسیاری موارد مغایر با منویات خودِ صوفیان، و در نتیجه بروز انحرافات گوناگون در میان منتسبانِ به تصوف، انتقاد صوفیان از معاصرانشان افزایش یافت و برخی از آنان نیز به قصد هشدار دادن در باره ناراستی‌ها و نشان دادن روش و منش مطلوب و اصلاح خطاهای راه یافته در شیوه تصوف، آثاری تألیف کردند.
برخی از مهم‌ترین این‌گونه آثار عبارت‌اند از: رسالة فی غلطات الصوفیة اثر ابوعبدالرحمان سُلَمی ، اللُّمَع ابونصر سَرّاج (متوفی ۳۷۸)، [۱۶] التعرّف ابوبکر کلاباذی، [۱۷] رساله قشیریه ابوالقاسم قُشَیری (متوفی ۴۶۵)، [۱۸] کیمیای سعادت امام محمد غزالی (متوفی ۵۰۵)، [۱۹][۲۰][۲۱][۲۲] کشف المحجوب ابوالحسن هُجویری (متوفی ۴۶۵)، [۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰] حدیقة الحقیقه سنایی ، [۳۱][۳۲] انس التابئین [۳۳] و مفتاح النجات [۳۴] هر دو نوشته شیخ احمد جام ( ژنده پیل )، الهی نامه [۳۵] و اسرارنامه [۳۶] و مصیبت‌نامه [۳۷] هر سه از عطار نیشابوری ، عوارف المعارف شیخ شهاب الدین سهروردی [۳۸] و نفحات الانس جامی . [۳۹]
برخی از مهم‌ترین این‌گونه آثار عبارت‌اند از: رسالة فی غلطات الصوفیة اثر ابوعبدالرحمان سُلَمی ، اللُّمَع ابونصر سَرّاج (متوفی ۳۷۸)،<ref> ابونصر سراج، کتاب اللُّمَع فی التصوف، ج۱، ص۴۰۹ـ۴۳۶، چاپ رینولد آلن نیکلسون، لیدن ۱۹۱۴.</ref> التعرّف ابوبکر کلاباذی،<ref> ابوبکر محمد بن ابراهیم کلاباذی، التعرّف لمذهب اهل التصوف، ج۱، ص۲۰، چاپ عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور، قاهره ۱۳۸۰/۱۹۶۰.</ref> رساله قشیریه ابوالقاسم قُشَیری (متوفی ۴۶۵)، [۱۸] کیمیای سعادت امام محمد غزالی (متوفی ۵۰۵)، [۱۹][۲۰][۲۱][۲۲] کشف المحجوب ابوالحسن هُجویری (متوفی ۴۶۵)، [۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷][۲۸][۲۹][۳۰] حدیقة الحقیقه سنایی ، [۳۱][۳۲] انس التابئین [۳۳] و مفتاح النجات [۳۴] هر دو نوشته شیخ احمد جام ( ژنده پیل )، الهی نامه [۳۵] و اسرارنامه [۳۶] و مصیبت‌نامه [۳۷] هر سه از عطار نیشابوری ، عوارف المعارف شیخ شهاب الدین سهروردی [۳۸] و نفحات الانس جامی . [۳۹]


=ریشه‌های مناقشه صوفیان=
=ریشه‌های مناقشه صوفیان=