۶٬۷۰۰
ویرایش
جنبش باسماچی در آسیای مرکزی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
[[افغانستان]] در جریان رویارویی با [[بریتانیا]]، روابط نزدیکی با بلشویک‌ها ایجاد کرد. '''محمدامین''' که دیگر باسماچی‌ها را «'''ارتش مردم مسلمان'''» می‌خواند، خواستار برپایی جهاد علیه روس‌ها بود. | [[افغانستان]] در جریان رویارویی با [[بریتانیا]]، روابط نزدیکی با بلشویک‌ها ایجاد کرد. '''محمدامین''' که دیگر باسماچی‌ها را «'''ارتش مردم مسلمان'''» می‌خواند، خواستار برپایی جهاد علیه روس‌ها بود. | ||
== تغییر سیاست روس ها در آسیای مرکزی == | |||
[[پرونده:ابراهیم بک.jpg|بندانگشتی|چپ|ابراهیم بیگ یکی از رهبران باسماچیان در آسیای میانه]] | |||
در بهار 1920 با تغییر سیاست مسکو در آسیای مرکزی، گروهی از باسماچی‌ها قرارداد ترک مخاصمه را پذیرفتند، برخی هم به مبارزه ادامه دادند.<br> | |||
در سال 1920 روش‌های سرکوبگرانه علیه مسلمانان شدت یافت. مدارس دینی تعطیل و از فعالیت روحانیون جلوگیری شد. کمونیست‌های ملی‌گرا نیز با فشار و سرکوب روبه‌رو شدند.<br> | |||
'''باسماچی‌ها''' که از حمایت مردم در روستاها و شهرها برخوردار بودند، به مبارزه با مقام‌های منصوب از سوی [[مسکو]] ادامه دادند.<br> | |||
در سال 1921 در پرتو تغییر سیاست مسکو در برابر مسلمانان آسیای مرکزی، تسهیلاتی برای آنان ایجاد شد، در همان حال فشار بر مبارزان مسلح باسماچی هم افزایش یافت.<br> | |||
همکاری امیربخارا با '''باسماچیان''' دامنه قدرت آنان را گسترش بخشید. او در کنار باسماچیان یکپارچه‌سازی همه ملت‌های اسلامی را مطرح ساخته بود. گروهی از ملی‌گرایان بخارا نیز با او همراه شدند. برخی از اصلاح خواهان تندروی بخارا نیز به هواداری از شوروی پیرامون فیض‌ا... خوجا گردآمده بودند.<br> | |||
همکاری بخاراییان جوان با باسماچیان نیز در تداوم فعالیت‌های آنان تأثیرگذار بود. '''انور پاشا''' که از عثمانی تبعید شده بود، با طرح یکپارچه‌سازی ملت‌های مسلمان در کنار بخاراییان جوان و باسماچیان قرار گرفت.<br> | |||
ولی او بلشویسم را قوی‌ترین همراه ملی‌گرایی اسلامی می‌دانست و همکاری نزدیکی با لنین داشت. '''بلشویک‌ها''' انتظار داشتند همکاری او بتواند امواج انقلابی را در آسیای مرکزی کنترل کند. او در فوریه 1922 وارد بخارا شد.<br> | |||
در جریان همکاری با '''باسماچیان''' او از بلشویک‌ها خواست استقلال مردم بخارا، خیوه و ترکستان را به رسمیت بشناسند. <ref>همان، ص 120</ref><br> | |||
مسکو نیز در پاسخ او را عامل بریتانیا خواند. مرگ '''انور پاشا''' در سپتامبر 1922 جنبش باسماچی را از یک رهبر نظامی قدرتمند محروم ساختت.<br> | |||
او خود را منجی ترک‌های جهان می‌دانست. او می‌خواست این جنبش را به جای جنگ چریکی به سوی جنگ متعارف بکشاند و بیش از آنکه به جریان فکری سنت گرایی باسماچیان تعلق داشته باشد، به نوگرایی بخاراییان جوان گرایش داشت. | |||
== فشار روس ها بر باسماچیان و دوران افول == | |||
سال 1923 برای باسماچی‌ها بسیار سخت بود. روس‌ها تشدید فشار برآنها را با ایجاد گرسنگی دنبال کردند. با این حال شایعه کمک انگلیسی‌ها به آنان سبب تقویت این مبارزان شد.<br> | |||
'''حاجی سامی بیگ''' فرمانده آنان نیز از [[بریتانیا]] کمک درخواست کرد. پیشروی‌های نظامی روس‌ها در تابستان 1923 نشان می‌داد حمایت مؤثری از سوی [[بریتانیا]] انجام نشد.<br> | |||
مقام‌های روس با به کار گماردن مسلمانان در سمت‌های سیاسی، بهبود موقعیت خود را هدف قرار دادند، در حالی که سیاست‌های روسی‌گردانی را نیز دنبال می‌کردند.<br> | |||
آنها باسماچیان را نمایندگان نظام‌های فئودالی رو به نابودی منطقه می‌دانستند. با شکل‌گیری نظام سیاسی جدید در آسیای مرکزی از سال 1924، روس‌ها سیاست جدیدی را در برابر '''باسماچیان''' آغاز کردند.<br> | |||
پس از کنفرانس سیاسی – نظامی اکتبر 1924 ایجاد تغییرهای اجتماعی – اقتصادی برای از میان بردن پایگاه‌های جنش در دستور کار دولت شوروی قرار گرفت. آنها کوشیدند با اجرای سیاست‌های نوسازی کمونیستی، به توده‌های مردم نشان دهند روس‌ها منادی پیشرفت و بهروزی مردم و باسماچی‌ها جریانی واپس‌گرا و ارتجاعی هستند.<br> | |||
از سال 1924 '''جنبش باسماچی''' رو به افول رفت و رهبران آن یا شکست خوردند و یا فراری شدند. در جریان تحولات سال‌های 29 – 1928 [[افغانستان]] دوباره فرصتی برای فعالیت‌های '''باسماچیان''' فراهم شد. رهبران '''شوروی''' کوشیدند نقش عوامل [[بریتانیا]] را نیز در این تحرک‌ها مطرح سازند. به هر حال '''ابراهیم‌بیگ''' از رهبران باسماچی از نفوذ بسیاری در میان مردم برخوردار بود، بدون آن که بتواند برای پیشبرد اهداف آن اقدامی جدی انجام دهد.<br> | |||
با دستیگری و اعدام او در تابستان 1931 مرحله دیگری از جنبش باسماچی پایان یافت، هرچند در مورد تلاش‌ها و مبارزه‌های آنان خاطره‌هایی ماند، ولی تا پایان دهه 1930 از هواداران این جنبش اثری باقی نماند. | |||
== منابع == | == منابع == | ||
[[رده:جریان و جنبش های اسلامی]] | |||
[[رده:آسیای مرکزی]] | |||