ابن ناصر: تفاوت میان نسخه‌ها

اینان که اصلاً عرب‌نژاد بودند، از [[حجاز]] به [[مصر]] رفته، سپس در سده 5ق/11م وارد مغرب شدند. به گفتۀ سلاوی <ref>سلاوی، 7/106</ref> که خود از این خاندان است، نسب آنان به [[عبداللّه بن جعفر]] بن [[ابی‌طالب]] می‌رسد و به همین سبب به جعفری زینبی نیز شهرت دارند <ref>[[زرکلی]]، 1/120؛ کنون، 1/293</ref>، چنانکه به دَرعی نیز مشهورند، زیرا غالب آنان در درعه، شهری در نزدیکی سجلماسه <ref>[[یاقوت]]، 2/567؛ [[زبیدی]]، 5/326</ref> می‌زیستند. شخصیتهای متأخر این خاندان بیشتر به سلاوی شهرت دارند. نامدارترین افراد این خاندان عبارتند از:

متولد و متوفای 1011-1085ق/1602-1674م، فقیه، ادیب، محدث، مؤلف و عارف. پدرش محمد نیز از بزرگان اهل [[طریقت]] شمرده شده است <ref>سلاوی، 7/105-106</ref>، اما اطلاعی از زندگی و احوال او در دست نیست.  

چنانکه سلاوی به نقل از ابوعلی یوسی شاگرد ابوعبداللّه محمد اشاره کرد، وی در علوم دینی و [[تصوف]] دست داشت <ref>همانجا</ref>. ابوعبداللّه محمد نزد پدرش و نیز عبدالقادر فاسی و شیخ‌ محمد مصمودی شاگردی کرد و طریقت شاذلیه را از عبداللّه بن حسین رقی درعی فرا گرفت <ref>مخلوف، 1/313</ref>. هرچند وی را به سبب مهارت در فقه و حدیث مربی العلماء والفقهاء خوانده‌اند و فتاوای مشهوری نیز از او نقل شده که شیخ مهدی وزانی در کتاب نوازل به برخی از آنها اشاره کرده <ref>همانجا؛ محبی، 4/238</ref>، اما بیشترین شهرت و نفوذ و اعتبار معنوی و اجتماعی او مربوط به تصوف و طریقت اوست. نقش او در طریقت شاذلی چندان مهم بود که او را مجدّد الطریقه‌ الشاذلیه <ref>همانجاها</ref> نامیده‌اند.  

وی اهل عبادت و ریاضت بود و همواره به تعلیم و تربیت پیروان خود اهتمام داشت <ref>سلاوی، همانجا</ref>. گویند که وعظ او در شنونده بسیار مؤثر بود. در پیروی از [[سنت]] سختگیر بود و حتی در غذا و لباس نیز سنت دینی را دقیقاً رعایت می‌کرد <ref>کنون، همانجا</ref>. شاگردش ابوعلی یوسی کراماتی به وی نسبت داده و قصیدۀ دالیۀ خود را در منقبت او سروده است <ref>سلاوی، همانجا</ref>. گفته‌اند ابوعبداللّه بسیار تنگدست بود و سالها به جمع کتاب و استنساخ و تصحیح و مقابله و خرید و فروش آن اشتغال داشت <ref>زرکلی، 7/63</ref>.

متولد و متوفای 1057-1129ق/1647-1717م، فقیه، محدث و صوفی. وی در سجلماسه‌ زاده شد <ref>سرکیس، 872</ref> و نزد پدرش و کسانی چون ابوسالم عیاشی، محمد بن ابی‌الفتوح تلمسانی، فقیه ابوالعباس جزولی، فقه و حدیث و تفسیر و ادب آموخت و از برخی از آنان اجازۀ نقل حدیث یافت <ref>ازهری، 1/43؛ مراکشی، 2/160</ref>. او بارها به [[مصر]] و [[حجاز]] سفر کرد و از برخی عالمان آن دیار اجازۀ روایت یافت <ref>کتانی، 2/90؛ مراکشی، 2/160-161</ref>. وی از 1076ق تا 1121ق چهار بار به زیارت حج رفت <ref>مراکشی، همانجا</ref>. در آخرین سفر، در مدینه استقبال گرمی از وی شد <ref>سلاوی، 7/112؛ مراکشی، همانجا</ref> و در همین سفر بود که سفرنامۀ مشهور خود الرحله ‌الحجازیه را نوشت. وی در این سفرنامه مشایخ خود را برشمرده است <ref>[[ازهری]]، همانجا</ref>.  

پدرش پیش از مرگ او را رسماً به جانشینی خویش برگزید <ref>مراکشی، همانجا</ref> و او در این مقام از نفوذ و اعتبار معنوی فراوانی در میان مردم و به‌ویژه در میان پیروانش برخوردار بود <ref>سلاوی، 7/112-113</ref>. وی زاویه‌ای به نام زاویه ‌الفضل و زاویه‌های دیگر و نیز مدارس و مساجدی تأسیس کرد <ref>مراکشی، همانجا</ref> و همواره به تعلیم و تربیت اشتغال داشت. کسان بسیاری از او بهرۀ علمی و معنوی برده و روایت کرده‌اند که از آن میان می‌توان به موسی و یوسف (برادرزادگانش)، عبداللّه سوسی، محمد ابن عبدالسلام بنانی، <ref>مخلوف، 1/332؛ ازهری، 1/42</ref>، محمدصالح شرقی و ابوعبداللّه مرینو اندلسی <ref>مراکشی، 2/161-162</ref> اشاره کرد.  

وی به جمع‌آوری و خرید کتب از شرق و غرب و استنساخ و قرائن آنها اهتمام بسیار داشت و از خرید کتابهای گران قیمت خودداری نمی‌کرد و کتابخانۀ وی مشهور بود <ref>کتانی، 2/88</ref>. او را به حق‌گویی و پیروی بی‌چون و چرا از سنت دینی و احیای آن ستوده‌اند <ref>ازهری، همانجا</ref>. کراماتی نیز به او نسبت داده‌اند که برخی از آنها را ابومحمد حسین بن محمد شُرَحبیل درعی، شاگرد و همسفرش در حج، در کتابی با عنوان اناره ‌البصائر فی ترجمه‌الشیخ ابن ‌ناصر آورده است <ref>مراکشی، 2/162؛ ابن‌سوده، 213</ref>. نیز ابوالعباس هشتوکی کتابی با عنوان اناره ‌البصائر فی ذکر مناقب القطب ابن‌ ناصر واتباعه من‌ الهدایه الاکابر در همین‌باره نوشته است <ref>همانجا</ref>.

متوفای: 1180ق/1766م<nowiki></ref></nowiki>، مورخ و مؤلف. از زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست. همین اندازه گفته‌اند که اهل درعه بود و مدتی در [[مراکش]] اقامت داشت. در 1158ق/1745م در فاس بود و سپس به مکناس رفت <ref>زرکلی، 7/109</ref>.  

متوفای 1239ق/1824م، مؤلف، فقیه و حافظ حدیث. او در درعه زاده شد و در همانجا علم آموخت و آنگاه برای تکمیل معلومات به فاس سفر کرد <ref>زرکلی، 6/206</ref>. عمویش ابوالمحاسن یوسف، ادریس بن محمد عراقی حسینی، ابوالعباس شرایبی و محمد بن ابی ‌القاسم سجلماسی از جمله استادان او در [[فقه]] و [[حدیث]] بوده‌اند که وی از برخی از آنان اجازۀ روایت یافت <ref>مخلوف، 1/381؛ مراکشی، 5/189</ref>.  

ابوعبداللّه در 1196ق و 1211ق به حج رفت. در مکه و مدینه و مصر هدایای سلیمان بن محمد ظریف مراکش را میان علما تقسیم کرد و با دانشمندانی چون مرتضی حسینی واسطی حنفی، احمد بن محمد دردیر، محمد بن علی صبان شافعی آشنا شد و اجازۀ روایت یافت و خود به آنان اجازۀ روایت داد <ref>همو، 5/189-190</ref>. وی در نخستین سفری که به حج رفت سفرنامه‌ای نوشت که به الرحلة ‌الحجازیة یا الرحلة ‌الکبری شهرت یافت. نسخه‌هایی از آن در تامجروت و رباط موجود است <ref>زرکلی، همانجا؛ عنان 1/443</ref>. مراکشی <ref>5/193-233</ref> خلاصه‌ای از آن را نقل کرده است. نویسنده در این سفرنامه حوادث و جاها و کسانی را که از آغاز سفرش یعنی 3 جمادی‌الثانی 1196 تا پایان آن دیده و یا مطالبی که شنیده و گفت‌وگوهایی که با عالمان و بزرگان داشته، با دقت و تقریباً با ذکر جزئیات آورده است. به گفتۀ مراکشی، وی در حدود 1197ق به وطنش بازگشته و در 1199ق سفرنامه‌اش را به پایان رسانده است. در سفر دوم نیز سفرنامه‌ای نوشت که الرحلة ‌السغری نامیده شد. مراکشی <ref>5/233</ref> نسخه‌ای از آن را دیده و زرکلی <ref>همانجا</ref> نیز نسخه‌ای از آن را در فاس معرفی کرده است <ref>برای نسخ دیگر، نک‍ : ابن‌سوده، 391؛ عنان، 1/446؛ مجله معهد المخطوطات، 5 1/178</ref>.