خانقاه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''خانِقاه'''، مکانی برای سکونت و عبادت صوفیانِ مقیم و مسافر، که در آنجا به تعلیم مبانی [[دین]] و اصول طریقت، و ریاضت، مراقبت و تهذیب نفس، و اخذ مبانی [[تصوف]] از حدیث و تفسیر و کلمات مشایخ می‌پرداختند.  

واژۀ خانقاه، در منابع متعدد به صورتهای گوناگون چون خانگاه، خوانگاه، خانجاه، خونگاه، خورنقاه، و جمع آنها به اشکال خوانق، الخوانک و خانقاهات ضبط شده است<ref>لغت‌نامه ... ، ذیل واژه‌ها</ref>. برخی از صاحب‌نظران آن را مرکب از واژۀ «خوان» به معنای خانه، کاروان‌سرا، معبد یا خوان به معنای سفره، طبق و ایوان، و پسوند «گاه» در معنای جا و مکان دانسته‌اند<ref>کیانی، ۵۷- ۵۹</ref>.  

از میان این صورتها، اشکال خانگاه، خوردنگاه<ref>نفیسی، علی‌اکبر، ذیل واژه‌ها</ref>، و خورنگاه یا خورنگه<ref>آنندراج، ذیل واژه‌ها</ref> در فرهنگ مردم قابل توجه است، زیرا خانقاه یا مرکز تجمع صوفیان در آغاز تأسیس، مکانی برای سکونت درویشان، و درواقع مسافرخانه‌ای رایگان بود که غذا و مکان مجانی در اختیار مسافران، غریبان و صوفیان قرار می‌داد و در آنجا از آنان پذیرایی می‌شد<ref>کیانی، ۶۳؛ امیری، ۱۱۰-۱۱۱؛ ابن‌بطوطه، ۲ / ۱۶۳</ref>.  

از مراکز معادل خانقاه، می‌توان از لنگر به معنای مرکز تغذیۀ خانقاه<ref>آنندراج، ذیل لنگر؛ نیز نک‍ : افلاکی، ۲ / ۵۹۶</ref>، آستانه، تکیه<ref>همو، ۲ / ۸۴۰؛ افشاری، بیست‌ونه</ref>، دویره<ref>ابن‌بطوطه، ۲ / ۱۸۴، ۲۵۴؛ قشیری، ۲۱</ref>، زاویه<ref>افلاکی، ۲ / ۹۴۵</ref> و رباط نام برد. واژۀ رباط در معنای خانقاه بیشتر در عراق عرب و منطقۀ فارس رواج داشته است<ref>آلوسی، ۱۱۳؛ جنید، ۱۹۶، ۳۹۵</ref>.  

=گسترۀ خانقاهها در سراسر ایران=

=معماری و آداب و رسوم خانقاه ها=

قسمت دیگر، زاویه، حجره و یا اتاقهای متعدد مخصوص پیر، خادمان، سالکان و بیتوتۀ دراویش و مهمانان بود. افزون‌براین، خانقاه دارای حمام، آشپزخانه و چند انبار خواروبار بود.

   

   

=خانقاه و فرهنگ مردم ایران=