زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''زیارت''' عملی عبادی به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدس یا محترم برای اظهار ارادت و احترام و کسب فیض معنوی است. زیارت از اعمال پسندیده اسلام بوده و در طول تاریخ [[مسلمانان]] به آن عنایت و اهتمام داشته‌اند. این عمل عبادی نزد [[شیعیان]] جایگاهی ویژه و اثرات معنوی و ثواب بسیاری دارد. به دلیل جایگاه مهم زیارت در فرهنگ شیعه، این عمل از ویژگی‌ها و نمادهای شیعیان به شمار می‌رود.

== زیارت معصومان علیهم السّلام ==

=== زیارت رسول اکرم ===

زیارت [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)

]] صلّی اللّه‏ علیه و آله، بویژه برای حج‌گزار مستحب مؤکد است و چنانچه زیارت آن حضرت از سوی همگان ترک شود، بر حاکم اسلامی [[واجب]] است مردم را به زیارت وادارد؛ <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۲۰ </ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۵۱ ۵۲ </ref> از این رو برخی، زیارت آن حضرت را در هر سال [[واجب|واجب کفایی]] دانسته‏‌اند. <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۳۲ </ref>

=== زیارت دیگر انبیای الهی و معصومین ===

زیارت دیگر انبیای الهی، همچون حضرت هود و صالح و نیز آدم و نوح، دفن شده در جوار مرقد امیر‌مؤمنان [[علی بن ابی طالب|علی]] علیه‌السّلام، <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۸۴ </ref> <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۹۷ </ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۳ </ref> همچنین زیارت ائمه علیهم‌السّلام بویژه پس از گزاردن حج <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۲۰ </ref> و نیز حضرت زهرا سلام‌اللّه‏ علیها در روضه <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۸۵ </ref> (محدوده بین قبر شریف رسول خدا صلّی اللّه‏ علیه و آله و منبر آن حضرت) مستحب مؤکد و در روایات بر آن تأکید شده است. در این میان زیارت سالار شهیدان، حضرت ابا‌عبداللّه‏، حسین بن علی علیه‌السّلام از جایگاه و اهمیت ویژه‌‏ای برخوردار و بر آن تأکید مضاعف شده است؛ به گونه‌‏ای که زیارت آن حضرت در بسیاری از اوقات، اعم از شب و روز، همچون شب و روز عرفه، شب‌های [[قدر]]، شب [[عید فطر]] و [[عید قربان|قربان]]، روز اول و نیمه رجب، نیمه شعبان و شب و روز جمعه مستحب مؤکد است؛ چنانکه زیارت آن گرامی در شب و روز عاشورا و نیز روز اربعین استحباب دارد. <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۴۰۹ </ref> <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۴۵۹ ۴۷۹ </ref> <ref>منتهی المطلب ج۱۳، ص۲۹۲ ـ ۲۹۵</ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۹۵ ۹۷ </ref> زیارت امام زمان علیه‌السّلام در هر زمان و مکان بویژه در سامرا و سرداب مقدس، [[مستحب]] است. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۱۶ </ref> برخی زیارت ائمّه معصوم علیهم السّلام را واجب کفایی دانسته‏‌اند. <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۴۴۳ </ref>

آداب زیارت معصومان علیهم‌السّلام که رعایت آنها در همه مشاهد مشرفه مستحب است عبارتند از: [[غسل]] زیارت قبل از تشرف به حرم؛ خواندن [[دعا]]ی مأثور هنگام غسل؛ طهارت از حدث اکبر (جنابت، حیض و نفاس) و اصغر؛ پوشیدن لباس پاک و پاکیزه و سفید و نو؛ کوتاه برداشتن گام‌ها هنگام حرکت به سمت روضه مقدس و با آرامی و وقار حرکت کردن؛ پا‌برهنه بودن هنگام تشرف به روضه منوّر؛ خوش‌بو کردن خود در غیر زیارت [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین علیه‌السّلام]]؛ توجه و حضور قلب داشتن در وقت رفتن به حرم مطهّر؛ توقف در آستانه حرم شریف و اذن دخول خواستن(اذن دخول)با کلمات مأثور یا با سلام کردن؛ بوسیدن آستانه مبارک؛ [[سجده]] کردن برای خدا به شکرانه توفیق زیارت؛ بوسه زدن بر زمین رو به روی امام علیه السّلام؛ داخل شدن به حرم با پای راست و خارج شدن از آن با پای چپ؛ نزدیک شدن به ضریح از پیش روی ـ جز در حرم عسکریین علیهم السّلام ـ به گونه‌‏ای که بتواند خود را به آن بچسباند؛ بوسیدن قبر مطهّر و گذاشتن و مالیدن طرف راست صورت بر آن؛ پشت به قبله و رو به قبر ایستادن هنگام زیارت؛ ایستاده بودن هنگام زیارت، مگر آنکه عذری داشته باشد؛ به زیر افکندن سر و به بالا و چپ و راست التفات نکردن هنگام تشرف به حرم و زیارت کردن؛ گفتن تکبیر به تعدادی که وارد شده پیش از خواندن زیارت؛ خواندن زیارت مأثور و وارد شده؛ رفتن نزد سر مبارک و رو به قبله ایستادن و دعا کردن؛ خواندن نماز زیارت پس از اتمام زیارت نزد سر امام علیه السّلام و در زیارت پیامبر صلّی اللّه‏ علیه و آله در روضه مطهّر؛ دعا کردن پس از نماز زیارت و افضل دعای مأثور است؛ خواستن حاجت برای خود و برادران دینی؛ زیارت کردن به نیابت از خویشان و دوستان؛ تلاوت [[قرآن]] کنار قبر مطهّر و هدیه کردن ثواب آن به امام علیه السّلام؛ اجتناب از سخنان ناشایسته و بیهوده و لغو؛ بلند نکردن صدا در محضر پیامبر صلّی اللّه‏ علیه و آله و امام علیه السّلام؛ شتاب کردن در خروج پس از اتمام زیارت و بیهوده ننشستن در حرم؛ به عقب گام نهادن هنگام خروج از روضه مقدس؛ تصمیم بر بازگشت برای زیارت؛ وداع کردن با قبر مطهر با کلمات مأثور. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۲۳ ۲۵ </ref> <ref>بحار الأنوار ج۱۰۰، ص۱۳۴ ـ ۱۳۷</ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۱ ۱۰۲ </ref>

زیارت پیامبر صلّی اللّه‏ علیه و آله و امامان علیهم السّلام و نیز حضرت زهرا سلام اللّه‏ علیها از راه دور نیز مستحب است، چنان که پس از زیارت امام حسین علیه‌السّلام، زیارت جناب علی اکبر و حضرت عباس علیهماالسّلام و دیگر شهدای کربلا نیز از راه دور استحباب دارد. در زیارت از راه دور نیز غسل زیارت کردن و پوشیدن لباس پاک و پاکیزه و نیز زیارت کردن در زیر آسمان، مانند پشت بام یا بیابان، به زیارت مأثور و خواندن نماز زیارت قبل از آن استحباب دارد، هرچند خواندن نماز پس از زیارت نیز جایز است. <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۰ </ref>

== نذر زیارت ==

از موارد انعقاد نذر، نذر زیارت معصومان علیهم‌السّلام و صالحان و بزرگان دین است. چنانچه نذر، مطلق زیارت ـ بدون تقیید به دور و نزدیک ـ باشد، بنابر تصریح برخی منصرف به زیارت از نزدیک خواهد بود، و اگر اطلاق نسبت به زمان باشد وقت آن موسّع است و هر زمان بخواهد می‌‏تواند زیارت کند و در صورت مقید بودن به زمانی خاص واجب است در همان زمان صورت گیرد و اخلال عمدی به آن موجب ثبوت کفاره است؛ لیکن در اینکه قضا نیز واجب است یا نه، اختلاف می‏‌باشد. در صورت اخلال غیر عمدی تنها قضای زیارت واجب است.

=== ملاک تحقق نذر زیارت ===

در تحقق نذر زیارت، صرف حضور نذر کننده نزد مزور کفایت می‏‌کند؛ هرچند به تصریح برخی، سلام دادن نیز واجب است، لیکن دعا و نماز زیارت واجب نیست. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۱۵۳ </ref> <ref>جواهرالکلام ج۳۵، ص۴۲۹ ۴۳۰ </ref> <ref>وسیلة النجاة، ص۵۸۲</ref>

زیارت قبور یاران برگزیده پیامبر صلّی اللّه‏ علیه و آله و امامان علیهم السّلام همچون جناب سلمان در مدائن، ابوذر در ربذه؛ شهدا همچون عمار در صفین، جعفر بن ابی‌طالب و دیگر شهدای مدفون در موته؛ <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۳ </ref> بویژه حمزة بن عبدالمطلب در احد، <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۵۲ </ref> نیز جد، عمو و همسر رسول خدا صلّی اللّه‏ علیه و آله؛ جناب عبدالمطلب، ابوطالب و حضرت خدیجه در قبرستان حجون <ref>مستند الشیعة ج۱۳، ص۹۶ ۹۷ </ref>؛ امام‌زادگان عظیم‌الشّأن، مانند حضرت معصومه در قم، حضرت عبدالعظیم حسنی در ری، <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۵۷۵ ۵۷۶ </ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۳ </ref> همچنین نایبان خاص امام زمان علیه‌السّلام در عصر غیبت صغری در بغداد <ref>بحار الأنوار ج۱۰۲، ص۲۹۲</ref> و دیگر بزرگان و عالمان دینی، مستحب مؤکد است.

== زیارت قبور مؤمنان ==

== زیارت مؤمنان ==

زیارت مؤمنان مستحب مؤکد و دارای فضیلت بسیار است. در روایتی از امام صادق علیه‌السّلام آمده است: «کسی که برادر دینی خود را زیارت کند، خداوند به او می‏‌فرماید من را زیارت کردی و پاداش تو بر من است و من برای تو به کمتر از بهشت رضایت نمی‌‏دهم». <ref>الکافی (کلینی) ج۲، ص۱۷۶ </ref> در حدیثی دیگر از امام کاظم علیه السّلام آمده است: «کسی که توفیق زیارت ما را نمی‌‏یابد اگر صالحان از برادران ایمانی را زیارت کند، ثواب زیارت ما برای او نوشته می‏‌شود». <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۵۸۵ </ref>

استقبال مزور از زائر، مصافحه و معانقه و بوسیدن پیشانی یکدیگر و به زحمت و تکلّف نینداختن مزور از آداب زیارت مؤمن است. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۱۸ </ref>

از موارد استثنای کراهت سفر در ماه رمضان، مسافرت کردن جهت زیارت مؤمن است. <ref>کشف الغطاء ج۴، ص۶۲</ref>

[http://lib.eshia.ir/23017/4/326/%D8%AF%D9%8A%D8%AF%D8%A7%D8%B1 فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]