زیارت: تفاوت میان نسخه‌ها

"زیارت عملی عبادی به معنای حضور در پیشگاه پیشوایان دینی یا نزد قبور آنان یا دیدار از مکانی مقدس یا محترم برای اظهار ارادت و احترام و کسب فیض معنوی است. زیارت از اعمال پسندیده اسلام بوده و در طول تاریخ، مسلمانان به آن عنایت و اهتمام داشته‌اند. این عمل عبادی، نزد شیعیان جایگاهی ویژه و اثرات معنوی و ثواب بسیاری دارد. به دلیل جایگاه مهم زیارت در فرهنگ شیعه، این عمل، از ویژگی‌ها و نمادهای شیعیان به شمار می‌رود.

برخلاف اکثر مسلمانان، گروه‌ اندکی با تمسک به حدیث شدّ رحال، مسافرت به قصد زیارت قبور پیامبران، امامان و اولیا را حرام دانسته‌اند و شبهه‌هایی را درباره این موضوع مطرح ساخته‌اند. این شبهات باعث شده است تا علمای شیعه و اهل سنت به پاسخگویی و دفاع از مشروعیت زیارت برآیند.

زیارت اهل قبور، اعم از معصومین علیهم السّلام و غیر آنان با حضور در محل دفن آنان به قصد گرامیداشت ایشان و سلام دادن بر آنان تحقق می‏یابد. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۲۳    </ref> <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۱۵۳    </ref> <ref>جواهر الکلام ج۳۵، ص۴۳۰    </ref> علاوه بر آن به زیارت معصومان علیهم السّلام از راه دور و نیز زیارت امام زمان عجل اللّه‏ تعالی فرجه با توجه کردن و سلام دادن به ایشان زیارت اطلاق شده است. به زیارت کننده «زائر»، به زیارت شونده «مَزور» و به زیارت و نیز مکان و محل دفن مزور «مزار» گویند؛ چنان که به کلماتی که معصومان علیهم السّلام بدانها زیارت می‏شوند، همچون زیارت جامعه کبیره و عاشورا، «زیارت» اطلاق می‏شود.

از احکام و آداب زیارت در بابهای طهارت و حج و به مناسبت در باب نذر سخن گفته‏اند. برخی نیز برای آن با عنوان مزار پس از حج و عمره بابی مستقل منعقد کرده و از احکام و آداب آن به تفصیل در این باب سخن گفته‏اند؛ <ref>تحریر الأحکام ج۲، ص۱۰۹    </ref> <ref>تحریر الأحکام ج۲، ص۱۱۷    </ref> <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۵    </ref> چنان که برخی با عنوان یاد شده کتابی مستقل نوشته‏اند، مانند مزار ابن قولویه، معروف به کامل الزیارات؛ مزار مفید؛ مزار ابن مشهدی و مزار شهید.

زیارت رسول اکرم صلّی اللّه‏ علیه و آله، بویژه برای حج گزار مستحب مؤکد است و چنانچه زیارت آن حضرت از سوی همگان ترک شود، بر حاکم اسلامی واجب است مردم را به زیارت وادارد؛ <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۲۰    </ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۵۱ ۵۲    </ref> از این رو، برخی، زیارت آن حضرت را در هر سال واجب کفایی دانسته‏اند. <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۳۲    </ref>

زیارت دیگر انبیای الهی، همچون حضرت هود و صالح و نیز آدم و نوح، دفن شده در جوار مرقد امیر مؤمنان علی علیه السّلام، <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۸۴    </ref> <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۹۷    </ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۳    </ref> همچنین زیارت ائمه علیهم السّلام بویژه پس از گزاردن حج <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۳۲۰    </ref> و نیز حضرت زهرا سلام اللّه‏ علیها در روضه <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۸۵    </ref> (محدوده بین قبر شریف رسول خدا صلّی اللّه‏ علیه و آله و منبر آن حضرت) مستحب مؤکد و در روایات بر آن تأکید شده است. در این میان زیارت سالار شهیدان، حضرت ابا عبداللّه‏، حسین بن علی علیه السّلام از جایگاه و اهمیت ویژه‏ای برخوردار و بر آن تأکید مضاعف شده است؛ به گونه‏ای که زیارت آن حضرت در بسیاری از اوقات، اعم از شب و روز، همچون شب و روز عرفه، شبهای قدر، شب عید فطر و قربان، روز اول و نیمه رجب، نیمه شعبان و شب و روز جمعه مستحب مؤکد است؛ چنان که زیارت آن گرامی در شب و روز عاشورا و نیز روز اربعین استحباب دارد. <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۴۰۹    </ref> <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۴۵۹ ۴۷۹    </ref> <ref>منتهی المطلب ج۱۳، ص۲۹۲ ـ ۲۹۵</ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۹۵ ۹۷    </ref> زیارت امام زمان علیه السّلام در هر زمان و مکان بویژه در سامرا و سرداب مقدس، مستحب است. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۱۶    </ref> برخی زیارت ائمّه معصوم علیهم السّلام را واجب کفایی دانسته‏اند. <ref>وسائل الشیعة ج۱۴، ص۴۴۳    </ref>

آداب زیارت معصومان علیهم السّلام که رعایت آنها در همه مشاهد مشرفه مستحب است عبارتند از: غسل زیارت قبل از تشرف به حرم؛ خواندن دعای مأثور هنگام غسل؛ طهارت از حدث اکبر (جنابت، حیض و نفاس) و اصغر؛ پوشیدن لباس پاک و پاکیزه و سفید و نو؛ کوتاه برداشتن گامها هنگام حرکت به سمت روضه مقدس و با آرامی و وقار حرکت کردن؛ پا برهنه بودن هنگام تشرف به روضه منوّر؛ خوش بو کردن خود در غیر زیارت امام حسین علیه السّلام؛ توجه و حضور قلب داشتن در وقت رفتن به حرم مطهّر؛ توقف در آستانه حرم شریف و اذن دخول خواستن( اذن دخول)با کلمات مأثور یا با سلام کردن؛ بوسیدن آستانه مبارک؛ سجده کردن برای خدا به شکرانه توفیق زیارت؛ بوسه زدن بر زمین رو به روی امام علیه السّلام؛ داخل شدن به حرم با پای راست و خارج شدن از آن با پای چپ؛ نزدیک شدن به ضریح از پیش روی ـ جز در حرم عسکریین علیهم السّلام ـ به گونه‏ای که بتواند خود را به آن بچسباند؛ بوسیدن قبر مطهّر و گذاشتن و مالیدن طرف راست صورت بر آن؛ پشت به قبله و رو به قبر ایستادن هنگام زیارت؛ ایستاده بودن هنگام زیارت، مگر آنکه عذری داشته باشد؛ به زیر افکندن سر و به بالا و چپ و راست التفات نکردن هنگام تشرف به حرم و زیارت کردن؛ گفتن تکبیر به تعدادی که وارد شده پیش از خواندن زیارت؛ خواندن زیارت مأثور و وارد شده؛ رفتن نزد سر مبارک و رو به قبله ایستادن و دعا کردن؛ خواندن نماز زیارت پس از اتمام زیارت نزد سر امام علیه السّلام و در زیارت پیامبر صلّی اللّه‏ علیه و آله در روضه مطهّر؛ دعا کردن پس از نماز زیارت و افضل دعای مأثور است؛ خواستن حاجت برای خود و برادران دینی؛ زیارت کردن به نیابت از خویشان و دوستان؛ تلاوت قرآن کنار قبر مطهّر و هدیه کردن ثواب آن به امام علیه السّلام؛ اجتناب از سخنان ناشایسته و بیهوده و لغو؛ بلند نکردن صدا در محضر پیامبر صلّی اللّه‏ علیه و آله و امام علیه السّلام؛ شتاب کردن در خروج پس از اتمام زیارت و بیهوده ننشستن در حرم؛ به عقب گام نهادن هنگام خروج از روضه مقدس؛ تصمیم بر بازگشت برای زیارت؛ وداع کردن با قبر مطهر با کلمات مأثور. <ref>الدروس الشرعیة ج۲، ص۲۳ ۲۵    </ref> <ref>بحار الأنوار ج۱۰۰، ص۱۳۴ ـ ۱۳۷</ref> <ref>جواهر الکلام ج۲۰، ص۱۰۱ ۱۰۲    </ref>