حضرت مریم: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات انبیا

| عنوان = حضرت مریم

| تصویر = حضرت مریم.jpg

| نام = مریم مقدس، عبری: מרים، تئوتوکوس

| تاریخ تولد = سال ۲۰ قبل از میلاد

| محل تولد = ناصره، جلیل

| تاریخ وفات = بنابر نقلی حدود سال ۳۵ میلادی

| مدفن = [[بیت المقدس|بیت‌المقدس]]

| لقب‌ = مریم مقدس، مریم باکره، مادر [[عیسی مسیح]]، عذراء (پاکدامن)‌، بتول

| کنیه =  

| پدر = عمران

| مادر = حنا

'''حضرت مریم''' مادر [[حضرت عیسی|حضرت عیسی (علیه‌السلام)]] است که به معجزه الهی و بدون شوهر او را بدنیا آورد. مریم تنها زنی است که نام او در [[قرآن]] آمده است. حضرت مریم (سلام الله علیها) یکی از چهار بانوی دو عالم است. داستان زندگی حضرت مریم (سلام الله علیها) آنقدر از اهمیت ویژه ای برخوردار است که خداوند مهربان یکی از سوره‌های خود را به نام حضرت مریم (سلام الله علیها) قرار داده است و داستان زندگی حضرت مریم (سلام الله علیها) را شرح می‌دهد. مریم، [[حضرت مریم|مریم مقدس]] یا مریم عذرا (به عبری: מרים) در قرآن و [[عهد جدید]]، نام مادر [[عیسی مسیح]] است. [[مسیحیان]] و مسلمانان معتقد به [[نزول]] [[وحی]] بر مریم هستند.<ref>آیه ۴۵ سوره آل عمران</ref> حضرت مریم (سلام الله علیها) به اعتقاد [[مسلمانان]] مظهر [[عصمت]] و پاکدامنی صداقت و عبودیت است. پدرش [[عمران|عمران نبی (علیه‌السلام)]] قبل تولد مریم از دنیا رفت. مادرش او را برای خدمت به [[خانه خدا]] گماشت. سرپرستی او بواسطه قرعه به [[زکریا|زکریای پیامبر (علیه‌السلام)]] واگذار شد. پرورش مریم (سلام الله علیها) به گونه‌ای خارق‌العاده و نیکو بود که [[خداوند]] آن را به خود نسبت داده است. زکریا برای مریم (سلام الله علیها) مکانی دور از نگاه مردان در [[معبد]] ساخته بود تا با فراغت خیال به [[عبادت]] بپردازد. خداوند از مریم در محرابش با غذای مخصوص پذیرایی می‌کرد.

== تاریخ تولد حضرت مریم ==  

بر اساس گزارش منابع تاریخی حضرت مریم (سلام الله علیها) در زمان [[حکومت اشکانیان]] به دنیا آمد<ref>بلعمی، تاریخنامه ‏طبری، تحقیق، روشن، محمد، ج 1، ص 501، تهران، سروش، چاپ سوم، 1373 و 1378ش</ref>.

== حضرت مریم در قرآن ==

حضرت مریم‌ (سلام الله علیها) در قرآن قبل از این‌که مادر [[حضرت عیسی|عیسی (علیه‌السلام)]] باشد، خود جایگاه و منزلتی مستقل دارد. [[آیات]] فراوان قرآن بیان‌گر این موضوع‌اند.

نام مریم 34 مرتبه در قرآن آمده و جز او به نام هیچ زنی در قرآن تصریح نشده است. <ref>«نام زنانی مستقیم و غیر مستقیم در قرآن از آنان یاد شده»، 33344</ref> [[قرآن کریم]] مریم دختر [[عمران]] را الگویی برای [[مؤمنان]] معرفی می‌کند که دامان خود را پاک نگه‌داشت، کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد، و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود: {{متن قرآن |یا مَرْیَمُ اقْنُتی‏ لِرَبِّکِ وَ اسْجُدی وَ ارْکَعی‏ مَعَ الرَّاکِعینَ |سوره =  آل‌عمران | آیه = 43 }} ای مریم برای پروردگارت [[عبادت]] و [[سجده]] کن و با دیگر رکوع‌کنندگان رکوع انجام ده.

همان‌گونه که می‌دانید، از تاریخ زندگی حضرت مریم(سلام الله علیها) مطالب در خور توجهی در دست نیست؛ لذا نمی‌توان به طور قطع در مورد جزئیات زندگی او نظر داد. به تصریح [[کتاب مقدس]]، حضرت مریم (سلام الله علیها) تا مدّت‌ها پس از مرگ عیسی(علیه‌السلام) زنده و شاهد به [[صلیب]] کشیده شدن فرزندش بود، <ref>انجیل یوحنا، 25:19</ref> ولی از آن‌جا که [[دین اسلام]] به صلیب‌ کشیده شدن عیسی (علیه‌السلام) را نمی‌پذیرد، چنین باوری نداشته و در همین راستا گزارشی نیز وجود دارد که این خود عیسی (علیه‌السلام) بود که مادرش مریم (سلام الله علیها)‌ را غسل داد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 459، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق</ref>.

== تولد حضرت مریم در قرآن ==

بر اساس گزارش‌ها مادر مریم نازا بود و تا 30 سال صاحب فرزند نشد<ref>ابن خلدون، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه، آیتی، عبدالمحمد، ج 1، ص 159، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ اول، 1363ش</ref>؛ لذا به درگاه خداوند دعا کرد تا به وی فرزندی عطا کند. هنگامی که دعایش [[مستجاب]] و باردار شد، به پاس این لطف الهی [[نذر]] کرد که فرزندش خدمت‌کار [[معبد]] [[بیت‌المقدس]] باشد.

قرآن داستان مریم‌ (سلام الله علیها) از تولد او و نذر مادرش را چنین بیان می‌کند: «[یاد کنید] هنگامی که همسر عمران گفت: پروردگارا، برای تو نذر کردم که آنچه را در شکم خود دارم [برای خدمت خانه تو از [[ولایت]] و سرپرستی من‏] آزاد باشد، بنابراین از من بپذیر، بیقین تو شنوا و دانایی. زمانی که او را زایید، گفت: پروردگارا! من او را دختر زاییدم. و خدا به آنچه او زایید داناتر بود و آن پسر [که زاییدن او را آرزو داشت، در کرامت، عظمت، ارزش و شخصیت‏] مانند این دختر نیست [پس در مقام نام‌گذاریش گفت:] البته من نامش را «مریم» نهادم و او و فرزندانش را از خطرات مهلک و وسوسه‌‏های بنیان برانداز [[شیطان]] رانده شده به پناه تو می‌آورم. پس پروردگارش او را به صورت نیکویی پذیرفت، و به طرز نیکویی نشو و نما داد<ref>آل عمران، 35-37</ref>».

گزارش شده است؛ هنگامی که مادر مریم او را به دنیا آورد، بر اساس نذری که کرده بود، نوزاد را در پارچه‌ای پیچید و برای خدمت در معبد، به بیت‌المقدس نزد [[انبیا]] و دانشمندانی که آن‌جا مشغول به [[عبادت]] بودند، برد. مادر مریم شرح نذر خود را برای آنها بیان کرد، و از علما و بزرگان [[بنی‌‌اسرائیل]] خواست تا سرپرستی او را بر عهده گیرند. <ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏2، ص 544 - 545، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش</ref> از آن‌جا که مریم‌ فرزند عمران و از خانواده بزرگی بود، و پدر مریم (عمران) مقام ریاست بر آنها داشت. این‌جا بود که [[زکریا|زکریا (علیه‌السلام)]] فرمود: من به سرپرستی او سزاوارترم؛ زیرا که خاله‌اش در منزل من است. افراد حاضر در معبد که تعداد آنها 29 نفر بود به این پیشنهاد زکریا راضی نشدند؛ لذا قرعه انداختند و قرعه به نام زکریا افتاد، <ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج 2، ص 739، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش</ref> و در حالی‌که وی فرزندی نداشت، سرپرستی مریم‌(سلام الله علیها) را بر عهده گرفت:<ref> آل عمران، 44: «(ای پیامبر!) این [قصه مریم و زکریا]، از خبرهای غیبی است که به تو وحی می‌کنیم و تو در آن هنگام که قلم‌‌های خود را (برای قرعه‌‌کشی) به آب می‌‏افکندند تا کدام‌‌یک کفالت و سرپرستی مریم را عهده‌‌دار شود، و (نیز) به هنگامی که (دانشمندان بنی‌اسرائیل، برای کسب افتخار سرپرستی او،) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتی و همه اینها، از راه وحی به تو گفته شد</ref>».

بدین‌وسیله حضرت مریم (سلام الله علیها)‌ به بیت‌المقدس رفت و در قسمت شرقی آن‌جا محوطه‌‌ای را برای خود آماده ساخت و در آن‌جا به عبادت پرداخت<ref>مریم، 16: «و در این کتاب (آسمانی)، مریم را یاد کن، آن هنگام که از خانواده‌‌اش جدا شد، و در ناحیه شرقی(بیت‌المقدس) قرار گرفت</ref>». وی در این دوران رشد جسمی مناسبی داشت و مورد لطف و عنایت‌های دیگر الهی نیز قرار گرفت به گونه‌‌ای که هرگاه زکریا در محل عبادت او حاضر می‌شد، طعام‌هایی را در نزد او می‌دید و مریم‌(سلام الله علیها) در جواب این سؤال که اینها را از کجا آورده‌ای؟ می‌گفت: اینها از جانب خداوند است<ref>آل عمران، 37؛ «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)، 6219؛ «جایگاه مریم‌ (سلام الله علیها) در قرآن و کتاب مقدس»، 29833</ref>.

== حضرت مریم سیده زنان عالم ==

تعبیر "سیدة نساء العالمین" مستقیماً در قرآن نیامده است. این تعبیر برگرفته از آیۀ 43 [[سوره آل عمران|سورۀ آل عمران]] است که خداوند خطاب به حضرت مریم (علیه‌السلام) می‌فرماید: {{متن قرآن |إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی‏ نِساءِ الْعالَمین |سوره = آل‌عمران |آیه = 42}}<ref> «غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)، 6219؛ «جایگاه مریم‌(سلام الله علیها) در قرآن و کتاب مقدس»، 29833</ref>.

این لقب، اگرچه برای [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلام الله علیها)]] و حضرت مریم (سلام الله علیها) این دو بانوی بزرگوار ذکر شده است، اما با مراجعه به [[روایات]] روشن می‌شود که مورد استفاده آن در این دو مورد متفاوت است؛ از این‌رو دوگانگی در آن وجود ندارد<ref>«سیدۀ زنان عالم فاطمه و مریم»، 13764؛ «برترین بانوان جهان مریم یا فاطمه»، 15537</ref>.

== حضرت مریم و غذای بهشتی ==

قرآن درباره غذای حضرت مریم می‌فرماید: «هر زمان زکریا وارد [[محراب]] او می‌‏شد، غذای مخصوصی در آن‌جا می‌‏دید. از او پرسید: ای مریم! این را از کجا آورده‌‏ای؟! گفت: این از سوی خدا است. خداوند به هر کس بخواهد، بدون حساب روزی می‌‏دهد<ref>آل عمران، 37</ref>».

این‌که [[غذای بهشتی]] که برای مریم آورده می‌شد چه نوع غذایی و از کجا بوده در آیه نیامده است، ولی از روایات متعددی که در [[منابع روایی]] آمده، می‌توان فهمید که این غذا میوه‌های غیر فصل بود که در کنار محراب به فرمان پروردگار حاضر می‌شد. <ref>«غذا و میوه بهشتی حضرت مریم (سلام الله علیها)»، 6219؛ «تمثل جبرئیل در شکل انسان بر حضرت مریم(سلام الله علیها)، 100834</ref> البته در برخی دیگر از روایات انگور و انار سبز برشمرده شده است که از افق اعلی بر ایشان نازل می‌شد. <ref>قطب الدین راوندی، سعید بن عبداللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 617، قم، مؤسسه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه، چاپ اول، 1409ق</ref>

بر اساس برخی گزارش‌‌های تاریخی یوسف بن یعقوب بن ماثان پسر عموی حضرت مریم (سلام الله علیها) <ref>ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307، بیروت، دار صادر، 1385ق</ref> و یا پسر‌خاله او بود<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 3، ص 119</ref>. او مردی حکیم بود و دلبستگی خاصی در خدمت به [[کنیسه]] داشت. او به شغل نجاری مشغول بود و از درآمد خویش به فقرا کمک می‌کرد<ref> الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307</ref>.

[[زکریا|حضرت زکریا (علیه‌السلام)]] او را برای خدمت به حضرت مریم (سلام الله علیها) گماشته بود<ref> البدء و التاریخ، ج 3، ص 119</ref>؛ لذا یوسف همواره از مریم مراقبت می‌کرد و به همین جهت نخستین کسی بود که از باردار شدن او نگران شد<ref> الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 308</ref>.

در قرآن کریم نامی از یوسف نجار وجود ندارد اما برخی عبارات [[انجیل]] ناظر به آن است که حضرت مریم (سلام الله علیها) نامزد یوسف نجّار بود و در نهایت با هم ازدواج کردند. البته تولد [[عیسی مسیح |عیسی مسیح (علیه‌السلام)]] قبل از ازدواج آنان بود. بر اساس برخی منابع تاریخی و تفسیری، یوسف نجار فردی بود که با دستور حضرت زکریا(علیه‌السلام)، رسیدگی به برخی امور مریم را بر عهده داشت.  

به همین دلیل برخی به ناحق خواستند که تولد عیسی(علیه‌السلام) را حاصل رابطه نامشروع میان این دو نفر عنوان کنند که هم صریح قرآن کریم و هم [[اهل بیت|اهل‌بیت(علیه‌السلام)]] این موضوع را تهمت بر مریم می‌دانند. علاوه بر آن‌که سخن‌گفتن [[حضرت عیسی|عیسی (علیه‌السلام)]] در گهواره، اعجازی بود که خدا برای اثبات پیامبری او و بی‌گناهی مریم (علیه‌السلام) در منظر مردم قرار داد<ref> «ازدواج حضرت مریم (سلام الله علیها)»، 105565؛ «تولد حضرت عیسی (علیه‌السلام) و بدگمانی مردم»، 66431</ref>.

بنابر این؛ نه در آیات قرآن و نه در روایات [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه)]] و اهل‌بیت (علیه‌السلام) هیچ شاهدی بر ازدواج حضرت مریم (سلام الله علیها) با یوسف نجار - حتی بعد از تولد عیسی مسیح (علیه‌السلام) - وجود ندارد.

دربارۀ سنّ وفات حضرت مریم (سلام الله علیها) هنگام مرگ اختلاف نظر وجود دارد. مشهور آن است که ایشان در 51 سالگی به دیدار حق شتافت<ref> الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 307، دار صادر، بیروت، 1385ق</ref>. مرقد حضرت مریم (سلام الله علیها) نیز در [[بیت المقدس|بیت‌المقدس]] قرار دارد<ref>ابن الفقیه، ابو عبدالله احمد بن محمد بن اسحاق‏، البلدان، تحقیق، الهادی، یوسف، ‏ص 146، بیروت، عالم الکتب، چاپ اول، 1416ق، 1996م</ref>.

گفتنی است که دربارۀ چگونگی وفات وی گزارش صحیحی وارد نشده است<ref>«محل دفن و چگونگی وفات حضرت مریم و آسیه (سلام الله علیها)»، 14785</ref>.

== پانویس ==

[[رده:شخصیت‌ها]]

[[رده:شخصیت‌های تاریخی]]

[[رده:بانوان]