۲۱٬۷۰۰
ویرایش
مقتل نویسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
=پیشینه مقتل‌نگاری= | =پیشینه مقتل‌نگاری= | ||
مقتل [[امام علی(ع)]] اثر ابن ابی دنیا | مقتل [[امام علی(ع)]] اثر ابن ابی دنیا | ||
اولین مقتل‌های نوشته‌شده توسط [[شیعیان]]، عمدتاً درباره شهادت امام علی(ع) هستند<ref>یاوری، «مقتل‌نگاری شیعیان»، ص۱۱.</ref> برخی منابع، از چهارده مقتل با عنوان مشترکِ «مقتل امیرالمؤمنین»(ع) از عالمانی مانند ابی‌الحسن بکری، جابر جعفی، یحیی بحرانی یزدی و ابن ابی دنیا نام برده‌اند<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۹-۳۱.</ref> | اولین مقتل‌های نوشته‌شده توسط [[شیعیان]]، عمدتاً درباره شهادت امام علی(ع) هستند<ref>یاوری، «مقتل‌نگاری شیعیان»، ص۱۱.</ref> برخی منابع، از چهارده مقتل با عنوان مشترکِ «مقتل امیرالمؤمنین»(ع) از عالمانی مانند ابی‌الحسن بکری، جابر جعفی، یحیی بحرانی یزدی و ابن ابی دنیا نام برده‌اند<ref>آقابزرگ تهرانی، الذریعة، دارالاضواء، ج۲۲، ص۲۹-۳۱.</ref> | ||
پس از شهادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، مقتل‌نگاری میان شیعیان رونق یافت. البته امروزه از تألیفات متقدم با عنوان «مقتل الحسین»، یا فقط نامی در فهرست‌نگاری‌ها باقی است یا بخشی از آنها به‌صورت پراکنده در متون متأخر نقل شده است.<br> | پس از شهادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، مقتل‌نگاری میان شیعیان رونق یافت. البته امروزه از تألیفات متقدم با عنوان «مقتل الحسین»، یا فقط نامی در فهرست‌نگاری‌ها باقی است یا بخشی از آنها به‌صورت پراکنده در متون متأخر نقل شده است.<br> | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
اوج مقتل‌نگاری، در قرن‌های سوم و چهارم قمری گزارش شده و گفته‌اند پس از قرن چهارم، رو به کاهش گذاشته است. برخی از این مقاتل چاپ شده‌اند، برخی در تعدادی از کتابخانه‌های جهان در دسترس‌اند، و برخی دیگر از میان رفته‌اند<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴و۴۵.</ref> برخی از محققان معتقدند مقاتل زیادی وجود داشته که به مرور زمان از میان رفته اند ونام ۱۴ مقتل را نیز ذکر کرده‌اند<ref>عندلیب همدانی، ثارالله،۱۳۸۹ ش،ص ۱۴۱.</ref>.<br> | اوج مقتل‌نگاری، در قرن‌های سوم و چهارم قمری گزارش شده و گفته‌اند پس از قرن چهارم، رو به کاهش گذاشته است. برخی از این مقاتل چاپ شده‌اند، برخی در تعدادی از کتابخانه‌های جهان در دسترس‌اند، و برخی دیگر از میان رفته‌اند<ref>گروهی از تاریخ‌پژوهان، مقتل جامع سیدالشهدا(ع)، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۴و۴۵.</ref> برخی از محققان معتقدند مقاتل زیادی وجود داشته که به مرور زمان از میان رفته اند ونام ۱۴ مقتل را نیز ذکر کرده‌اند<ref>عندلیب همدانی، ثارالله،۱۳۸۹ ش،ص ۱۴۱.</ref>.<br> | ||
سه قرن هشتم، نهم و دهم قمری، دوره افول مقتل‌نویسی گزارش شده است <ref>رنجبر، «سیری در مقتل‌نویسی»، ص۸۴.</ref> آثاری هم که در این دوره نوشته شده، برگرفته از گزارش‌های اولیه از واقعه کربلا بوده یا با گزارش‌های نامعتبر و بدون سند آمیخته شده است. برخی از این آثار نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشته‌اند؛ مانند کتاب روضة الشهداء تألیف ملاحسین کاشفی (۸۲۰-۹۱۰ق) که در اوایل قرن دهم قمری نوشته شده است <ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۵۲ و ۲۲۰.</ref> | سه قرن هشتم، نهم و دهم قمری، دوره افول مقتل‌نویسی گزارش شده است <ref>رنجبر، «سیری در مقتل‌نویسی»، ص۸۴.</ref> آثاری هم که در این دوره نوشته شده، برگرفته از گزارش‌های اولیه از واقعه کربلا بوده یا با گزارش‌های نامعتبر و بدون سند آمیخته شده است. برخی از این آثار نقش مهمی در تحریف وقایع عاشورا داشته‌اند؛ مانند کتاب روضة الشهداء تألیف ملاحسین کاشفی (۸۲۰-۹۱۰ق) که در اوایل قرن دهم قمری نوشته شده است <ref>نوری، لؤلؤ و مرجان، ۱۳۸۸ش، ص۲۵۲ و ۲۲۰.</ref> | ||
با روی‌کارآمدن دولت صفوی، مراسم عاشورا جایگاه رسمی‌تری یافت و مقتل‌های جدیدی نگاشته شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعه عاشورا را بیشتر از زاویه اندوه، مصیبت و بلا روایت می‌کردند. بیشتر این آثار، با هدف استفاده در مجالس روضه‌خوانی و سوگواری و فراهم‌ساختن زمینه برای گریه نوشته شده‌اند. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، ازالة الاوهام فی البکاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة، و مُحرِق القلوب از این دسته‌اند<ref>جعفریان، «درباره منابع تاریخ عاشورا»، ۱۳۸۰ش، ص۵۱و۵۲.</ref> | با روی‌کارآمدن دولت صفوی، مراسم عاشورا جایگاه رسمی‌تری یافت و مقتل‌های جدیدی نگاشته شد که منابع دقیقی نداشتند و واقعه عاشورا را بیشتر از زاویه اندوه، مصیبت و بلا روایت می‌کردند. بیشتر این آثار، با هدف استفاده در مجالس روضه‌خوانی و سوگواری و فراهم‌ساختن زمینه برای گریه نوشته شده‌اند. آثاری چون ابتلاء الاولیاء، ازالة الاوهام فی البکاء، اکسیر العبادة فی اسرار الشهادة، و مُحرِق القلوب از این دسته‌اند<ref>جعفریان، «درباره منابع تاریخ عاشورا»، ۱۳۸۰ش، ص۵۱و۵۲.</ref> | ||
کتاب قمقام زخّار و صمصام بَتّار، به‌معنای دریای آکنده و شمشیر بُرنده، نوشتهٔ فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۲۳۳-۱۳۰۵ق)، از پرآوازه‌ترین مقاتل تألیف‌شده در چند سده اخیر دانسته شده است <ref>رحیمی، «قمقام زخار در تاریخ واقعه کربلا»، ص۲۸.</ref> مهیج الاحزان وموقد النیران فی قلوب اهل الایمان ،ملا محمدحسین ابن محمدعلی یزدی حایری قرن ۱۳نیز از مقاتل معروف ومعتبر است.<br> | کتاب قمقام زخّار و صمصام بَتّار، به‌معنای دریای آکنده و شمشیر بُرنده، نوشتهٔ فرهاد میرزا معتمدالدوله (۱۲۳۳-۱۳۰۵ق)، از پرآوازه‌ترین مقاتل تألیف‌شده در چند سده اخیر دانسته شده است <ref>رحیمی، «قمقام زخار در تاریخ واقعه کربلا»، ص۲۸.</ref> مهیج الاحزان وموقد النیران فی قلوب اهل الایمان ،ملا محمدحسین ابن محمدعلی یزدی حایری قرن ۱۳نیز از مقاتل معروف ومعتبر است.<br> | ||