عقیل: تفاوت میان نسخه‌ها

|دوران حکومت [[معاویه]] • مدینه

'''عقیل بن ابی‌طالب''' برادر بزرگ‌تر [[حضرت على(ع)]] است.  

عقیل فرزند [[ابوطالب]] بن [[عبدالمطلب]] بن هاشم, مادرش [[فاطمه بنت اسد]] بن هاشم و پسرعموى [[پیامبر گرامى اسلام(ص)]] است. او از ناحیه پدر و مادر [[هاشمى]] است. على(ع)، جعفر، طالب، ام هانى (فاخته)، جمانه و ریطه، برادران و خواهران اویند. <ref> الطبقات الکبرى, ج 8, ص 51</ref>

وى 20 سال از على(ع) و 10 سال از جعفر بزرگ تر و 10 سال از طالب کوچک تر بود. بنابراین مى توان سال تولد او را 30 سال پیش از [[بعثت]] پیامبر(ص) دانست. عقیل مورد علاقه و محبت ویژه ابوطالب بود. درسالى که مردم [[مکه]] بر اثر خشکسالى روزگار سختى را سپرى مى کردند, رسول خدا(ص) به عمویش عباس پیشنهاد کرد تا به خانه ابوطالب بروند و هرکدام یکى از فرزندان وى را به خانه بیاورند و نگه دارى کنند و بدین سان بار زندگى او را سبک نمایند.  

وقتى آن ها به خانه ابوطالب رفتند و موضوع را طرح کردند ابوطالب گفت: عقیل را براى من بگذارید و دیگر هرچه مى خواهید انجام دهید. پیامبر گرامى(ص) حضرت على(ع) را و عباس جعفر را به خانه خود برد. <ref>مجاهد مى گوید: ازجمله نعمت هاى خداوند بر على(ع) همین بود که آن حضرت به خانه رسول خدا(ص) رفت و با آن حضرت بود تا به پیامبرى مبعوث گردید و على(ع) ایمان آورد. ابوالفرج اصفهانى مى افزاید: پیامبر(ص) فرمود: ((همان را برگزیدم که خداوند برایم برگزیده بود.)) ابن ابى الحدید پس از نقل این مطلب, مى گوید: على(ع) از شش سالگى درکنار پیامبر(ص) بود. آن حضرت در تربیت او مى کوشید. على(ع) به این فراز از زندگى اش اشاره مى کند و مى فرماید: ((من 7 سال پیش از دیگران خدا را عبادت کرده ام و آواز فرشتگان را زمانى مى شنیدم که هنوز پیامبر(ص) مإمور به ابلاغ رسالتش نشده بود.)) (تاریخ طبرى, ج 3, ص ;313 مقاتل الطالبیین, ص ;15 شرح نهج البلاغه, ج 1, ص 15.)</ref>

عقیل داراى 17 فرزند به نام هاى: مسلم، عبدالله،  عبیدالله، محمد، عبدالرحمن، حمزه، على، جعفر، یزید، عثمان، سعید، سعد، رمله، زینب، فاطمه، اسمإ و ام هانى بود.

فرزندان دیگر عقیل منقرض شدند و از آنان اولادى باقى نماند جز محمد که عبدالله فقیه و مفسر معروف و عبدالرحمن فرزندان او هستند.

چند نفر از [[بنی‏ هاشم]] قبل از [[جنگ بدر]] در مكه به [[اسلام]] گرویده بودند و بنا به مصالحی و از روی تقیه از اظهار آن امتناع می ‏ورزیدند و شركت نمودن آنان به همراه مشركین در جنگ بدر نیز از روی اجبار و اكراه بوده است. <ref> ابن سعد در طبقات، ج 4، ق 1، ص 30 می‏گوید: «و كان عقیل ممّن أخرج من بنی‏هاشم كرها الی بدر فاسر یومئذ.» </ref>  

لذا رسول خدا(ص) به اصحاب خود دستور داد كه «در این جنگ (بدر) تعدادی از بنی ‏هاشم شركت نموده ‏اند كه نیازی در جنگ نداشتند، اگر به آنان دست یافتید از ریختن خونشان خودداری كنید.»، كه از جمله آنان عباس، عقیل و ابوالبختری بودند. <ref> تاریخ طبری حوادث سال دوم هجرت؛ كامل ابن اثیر، ج 2، ص 89؛ سیره ابن هشام، ج 2، ص 197</ref>

عقیل و عباس پس از آنكه در جنگ بدر به اسارت مسلمانان در آمدند اسلام خود را علنی نمودند. ابن قتیبه دینوری دراین مورد می‏گوید: «فاسلم العباس و أمر عقیلاً فأسلم، و لم یسلم من الأساری غیر هما» <ref>معارف، چاپ دوم، ص 68</ref>

=عقیل از دیدگاه رجال شناسان اهل سنت=

در این بحثِ «شخصیت عقیل از دیدگاه رجال شناسان اهل سنت» این مطلب مطرح است که تخصّص آنها [[علم رجال]] و کارشان معرفی ناقلان [[حدیث]] از لحاظ موقعیت معنوی و مورد اعتماد بودن آنها و یا عکس آن است. اینان عقیل را نه از نظر کثرت و قلّتِ حدیث ونه از زاویه تاریخ و [[صحابی]] بودن، بلکه از این جهت از وی یاد کرده اند که او از رجال حدیث و ناقلان اثر و سنت رسول خدا(ص) است. از جمله رجال شناسان و منابعی که در اختیار داریم عبارتند از

2. و از کسانی که عقیل را با این سمت معرفی نموده است، ابن حجر عسقلانی است در «تهذیب التهذیب»، ولی او تعداد ناقلان حدیث از عقیل را هفت نفر ذکر نموده، مینویسد:«نقل کنندگان حدیث از وی; عبارتند از فرزندش محمد، نوادهاش عبدالله بن محمد و علاوه بر اینها عطاء، ابوصالح سمّان، موسی بن طلحه، [[حسن بصری]] و مالک بن ابی عامر اصبحی». <ref>ج 7، ص 254 </ref> ابن حجر در کتاب دیگرش «تقریب التهذیب» نیز از عقیل به عنوان یکی از رجال حدیث یاد نموده است. <ref>الجرح و التعدیل، ج 2، ص 29 </ref>

3. حافظ شمس الدین ذهبی، ناقلان حدیث از عقیل را همانند ابن حجر، به استثنای مالک بن ابی عامر، می شمارد و می نویسد: «روی عنه ابنه محمد و ...» <ref>تاریخ اسلام عهد معاویه، ص 84</ref>

=حضور عقیل در مراسم ازدواج علی (ع) و فاطمه(س)=

باید توجه داشت كه جنگ بدر در آخر جمادی‏ الثانی سال دوم هجرت رخ داده و ازدواج امیر مؤمنان با [[فاطمه زهرا(س)]] پنج ماه پس از این جنگ در اول یا ششم ذی حجه همان سال واقع شده است. <ref>مرحوم سید بن طاوس در اقبال با اسناد از شیخ مفید در كتاب حدائق الریاضش در اعمال ماه محرم نقل می‏كند: «ولیلة احدی و عشرین منه و كانت لیلة خمیس سنة ثلث من الهجرة كانت زفاف فاطمة بنت رسول اللّه‏ـ صلّی اللّه‏ علیه و آله و سلم ـ الی منزل امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ یستحب صومه شكرا للّه‏ بما وقف من جمع حجته و صفیته». </ref>

طبق گفته منابع شیعه، عقیل در دو مرحله از مراسم این ازدواج حضور و مشاركت داشته است:

«پس از گذشت یك ماه از مراسم عقد، برادرم عقیل نزد من آمد و ضمن اظهار مسرّت از ازدواجم با دختر پیامبر چنین گفت: برادر! چرا از رسول خدا درخواست نمی ‏كنی تا اجازه دهد همسرت را به خانه‏ ات بیاوری و با تشكیل زندگی جدید چشم مان روشن‏ تر و قلب مان شادمان‏ تر شود؟ گفتم برادر! شرم و حیا از رسول خدا(ص)  مانع از این درخواست گردیده است. آنگاه به من قسم داد كه به همراه او به محضر رسول خدا (ص)  برویم و...» <ref>كشف الغمه، ج 1، ص 360 </ref>

«رسول خدا(ص) فاطمه(س) را بر شتر شهبا سوار نمود. [[سلمان]] افسار شتر را به دست گرفت و رسول خدا و [[حمزه]] و عقیل و جعفر و [[اهل بیت]] از پشت سرش با شمشیر كشیده می ‏رفتند و همسران پیامبر نیز در پیشاپیش در حالی كه سرود می‏‌خواندند، در حركت بودند. (والنّبی و حمزة و عقیل و جعفر و أهل البیت یمشون خلفها مشهرین سیوفهم...) <ref> به نقل مناقب، ج 3، ص 354، از مولد فاطمه ـ سلام اللّه‏ علیها</ref>