عبدالملک بن مروان: تفاوت میان نسخه‌ها

{{Mbox

| type  = notice

| class = ambox-In_use

| image = [[File:Ambox clock.svg|48px|alt=|link=]]

| css = margin: 1px

| text  = این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|[[راهنما:بخجعفر طیار‎‏ ش|بخش]]|{{#switch:{{NAMESPACE}}

| {{ns:0}}      = مقاله

| بحث          = [[راهنما:صفحه بحث|صفحه بحث]]

| رده‌بندی      = [[ویکی‌پدیا:رده‌بندی|رده]]

| راهنما          = [[راهنما:فهرست|فهرست]]

| درگاه        = [[ویکی‌پدیا:درگاه|درگاه]]

| الگو      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام الگو|الگو]]

| کاربر          = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه کاربری]]

| بحث کاربر      = [[ویکی‌پدیا:صفحه‌های کاربری|صفحه بحث کاربری]]

| ویکی‌پدیا      = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه ویکی‌پدیا]]

| بحث ویکی‌پدیا = [[ویکی‌پدیا:فضای نام ویکی‌پدیا|صفحه بحث ویکی‌پدیا]]

}}}} هم‌اکنون  برای {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|{{{2|مدتی کوتاه}}}|{{{1|مدتی کوتاه}}}}} '''تحت ویرایش عمده''' است. این برچسب برای جلوگیری از [[راهنما:تعارض ویرایشی|تعارض ویرایشی]] اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این {{#ifeq:{{{1|}}}|بخش|بخش|صفحه}} انجام ندهید.<br>

<small>{{#if:{{{زمان|}}}|این پیام در {{{زمان|}}} اضافه شده است.|}} این صفحه آخرین‌بار در {{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}} ({{کوچک}}ساعت هماهنگ جهانی{{پایان کوچک}}) ({{Time ago|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}) تغییر یافته‌است؛ لطفا اگر در چند ساعت اخیر [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=history}} ویرایش نشده است]، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با در دست ساخت جایگزین می‌کنید.</small>

| [[رده:صفحه‌های سخت در دست ویرایش]]}}}}</includeonly>

<div class="wikiInfo">[[پرونده:عبدالملک بن مروان.jpg |جایگزین=عبدالملک بن مروان|عبدالملک بن مروان]]

!نام

|نام کامل

|عبدالملک بن مروان بن حَکَم بن ابی العاص بن امیة بن عبدشمس

|نام پدر

|مروان بن حکم

|اموی از شاخه مروانی

|همزمان با

|قیام مختار • زبیریان • قیام خوارج • امام سجاد (ع)

|سرکوب شیعیان • زبیریان و خوارج • توسعه سرزمین اسلامی در شمال آفریقا • عربی سازی دیوان‌ها • ضرب سکه

'''عبدالملک مروان''' یا '''عبدالملک بن مروان'''  پنجمین [[خلیفه]] از [[خلفای اموی]] در [[دمشق]] بود. او یکی از قدرتمندترین خلفای اموی بود و توانست بر مشکلات سیاسی که در عهدش پیش آمد، فائق آید. در دوران او، دیوان‌های مهم شعر و کتب علمی از زبان‌های گوناگون قدیم به عربی برگردان شد و دانشمندان از دیگر سرزمین‌ها به سوی دربار دمشق روی آوردند.  

او اگر چه قبل از رسیدن به منصب حکومت، خود را با [[زهد]] و [[عبادت]] در نظر مردم جامعه موجّه جلوه می‌داد ولی به محض رسیدن به [[خلافت]]، با همه‌ی ارزش‌های اخلاقی و [[اسلام]] خداحافظی کرد و به قرآنی که تلاوت می‌کرد، گفت: « هذا آخر العهد بک. » ( این آخرین دیدار من و توست.)

پس از رسیدن به خلافت، به [[خداوند]] [[سوگند]] می‌خورد که [[شراب]] می‌نوشد و در خطبه‌ای تصریح کرد: « هر کس مرا به [[تقوا]] دعوت کند، گردن او را خواهم زد! من با شمشیر، دردهای این امت را مداوا می‌کنم.»

از بزرگترین گناهان این حاکم اموی این بود که شخص خونریز و پلیدی را به نام [[حجاج بن یوسف ثقفی]] بر جان و ناموس مردم [[مسلمان]] مسلط کرد؛ کسی که مقام عبدالملک را از [[پیامبر]] برتر می‌دانست، در دشمنی با خاندان پیامبر و [[امیرالمؤمنین علی (ع)]] سرآمد روزگار بود و شنیدن کلمه‌ی [[کافر]] برای او خوشایندتر از شنیدن [[شیعه]] بود.  

=عبدالملک بن مروان کیست=

دوران خلافت عبدالملک بن مروان مدت بيست و يک سال طول کشيد. مورخان از عبدالملک به عنوان فردى زيرک، با احتياط و دور انديش، اديب، باهوش و دانشمند ياد کرده اند. <ref> ابن اثير، الکامل فى التاريخ، بيروت، دارصادر، 1399 ه.ق، ج 4 ص 520)</ref>

مؤلف [[الفخرى]] مى ‏گويد: «عبدلملک فردى خردمند، عاقل، دانشمند، فاضل، اديب، باهوش، جبار، بسيار باهيبت، فوق العاده سياستمدار، و داراى حسن تدبير بود» <ref>ابن طقطقا، الفخرى، بيروت، دارصادر، 1386 ه.ق، ص 122و 124</ref>

[[هندشاه]] مى‏ نويسد: «او مردى بود عاقل و فاضل و فصيح و [[فقيه]]، و علم اخبار و دقايق اشعار، نيکو دانستى و صاحب رأى و تدبير بود». <ref> تجارب السلف، تصحيح: عباس اقبال، چاپ سوم، تهران، کتابخانه طهورى، 1357 ه.ش، ص 75</ref>

او پيش از رسيدن به قدرت، يکى از فقهاى [[مدينه]] به شمار مى‏ رفت. <ref> ابن طقطقا، الفخرى، بيروت، دارصادر، 1386 ه.ق، ص 122-سيوطى، تاريخ الخلفأ، تحقيق: محمد محيى الدين عبدالحميد، الطبعه الثالثه، قاهره، مطبعه المدنى، 1383 ه.ق، ص 216</ref> و به [[زهد]] و [[عبادت]] و ديندارى شهرت داشت و اوقات خود را در [[مسجد]] با [[عبادت]] سپرى مى‏ کرد به طورى که به او <big>حمامه المسجد</big> (کبوتر مسجد) مى‏ گفتند! گويند: پس از مرگ پدرش مروان، هنگامى که خلافت به او رسيد، سرگرم خواندن قرآن بود، اما با شنيدن اين خبر، قرآن را بست و گفت: «اينک بين من و تو جدايى افتاد! و ديگر با تو کارى ندارم»!. <ref>هندوشاه، همان کتاب، ص 76</ref>

او براستى از [[قرآن]] جدا شد و در اثر غرور قدرت، چنان دستخوش [[مسخ]] شخصيت گرديد که مورخان از کارنامه سياه حکومت او به تلخى ياد مى‏ کنند. [[سيوطى]] و [[ابن اثير]] مى‏ نويسند: در طى [[تاريخ اسلام]] عبدالملک نخستين کسى بود که غدر و خيانت ورزيد ([[عمرو بن سعيد بن العاص]] را پس از امان دادن کشت) و نخستين کسى بود که مردم را از سخن گفتن در حضور [[خليفه]] منع کرد و نخستين کسى بود که از [[امر به معروف]] جلوگيرى کرد. <ref>سيوطى، تاريخ الخلفأ، تحقيق: محمد محيى الدين عبدالحميد، الطبعه الثالثه، قاهره، مطبعه المدنى، 1383 ه.ق، ص 217؛ ابن طقطقا، الفخرى، بيروت، دارصادر، 1386 ه.ق، ص 122؛ابو العباس المبرد، الکامل فى اللغه و الادب، تحقيق: نعيم زر زور (و) تغاريد بيضون، بيروت، دارالکتب العلميه، 1985 م، ج 2، ص 192؛ هندوشاه، همان کتاب، ص 76؛ جرجى زيدان، تاريخ تمدن اسلام، ترجمه على جواهر کلام، تهران، اميرکبير، 1336 ه.ق، ج 4، ص 100</ref>

او دو سال پس از شکست دادن [[عبدلله بن زبير]] در [[مکه]] (در سال 75 هجرى) در جريان سفر [[حج]] وارد مدينه شد و ضمن سخنانى خطاب به مردم چنين گفت: من نه همچون خليفه خوار شده ([[عثمان]])، نه همچون خليفه آسان گير ([[معاويه]]) و نه مانند خليفه سست خرد ([[يزيد]]) هستم، من اين مردم را جز با شمشير درمان نمى‏ کنم، شما از ما کارهاى [[مهاجران]] را مى‏ خواهيد، اما، مانند آنان رفتار نمى‏ کنيد (ما را به پرهيزگارى مى‏ خوانيد و خود به آن عمل نمى‏ کنيد) به خدا [[سوگند]] از اين پس هر کس مرا به [[تقوا]] امر کند، گردن او را خواهم زد! <ref>سيوطى، تاريخ الخلفأ، تحقيق: محمد محيى الدين عبدالحميد، الطبعه الثالثه، قاهره، مطبعه المدنى، 1383 ه.ق، ص 218؛ ابن اثير، همان کتاب، ج 4، ص 522؛ بعضى از اين کارها را معاويه نيز قبلاً کرده بود.</ref>

جمله اخير را براى آن گفت که خطيبان و [[ائمه جمعه]]، هنگام خواندن خطبه جمعه، گفتار خود را با جمله «اتق الله» (پرهيزگار باش) آغاز مى‏ کردند <ref>دکتر شهيدى، سيد جعفر، زندگانى على بن الحسين، چاپ اول، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى،گ 1365 ه.ش، ص 98</ref> پيدا است وقتى کسى که خود را خليفه پيامبر قلمداد مى ‏کرد، در شهر پيامبر و کنار مدفن او چنين سخنانى بگويد و بر سنت او اين گونه حمله برد، رفتار و گفتار مأموران او در ايالت هاى دور افتاده چگونه خواهد بود.

عبدالملک در مدت حکومت طولانى خود، آن چنان با ظلم و فساد و بيدادگرى خو گرفت که نور [[ايمان]] در دل او به کلى خاموش گشت. وى روزى خود به اين امر اعتراف کرد و به [[سعيد بن مسيّب]] چنين گفت: «چنان شده‏ ام که اگر کار نيکى انجام دهم خوشحال نمى ‏شوم، و اگر کار بدى از من سر زند، ناراحت نمى‏ گردم»! سعيد بن مسيب گفت: [[مرگ]] دل در تو کامل شده است! <ref>ابن طقطقا،الفخرى، بيروت، دار صادر، 1386 ه. ص 122؛ ابن اثير، ج 4، ص 521؛ هندوشاه، همان کتاب، ص 76</ref>

عبدالملک غالبا با زنى به نام <big>ام الدردا</big> گفتگو مى‏ کرد. روزى ام الدردا به وى گفت: «اى امير المؤمنين! شنيده‏ ام پس از عبادت و [[تهجد]]، [[شراب]] نوشيده ‏اى»؟! و او پاسخ داد: «نه تنها شراب که خون مردم را نيز نوشيده ‏ام»!! <ref>سيوطى، تاريخ الخلفأ، تحقيق: محمد محيى الدين عبدالحميد، الطبعه الثالثه، قاهره، مطبعه المدنى، 1383 ه.ق، ص، 216</ref>

[[مسعودى]] مى‏ نويسد: «عبدالملک فردى خونريز بود. عمال او ماند «حجاج» حاکم [[عراق]]، [[مهلب]] حاکم [[خراسان]]، و [[هشام بن اسماعيل]] حاکم مدينه نيز همچون خود وى سفاک و بي رحم بودند». <ref>مروج الذهب و معادن الجوهر، بيروت، دارالاندلس، ج 3، ص 91</ref> هشام بن اسماعيل که حاکم مدينه بود، چندان بر مردم سخت گرفت و آن چنان خاندان پيامبر را آزار داد که وقتى وليد بعد از مرگ پدرش به حکومت رسيد، ناچار شد او را از کار برکنار نمايد. <ref> ابن واضح، تاريخ يعقوبى، تعليق: سيد محمد صادق بحرالعلوم، نجف، مکتبه الحيدريه، 1384 ه.ق، ج 3، ص 27 و 29؛ محمد بن سعد، الطبقات الکبرى، بيروت، دارصادر، ج 5، ص 220</ref> بدتر از همه آنان حجاج بود که جنايات او در [[تارخ اسلام]] مشهوراست. عبدالملک پس از شکست عبدالله بن زبير توسط حجاج، او را به مدت دو سال به استاندارى [[حجاز]] (مکه و مدينه و [[طائف]]) منصوب کرد. <ref>ابن قتيبه دينورى، الامامه و السياسه، الطبعه الثالثه، قاهره، مکتبه مصطفى البابى الحلبى، 1328 ه.ق، ج 2، ص 31</ref>

 

 

عبدالملک در منطقه شام با دو دسته از مخالفان روبرو بود:

 

۱- گروهی از حاکمان در منطقه شام طرفدار ابن زبیر بودند مانند [[زُفر بن حارث]] در قرقیسیا ودیگری [[ناتل بن قیس جذامی]] در [[فلسطین]] که عبدالملک هر دوی آنها را سرکوب کرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[[رده:مروانیان]]

[[رده:خلفای بنی‌امیه]]