پرش به محتوا

ابراهیم حسین شاذلی: تفاوت میان نسخه‌ها

تغییر تصویر
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class="wikiInfo">پرونده:حبیب علی زین العابدین الجفری.jpg|جایگزین= حبیب علی زین الع...» ایجاد کرد)
 
(تغییر تصویر)
خط ۲۵: خط ۲۵:
اندیشه‌ها و افکار سید قطب الهام‌بخش‌ بسیاری‌ از‌ جنبش‌های اسلامی در مصر و دنیای‌ اسلام‌ بوده‌ است و از حیث تاثیرگذاری بر حرکت‌های اسلامی یکی از برجسته‌ترین‌ اندیشمندان معاصر است بـه طـوری‌کـه هنوز می‌توان تاثیرات اندیشه‌ی وی را‌ در‌ بـسیاری از سـازمان‌ها و گروه‌های اسلامی در سرتاسر جهان‌ اسلام‌ مشاهده کرد.
اندیشه‌ها و افکار سید قطب الهام‌بخش‌ بسیاری‌ از‌ جنبش‌های اسلامی در مصر و دنیای‌ اسلام‌ بوده‌ است و از حیث تاثیرگذاری بر حرکت‌های اسلامی یکی از برجسته‌ترین‌ اندیشمندان معاصر است بـه طـوری‌کـه هنوز می‌توان تاثیرات اندیشه‌ی وی را‌ در‌ بـسیاری از سـازمان‌ها و گروه‌های اسلامی در سرتاسر جهان‌ اسلام‌ مشاهده کرد.
بازتاب اندیشه سید قطب در مصر باعث تحولات عمیقی در این کشور شد که از جمله آن مـی‌توان‌ بـه‌ انشعاب‌ در سازمان اخوان المسلمین و به وجود آمدن سـازمان‌هایی مـانند‌ الجهاد و سایر گروه‌های‌ رادیکال اسلامی (برخی گروه‌هایی مانند القاعده را بازتابی از اندیشه‌هایی سید قطب می‌ دانند) و نیز‌ جریان‌ ترور‌ انور سادات (رئیـس‌جمهور مصر) اشاره کرد. با گذشت سالها از اعدام‌ سید‌ قطب، شـخصیت و اندیشه وی به عنوان یک الگوی مبارز، در ذهن و عمل‌ گروه‌های اسلام‌گرا زنده است‌ و هنوز‌ برخی‌ گروهای اسلام‌گرا وی را به عـنوان رهـبر مـعنوی و الگوی مبارزه خود می‌دانند‌.
بازتاب اندیشه سید قطب در مصر باعث تحولات عمیقی در این کشور شد که از جمله آن مـی‌توان‌ بـه‌ انشعاب‌ در سازمان اخوان المسلمین و به وجود آمدن سـازمان‌هایی مـانند‌ الجهاد و سایر گروه‌های‌ رادیکال اسلامی (برخی گروه‌هایی مانند القاعده را بازتابی از اندیشه‌هایی سید قطب می‌ دانند) و نیز‌ جریان‌ ترور‌ انور سادات (رئیـس‌جمهور مصر) اشاره کرد. با گذشت سالها از اعدام‌ سید‌ قطب، شـخصیت و اندیشه وی به عنوان یک الگوی مبارز، در ذهن و عمل‌ گروه‌های اسلام‌گرا زنده است‌ و هنوز‌ برخی‌ گروهای اسلام‌گرا وی را به عـنوان رهـبر مـعنوی و الگوی مبارزه خود می‌دانند‌.


   
   
== زندگی‌نامه‌ ==
==زندگی‌نامه‌==




خط ۴۶: خط ۴۵:




= استادان =
=استادان=


زندگی‌ ادبی‌ و روشن‌فکری سید قطب عمیقا در اثر برخورد با محمود عباس عقاد یـکی‌ از پیـشوایان ادبـی آن عصر شکل گرفت. و دومین فردی که افـکار سـید‌ را‌ تـحت تـأثیر قـرار داد‌، ابـو‌ الاعلی مودودی بود. سید بیش از همه به عقاید او احترام می‌گذاشت و شالوده فکری او نیز مشابه مبنای مودودی بود. هنگامی‌که در دادگاه نظامی از سید پرسیدند آیا نظر‌ ابو‌ الاعـلی‌ مودودی در تکوین آزادی وی دخالت دم و عقیده‌ی من همان عقیده‌ی اوست‌."
زندگی‌ ادبی‌ و روشن‌فکری سید قطب عمیقا در اثر برخورد با محمود عباس عقاد یـکی‌ از پیـشوایان ادبـی آن عصر شکل گرفت. و دومین فردی که افـکار سـید‌ را‌ تـحت تـأثیر قـرار داد‌، ابـو‌ الاعلی مودودی بود. سید بیش از همه به عقاید او احترام می‌گذاشت و شالوده فکری او نیز مشابه مبنای مودودی بود. هنگامی‌که در دادگاه نظامی از سید پرسیدند آیا نظر‌ ابو‌ الاعـلی‌ مودودی در تکوین آزادی وی دخالت دم و عقیده‌ی من همان عقیده‌ی اوست‌."
خط ۶۳: خط ۶۲:
در اینجا سید قطب علت شقاوت انسان در جهان‌ معاصر‌ را‌ استیلای تمدن جدید و ارزش‌های آن می‌داند و از نـگاه او ایـن ارزش‌ها نیز‌، ارزش‌های‌ مادی و مخالف فطرت انسانی است کـه نـزاع بین افراد و بلکه در درون هرفرد را گسترش‌ می‌دهد‌، این‌ خودمحوری‌ها، به نزاع بین گروه‌ها و ملت‌ها و کشورها تبدیل می‌شود. همان‌گونه کـه‌ در‌ دو جـنگ جـهانی و صدها درگیری که به‌ سبب‌ تمدن‌ جدید در گوشه و کنار جـهان رخ داده‌ شاهد‌ بوده‌ایم.
در اینجا سید قطب علت شقاوت انسان در جهان‌ معاصر‌ را‌ استیلای تمدن جدید و ارزش‌های آن می‌داند و از نـگاه او ایـن ارزش‌ها نیز‌، ارزش‌های‌ مادی و مخالف فطرت انسانی است کـه نـزاع بین افراد و بلکه در درون هرفرد را گسترش‌ می‌دهد‌، این‌ خودمحوری‌ها، به نزاع بین گروه‌ها و ملت‌ها و کشورها تبدیل می‌شود. همان‌گونه کـه‌ در‌ دو جـنگ جـهانی و صدها درگیری که به‌ سبب‌ تمدن‌ جدید در گوشه و کنار جـهان رخ داده‌ شاهد‌ بوده‌ایم.


== حیات فکری ==
==حیات فکری==




خط ۶۹: خط ۶۸:
حیات فکری سید قطب‌ را‌ بر اساس رویکردهای ایدئولوژیکس مـی‌توان‌ بـه‌ چـهار مرحله‌ تقسیم‌ کرد‌ که عبارتند از:
حیات فکری سید قطب‌ را‌ بر اساس رویکردهای ایدئولوژیکس مـی‌توان‌ بـه‌ چـهار مرحله‌ تقسیم‌ کرد‌ که عبارتند از:


== دوره شک وتردید ==
==دوره شک وتردید==
خـود سید قطب تصریح کرده که ده سال را‌ در‌ الحاد گذرانده است. در دوره احتمالا الحاد یا‌ حداقل‌ شک و تـردید (۵۳-۱۹۵۲) سید قطب‌ بیشترین آثار‌ ادبی‌ و نقدی‌اش را نـوشته اسـت. وی در‌ نوشته‌های این دوره بسیاری مباحثی را که هیچ‌ ارتباطی با اسلام نداشته مطرح‌ کـرد‌. مـهمه الشـاعر که در سال‌ ۱۹۳۲ چاپ‌ شد معتقد است‌ شاعر‌ است‌ که می‌تواند‌ حقیقت‌ و ارزش‌ها را بـه بـشریت بـرساند نه پیامبر  
خـود سید قطب تصریح کرده که ده سال را‌ در‌ الحاد گذرانده است. در دوره احتمالا الحاد یا‌ حداقل‌ شک و تـردید (۵۳-۱۹۵۲) سید قطب‌ بیشترین آثار‌ ادبی‌ و نقدی‌اش را نـوشته اسـت. وی در‌ نوشته‌های این دوره بسیاری مباحثی را که هیچ‌ ارتباطی با اسلام نداشته مطرح‌ کـرد‌. مـهمه الشـاعر که در سال‌ ۱۹۳۲ چاپ‌ شد معتقد است‌ شاعر‌ است‌ که می‌تواند‌ حقیقت‌ و ارزش‌ها را بـه بـشریت بـرساند نه پیامبر  
  صریح‌ترین مدرکی که وضعیت‌ فکری‌ او را در این دوره باز‌ می‌تاباند‌، مقاله‌ای‌ست‌ کـه‌ در‌ ۱۷ مـه ۱۹۳۴ در‌ مجله الاهرام و در آن به صراحت‌خواهان آن شد که مردم لخت‌ مادرزاد زندگی کنند.
  صریح‌ترین مدرکی که وضعیت‌ فکری‌ او را در این دوره باز‌ می‌تاباند‌، مقاله‌ای‌ست‌ کـه‌ در‌ ۱۷ مـه ۱۹۳۴ در‌ مجله الاهرام و در آن به صراحت‌خواهان آن شد که مردم لخت‌ مادرزاد زندگی کنند.




== دوره رویـکرد‌ سـکولار اسـلامی ==
==دوره رویـکرد‌ سـکولار اسـلامی==


در دوره‌ی رویـکرد‌ سـکولار اسـلامی (۴۶-۱۹۳۵) سید‌ قطب‌ هوادار‌ کسانی مانند احمد‌ امین‌ می‌شود که سعی در ثبات‌ مـعنویت و روحـانیت شرق در مقابل مادیت غرب دارند. منظور از این‌ روحانیت‌ ایمان‌ به جهان‌ فرای ایـن جـهان مـادی است‌. در‌ این‌ مقطع‌ وی‌ به‌ اسلام به عنوان بخشی از فرهنگ ملی خود می‌نگرد.
در دوره‌ی رویـکرد‌ سـکولار اسـلامی (۴۶-۱۹۳۵) سید‌ قطب‌ هوادار‌ کسانی مانند احمد‌ امین‌ می‌شود که سعی در ثبات‌ مـعنویت و روحـانیت شرق در مقابل مادیت غرب دارند. منظور از این‌ روحانیت‌ ایمان‌ به جهان‌ فرای ایـن جـهان مـادی است‌. در‌ این‌ مقطع‌ وی‌ به‌ اسلام به عنوان بخشی از فرهنگ ملی خود می‌نگرد.
خط ۸۰: خط ۷۹:




 
==دوره گرایش اسلامی معتدل==
== دوره گرایش اسلامی معتدل ==


در دوره‌ی گرایش اسلامی معتدل (۵۶-۱۹۴۶) سید قطب مقالهء‌"مـدارص‌ للسـخط"را در سال ۱۹۴۶ که نخستین مقاله ایدئولوژیک اسلامی‌اش بود به چاپ رساند و نخستین و عـمده‌ترین کـار و ایدئولوژیک‌ اسلامی‌اش یعنی کتاب‌"العداله الاجتماعی‌ فـی‌ الاسـلام‌"را پیـش از مسافرت‌ به‌ آمریکا (در سال ۱۹۴۸) به پایان بـرد. وی در ایـن کتاب به بیانی شدیدا اسلامی دل مشغول عدالت‌ اجتماعی است. در این دوره دیدگاه‌های‌ سید‌ قـطب بـه اخوان المسلمین‌ نزدیک‌ می‌شد و خـود وی نـیز ارتباطاتی بـا اخـوان بـرقرار می‌کرد، ولی به این جماعت نپیوست. زیـرا مـی‌خواست استقلال خود را به عنوان یک متفکر حفظ کند.
در دوره‌ی گرایش اسلامی معتدل (۵۶-۱۹۴۶) سید قطب مقالهء‌"مـدارص‌ للسـخط"را در سال ۱۹۴۶ که نخستین مقاله ایدئولوژیک اسلامی‌اش بود به چاپ رساند و نخستین و عـمده‌ترین کـار و ایدئولوژیک‌ اسلامی‌اش یعنی کتاب‌"العداله الاجتماعی‌ فـی‌ الاسـلام‌"را پیـش از مسافرت‌ به‌ آمریکا (در سال ۱۹۴۸) به پایان بـرد. وی در ایـن کتاب به بیانی شدیدا اسلامی دل مشغول عدالت‌ اجتماعی است. در این دوره دیدگاه‌های‌ سید‌ قـطب بـه اخوان المسلمین‌ نزدیک‌ می‌شد و خـود وی نـیز ارتباطاتی بـا اخـوان بـرقرار می‌کرد، ولی به این جماعت نپیوست. زیـرا مـی‌خواست استقلال خود را به عنوان یک متفکر حفظ کند.
خط ۹۳: خط ۹۱:


   
   
== دوره رادیکار ==
==دوره رادیکار==


سید دوره‌ی رادیکار (۶۶-۱۳۵۶) را‌ در‌ زندان و بیشتر ایام زندان را‌ در‌ بیمارستان‌ زنـدان سـر کرد. وی در بیمارستان هم امکان نوشتن را داشته است. بنابر برخی از نوشته‌ها سید قطب در ۱۹۴۶ با‌ دخالت‌های‌ عبد‌ الاسلام عارف رئیس‌جمهور وقت عراق آزاد شد که‌ پس از آزادی بـه فردی‌ تبدیل شد که بـقایای طـرفداران و حامیان اخوان در اطرافش گرد آمدند.  
سید دوره‌ی رادیکار (۶۶-۱۳۵۶) را‌ در‌ زندان و بیشتر ایام زندان را‌ در‌ بیمارستان‌ زنـدان سـر کرد. وی در بیمارستان هم امکان نوشتن را داشته است. بنابر برخی از نوشته‌ها سید قطب در ۱۹۴۶ با‌ دخالت‌های‌ عبد‌ الاسلام عارف رئیس‌جمهور وقت عراق آزاد شد که‌ پس از آزادی بـه فردی‌ تبدیل شد که بـقایای طـرفداران و حامیان اخوان در اطرافش گرد آمدند.  
خط ۱۰۴: خط ۱۰۲:


   
   
== معالم فـی الطـریق ==
==معالم فـی الطـریق==




خط ۱۳۹: خط ۱۳۷:
سوم، این مبادی عام‌ شامل همه مبانی حـیات انـسانی فـرد و جامعه و دولت و روابط‌ بین‌ المللی و زندگی سیاسی و اقتصادی و اجتماعی‌ و حقوقی‌-می‌باشد.
سوم، این مبادی عام‌ شامل همه مبانی حـیات انـسانی فـرد و جامعه و دولت و روابط‌ بین‌ المللی و زندگی سیاسی و اقتصادی و اجتماعی‌ و حقوقی‌-می‌باشد.
چهارم‌، مبادی‌ اجتماعی‌ای‌ که شریعت بر پایـه ‌ ‌انـها قرار‌ دارد‌، پیشرو است و شریعت را به جلو حرکت داده است و هنوز بر پایهء‌ این‌ نـقش تـوانا اسـت‌ زیرا همیشه از‌ اوضاع اجتماعی موجود پیشی‌ گرفته‌ است.
چهارم‌، مبادی‌ اجتماعی‌ای‌ که شریعت بر پایـه ‌ ‌انـها قرار‌ دارد‌، پیشرو است و شریعت را به جلو حرکت داده است و هنوز بر پایهء‌ این‌ نـقش تـوانا اسـت‌ زیرا همیشه از‌ اوضاع اجتماعی موجود پیشی‌ گرفته‌ است.




خط ۱۵۳: خط ۱۵۰:
  وی تعریف تازه‌ای از دارالسلام و دارالحرب ارائه می‌کند تا آن‌ زمان سابقه نداشته اسـت:
  وی تعریف تازه‌ای از دارالسلام و دارالحرب ارائه می‌کند تا آن‌ زمان سابقه نداشته اسـت:
تـنها یـک دارالاسلام و آن همان است‌ که‌ دولتی‌ اسلامی در آن برپا و شریعت خدا بر آن‌ حـاکم اسـت و حدود خدا اقامه می‌شود و مسلمانان یار و دوست ‌یکدیگرند‌. جز این دارالحرب‌ است و رابطه‌ی مسلمانان بـا آن یـا جـنگ و پیکار است‌ یا‌ صلح‌ بر مبنای امان.
تـنها یـک دارالاسلام و آن همان است‌ که‌ دولتی‌ اسلامی در آن برپا و شریعت خدا بر آن‌ حـاکم اسـت و حدود خدا اقامه می‌شود و مسلمانان یار و دوست ‌یکدیگرند‌. جز این دارالحرب‌ است و رابطه‌ی مسلمانان بـا آن یـا جـنگ و پیکار است‌ یا‌ صلح‌ بر مبنای امان.




خط ۱۶۵: خط ۱۶۱:


از جمله مواردی کـه باعث اختلاف و برداشت‌ها و تفاسیر متضادی از‌ سوی‌ مریدان‌ سید قطب شد، همین بحث پیشتاز و نقش پیـشتاز در جـامعه جاهلی بود. اختلاف بر‌ سر‌ ایـن‌ مـسائل بـاعث شـکاف مـیان طرفداران قطب شـد. گـروه بزرگی از خوان جوان‌ به‌ رهبری‌" شیخ‌ شکری احمد مصطفی‌"به تفسیر و اجرای دقیق نظرات قطب مـعتقد کـردند. ایـن گروه‌ که‌ خود را در جامعه‌ المسلمین می‌خوانند بـعدا بـه عـنوان التـکفیر و الهـجره مـعروف شدند‌ و بر‌ اساس‌ تفسیر متفاوت دیگر گروه‌هایی مانند: جامعه التکفیر، جامعه الحرکیه‌ و جامعه العزله الشعوریه‌ تشکیل شد.
از جمله مواردی کـه باعث اختلاف و برداشت‌ها و تفاسیر متضادی از‌ سوی‌ مریدان‌ سید قطب شد، همین بحث پیشتاز و نقش پیـشتاز در جـامعه جاهلی بود. اختلاف بر‌ سر‌ ایـن‌ مـسائل بـاعث شـکاف مـیان طرفداران قطب شـد. گـروه بزرگی از خوان جوان‌ به‌ رهبری‌" شیخ‌ شکری احمد مصطفی‌"به تفسیر و اجرای دقیق نظرات قطب مـعتقد کـردند. ایـن گروه‌ که‌ خود را در جامعه‌ المسلمین می‌خوانند بـعدا بـه عـنوان التـکفیر و الهـجره مـعروف شدند‌ و بر‌ اساس‌ تفسیر متفاوت دیگر گروه‌هایی مانند: جامعه التکفیر، جامعه الحرکیه‌ و جامعه العزله الشعوریه‌ تشکیل شد.




خط ۱۹۰: خط ۱۸۵:
وی‌ در‌ جای دیگر ویژگی نظام‌های الهی را برمی‌شمارد و به عدم انحصار حکومت‌ به دست گروه و اشخاص معین و برابری مردم در حقوق اشاره می‌کنند: ما نظامی فرا می‌خوانیم که در آن حـاکمیت‌ تـنها‌ از آن‌ خداست نه برای فردی از بشر و طبقه و جماعتی‌ معین به این ترتیب برابری حقیقی برقرار نمی‌شود. در‌ چنین حکومتی، حاکم حقوقی فزون‌ تر بر حقوق فرد عادی مردم‌ نخواهد‌ داشـت‌ و شـخصیت یـا شخصیت‌های مقدسی بالاتر از سطح قـانون نـخواهد بـود.
وی‌ در‌ جای دیگر ویژگی نظام‌های الهی را برمی‌شمارد و به عدم انحصار حکومت‌ به دست گروه و اشخاص معین و برابری مردم در حقوق اشاره می‌کنند: ما نظامی فرا می‌خوانیم که در آن حـاکمیت‌ تـنها‌ از آن‌ خداست نه برای فردی از بشر و طبقه و جماعتی‌ معین به این ترتیب برابری حقیقی برقرار نمی‌شود. در‌ چنین حکومتی، حاکم حقوقی فزون‌ تر بر حقوق فرد عادی مردم‌ نخواهد‌ داشـت‌ و شـخصیت یـا شخصیت‌های مقدسی بالاتر از سطح قـانون نـخواهد بـود.
محکمه‌های ویژه‌ای برای مردم و محکمه‌های ویژه‌ای برای ‌وزیران‌ یا غیر وزیران وجود نخواهد داشت. در چنین نظامی، حاکم کل با هرکدام‌ از‌ افـراد‌ مـردم‌ در بـرابر دستگاه قضایی بدون تبعیض و برتری خواهند ایستاد. مـا بـه نظامی فرامی‌خوانیم که‌ همه شهروندان را از حق عمومی، ثروت‌های عمومی برخوردار کند زیرا مالک اصلی‌ این‌ ثروت جماعت (جامعه‌) اسـت‌ کـه بـه جانشینی خدا مالک آن شده است.
محکمه‌های ویژه‌ای برای مردم و محکمه‌های ویژه‌ای برای ‌وزیران‌ یا غیر وزیران وجود نخواهد داشت. در چنین نظامی، حاکم کل با هرکدام‌ از‌ افـراد‌ مـردم‌ در بـرابر دستگاه قضایی بدون تبعیض و برتری خواهند ایستاد. مـا بـه نظامی فرامی‌خوانیم که‌ همه شهروندان را از حق عمومی، ثروت‌های عمومی برخوردار کند زیرا مالک اصلی‌ این‌ ثروت جماعت (جامعه‌) اسـت‌ کـه بـه جانشینی خدا مالک آن شده است.




خط ۱۹۹: خط ۱۹۳:
مالکیت فردی در نـظر سـید قـطب، اساسا وظیفه‌ی اجتماعی است‌ که فرد به نیابت‌ از‌ جامعه‌ای‌ که خداوند آن را در‌ روی‌ زمین‌ جـانشین خـود قرار داده است، حیازت (ثروت‌هایی) را به عهده می‌گیرد و مالکیت او مطابق با ضوابط و معیارهایی مـانند عـدم افـراط و تفریط‌ است‌.
مالکیت فردی در نـظر سـید قـطب، اساسا وظیفه‌ی اجتماعی است‌ که فرد به نیابت‌ از‌ جامعه‌ای‌ که خداوند آن را در‌ روی‌ زمین‌ جـانشین خـود قرار داده است، حیازت (ثروت‌هایی) را به عهده می‌گیرد و مالکیت او مطابق با ضوابط و معیارهایی مـانند عـدم افـراط و تفریط‌ است‌.
اما‌ سرچشمه‌ی نیرو و آب چشمه‌ها و اماکن عام‌المنفعه را‌ افراد‌ نمی‌توانند محصور و تملک کـنند. ایـن منابع با توجه به ارتباطی که با مصالح و منافع جامعه دارند بـه عـنوان‌ دارایـی‌های‌ عمومی‌ جامعه مورد استفاده‌ی عمومی باقی می‌ماند. سید قطب مهمترین‌ ضوابط‌ و اصول توزیع ثروت را مالیات مـتفاوت، تـامین اجتماعی، زکات همیاری، تحریم ربا و اجرای قانون، از کجا آورده‌اید؟ می‌داند.
اما‌ سرچشمه‌ی نیرو و آب چشمه‌ها و اماکن عام‌المنفعه را‌ افراد‌ نمی‌توانند محصور و تملک کـنند. ایـن منابع با توجه به ارتباطی که با مصالح و منافع جامعه دارند بـه عـنوان‌ دارایـی‌های‌ عمومی‌ جامعه مورد استفاده‌ی عمومی باقی می‌ماند. سید قطب مهمترین‌ ضوابط‌ و اصول توزیع ثروت را مالیات مـتفاوت، تـامین اجتماعی، زکات همیاری، تحریم ربا و اجرای قانون، از کجا آورده‌اید؟ می‌داند.




خط ۲۳۱: خط ۲۲۴:
به نظر می‌رسد اندیشه‌ها و نظریات سید قطب نقش عمده‌ای در احیای تفکر اندیشمندان بنیادگرای قرن هشتم مانند ابن تـیمیه داشـته است. وظیفه ایدئولوژیک سید قطب‌ خلق‌ الگوهایی بود که بتواند یک بیداری اسلامی را به منظور استقرار حاکمیت اللّه بر روی‌ زمین (الحاکمیه) افزایش دهد. برای رسیدن به این منظور بـاید پیـشتازی از مسلمانان فداکار تشکیل شود‌ تا‌ دست به جهاد علیه جامعه گناهکار موجود بزند. بحث و مجادلاتی که از سوی سید قطب مطرح شد مانند جاهلیت، پیشتاز و غیره وحدت جنبش اسلامی را در مصر خـدشه‌دار کـرد. زیـرا نظریات‌ و پیشنهادات‌ وی باعث برداشت‌ها و تـفاسیر مـتضادی ازسـوی‌ مریدانش شد.
به نظر می‌رسد اندیشه‌ها و نظریات سید قطب نقش عمده‌ای در احیای تفکر اندیشمندان بنیادگرای قرن هشتم مانند ابن تـیمیه داشـته است. وظیفه ایدئولوژیک سید قطب‌ خلق‌ الگوهایی بود که بتواند یک بیداری اسلامی را به منظور استقرار حاکمیت اللّه بر روی‌ زمین (الحاکمیه) افزایش دهد. برای رسیدن به این منظور بـاید پیـشتازی از مسلمانان فداکار تشکیل شود‌ تا‌ دست به جهاد علیه جامعه گناهکار موجود بزند. بحث و مجادلاتی که از سوی سید قطب مطرح شد مانند جاهلیت، پیشتاز و غیره وحدت جنبش اسلامی را در مصر خـدشه‌دار کـرد. زیـرا نظریات‌ و پیشنهادات‌ وی باعث برداشت‌ها و تـفاسیر مـتضادی ازسـوی‌ مریدانش شد.
بدین ترتیب در سالهای نخستین دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی جنبش بنیادگرای در حال‌ ظهور مصر، دچار فرقه‌گرایی بود. و سه سازمان آزادی بخش‌ اسلامی‌، التـکفیر و الهـجره و سـازمان الجهاد از اخوان المسلمین منشعب شدند. در واقع سید قـطب بـه عنوان‌ یک ایدئولوگ، نقش رهبری بنیادگرایی سست اخوان المسلمین را به افراط‌گرایی دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی‌ به‌ عهده‌ داشت. سید قطب در ظـهور‌ مـجدد‌ اخـوان‌ در اوایل دهه‌ ۱۹۶۰ میلادی نقش اساسی داشت و یکی از عوامل مهم انـسجام دوباره گروه اخوان‌ المسلمین گردید. امروزه اثرگذاری نظریات‌ سید‌ قطب‌ در فکر و عمل اسلام‌گرایان‌ پس از او‌ چه‌ در مصر و چه در کـشورهای عـربی قـابل شناسایی است.
بدین ترتیب در سالهای نخستین دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی جنبش بنیادگرای در حال‌ ظهور مصر، دچار فرقه‌گرایی بود. و سه سازمان آزادی بخش‌ اسلامی‌، التـکفیر و الهـجره و سـازمان الجهاد از اخوان المسلمین منشعب شدند. در واقع سید قـطب بـه عنوان‌ یک ایدئولوگ، نقش رهبری بنیادگرایی سست اخوان المسلمین را به افراط‌گرایی دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی‌ به‌ عهده‌ داشت. سید قطب در ظـهور‌ مـجدد‌ اخـوان‌ در اوایل دهه‌ ۱۹۶۰ میلادی نقش اساسی داشت و یکی از عوامل مهم انـسجام دوباره گروه اخوان‌ المسلمین گردید. امروزه اثرگذاری نظریات‌ سید‌ قطب‌ در فکر و عمل اسلام‌گرایان‌ پس از او‌ چه‌ در مصر و چه در کـشورهای عـربی قـابل شناسایی است.


   
   
== منابع ==
==منابع==


(۱) البشری، طارق (۱۹۸۳)، الحرکه السیاسیه فی مـصر‌ (۱۹۴۵‌-۱۹۵۲‌)، قـاهره: دار الشروق.
(۱) البشری، طارق (۱۹۸۳)، الحرکه السیاسیه فی مـصر‌ (۱۹۴۵‌-۱۹۵۲‌)، قـاهره: دار الشروق.