سب و لعن: تفاوت میان نسخه‌ها

«سبّ» به معناى «دشنام دردآور» است <ref>(راغب اصفهاني، 1412ق، ص225)</ref> که در آن بیزارى و تنفّر وجود دارد <ref>(راغب اصفهاني، 1412ق، ص45)</ref>. از آنجا که ریشه سبّ قطع است و شتم و دشنام از او گرفته شده، از این­رو هیچ چیز قطع کننده­ تر از دشنام نیست <ref>(ابن فارس، 1404ق، ج3، ص63)</ref>.

لغویون لعن را به معناى «راندن و دور کردن همراه با ناخشنودى و ناراحتى» دانسته‎اند، چنانکه شیطان را از آن جهت که از بهشت رانده شد «لعین» می‎نامند <ref>(مصطفوی، 1402ق، ج10، ص202)</ref>. بسیاری از لغویون لعن را مشتمل برسبّ و ناسزا می‌دانند و می‌گویند: لعن از جانب خدا به معناى قطع و دوری از رحمت و توفیق دنیوى و همچنین عذاب و عقوبت اخروى است و لعن توسط انسان نیز نوعى دعاى بد، نفرین، شتم، سبّ، دشنام، ناسزا و بدخواهى براى دیگرى مى‌باشد <ref>(طريحى، 1416ق، ج۶، ص۳۰۹؛ راغب اصفهاني، 1412ق، ص471؛ ابن اثیر، 1367، ج4، ص255)</ref>

بنابراین، با عنایت به توصیه امامان شیعه: مبنی بر نهی از سبّ و بیان واقعیات به جای آن، می‌توان گفت: مواردی که در کلام ایشان دیده می‌شود، به هیچ وجه سبّ محسوب نمی‌گردد، بلکه بیان اوصاف واقعی افراد و اشخاص است که در قرآن نیز این شیوه وجود داشت، بنابراین زمانی که امام(ع) از اصطلاح «یابن الزانیه» استفاده می‌فرمایند، این بیان، سبّ محسوب نمی‌گردد، بلکه بیان واقعیت درباره شخصى است که از راه نامشروع به دنیا آمده و والدین او ضوابط انسانى و اسلامى را زیر پا گذارده‌اند و نیز امام حسین(ع) درباره «ابن زیاد»، فرمود: «الا و انّ الدّعی بن الدّعی قد رکز بین اثنتین، بین السّلة و الذّلة؛ اى مردم، آگاه باشید که این شخص که پدر او مشخص نیست ـ زنا زاده است ـ مرا بین دو کار مخیّر گذاشته است» <ref>(نمازي شاهرودي، 1375، ج۳، ص۴۵۱)</ref>. در اینجا نیز امام(ع) در مقام بیان یک واقعیت است، نه سبّ! زیرا همان طور که در مفهوم سبّ گذشت، سبّ به معنای کلمات زشت و بی‎پرده‎ای بود که به فرد نسبت داده می‌شد، اما در اینجا امام(ع) در مقام بیان واقعیت و افعال ناپسند برخی خلفا هستند و این مصداق سبّ محسوب نمی‎شود. در اینجا ذکر این نکته ضروری است که درک واقعیتهای عالم، تنها در حیطه اختیارات خداوند و به اذن او در قلمرو معصومین و اهل بیت: است؛ چرا که عصمت ویژه این بزرگواران، نوعی علم و شعور است که با سایر انواع علوم مغایرت دارد؛ سایر علوم گاهی مغلوب سایر قوای شعوری واقع شده؛ ولی این علم، همیشه بر سایر قوا غالب و قاهر است و همه را به خدمت خود در می‌آورد و به همین جهت است که صاحبش را از کل ضلالت‌ها و خطاها حفظ می‌کند <ref>(طباطبايي، 1417ق، ج5، ص80)</ref>. با توجه به نظر علامه می‌توان گفت: کسی که به مرتبة مطلق عصمت می‌رسد، به کنه حقایق امور پی‌برده و بر این اساس، کاری را که جایز نیست انجام نمی‌دهد. از این‎رو، ادعای چنین درکی برای مردم عادی و در پی آن نسبت دادن عباراتی مانند: «یابن الزانیه» از سوی آنان با ادعای آگاهی از واقعیت، کذبی بیش نخواهد بود.