۸۷٬۸۱۰
ویرایش
سید موسی صدر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ي' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
انسان به مثابه آیینه تجلی صفات و اسمای حضرت حق دارای فطرتی الهی و خداجوست. از این روعلمای اخلاق اولین مرحله از مراحل سیر الی الله و تقرب به خداوند تبارک و تعالی را یقظه یا بیداری می‌دانند. یعنی انسان در این مرحله، از غفلت گناه و عقب‌ماندگی و تقرب به پروردگارش به خود آمده،بیدار و هوشیار می‌شود و حرکت به سوی قرب الهی را آغاز می‌کند. این صورت و وجهه نخست بیداری است که از آن با عنوان بیداری فردی می‌توان یاد کرد. اما صورت دیگری نیز برای بیداری متصور است و آن بیداری و هوشیاری اجتماعی است. | انسان به مثابه آیینه تجلی صفات و اسمای حضرت حق دارای فطرتی الهی و خداجوست. از این روعلمای اخلاق اولین مرحله از مراحل سیر الی الله و تقرب به خداوند تبارک و تعالی را یقظه یا بیداری می‌دانند. یعنی انسان در این مرحله، از غفلت گناه و عقب‌ماندگی و تقرب به پروردگارش به خود آمده،بیدار و هوشیار می‌شود و حرکت به سوی قرب الهی را آغاز می‌کند. این صورت و وجهه نخست بیداری است که از آن با عنوان بیداری فردی می‌توان یاد کرد. اما صورت دیگری نیز برای بیداری متصور است و آن بیداری و هوشیاری اجتماعی است. | ||
همان‌طور که در یقظه و بیداری فردی،انسان با توجه به عقل و دستورات وحی و اولیای دین و علمای روشن ضمیر که این مسیر را طی کرده ودر این راه پای‌گذارده‌انده طی طریق می‌کند؛ در مورد بیداری ملت‌ها نیز این جوامع انسانی به رهبری فرد یا افرادی آگاه، بصیر، مدیر و مدبر در امور و در یک کلام امامی تالی تلو معصوم نیاز دارند تا آنان را در | همان‌طور که در یقظه و بیداری فردی،انسان با توجه به عقل و دستورات وحی و اولیای دین و علمای روشن ضمیر که این مسیر را طی کرده ودر این راه پای‌گذارده‌انده طی طریق می‌کند؛ در مورد بیداری ملت‌ها نیز این جوامع انسانی به رهبری فرد یا افرادی آگاه، بصیر، مدیر و مدبر در امور و در یک کلام امامی تالی تلو معصوم نیاز دارند تا آنان را در این مسیر پر فراز و نشیب راهبری و رهبری کند. در تمامی این بیداری‌های اجتماعی که تأثیری در جهت تعمیق ارزش‌های الهی و اسلامی داشتند. رهبری چنین فردی را می‌توان مشاهده کرد. از جنبش تنباکو به رهبری آیت‌الله میرزا محمد حسن شیرازی(ره) تا انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) و استمرار مقتدرانه آن به دست با کفایت رهبر معظم انقلاب، حضرت امام خامنه‌ای که مجموع تمام ارزش‌ها و اهداف الهی پیروان این مکتب بوده است. | ||
عالم اسلامی کسی است که از دانش،آگاهی، دانایی و معرفت برخوردار است. علما پرچمدران علم، دین و آگاهی‌اند و موفقیت‌های مسلمانان در زمینه‌های مختلف علمی،فرهنگی، سیاسی واجتماعی مرهون رهنمودها و ارشاد علما و روحانیون است. علما در نزد مردم از جایگاهی بالایی برخوردارند. علما و روحانیون نگهبان دین و دنیا و ورثان پیامبر و اهل بیت پیامبر و پناهگاه واقعی وهدایت کننده مرد‌ند.بسیاری بر این باورند که بیداری اسلامی در جهان از وجود مرجعیت و روحانیت نشأت گرفته وملت ایران دین، مکتب اهل بیت(ع)، انقلاب اسلامی، پیروزی در جنگ، پیشرفت های علمی وفناوری را از مرجعیت و روحانیت دارند.زیرا در تقویت ایمان و انگیزش میان مسلمانان, نقش موثر و راهبردی روحانیت در تمامی عرصه‌های سیاسی و اجتماعی ممالک اسلامی بر همگان اثبات شده است. نمونه بارز آن حضور علمای بزرگ دردفاع مقدس است و آنچه باعث پیروزی رزمندگان ما در هشت سال دفاع مقدس شد برتری سلاح،تجهیزات یا تاکتیک‌ها نبود زیرا دشمن در همه اینها برتری قابل ملاحظه‌ای داشت و نیروی ایمان عامل ختثی کردن برتری دشمن و علت پیروزی شد. روحانیت طی جنگ همواره در جبهه‌ها حضورداشت و باعث ثبات قدم و پایداری رزمندگان می‌شد و به آنها روحیه می‌داد.اولین کارکرد روحانیت،ایجاد اعتماد بین دین و ملت است. زیرا حضورمستقیم روحانیت در همه زوایای زندگی اجتماعی و فردی ملت‌ها به‌رغم همه تنگناها و دشواری‌ها و هدایت مردم در مقاطع سخت این اعتماد را روزافزون کرده و همواره | عالم اسلامی کسی است که از دانش،آگاهی، دانایی و معرفت برخوردار است. علما پرچمدران علم، دین و آگاهی‌اند و موفقیت‌های مسلمانان در زمینه‌های مختلف علمی،فرهنگی، سیاسی واجتماعی مرهون رهنمودها و ارشاد علما و روحانیون است. علما در نزد مردم از جایگاهی بالایی برخوردارند. علما و روحانیون نگهبان دین و دنیا و ورثان پیامبر و اهل بیت پیامبر و پناهگاه واقعی وهدایت کننده مرد‌ند.بسیاری بر این باورند که بیداری اسلامی در جهان از وجود مرجعیت و روحانیت نشأت گرفته وملت ایران دین، مکتب اهل بیت(ع)، انقلاب اسلامی، پیروزی در جنگ، پیشرفت های علمی وفناوری را از مرجعیت و روحانیت دارند.زیرا در تقویت ایمان و انگیزش میان مسلمانان, نقش موثر و راهبردی روحانیت در تمامی عرصه‌های سیاسی و اجتماعی ممالک اسلامی بر همگان اثبات شده است. نمونه بارز آن حضور علمای بزرگ دردفاع مقدس است و آنچه باعث پیروزی رزمندگان ما در هشت سال دفاع مقدس شد برتری سلاح،تجهیزات یا تاکتیک‌ها نبود زیرا دشمن در همه اینها برتری قابل ملاحظه‌ای داشت و نیروی ایمان عامل ختثی کردن برتری دشمن و علت پیروزی شد. روحانیت طی جنگ همواره در جبهه‌ها حضورداشت و باعث ثبات قدم و پایداری رزمندگان می‌شد و به آنها روحیه می‌داد.اولین کارکرد روحانیت،ایجاد اعتماد بین دین و ملت است. زیرا حضورمستقیم روحانیت در همه زوایای زندگی اجتماعی و فردی ملت‌ها به‌رغم همه تنگناها و دشواری‌ها و هدایت مردم در مقاطع سخت این اعتماد را روزافزون کرده و همواره این اعتماد به شکل دو سویه وجود داشته است.هم‌چنین روحانیت و مرجعیت نقش مستقیم در بقای نظام،انقلاب وعقاید مردم و سرزمین ایران داشته است, رهبری روحانیت و حضور آنها در قیام‌های تنباکو، تبریز، مشروطه و دفاع مقدس برگ‌های زرین تاریخ روحانیت در دفاع از کشور، انقلاب و اسلام است. | ||
روحانیت حافظ بی‌همتای اسلام،حق‌طلبی، ظلم‌ستیزی و تعالی کشور در مقابل دشمنان بوده واین کارکردها همواره روحانیت را با ارزش‌ترین قشر جامعه معرفی کرده است. روحانیت با تعبین مسیرصحیح؛ بیداری فطرت‌ها و تقویت آن با آموزه‌های دینی و حضور علمی و عملی در صحنه‌های مختلف ایثار و از خود گذشتگی بسیار اثرگذار و نقش آفرین بوده است.در این میان, یکی از | روحانیت حافظ بی‌همتای اسلام،حق‌طلبی، ظلم‌ستیزی و تعالی کشور در مقابل دشمنان بوده واین کارکردها همواره روحانیت را با ارزش‌ترین قشر جامعه معرفی کرده است. روحانیت با تعبین مسیرصحیح؛ بیداری فطرت‌ها و تقویت آن با آموزه‌های دینی و حضور علمی و عملی در صحنه‌های مختلف ایثار و از خود گذشتگی بسیار اثرگذار و نقش آفرین بوده است.در این میان, یکی از این رهبران الهی امام موسی صدر است که با رهبری ایشان شیعیان مستضعف لبنان از حضیض ذلت به اوج عزت رسیدند. در این مقاله نگاهی کوتاه به بیداری اسلامی در منظومه فکری ایشان خواهد شد. | ||
امام صدر و سفر به سوی لبنان | امام صدر و سفر به سوی لبنان | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
تدبیری برای مشکلات | تدبیری برای مشکلات | ||
امام موسی صدر در گام نخست تمام لبنان را زیر پا کذارد و از شمال تا جنوب را طی طریق کرد وبا مردم و دردهای‌شان آشنا شد. او مشکل فقر را عمده‌ترین عاملی دانست که بر حیات مادی و معنوی و هویت انسانی طبقه فرودست لبنان ضربه می زند. به همین دلیل حل موضوع فقر را در دستور کار قرار داد.جمعیت نیکوکاری (البر و الاحسان) که از زمان علامه شرف الدین بنیان نهاده شده بود به دست او گسترش یافت و از مردم خواسته شد به هیچ وجه به متکدیان پولی پرداخت نکنند. این در شرایطی بود که پدیده گدایی در لبنان به ویژه دربخش های جنوب بیداد می کرد و به صورت یک شغل درآمده بود. امام موسی صدر کمک ها را هدفمند کرد و از آنجا که می دانست برای سیر کردن دائمی یک انسان باید به او ماهیگیری یاد داد، با تاسیس مدرسه صنعتی جبل عامل یتیمان را تحت تعلیم قرار داد و حرفه های مفید را به آنها آموخت. او مدیریت این مدرسه را به شهید دکتر مصطفی چمران سپرد؛ انسانی که وارستگی و ایمان او در ایران بر کسی پوشیده نیست. امام صدر کوشید تا با تأسیس(خانه دختران)یا (بیت الفتات) هدایت و تربیت دختران را نیزهدفمند کند. دراین مکان حرفه هایی نظیرپرستاری و قالی بافی به دختران آموزش داده می شد و با ایجاد شغل | امام موسی صدر در گام نخست تمام لبنان را زیر پا کذارد و از شمال تا جنوب را طی طریق کرد وبا مردم و دردهای‌شان آشنا شد. او مشکل فقر را عمده‌ترین عاملی دانست که بر حیات مادی و معنوی و هویت انسانی طبقه فرودست لبنان ضربه می زند. به همین دلیل حل موضوع فقر را در دستور کار قرار داد.جمعیت نیکوکاری (البر و الاحسان) که از زمان علامه شرف الدین بنیان نهاده شده بود به دست او گسترش یافت و از مردم خواسته شد به هیچ وجه به متکدیان پولی پرداخت نکنند. این در شرایطی بود که پدیده گدایی در لبنان به ویژه دربخش های جنوب بیداد می کرد و به صورت یک شغل درآمده بود. امام موسی صدر کمک ها را هدفمند کرد و از آنجا که می دانست برای سیر کردن دائمی یک انسان باید به او ماهیگیری یاد داد، با تاسیس مدرسه صنعتی جبل عامل یتیمان را تحت تعلیم قرار داد و حرفه های مفید را به آنها آموخت. او مدیریت این مدرسه را به شهید دکتر مصطفی چمران سپرد؛ انسانی که وارستگی و ایمان او در ایران بر کسی پوشیده نیست. امام صدر کوشید تا با تأسیس(خانه دختران)یا (بیت الفتات) هدایت و تربیت دختران را نیزهدفمند کند. دراین مکان حرفه هایی نظیرپرستاری و قالی بافی به دختران آموزش داده می شد و با ایجاد شغل برای آنها, ضمن رها کردن آنها از پدیده مذموم فقر، هویت، کرامت و شرفت آنها نیز حفظ می‌شد. با این شیوه‌ها امام موسی صدر توانست طی دو ماه پدیده‌گدایی را از شهر صور براندازد و مسیر را برای تعالی هموار کند.(همان، ص 88). | ||
مسئله فلسطین | مسئله فلسطین | ||
رژیم صهیونیستی و مسأله فلسطین یکی از دغدغه‌های اصلی امام موسی صدر بود. هم‌مرزی لبنان با سرزمین‌های اشغالی و حضور برخی طوایفی که از اسرائیل خط می‌گرفتند،مسئله رژیم صهیونیستی را به عنوان موضوعی امنیتی برای لبنان مطرح می‌کرد. علاوه بر آن سکونت آوارگان فلسطینی به ویژه در جنوب لبنان باعث شده بود که اسرائیل گاه و بیگاه و بدون رعایت موازین بین المللی این مناطق را بمباران کند و در کنار کشتار فلسطینی ها تعداد زیادی از لبنانی ها را نیزبه خاک و خون بکشد. در برابر | رژیم صهیونیستی و مسأله فلسطین یکی از دغدغه‌های اصلی امام موسی صدر بود. هم‌مرزی لبنان با سرزمین‌های اشغالی و حضور برخی طوایفی که از اسرائیل خط می‌گرفتند،مسئله رژیم صهیونیستی را به عنوان موضوعی امنیتی برای لبنان مطرح می‌کرد. علاوه بر آن سکونت آوارگان فلسطینی به ویژه در جنوب لبنان باعث شده بود که اسرائیل گاه و بیگاه و بدون رعایت موازین بین المللی این مناطق را بمباران کند و در کنار کشتار فلسطینی ها تعداد زیادی از لبنانی ها را نیزبه خاک و خون بکشد. در برابر این تعرضات گروه هایی از طوایف لبنان به ویژه فالاتژها با چراغ سبز رژیم صهیونیستی, فلسطینیان را عامل این مشکل دانسته و به آنها تعرض می‌کردند. امام موسی صدر با درک عمیق خود دریافته بود که از کنار هر دو موضوع نمی‌توان به سادگی گذشت. او نخست به | ||
حمایت از فلسطین و مبارزان آن پرداخت و با «شر مطلق» خواندن اسرائیل و اعلام حکم شرعی حرمت همکاری با آن, هر کسی را که در برابر آن بایستد «خیر مطلق» دانست. او با عبا و محراب ومنبرش به دفاع از نهضت فلسطین برخاست. اما با نگاهی حکیمانه، به این موضوع اعتقاد راسخ داشت که آزادی قدس با شعارهای عربی محقق نخواهد شد. وی خطاب به یاسر عرفات در جلسه ای عمومی و با شور و حالی زایدالوصف اعلام کرد: | حمایت از فلسطین و مبارزان آن پرداخت و با «شر مطلق» خواندن اسرائیل و اعلام حکم شرعی حرمت همکاری با آن, هر کسی را که در برابر آن بایستد «خیر مطلق» دانست. او با عبا و محراب ومنبرش به دفاع از نهضت فلسطین برخاست. اما با نگاهی حکیمانه، به این موضوع اعتقاد راسخ داشت که آزادی قدس با شعارهای عربی محقق نخواهد شد. وی خطاب به یاسر عرفات در جلسه ای عمومی و با شور و حالی زایدالوصف اعلام کرد:این را یدان ای ابوعمار(یاسر عرفات) شرف قدس اجازه نخواهد داد که این سرزمین به دست غیر مٌومنین آزاد گردد.(همان). | ||
جنبش امل | جنبش امل | ||
امام موسی صدر علاوه بر دفاع از فلسطین در اندیشه دفاع از جنوب لبنان نیز بود. او با تشکیل واحدهای نظامی امل جوانان شیعه را تحت آموزش‌های نظامی و عقیدتی خاص قرارداده و عملاً یک نیروی نظامی مکتبی را برای مقابله با اسرائیل تشکیل داد. | امام موسی صدر علاوه بر دفاع از فلسطین در اندیشه دفاع از جنوب لبنان نیز بود. او با تشکیل واحدهای نظامی امل جوانان شیعه را تحت آموزش‌های نظامی و عقیدتی خاص قرارداده و عملاً یک نیروی نظامی مکتبی را برای مقابله با اسرائیل تشکیل داد. این گروه تحت سرپرستی شهید چمران قرار داشت. | ||
حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر | حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر | ||
امام موسی صدر در زمینه فلسفه و فلسفه اسلامی اطلاعاتی عمیق و گسترده داشت چنان که ازفلسفه های جدید و معاصر نیز آگاه بود و بدیهی است که از فلسفه قدیم و منطق ارسطویی نیز آگاهی داشت. مهم‌ترین مسایل فکری مطرح شده از سوی امام موسی صدر مسایل عقیدتی و فروع آن؛ نظیربحث نبوت، اجتهاد، مسایل الهیات و موضوغات مربوط به آن؛ مانند بحث وجود و صفات و افعال | امام موسی صدر در زمینه فلسفه و فلسفه اسلامی اطلاعاتی عمیق و گسترده داشت چنان که ازفلسفه های جدید و معاصر نیز آگاه بود و بدیهی است که از فلسفه قدیم و منطق ارسطویی نیز آگاهی داشت. مهم‌ترین مسایل فکری مطرح شده از سوی امام موسی صدر مسایل عقیدتی و فروع آن؛ نظیربحث نبوت، اجتهاد، مسایل الهیات و موضوغات مربوط به آن؛ مانند بحث وجود و صفات و افعال | ||
| خط ۱۴۰: | خط ۱۴۰: | ||
اسلام با اصول و مبادی عقیدتی خود مبانی فکری برای انسان مسلمان قرار داده که مفاهیم معینی را در درون او تثبیت می‌کند که عنصری چوهری برای ایمان و رفتار او به شمار می‌آید. از دیدگاه امام صدرهستی فراهم آمده از اجزایی است که به لحاظ تکوین، کارکرد و تداوم ارتباطی شگرف با یکدیگر دارند: « هستی موجودی یگانه است. تمام هستی حرکت و حیات و نظم و رویکرد به سوی خداست» اما خروج از قاعده نظم موجود در هستی که در برخی حوادث غیر مترقبه مانند طوفان, زلزله ... مشاهده می‌شود, از دیدگاه صدر دارای قاعده‌ای است: « قاعده‌ای که برای این گونه حوادث از دل آموزه‌های دینی می‌توان دریافت تأکید فزون‌تر بر انسان است که بر جهان ونیروهای طبیعی سیطره یابد. زیرا انسان... اگر با سرما، گرما و دشمن مواجه نشود؛ برای غلیه بر ای مشکلات دست به کار نخواهد شد و در مسیر کشف حقایق نخواهد شتافت».(فضل الله، هادی، حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر ترجمه مجید مرادی، پگاه حوزه 17 تیر 1385، شماره 186، ص17). افزون بر این اسلام مفهوم انسان را معین کرده است. انسان از مخلوقاتی است که از دو نیروی عقلانی و شهوانی بهره می‌برد. او موجودی مستقل است که به لحاظ احساسات و مشاعر از دیگرموجودات متمایز است. خدا او را از ماده آفریده اما به عقل مجهز کرد و به او آزادی بخشید و سلطه برموارد دیگر را برای او فراهم کرد تا او خلیفه خدا بر روی زمین باشد. بنبراین؛ او موجودی یگانه | اسلام با اصول و مبادی عقیدتی خود مبانی فکری برای انسان مسلمان قرار داده که مفاهیم معینی را در درون او تثبیت می‌کند که عنصری چوهری برای ایمان و رفتار او به شمار می‌آید. از دیدگاه امام صدرهستی فراهم آمده از اجزایی است که به لحاظ تکوین، کارکرد و تداوم ارتباطی شگرف با یکدیگر دارند: « هستی موجودی یگانه است. تمام هستی حرکت و حیات و نظم و رویکرد به سوی خداست» اما خروج از قاعده نظم موجود در هستی که در برخی حوادث غیر مترقبه مانند طوفان, زلزله ... مشاهده می‌شود, از دیدگاه صدر دارای قاعده‌ای است: « قاعده‌ای که برای این گونه حوادث از دل آموزه‌های دینی می‌توان دریافت تأکید فزون‌تر بر انسان است که بر جهان ونیروهای طبیعی سیطره یابد. زیرا انسان... اگر با سرما، گرما و دشمن مواجه نشود؛ برای غلیه بر ای مشکلات دست به کار نخواهد شد و در مسیر کشف حقایق نخواهد شتافت».(فضل الله، هادی، حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر ترجمه مجید مرادی، پگاه حوزه 17 تیر 1385، شماره 186، ص17). افزون بر این اسلام مفهوم انسان را معین کرده است. انسان از مخلوقاتی است که از دو نیروی عقلانی و شهوانی بهره می‌برد. او موجودی مستقل است که به لحاظ احساسات و مشاعر از دیگرموجودات متمایز است. خدا او را از ماده آفریده اما به عقل مجهز کرد و به او آزادی بخشید و سلطه برموارد دیگر را برای او فراهم کرد تا او خلیفه خدا بر روی زمین باشد. بنبراین؛ او موجودی یگانه | ||
است. صدر در این باب می‌گوید: انسان، | است. صدر در این باب می‌گوید: انسان، این بخش ممتاز از جهان, ذاتا نیکوکار است و فطرتش گرایش به دین راست و درست دارد و بنا به آفرینش خود،می‌تواند در خطی که برایش ترسیم شده حرکت کند. او در سلوکش به سوی کمال مجبور است؛ نه اینکه مجبور باشد تنها تسبیح بگوید. او یعنی انسان، هم چنین خلیفه خدا بر روی زمین قرار داده شده و کلیدهای هستی به دست اوست... و تمام نیروهای هستی به تسخیر او در آمده است. مفهوم خلیفه به درستی گویای استقلال انسان و آزادی کامل او در کار وکنش بر روی زمین است. خدا انسان را آزد آفرید وبه علم و مدنیت و معرفت فراخواند تا او را تعالی بخشد و برتری‌اش را بر بسیاری مخلوقات به او بفهماند:ولقد گرم نی آدم و حملنا هم فی‌لبر و البحر و رزقنهم من‌الطیبات و فشلناهم علی کثیرتفضیلاً.(اسراء /70). آموزه های اسلامی تأکید می‌کنند که خدا به انسان از هر کسی نزدیک تراست و این همان چیزی است که در آیه نحن اقرب الیه من حبل الورید.(ق /15). واذا سالک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوه الداع اذا دعان.(بقره/186). بدان اشارت رفته است.(فضل الله، هادی، حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر ترجمه مجید مرادی، پگاه حوزه 17 تیر 1385، شماره 186، ص17). | ||
صدرمعتقد است که چنین نگرش و آموز‌ای روحیه انسان را بالا می‌برد و از گرفتاری در رنج‌ها و پستی‌ها رها می‌کند. اسلام انسان را محترم می‌داند و بر حفظ حیات او تأکید می‌کند و کشتن یک انسان بی‌گناه را مساوی با کشتن همه انسان‌ها و احیای یک انسان را مساوی با احیای همه انسان‌ها می‌داند: من قتل نفسا بغیر نفس او فساد فی‌الارض فکانما قتل الناس جمیعا.(مائده /32). اسلام هم چنین برتوجه و یاری رسانی به دیگران تأکید داشته و کسانی را که به وضعیت فقرا و ایتام بی اعتنا هستند تهدید کرده است: وانفقو فی سبیل الله و لا تلقوا بایدیکم الی ا‌لتهلکه.(بقره /195). از دیدگاه امام موسی صدر, جامعه ای که اسلام برای تحقق آن تلاش می‌کند. «جامعه ای است که وجود فرد را با تمام جوانب و ابعاد شخصی و اجتماعی‌اش؛ به رسمیت می‌شناسد. بناباین می‌توان بر مبنای انگاره خود از انسجام میان منافع افرد و منافع جامعه به جامعه بنگریم. | صدرمعتقد است که چنین نگرش و آموز‌ای روحیه انسان را بالا می‌برد و از گرفتاری در رنج‌ها و پستی‌ها رها می‌کند. اسلام انسان را محترم می‌داند و بر حفظ حیات او تأکید می‌کند و کشتن یک انسان بی‌گناه را مساوی با کشتن همه انسان‌ها و احیای یک انسان را مساوی با احیای همه انسان‌ها می‌داند: من قتل نفسا بغیر نفس او فساد فی‌الارض فکانما قتل الناس جمیعا.(مائده /32). اسلام هم چنین برتوجه و یاری رسانی به دیگران تأکید داشته و کسانی را که به وضعیت فقرا و ایتام بی اعتنا هستند تهدید کرده است: وانفقو فی سبیل الله و لا تلقوا بایدیکم الی ا‌لتهلکه.(بقره /195). از دیدگاه امام موسی صدر, جامعه ای که اسلام برای تحقق آن تلاش می‌کند. «جامعه ای است که وجود فرد را با تمام جوانب و ابعاد شخصی و اجتماعی‌اش؛ به رسمیت می‌شناسد. بناباین می‌توان بر مبنای انگاره خود از انسجام میان منافع افرد و منافع جامعه به جامعه بنگریم. | ||
اسلام مفاهیمی جدید از بسیاری مسایل و موضوعات مهم ارئه می‌کند؛ مانند کار انسان که وقتی هدفمند و دارای نقشی کارآمد در تفییر جامعه به سوی خیر باشد به مثابه عبادت خالصانه برای خداست. امام موسی صدر مسئولیت های انسان را فرتر ازحد اشباع غرایز و تمایلات می‌داند و انسان را به تحقق انسانیت تعالی | اسلام مفاهیمی جدید از بسیاری مسایل و موضوعات مهم ارئه می‌کند؛ مانند کار انسان که وقتی هدفمند و دارای نقشی کارآمد در تفییر جامعه به سوی خیر باشد به مثابه عبادت خالصانه برای خداست. امام موسی صدر مسئولیت های انسان را فرتر ازحد اشباع غرایز و تمایلات می‌داند و انسان را به تحقق انسانیت تعالی یافته بر دیگر موجودات از راه عمل نیک مکلف می داند. از نگاه وی کار انسان مورد توجه اسلام است کار انسان تنها نیروی شکل‌دهنده به تاریخ، حرکت و تکامل تاریخ است. کار انسان نتیجه تعامل میان انسان و جهان است. پس قهرمان یگانه در عرصه تاریخ انسان است و مسئولیتی که بر کار انسان مترتب است بر جایگاه ویژه انسان و تأثیر ویژه وی تأکید می‌کند: «فمن یعمل مثقال ذرة خیراً ره و من یعمل مثقال ذرة شراً یره.(زلزال/8). | ||
با مرور شتابان مفاهیم اسلامی نمی‌توان تمامی آنها را در سایه اندیشه امام صدر کاوش کرد؛ ولی یاد آور می شویم که وی معتقد بود. مفاهیم اسلامی به شرط درک درست و تطبیق درک سالم» رکن اساسی سازندگی عقاید افعال و اخلاق مسلمانان است.(فضل الله، هادی، حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر ترجمه مجید مرادی، پگاه حوزه 17 تیر 1385، شماره 186، ص17). | با مرور شتابان مفاهیم اسلامی نمی‌توان تمامی آنها را در سایه اندیشه امام صدر کاوش کرد؛ ولی یاد آور می شویم که وی معتقد بود. مفاهیم اسلامی به شرط درک درست و تطبیق درک سالم» رکن اساسی سازندگی عقاید افعال و اخلاق مسلمانان است.(فضل الله، هادی، حوزه‌های اندیشه ای امام موسی صدر ترجمه مجید مرادی، پگاه حوزه 17 تیر 1385، شماره 186، ص17). | ||
امام موسی صدر بر صلاحیت و شایستگی اسلام به عنوان مبنایی اخلاقی برای جامعه ای پیشرفته و توسعه یافته تأکید می‌ورزید.البته مقصود وی آن نبود که اسلام با هرگونه پیشرفت وتکاملی موافق و سازگر نشان داده شود یا اینکه هدف علمای دین پوشاندن لایه‌ای از مشروعیت بروضعیت واقعی | امام موسی صدر بر صلاحیت و شایستگی اسلام به عنوان مبنایی اخلاقی برای جامعه ای پیشرفته و توسعه یافته تأکید می‌ورزید.البته مقصود وی آن نبود که اسلام با هرگونه پیشرفت وتکاملی موافق و سازگر نشان داده شود یا اینکه هدف علمای دین پوشاندن لایه‌ای از مشروعیت بروضعیت واقعی یا به تعبیردیگر مشروع‌سازی واقعبت باشد. اسلام چنانکنه امام موسی صدرمی‌فهمید اصلی بازدارنده است که به مدد آن؛ انسان مسلمان قدرت تمبیز میان خیر و شر و درست ونادرست را می‌یابد. از این رو وی به معرفی ماهیت اسلام می‌پردازد. از دیدگاه وی؛ تتها مجتهدانانی که قدرت عقلی و امکانات ضروری معرفت اجتهاد را دارا هستند و عامه مردم باید ازآنان پیروی کنند و این به مصلحت مردم در هر زمان و مکانی است تا تفسیرهایی را که به این هدف ومقصود خدمت می‌کند، برگزینند. یکی از وظایف اساسی که امام موسی صدر بر دوش خود احساس می کرد و بدان اهتمام داشت؛ رهاسازی اندیشه از قید و بندهای تقلید به هدف فهم صحیح دین بوده است؛ یعنی وی برآن بود که دین را باید به گونه ای فهمید که گوبی دوست و هم پیمان علم است و حقایق ثابت علمی را محترم می‌شمارد و به بحث و کاوش در هستی و اسرارآن تشویق می‌کند. | ||
جامعه آرمانی که امام صدر در پی تحقق آن بود؛تها در زمان صدر اسلام و مشخصاً در زمان پیامبر اسلام تحقق یافته است.از این رو وی به دوره نخست اسلامی و سلف صالح یا دوران شکوفایی و رشد وابستگی دارد.(همان). | جامعه آرمانی که امام صدر در پی تحقق آن بود؛تها در زمان صدر اسلام و مشخصاً در زمان پیامبر اسلام تحقق یافته است.از این رو وی به دوره نخست اسلامی و سلف صالح یا دوران شکوفایی و رشد وابستگی دارد.(همان). | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۴: | ||
اندیشه بیداری اسلامی در سیره و اندیشه امام موسی صدر | اندیشه بیداری اسلامی در سیره و اندیشه امام موسی صدر | ||
با توجه به دیدگاه عمل گرایانه و مهندسی فکری امام صدر درباره جوامع اسلامی؛ تشکیل جامعه اسلامی را یگانه راه نجات‌بخش و حلال مشکلات مسلمانان می‌داند. با توجه به امتزاج دیدگاه‌های تئوریک و عملی حفظ و صیات از فردیت فرد نه در قالب جسم, بلکه در چارچوب احیای روحیه بیداری و آگاهی می‌تواند محمل و زمینه‌ای ارزنده برای ظهور رهبری مناسب در جهان اسلام به منظور کسب، حفظ و نشرهویتی اسلامی برای نهضت‌های بیداری در منطقه و بلکه جهان باشد و صدای رسای ملت‌های آزادیخواه را به گوش جهانیان برساند و این سخن را نمی‌توان صرفاً ادعایی محض دانست. او احیاگر نوعی بیداری اسلامی بود که امثال سیدجمال الدین‌اسدابادی آن را | با توجه به دیدگاه عمل گرایانه و مهندسی فکری امام صدر درباره جوامع اسلامی؛ تشکیل جامعه اسلامی را یگانه راه نجات‌بخش و حلال مشکلات مسلمانان می‌داند. با توجه به امتزاج دیدگاه‌های تئوریک و عملی حفظ و صیات از فردیت فرد نه در قالب جسم, بلکه در چارچوب احیای روحیه بیداری و آگاهی می‌تواند محمل و زمینه‌ای ارزنده برای ظهور رهبری مناسب در جهان اسلام به منظور کسب، حفظ و نشرهویتی اسلامی برای نهضت‌های بیداری در منطقه و بلکه جهان باشد و صدای رسای ملت‌های آزادیخواه را به گوش جهانیان برساند و این سخن را نمی‌توان صرفاً ادعایی محض دانست. او احیاگر نوعی بیداری اسلامی بود که امثال سیدجمال الدین‌اسدابادی آن را | ||
مطرح می‌کردند با این تفاوت بزرگ و تأثیرگذار که علاو بر سران کشورهای مسلمان او ابتداً به فتح قلوب توده‌ها و ملت مسلمان کشورها می‌پرداخت و از | مطرح می‌کردند با این تفاوت بزرگ و تأثیرگذار که علاو بر سران کشورهای مسلمان او ابتداً به فتح قلوب توده‌ها و ملت مسلمان کشورها می‌پرداخت و از این جهت کار ناتمام آن را او به پایان رساند تا با این پشتوانه علاوه بر دیگر توانایی‌های ذاتی و اکتسابی‌اش بیش از پیش سران کشورها، علما و روشنفکران جوامع را مجذوب خویش کند. | ||
ایشان در سه مرحله طرح خویش را پایه ریزی و عملیاتی نمود : | ایشان در سه مرحله طرح خویش را پایه ریزی و عملیاتی نمود : | ||
1- مرحله آغازین یا همان اقدام به بیداری مردم مسلمان که پس از سال‌ها عقب‌ماندگی ومحرومیت از لبنان آغاز کرد و سپس به دیگر کشورها از جمله شمال افریقا صادر و آنان را احیاء کرد و حیاتی تازه بخشید. | 1- مرحله آغازین یا همان اقدام به بیداری مردم مسلمان که پس از سال‌ها عقب‌ماندگی ومحرومیت از لبنان آغاز کرد و سپس به دیگر کشورها از جمله شمال افریقا صادر و آنان را احیاء کرد و حیاتی تازه بخشید. | ||
2- مرحله کادرسازی و سازندگی فکری- روحی مردم که با حضور در میان مردم، روشتفکران، علما و سران کشورها آنان را از موضع اسلام اصیل در قبال مسائل اساسی زندگی بشر آگاه کرد و اندیشه نظری اسلام را با بیان و عمل به مخاطبانش در هر زمان و مکائی معرفی کرد و امکان پایدای و پیروزی در برابر تمامی مکاتب ناقص مادی به سردمداری کمونیسم، سوسیالیسم وسرمایداری را به اثبات رساند تا در پرتوی اصول اساسی اسلام آنان را به بازسازی خود دعوت کند. | 2- مرحله کادرسازی و سازندگی فکری- روحی مردم که با حضور در میان مردم، روشتفکران، علما و سران کشورها آنان را از موضع اسلام اصیل در قبال مسائل اساسی زندگی بشر آگاه کرد و اندیشه نظری اسلام را با بیان و عمل به مخاطبانش در هر زمان و مکائی معرفی کرد و امکان پایدای و پیروزی در برابر تمامی مکاتب ناقص مادی به سردمداری کمونیسم، سوسیالیسم وسرمایداری را به اثبات رساند تا در پرتوی اصول اساسی اسلام آنان را به بازسازی خود دعوت کند. | ||
3- مرحله انقلاب و تشکیل حکومت که البته ایشان از طریق اصلاح به دلیل حفنظ وحدت درلبنان که یکی از رموز محبوبیت و هم‌چنین میدان عمل ایشان نیز بود، اقدام کرد. که در این میان حضور واقعی مردم در صحنه اجتماعی کشور و حمایت همه‌جانبه آنان از احیاگر خود به طور کامل جامه عمل می‌پوشاند. می‌توان نماد | 3- مرحله انقلاب و تشکیل حکومت که البته ایشان از طریق اصلاح به دلیل حفنظ وحدت درلبنان که یکی از رموز محبوبیت و هم‌چنین میدان عمل ایشان نیز بود، اقدام کرد. که در این میان حضور واقعی مردم در صحنه اجتماعی کشور و حمایت همه‌جانبه آنان از احیاگر خود به طور کامل جامه عمل می‌پوشاند. می‌توان نماد این مرحله از حرکت اصلاح‌گونه امام موسی را در تشکیل مجلس اعلای شیعیان لبنان در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی در ایران دانست؛ چرا که طرح اولیه آن نیز درمباحثه‌هایی که امام صدر با شهید محمدباقر صدر داشته اند شکل گرفت.(اراکی، محسن، دوره‌ها و پیشگامان بیداری اسلامی معاصر:تهران:انتشارات فراکتاب:1381، صص 38-37). | ||
با توجه به موارد مذکور می‌توان به این مهم رهنمون شد که آیت‌الله سید موسی صدر را خلاصه و جمع بین احیاگران معاصر در دوره کوتاه حضور در لبنان دانست؛ زیرا ایشان احیا کننده فعالیت عملی مرحوم سید جمال و فعالیت‌های فکری شهید صدر بود و به عبارت دیگرباید گفت اجرای تئوری‌های شهید صدر را در فعالیت‌های گسترده امام می‌توان دید و هم‌چنین حرکت به سمت تشکیل حکومت اسلامی که تمامی اقشار جامعه در آن بتوانند به راحتی زندگی کنند را به عنوان جمع شباهت‌های بین امام صدر، سید جمال الدین اسدآبادی و شهید صدرمی توان نام برد. حضرت امام خمینی (ره) قبل از عزیمت به پاریس به یاد امام صدر این نکته را یاد آور می شود که اگر ایشان بودند جز سفر به لبنان دغدغه‌ای نداشتند و از آنجا به ایران می رفتند.(کمالیان، محسن، رنجبر کرمانی، علی اکبر، عزت شیعه، ج 2،تهران، نشرمولف، 1388، ص 140). | با توجه به موارد مذکور می‌توان به این مهم رهنمون شد که آیت‌الله سید موسی صدر را خلاصه و جمع بین احیاگران معاصر در دوره کوتاه حضور در لبنان دانست؛ زیرا ایشان احیا کننده فعالیت عملی مرحوم سید جمال و فعالیت‌های فکری شهید صدر بود و به عبارت دیگرباید گفت اجرای تئوری‌های شهید صدر را در فعالیت‌های گسترده امام می‌توان دید و هم‌چنین حرکت به سمت تشکیل حکومت اسلامی که تمامی اقشار جامعه در آن بتوانند به راحتی زندگی کنند را به عنوان جمع شباهت‌های بین امام صدر، سید جمال الدین اسدآبادی و شهید صدرمی توان نام برد. حضرت امام خمینی (ره) قبل از عزیمت به پاریس به یاد امام صدر این نکته را یاد آور می شود که اگر ایشان بودند جز سفر به لبنان دغدغه‌ای نداشتند و از آنجا به ایران می رفتند.(کمالیان، محسن، رنجبر کرمانی، علی اکبر، عزت شیعه، ج 2،تهران، نشرمولف، 1388، ص 140). | ||
انقلاب اسلامی ایران بیشتر در لبنان و عراق تأثیر گذار بوده است و استکبار جهانی برای جلوگیری از رشد روزافزون انقلاب اسلامی در کشورهای اسلامی به ویژه این دو کشور سعی درتخریب چهره انقلاب اسلامی داشته است و در | انقلاب اسلامی ایران بیشتر در لبنان و عراق تأثیر گذار بوده است و استکبار جهانی برای جلوگیری از رشد روزافزون انقلاب اسلامی در کشورهای اسلامی به ویژه این دو کشور سعی درتخریب چهره انقلاب اسلامی داشته است و در این راستا تلاش کرد تا امام موسی صدر در لبنان و شهید صدر را در عراق حذف کند. زیر این دو متفکر را دنباله رو مسیر امام خمینی (ره) در ایران می دانست. | ||
در این بخش برای اثبات مطلب فوق به مقاله ایشان در روزنامه لوموند فرانسه یک هفته پیش از ربایش و زمینه هایی که باعث شد تا امام موسی صدر دست به چنین اقدامی بزند اشاره می شود. | در این بخش برای اثبات مطلب فوق به مقاله ایشان در روزنامه لوموند فرانسه یک هفته پیش از ربایش و زمینه هایی که باعث شد تا امام موسی صدر دست به چنین اقدامی بزند اشاره می شود. | ||
امام صدر در بهار سال ۱۳۵۷ نماینده روزنامه فرانسوی لوموند را در بیروت به نجف اشرف فرستاده تا با انجام اولین مصاحبه بین المللی با امام خمینی افکار عمومی جهانیان را با امام و انقلاب اسلامی آشنا کند.(همان، ص 28). ایشان هم‌چنین در دیدارهای مکرر با رهبران سوریه, عربستان و برخی دیگر از کشورهای جهان عرب اهمیت انقلاب اسلامی ایران، پیروزی قریب‌الوقوع آن و ضرورت هم‌پیمانی آنان با انقلاب را به ایشان گوشزد کرد.(همان). این اقدام به ژرف‌اندیشی سیاسی-- اجتماعی ایشان و هم چنین هم سویی اش با انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی در راستای بیداری امت اسلامی صحه می‌گذارد. پس از | امام صدر در بهار سال ۱۳۵۷ نماینده روزنامه فرانسوی لوموند را در بیروت به نجف اشرف فرستاده تا با انجام اولین مصاحبه بین المللی با امام خمینی افکار عمومی جهانیان را با امام و انقلاب اسلامی آشنا کند.(همان، ص 28). ایشان هم‌چنین در دیدارهای مکرر با رهبران سوریه, عربستان و برخی دیگر از کشورهای جهان عرب اهمیت انقلاب اسلامی ایران، پیروزی قریب‌الوقوع آن و ضرورت هم‌پیمانی آنان با انقلاب را به ایشان گوشزد کرد.(همان). این اقدام به ژرف‌اندیشی سیاسی-- اجتماعی ایشان و هم چنین هم سویی اش با انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی در راستای بیداری امت اسلامی صحه می‌گذارد. پس از این اقدامات امام صدر مقاله‌ای در حمایت از انقلاب اسلامی و امام خمینی با نام "ادامه حرکت انبیاء" را به رشته تحریر در آورد.(صدر، سید موسی، ادیان در خدمت انسان؛جستارهایی درباره مسائل جهان معاصر،اهتمام و ترجمه تهران، موسسه فرهنگی و تحقیقاتی امام موسی صدر،1384، صص 137- 130). تا در نزدیکترین زمان به وقوع این حادثه بزرگ و قبل از ناپدید شدن نویسنده این مقاله شفاف عمیق و مستند،امروز نظرات امام درباره حرکت جهانی امام خمینی و انقلاب اسلامی در دسترس باشد. | ||
ایشان در این مقاله بعد از تشریح شرایط سیاسی حکومت وقت و مردم ایران و بیان آن که یک انقلاب و تحول کاملاً توده‌ای و مردمی درحال رخ دادن است، آن را فرا و ورای جناح بندی‌های مرسوم در سیاست آن زمان جهان یعنی بلوک غرب و شرق می‌داند و با بیان این نکته بسیار مهم که ارتباط وثیق میان امام و امت را خاطرنشان کرده و رهبری حضرت امام را امتداد حرکت انبیای الهی معرفی می کند.وی معتقد است این اتفاق چشم‌اندازی جدید فرا روی تمدن بشری قرار خواهد داد.ایشان تصریح دارند که نهضت مردم ایران با تمام حرکت‌های مشابه خود در جهان تفاوت دارد. وی با بیان اینکه حق آن است که بگویم خاستگاه این حرکت،ایمان و آرمان آن همان اهداف بیکران انسانی؛ اخلاقی و انقلابی است،معتقد است موجی که امروزایران را در می‌نوردد بیش از هر چیز ندای پیامبران را دراذهان انسان‌ها تداعی می کند.امام صدر در عبارات فوق دنیای امروز را پیش چشم خوانندگان در آن دوران مجسم کرده وبیش از سه دهه پیش از وقوع بیداری اسلامی به معنای امروزی‌اش نوید آن را داده است و خاستگاه آن را نیزانقلاب اسلامی معرفی می‌کند. شاهد دیگری که از این مقاله می‌توان در جهت انطباق حرکت و سیاست‌های امام موسی با حرکت انقلابی مردم ایران به رهبری امام راحل مطرح کرد،در جمله پایانی مقاله آمده است:" رژیمی که امروز با امواج نارضایتی مردم و خیل ناآرامی های داخلی رو به روست؛ دیروز از تضمین امنیت خلیج فارس، اقیانوس هند و حتی سومالی سخن می‌گفت. این امربیانگر آن است که هیچ چیز بیش از حرکت‌های مردمی این چنین آن را پریشان نمی‌سازد. از جمله این حرکت‌ها حرکت المحرومین است که خبرهای آن در میان مردم ایران انعکاس فراوانی یافته است". | ایشان در این مقاله بعد از تشریح شرایط سیاسی حکومت وقت و مردم ایران و بیان آن که یک انقلاب و تحول کاملاً توده‌ای و مردمی درحال رخ دادن است، آن را فرا و ورای جناح بندی‌های مرسوم در سیاست آن زمان جهان یعنی بلوک غرب و شرق می‌داند و با بیان این نکته بسیار مهم که ارتباط وثیق میان امام و امت را خاطرنشان کرده و رهبری حضرت امام را امتداد حرکت انبیای الهی معرفی می کند.وی معتقد است این اتفاق چشم‌اندازی جدید فرا روی تمدن بشری قرار خواهد داد.ایشان تصریح دارند که نهضت مردم ایران با تمام حرکت‌های مشابه خود در جهان تفاوت دارد. وی با بیان اینکه حق آن است که بگویم خاستگاه این حرکت،ایمان و آرمان آن همان اهداف بیکران انسانی؛ اخلاقی و انقلابی است،معتقد است موجی که امروزایران را در می‌نوردد بیش از هر چیز ندای پیامبران را دراذهان انسان‌ها تداعی می کند.امام صدر در عبارات فوق دنیای امروز را پیش چشم خوانندگان در آن دوران مجسم کرده وبیش از سه دهه پیش از وقوع بیداری اسلامی به معنای امروزی‌اش نوید آن را داده است و خاستگاه آن را نیزانقلاب اسلامی معرفی می‌کند. شاهد دیگری که از این مقاله می‌توان در جهت انطباق حرکت و سیاست‌های امام موسی با حرکت انقلابی مردم ایران به رهبری امام راحل مطرح کرد،در جمله پایانی مقاله آمده است:" رژیمی که امروز با امواج نارضایتی مردم و خیل ناآرامی های داخلی رو به روست؛ دیروز از تضمین امنیت خلیج فارس، اقیانوس هند و حتی سومالی سخن می‌گفت. این امربیانگر آن است که هیچ چیز بیش از حرکت‌های مردمی این چنین آن را پریشان نمی‌سازد. از جمله این حرکت‌ها حرکت المحرومین است که خبرهای آن در میان مردم ایران انعکاس فراوانی یافته است". | ||
عبارات فوق نکنه‌ای را نیز در مورد امام صدر گوشزد می‌کند و آن اطلاع و تسلط کامل ایشان از مسائل ایران، منطقه و جهان است که در آن دوران کمتر کسی حتی در میان روشنفکران وعلما چنان تسلطی بر مسائل و روابط بین الملل را دارا بوده است. | عبارات فوق نکنه‌ای را نیز در مورد امام صدر گوشزد می‌کند و آن اطلاع و تسلط کامل ایشان از مسائل ایران، منطقه و جهان است که در آن دوران کمتر کسی حتی در میان روشنفکران وعلما چنان تسلطی بر مسائل و روابط بین الملل را دارا بوده است. | ||
| خط ۱۷۰: | خط ۱۷۰: | ||
جلوه‌های رحمانی اسلام، ویژگی برجسته اندیشه امام موسی صدر | جلوه‌های رحمانی اسلام، ویژگی برجسته اندیشه امام موسی صدر | ||
یک بعد دیگر از شخصیت امام صدر را که نباید نادیده گرفت و قطعاً در جهت بیداری امت اسلامی در لبنان و حتی انسان‌های آزده جهان بسیارموثربوده است؛عبارت است از وجود جلوه رحمانی شخصیت ایشان که نشانگراندیشه رحمانی در اسلام است. همان اندیشه‌ای که امروز جای خالی آن در جهان احساس می‌شود و تعصب جاهلی باعث شده است تا در غرب به اصطلاح متمدن این همه اهانت به قرآن و پیامبر نور و رحمت در غالب آزادی بیان مطرح گردد و به جز مسلمانان واقعی و پاک باخته در جهان کمتر صدایی از سران دول اسلامی | یک بعد دیگر از شخصیت امام صدر را که نباید نادیده گرفت و قطعاً در جهت بیداری امت اسلامی در لبنان و حتی انسان‌های آزده جهان بسیارموثربوده است؛عبارت است از وجود جلوه رحمانی شخصیت ایشان که نشانگراندیشه رحمانی در اسلام است. همان اندیشه‌ای که امروز جای خالی آن در جهان احساس می‌شود و تعصب جاهلی باعث شده است تا در غرب به اصطلاح متمدن این همه اهانت به قرآن و پیامبر نور و رحمت در غالب آزادی بیان مطرح گردد و به جز مسلمانان واقعی و پاک باخته در جهان کمتر صدایی از سران دول اسلامی شنیده شود. این همان اندیشه‌ای است که در مقابل اندیشه وحدت آفرین امام خمینی و امام موسی صدر قرار گرفته است زیرا امام موسی را باید اهل مفاهمه، گفت‌وگو و تعامل بین آحاد جامعه اعم از مسلمان و غیر مسلمان دانست.امام صدر در زمانی که صدر قلوب لبنانیان را از آن خود کرده بود از اندیشه مهربانی سود می‌جست و تنها راه فتح قلوب جهانیان را نیز همین خصلت،منش و روش می‌دانست. یک وظیفه بیشتر در قبال همه اقشار جامعه اعم از مسلمان و غیرمسلمان برای خود متصور نبود و این وظیفه همانا فراخواندن این بندگان خدا به سوی آفریدگار یگانه است. | ||
علل عقب‌ماندگی مسلمانان از دیدگاه امام موسی صدر | علل عقب‌ماندگی مسلمانان از دیدگاه امام موسی صدر | ||
امام صدر دلایل متعددی را برای عقب‌ماندگی مسلمانان و جوامع انسانی بر می‌شمارد: یکی از علل عقب ماندگی جوامع مسلمان و جوامع انسانی نوع ترییت انسان است که اساس مکتب فکری دین اسلام است. یکی از بسترهای لازم برای تحقق این مهم باز تولید و تعریف جامعه است، زیرا این جامعه است که می‌توان آن را به مثابه بستر اصلی و مناسب اجتماعی و انگیزشی انسان نام برد. ازاین رو امام صدر به کادرسازی اجتماعی و اسلامی در جامعه پیچیده لبنان می‌پردازد زیرا به عدم وجود زیربناهای لازم در جامعه لبنان آگاه بود.ایشان یکی دیگر از عوامل این عقب‌ماندگی را عدم تولید علم می‌داند که علت آن نیز وجود کسالت و تن‌پروری روحی و جسمی در جامعه است | امام صدر دلایل متعددی را برای عقب‌ماندگی مسلمانان و جوامع انسانی بر می‌شمارد: یکی از علل عقب ماندگی جوامع مسلمان و جوامع انسانی نوع ترییت انسان است که اساس مکتب فکری دین اسلام است. یکی از بسترهای لازم برای تحقق این مهم باز تولید و تعریف جامعه است، زیرا این جامعه است که می‌توان آن را به مثابه بستر اصلی و مناسب اجتماعی و انگیزشی انسان نام برد. ازاین رو امام صدر به کادرسازی اجتماعی و اسلامی در جامعه پیچیده لبنان می‌پردازد زیرا به عدم وجود زیربناهای لازم در جامعه لبنان آگاه بود.ایشان یکی دیگر از عوامل این عقب‌ماندگی را عدم تولید علم می‌داند که علت آن نیز وجود کسالت و تن‌پروری روحی و جسمی در جامعه است دراین راستا، برای سرعت بخشیدن به تولیدات به وسیله جمعیت مردان عدم ورود زنان در جامعه را سرزنش می‌کند که این ورود در جامعه همراه با صداقت، اخلاص و وفای به عهد بود از دیدگاه ایشان عواملی دیگر از جمله عدم اتمام امور ناتمام،عدم درست و استوار سخن گفتن، عدم صداقت زبانی و عملی و عدم احترم متقابل در قالب توزیع نابرابر،علل بعدی عقب ماندگی مسلمانان است. | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||