|
|
| خط ۵۷: |
خط ۵۷: |
|
| |
|
| | | |
| طرح‌نامه
| |
| عنوان مقاله : نقش شیعیان در تدوین علم نسب شناسی
| |
|
| |
|
| ==تبیین مسأله==
| |
| دانش نسب‌شناسی از شاخه‌های علم تاریخ و شعبه¬ای از تاریخ‌نگاری عرب جاهلی است که پیوند ناگسستنی با آن دارد. این میراث جاهلی در دوره اسلامی به دلایلی چون، تدوین دواوین، گسترش فتوحات و استقرار بسیاری از قبایل عرب در مناطق مفتوحه، گسترش رقابت ها و تعصبات و دامن زدن برخی خلفا به این اختلافات، رشد سریع این علم، نسب دانان و منابع نسبی مهمی را پدید آورد.
| |
| سهم شیعیان امامی مذهب و سادات علوی تبار در باروری این دانش، ازاین رو که آن با موضوع امامت و اهل بیت(علیهم السلام) ارتباط تنگاتنگی دارد، نمود بیشتری داشته است. آنان تلاش بسیاری در توسعه دانش نسب شناسی داشته¬اند. و دستگاه نقابت نیز در همین راستا شکل گرفت و از همان آغاز آثار ارزشمندی در این عرصه آفریده و سهم سترگی در رشد و بقای آن داشته اند. در این مقاله ضمن مروری اجمالی بر کلیات دانش نسب شناسی، نقش و سهم شیعیان امامی در حوزه انساب نگاری و نقابت سادات مورد بررسی قرار گرفته است.
| |
| ==سوال اصلی==
| |
| نقش شیعیان در پیدایش و گسترش علم انساب چیست؟
| |
| ==سوال فرعی==
| |
| ==جایگاه و اهمیت نسب شناسی در فقه اسلامی چیست؟==
| |
| ==پیشینه نسب شناسی در اسلام چیست؟==
| |
| ==نقش شیعیان در نسب شناسی چه می باشد؟==
| |
| ==محور های اساسی==
| |
| فصل اول : مقدمه
| |
| فصل دوم: مشروعیت نسب شناسی
| |
| فصل سوم: اهمیت نسب شناسی
| |
| فصل چهارم: روش بدست آوردن نقش شیعه در علم انساب
| |
| فصل پنجم : تاریخچه دانش نسب شناسی عام و نقش شیعه در حفظ و گسترش آن
| |
| فصل ششم : نسب شناسی خاص ذریه پیامبر (سادات)و نقش تشیع در حفظ و گسترش این دانش (آسیب شناسی و آسیب زدایی)
| |
|
| |
|
| ==نقش شیعیان در تدوین علم نسب¬شناسی==
| |
| توضیح موضوع:
| |
| دانش نسب شناسی از شاخه های علم تاریخ و شعبه¬ای از تاریخ‌نگاری عرب جاهلی است که پیوند ناگسستنی با آن دارد. این میراث جاهلی در دوره اسلامی به دلایلی چون، تدوین دواوین، گسترش فتوحات و استقرار بسیاری از قبایل عرب در مناطق مفتوحه، گسترش رقابت ها و تعصبات و دامن زدن برخی خلفا به این اختلافات، رشد سریع این علم، نسب دانان و منابع نسبی مهمی را پدید آورد.
| |
| سهم شیعیان امامی مذهب و سادات علوی تبار در باروری این دانش، ازاین رو که آن با موضوع امامت و اهل بیت(علیهم السلام) ارتباط تنگاتنگی دارد، نمود بیشتری داشته است. آنان تلاش بسیاری در توسعه دانش نسب شناسی داشته¬اند. و دستگاه نقابت نیز در همین راستا شکل گرفت و از همان آغاز آثار ارزشمندی در این عرصه آفریده و سهم سترگی در رشد و بقای آن داشته‌اند. در این مقاله ضمن مروری اجمالی بر کلیات دانش نسب شناسی، نقش و سهم شیعیان امامی در حوزه انساب نگاری و نقابت سادات مورد بررسی قرار گرفته است.
| |
| اهمیت موضوع:
| |
| اهمیت نقش شیعیان در تدوین علم انساب و بالاخص ایجاد دستگاه نقابت در طول تاریخ اگر بیش از اهل سنت نبوده باشد کمتر نیست. چرا که احیای اساسی این دانش به دست عالمان شیعی به انجام رسید و در همین راستا دستگاه نقابت سادات نیز به دست علویان وشیعیان تاسیس شد که می توان گفت این علم را وامدار مذهب تشیع نموده است؛ که این مهم در طول تطورات تاریخی مغفول مانده است و پژوهش حاظر سعی در نمایان کردن گوشه ای از این تاثیرات را دارد.
| |
| روش شناسی موضوع:
| |
| در این پژوهش از روش کتابخانه ای به شیوه ی توصیفی – تحلیلی باید استفاده شود.به این شکل که از منابع دست اول فریقین بهره مند می شود و برای تدقیق و تکمیل مطالب، پژوهش های نوین نیز مورد مطالعه قرار خواهد گرفت و با استفاده از منابع جدید و قدیم جدولی از قرن اول هجری تا کنون حاوی علمای علم انساب و افرادی که منصب نقابت را در طول تاریخ بر عهده داشته‌اند تنظیم خواهد شد.
| |
| سوال اصلی:
| |
| نقش شیعیان در پیدایش و گسترش علم انساب چیست؟
| |
| پیشینه موضوع:
| |
|
| |
|
| بررسی ها نشان می دهد اگر چه تحقیقاتی درباره برخی ازجنبه هاي دانش نسب شناسی به انجام رسیده است، اما تا کنون کتاب یاپژوهش مستقلی درباره ي نقش شیعیان در علم نسب به نگارش نیافته است.
| |
|
| |
| فرضیه موضوع:
| |
| 1- شیعیان به دلیل پیروی از مکتب علمی اهلبیت در مجموعه علوم اسلامی جزو پیشتازان ومبتکران این عرصه بوده اند ؛واز سده های نخستین در علم انساب نیز از مبرزترین نسب شناسان مسلمان به شمار می آیند. دانشمندان شیعه علاوه برحفظ و گسترش این علم در دوره های بعد، اهتمام ویژه ای به انساب الطالبیین یا انساب سادات داشته اند.
| |
|
| |
| نوآوری موضوع:
| |
| دو کتاب از متاخرین در میان کتاب های موجود با موضوع نسب شناسی به این موضوع پرداخته اند که یکی کتاب نسب شناسان مسلمان نوشته مرتضی شوشتری که به نسب شناسان شیعه و سنی از ابتدا تا کنون پرداخته است و دیگری کتاب انساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجری نوشته محمد رضا عالمی است که فقط به موضوع نسب نگاری شیعیان تا قرن مذکور پرداخته است که هردو اثر از انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی هستند. تالیف دیگری نیز در موضوع نقابت با عنوان دیوان نقابت:پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات نوشته محمد هادی خالقی از انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که می توان گفت صرفاً تحقیق جامعی در ابعاد مختلف موضوع نقابت را تهیه نموده است. آثار ذکر شده را می توان به عنوان گوشه ای از تحقیقاتی که در زمینه انساب شکل گرفته است نام برد؛ اما تحقیق پیش رو از آن جهت که نگاه نسب نگاری در طول قرون متمادی را با محوریت مذهب تشیع و علمای شیعه دنبال می کند شایان توجه و جدید به نظر می رسد. زیرا مجموعه ای ازامتیازات آثاری را که مطرح شد در بر خواهد داشت.
| |
| طرح تقسیمات و مهندسی موضوعات:
| |
| موضوعات پژوهش درپنج بخش که بخش اول از چهارفصل تشکیل شده که به ترتیب زیر می باشد.
| |
| بخش اول :مقدمه: حدود 2 تا 3 صفحه که مفاد ذیل را دارا باشد:
| |
| فصل اول:فلسفه
| |
| فصل دوم:مشروعیت
| |
| فصل سوم:اهمیت نسب شناسی
| |
| فصل چهارم:روش شناسی بدست آوردن نقش شیعه در علم انساب (عملکرد شیعه در جدول)
| |
| بخش دوم :تاریخچه دانش نسب شناسی عام و نقش شیعه در حفظ و گسترش آن
| |
| بخش سوم :نسب شناسی خاص ذریه پیامبر (سادات)و نقش تشیع در حفظ و گسترش این دانش:(آسیب شناسی و آسیب زدایی)
| |
| بخش چهارم: نتیجه گیری
| |
| نقش شیعیان در تدوین علم نسب شناسی
| |
| ==چکیده:== | | ==چکیده:== |
| شیعیان در طول تاریخ درتولید، نشر و تالیف مجموعه علوم اسلامی به دلیل پیروی از مکتب علمی اهل بیت (ع) جزو پیشتازان و مبتکران بوده¬اند و علم انساب یا نسب شناسی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. از سده‌ی نخستین هجری افرادی مانند عقیل بن ابی طالب برادر امام علی (ع) و ابن عباس را می¬توان از مبرزترین و مهمترین نسب شناسان در قرن اول اسلامی دانست که در تشیع آنان تردیدی وجود ندارد. شیعیان در علم انساب نقشی مهمی را در سده‌های بعدی ایفاء نموده¬اند و با استفاده از ابداعاتی همچون: بهره-گیری از منابع شفاهی مانند نقل قول¬ها از نخستین نسب شناسان و دیدارها و گفت¬وگو با علمای مطلع و بزرگان قبایل و استفاده از کتیبه¬ها و سنگ مزارها به غنای این علم افزودند که در این میان می¬توان به آثار عالم نسب¬شناس شیعی هشام بن محمد بن سائب کلبی (204 ق) که دارای ویژگی¬های فوق بوده اشاره کرد. او انساب را از پدرش محمد بن سائب کلبی (146 ق) که از اصحاب امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق (ع) بوده است فرا گرفت و در این زمینه آثار فراوانی همچون «النسب الکبیر (الجمهرة)» و «انساب معد و الیمن الکبیر» به رشته تحریر درآورد. از ایشان سیزده اثر در موضوع انساب ذکر شده است. او در نسب¬نگاری دارای سبکی خاص بوده که مورد اقتباس نسب¬شناسان در قرون بعدی قرار گرفته و تأثیر مهمی در علم نسب¬شناسی با سبک شجره نگاری قبیله¬ای و به شکل مبسوط گذاشته است. او مبدع شناسایی نژاد حیوانات نیز بود و در این باب کتابی با نام «انساب الخیل» یا «نژاد اسب ها» دارد؛ و نشان دهنده تأثیر این حیوان در زندگی اعراب بوده است. | | شیعیان در طول تاریخ درتولید، نشر و تالیف مجموعه علوم اسلامی به دلیل پیروی از مکتب علمی اهل بیت (ع) جزو پیشتازان و مبتکران بوده¬اند و علم انساب یا نسب شناسی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. از سده‌ی نخستین هجری افرادی مانند عقیل بن ابی طالب برادر امام علی (ع) و ابن عباس را می¬توان از مبرزترین و مهمترین نسب شناسان در قرن اول اسلامی دانست که در تشیع آنان تردیدی وجود ندارد. شیعیان در علم انساب نقشی مهمی را در سده‌های بعدی ایفاء نموده¬اند و با استفاده از ابداعاتی همچون: بهره-گیری از منابع شفاهی مانند نقل قول¬ها از نخستین نسب شناسان و دیدارها و گفت¬وگو با علمای مطلع و بزرگان قبایل و استفاده از کتیبه¬ها و سنگ مزارها به غنای این علم افزودند که در این میان می¬توان به آثار عالم نسب¬شناس شیعی هشام بن محمد بن سائب کلبی (204 ق) که دارای ویژگی¬های فوق بوده اشاره کرد. او انساب را از پدرش محمد بن سائب کلبی (146 ق) که از اصحاب امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق (ع) بوده است فرا گرفت و در این زمینه آثار فراوانی همچون «النسب الکبیر (الجمهرة)» و «انساب معد و الیمن الکبیر» به رشته تحریر درآورد. از ایشان سیزده اثر در موضوع انساب ذکر شده است. او در نسب¬نگاری دارای سبکی خاص بوده که مورد اقتباس نسب¬شناسان در قرون بعدی قرار گرفته و تأثیر مهمی در علم نسب¬شناسی با سبک شجره نگاری قبیله¬ای و به شکل مبسوط گذاشته است. او مبدع شناسایی نژاد حیوانات نیز بود و در این باب کتابی با نام «انساب الخیل» یا «نژاد اسب ها» دارد؛ و نشان دهنده تأثیر این حیوان در زندگی اعراب بوده است. |
