۸۷٬۹۳۹
ویرایش
سعید بن مسیّب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
</div> | </div> | ||
'''سعید بن مسیب بن حزن مخزومى'''، قرشى بود; ابومحمد کنیه داشت | '''سعید بن مسیب بن حزن مخزومى'''، قرشى بود; ابومحمد کنیه داشت و مادرش ام حبیب خوانده مىشد. وى یکى از فقهاى هفتگانه [[مدینه]] واز یاران برجسته [[حضرت على بن الحسین(ع)]] بود. سعید بن مسیب تا پایان عمر پیرو [[اهل بیت (علیهم السلام)|اهلبیت عصمت]] باقى ماند. | ||
در تاریخ ولادت و وفاتش اندکى اختلاف است. به نوشته | در تاریخ ولادت و وفاتش اندکى اختلاف است. به نوشته مورخان او در سال 15 هجرى دیده به جهان گشود و در سال 94 یا 95 هجرىبدرود حیات گفت. | ||
سال رحلت او را <big>سنه الفقهاء</big> | سال رحلت او را <big>سنه الفقهاء</big> مىنامند; زیرا در این سال بسیارى از عالمان وارسته و فقهاى برجسته [[شیعه]] وفات یافتند | ||
او از بزرگان [[تابعان]] و نخستین فقیهان مدینه به | او از بزرگان [[تابعان]] و نخستین فقیهان مدینه به شمار می رود. بلکه فقیه الفقهاء و موسس [[مکتب فقهی]] مدینه می باشد; درعالم [[شیعه]] نیز از عالمان و محدثان شیعه است; از جمله افرادی است که عصر چهار معصوم; [[امام علی]]، [[امام حسن]]، [[امام حسین]] و [[امام سجاد (ع)]] را درک کرده است; از جمله معدود [[اصحاب]] اولیه امام سجاد(ع) به شمار می رود. | ||
وی از مخالفان [[بنی امیه]] بود و از | وی از مخالفان [[بنی امیه]] بود و از بیعت با [[یزید بن معاویه]] خودداری کرد. ابن مسیب به ویژه پس از آنکه به خواستگاری [[عبدالملک مروان]] از دخترش برای ولیعهد و فرزندش ولید جواب رد داد و دخترش را در برابر دو درهم مهریه، به عقد مردی تهیدست درآورد، مورد خشم [[خلیفه]] قرار گرفت. | ||
=تولد= | =تولد= | ||
سعید بن | سعید بن مسیب در سال 15 یا17 هجری در عهد خلافت [[عمر]]، در شهر مدینه متولد شده و در همان شهر به تحصیل علم و دانش پرداخته واز محضر [[اصحاب]] [[پیامبر(ص)]]و اساتید و [[محدثان]] این شهر بهره برده و همان گونه که از شرح احوال او بر می آید، غالب عمرش را در مدینه گذرانده و جز برای [[حج]] از آن خارج نشده است ولی با توجه به این که او چهل دفعه به حج مشرف شده، می توان گفت که از محدثان [[مکه]] نیز بهره ها برده است. | ||
=خاندان= | =خاندان= | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
البته این مساله، بیشتر جنبه قبیلگی و تعصب قومی داشته است; زیرا خالد نیز از قبیله بنی مخزوم بوده است. مسیب، پدر سعیدتاجر بوده و خرید و فروش روغن می کرده است. | البته این مساله، بیشتر جنبه قبیلگی و تعصب قومی داشته است; زیرا خالد نیز از قبیله بنی مخزوم بوده است. مسیب، پدر سعیدتاجر بوده و خرید و فروش روغن می کرده است. | ||
=ویژگیهای | =ویژگیهای سعید= | ||
==سید تابعان== | ==سید تابعان== | ||
تابعان کسانی هستند که محضر [[رسول خدا(ص)]]را درک نکردند، ولی اصحاب آن حضرت را دیدند; لذا تمام کسانی که بعد از [[رحلت پیامبراکرم(ص)]]به دنیا آمدند، از تابعان به شمار می آیند. بدین معنی که به تدریج اصحاب پیامبر(ص)از دنیا رفتند و مردم درمسائل شرعی به فقهای تابعان رجوع می کردند که سعید بن مسیب | تابعان کسانی هستند که محضر [[رسول خدا(ص)]]را درک نکردند، ولی اصحاب آن حضرت را دیدند; لذا تمام کسانی که بعد از [[رحلت پیامبراکرم(ص)]] به دنیا آمدند، از تابعان به شمار می آیند. بدین معنی که به تدریج اصحاب پیامبر(ص) از دنیا رفتند و مردم درمسائل شرعی به فقهای تابعان رجوع می کردند که سعید بن مسیب از مهمترین فقیهان این عصر بود و به گفته [[ابن خلکان]]، <sup>سیدالتابعین</sup> به شمار می آمد. | ||
==فقیه مدینه== | ==فقیه مدینه== | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
=جایگاه علمی= | =جایگاه علمی= | ||
سعید بن مسیب از دانشمندان بی بدیل عصر خویش بود و عالم علی الاطلاق مدینه به شمار می رفت و از جمله فقهای هفتگانه اولیه مدینه بود که عبارتند از: عروه بن زبیر، ابوبکربن عبدالرحمن مخزومی، سلیمان بن یسار، عبیدالله بن عتبه، خارجه بن زید، قاسم بن محمدبن ابی بکر و سعیدبن مسیب که دو نفر اخیر را از پیروان [[اهل بیت (ع)]] و شاگردان [[امام سجاد(ع)]]دانسته اند. | سعید بن مسیب از دانشمندان بی بدیل عصر خویش بود و عالم علی الاطلاق مدینه به شمار می رفت و از جمله فقهای هفتگانه اولیه مدینه بود که عبارتند از: عروه بن زبیر، ابوبکربن عبدالرحمن مخزومی، سلیمان بن یسار، عبیدالله بن عتبه، خارجه بن زید، قاسم بن محمدبن ابی بکر و سعیدبن مسیب که دو نفر اخیر را از پیروان [[اهل بیت (ع)]] و شاگردان [[امام سجاد(ع)]] دانسته اند. | ||
در مورد مکانت علمی سعید بن مسیب همین بس که [[امام زین العابدین(ع)]] | در مورد مکانت علمی سعید بن مسیب همین بس که [[امام زین العابدین(ع)]] درباره او فرمود: | ||
«سعیدبن مسیب | «سعیدبن مسیب آگاهترین مردم به آثار گذشتگان است و از لحاظ فهم و درک مسائل از همه قوی تر می باشد.» | ||
=اساتید= | =اساتید= | ||
سعید بن مسیب در تحصیل علم و دانش و گردآوری حدیث سعی بلیغ ورنج فراوان برده بود; چنان که خود می گوید: «شبها و روزها | سعید بن مسیب در تحصیل علم و دانش و گردآوری حدیث سعی بلیغ ورنج فراوان برده بود; چنان که خود می گوید: «شبها و روزها را در جستجوی یک حدیث صرف می کردم.» | ||
در این راه از تمام راویان اخبار و محدثان عصر خود و صحابیان پیامبر(ص)سود برده بود، حتی گاهی خدمت همسران پیامبر(ص)می | در این راه از تمام راویان اخبار و محدثان عصر خود و صحابیان پیامبر(ص) سود برده بود، حتی گاهی خدمت همسران پیامبر(ص) می رسید و از آنان اخذ حدیث می کرد. اشخاصی از بزرگان صحابه چون [[جابر بن عبدالله انصاری|جابر ابن عبدالله انصاری]] و [[سلمان فارسی]]، از اساتید او به شمار می رفتند. وی از محضر [[امام علی|امیرمومنان علی(ع)]] بیشترین استفاده را کرده بود وبه نقل کشی تربیت شده آن حضرت به شمار می رفت. | ||
بعد از [[شهادت]] علی(ع)از محضر فرزندان آن حضرت بهره می برد و به نقل کلینی در عصر [[امامت]] امام سجاد(ع)، از | بعد از [[شهادت]] علی(ع)از محضر فرزندان آن حضرت بهره می برد و به نقل کلینی در عصر [[امامت]] امام سجاد(ع)، از حواریون و شاگردان نزدیک آن امام به شمار می رفت و پیوسته از محضر آن حضرت استفاده می کرد و احادیثی از آن جناب نقل کرده است. | ||
=شاگردان= | =شاگردان= | ||
سعید بن مسیب استاد و سرپرست مکتب فقهی مدینه بود و غالب علم جویانی که به مدینه می آمدند، پای درس او می نشستند و از آراءفقهی و نظرات علمی او بهره می بردند و در معضلات و مشکلات فقهی محل رجوع مردم بود. [[ | سعید بن مسیب استاد و سرپرست مکتب فقهی مدینه بود و غالب علم جویانی که به مدینه می آمدند، پای درس او می نشستند و از آراءفقهی و نظرات علمی او بهره می بردند و در معضلات و مشکلات فقهی محل رجوع مردم بود. [[عمر بن عبدالعزیز]] آنگاه که حاکم مدینه بود،در هیچ امری قضاوت نمی کرد، مگر این که درباره آن از سعید بن مسیب استفتاء می کرد. | ||
اشخاصی از | اشخاصی از اصحاب ائمه (ع) چون ابوحمزه، ابوغالب اسدی، ثمالی و ابان بن تغلب از شاگردان سعید بن مسیب بودند وبه واسطه او روایاتی از امام سجاد(ع) نقل کرده اند. | ||
=تشیع= | =تشیع= | ||
[[شیخ طوسی]] سعیدبن مسیب را در زمره اصحاب امام سجاد(ع)ذکر کرده است. و مرحوم [[کلینی]] از [[امام صادق(ع)]]نقل کرده که سعید بن | [[شیخ طوسی]] سعیدبن مسیب را در زمره اصحاب امام سجاد(ع) ذکر کرده است. و مرحوم [[کلینی]] از [[امام صادق(ع)]] نقل کرده که سعید بن مسیب، قاسم بن محمدبن ابی بکر و ابوخالد کابلی از افراد مورد وثوق [[علی بن الحسین(ع)]] بودند. | ||
یکی دیگر از دلائل تشیع سعید بن مسیب، مواضع سیاسی کاملا ضد[[اموی]] اوست. وی حکومت اموی را باطل و حاکمان آن را غاصب می دانست و در مورد[[یزید]] سخن او مشهور است که سالهای حکومت یزید را سالهای شوم معرفی کرده بود. | یکی دیگر از دلائل تشیع سعید بن مسیب، مواضع سیاسی کاملا ضد[[اموی]] اوست. وی حکومت اموی را باطل و حاکمان آن را غاصب می دانست و در مورد [[یزید]] سخن او مشهور است که سالهای حکومت یزید را سالهای شوم معرفی کرده بود. | ||
سعید به جهت چنین مواضعی پیوسته مورد آزار و اذیت [[امویان]] قرار می گرفت. زمانی به خاطر مخالفت با عبدالملک و اباء از به رسمیت شناختن فرزندان او، ولید و سلیمان، به عنوان | سعید به جهت چنین مواضعی پیوسته مورد آزار و اذیت [[امویان]] قرار می گرفت. زمانی به خاطر مخالفت با عبدالملک و اباء از به رسمیت شناختن فرزندان او، ولید و سلیمان، به عنوان ولیعهد تازیانه می خورد و به زندان می افتد. زمانی هم تحت نظر قرارمی گیرد و از معاشرت با مردم محروم می شود. | ||
سعیدبن مسیب علاوه بر مخالفت بابنی امیه، در سایر مواضع سیاسی نیز با ائمه اطهار (ع) همسویی داشت. چنان که در فتنه [[ابن زبیر]]، با او [[بیعت]] نکرد و مورد آزار و اذیت عمال وی بود. | سعیدبن مسیب علاوه بر مخالفت بابنی امیه، در سایر مواضع سیاسی نیز با ائمه اطهار (ع) همسویی داشت. چنان که در فتنه [[ابن زبیر]]، با او [[بیعت]] نکرد و مورد آزار و اذیت عمال وی بود. | ||
برخی در مورد تشیع سعید اشکال کرده گفته اند: فتاوای او بیشتربا فقه [[اهل سنت]] سازگار است تا طریقه اهل بیت(ع) . دومین اشکالی که بر او گرفته اند، عدم حضور او در تشییع جنازه امام سجاد(ع)می باشد. صاحب منتهی المقال از این دو اشکال به نحو | برخی در مورد تشیع سعید اشکال کرده گفته اند: فتاوای او بیشتربا فقه [[اهل سنت]] سازگار است تا طریقه اهل بیت(ع) . دومین اشکالی که بر او گرفته اند، عدم حضور او در تشییع جنازه امام سجاد(ع) می باشد. صاحب منتهی المقال از این دو اشکال به نحو زیر پاسخ گفته است: «مخالفت طریقه او با طریقه اهل بیت (ع) منافاتی با تشیع او ندارد، چرا که بسیاری از اصحاب ائمه اطهار(ع) و اعاظم [[شیعیان]] آنها در بیشتر مسائل فقهی و فتاوای شرعی موافق اهل سنت هستند. | ||
بلکه بعضی از نظریاتی که بعضی ازعلمای شیعه مثل [[ابن جنید]] قائل شدند مانند قیاس، به ضرورت [[مذهب]] باطل است.; به ویژه اصحاب امام سجاد(ع)که به جهت شدت [[تقیه]] | بلکه بعضی از نظریاتی که بعضی ازعلمای شیعه مثل [[ابن جنید]] قائل شدند مانند قیاس، به ضرورت [[مذهب]] باطل است.; به ویژه اصحاب امام سجاد(ع) که به جهت شدت [[تقیه]]، قادر به اظهار [[اصول]] و [[فروع مذهب]] شیعه نبودند، مگر خیلی مسائل اندک، آن هم برای عده ای قلیل; چنان که شیعیانی که امامت [[امام باقر(ع)]] را نپذیرفتند (مثل [[زیدیه]]) در [[فروع دین]] از فقهای عامه پیروی کردند. شخصی چون [[ابن عباس]] که تشیع او مسلم است، بیشترآراء و نظریاتش مخالف اصول شیعه است، اما حاضر نشدن سعیدبن مسیب در تشیع جنازه امام سجاد(ع) به احتمال قوی به خاطر تقیه ودفع [[تهمت]] بوده است.» | ||
=وفات= | =وفات= | ||
بالاخره این فقیه بزرگوار و محدث عالی مقام، پس از عمری بندگی و اطاعت و تحصیل و تدریس و نشر فرهنگ محمدی(ص)در سال 94 ه . در شهر مدینه درگذشت و در [[قبرستان بقیع]] مدفون شد. این سال | بالاخره این فقیه بزرگوار و محدث عالی مقام، پس از عمری بندگی و اطاعت و تحصیل و تدریس و نشر فرهنگ محمدی(ص)در سال 94 ه . در شهر مدینه درگذشت و در [[قبرستان بقیع]] مدفون شد. این سال را به جهت مرگ عده ای از فقهاء در آن، <big>سنه الفقهاء</big> نامیدند. البته در مورد تاریخ مرگ سعید سالهای 92،93، 95 و 105 هجری نیز نقل شده است. | ||
=منبع= | =منبع= | ||