۸۷٬۹۳۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
=تقسیمبندی وظایف امام= | =تقسیمبندی وظایف امام= | ||
• در قرآن کریم همواره به دو واژه ولی و نصیر اشاره مکرر شده است؛ مثلا آیه کریمه میفرماید: ﴿وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ | • در قرآن کریم همواره به دو واژه ولی و نصیر اشاره مکرر شده است؛ مثلا آیه کریمه میفرماید: ﴿وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِی جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَلَا نَصِیرٍ﴾؛ «و اگر تو پس از دانشی که بدان دست یافتهای از خواستههای آنان پیروی کنی از سوی خداوند هیچ فرمانروا و یاوری نخواهی داشت» <ref>سوره بقره: ۱۲۰.</ref> در آیه دیگری نیز میفرماید: ﴿وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِیرًا﴾؛ «و چرا شما در راه خداوند نبرد نمیکنید و (نیز) در راه (رهایی) مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که میگویند: پروردگارا! ما را از این شهر که مردمش ستمگرند رهایی بخش و از سوی خود برای ما فرمانروایی بگذار و از سوی خود برای ما یاوری بگمار» <ref>سوره نساء: ۷۵.</ref> از سوی دیگر، ولایت به معنای فرمانروایی در جهت جلب منافع و دفع مفاسد است و این مفهوم، رکن مهمی از حقیقت امامت را روشن میسازد. رکن دیگر حقیقت امامت که در قرآن کریم به آن اشاره مکرر شده است مفهوم هدایت است: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾؛ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری میکردند» سوره انبیاء: ۷۳. بر اساس مجموع این دسته از آیات استفاده میشود که اساس وظایف مترتب بر امامت و ولایت بر دو رکن استوارند؛ هدایت و نصرت.<br> | ||
=وظیفه نخست: هدایت= | =وظیفه نخست: هدایت= | ||
==هدایت عام== | ==هدایت عام== | ||
• این گونه از هدایت، به هدایت ارائه طریق یا هدایت تعلیمی یا تبیین نیز نامیده شده اند. یکی از دلایل مهمّ ارسال رسل، تعلیم و تزکیه مردم بود ﴿هُوَ | • این گونه از هدایت، به هدایت ارائه طریق یا هدایت تعلیمی یا تبیین نیز نامیده شده اند. یکی از دلایل مهمّ ارسال رسل، تعلیم و تزکیه مردم بود ﴿هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَكِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ﴾؛ «اوست که در میان نانویسندگان (عرب)، پیامبری از خود آنان برانگیخت که بر ایشان آیاتش را میخواند و آنها را پاکیزه میگرداند و به آنان کتاب (قرآن) و فرزانگی میآموزد و به راستی پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند» <ref>سوره جمعه: ۲.</ref>این فلسفه در مورد امامان نیز وجود دارد؛ یعنی یکی از وظایف مهمّ امام این است که آموزشهای لازم دینی و غیر آن را به مردم تعلیم دهد، همچنین در تزکیه و تربیت آنان بکوشد. امیرالمؤمنین(ع) در این باره میفرماید: "از جمله حقوق شما بر من این است که... به شما تعلیم دهم تا نادان نمانید و شما را ادب کنم و تربیت نمایم تا (آداب لازم را) فراگیرید" <ref>نهج البلاغه (فیض الاسلام)، خطبه ۳۴، ص۱۱۴.</ref> این وظیفه نیز مصادقی دارد؛ برجسته ترین آنها موارد ذیلاند:<br> | ||
1. تفسیر قرآن یا به عبارتی: تفسیر دین (شامل: بیان احکام الهی در همه عرصه های اعتقادی، فقهی، اخلاقی و غیره): از آنجا که پیامبر در فرصت کوتاه نبوّت (با توجه به موانع و مشکلات فراوان) مجال لازم را برای تبیین و تفسیر تمام معارف الهی پیدا نکرد. علاوه بر این در صورت اختلاف مسلمانان در مورد مفاهیم احکام و حقیقت آن از منظر پیامبر – چنانکه این اتفاق افتاد- به چه کسی مرجع فصل اختلاف میتواند باشد و دیگر اینکه در صورت پیش آمدن مسائل مستحدثه و جدید - که همواره چنین خواهد بود- این امام است که میتواند راه حل آن را با توجّه به قرآن و سنّت برای مردم بیان کند. دهها هزار حدیث از ائمّه(ع) رسیده است که همگی در جهت شرح و تفسیر و تبیین آیات و احکام الهی است. بیان کم و کیف عبادات و فروع دین، اعتقادات و اصول دین و مکارم اخلاف به وسیله امامان انجام میگیرد. در حدیثی از امام رضا(ع) میخوانیم: "تمام و کمال نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، گرفتن و تقسیم اموال عمومی و غنیمتها و صدقات، امضای حدود و احکام نگهداری از مرزها و حدود توسط امام تحقّق پیدا میکند. امام حلال الهی را حلال و حرام او را حرام میکند، حدود الهی را بر پا میدارد و از دین خدا دفاع میکند و مردم را با حکمت و موعظه نیکو و برهان رسا به پروردگارش فرا میخواند"<ref>احتجاج طبرسی، ج۲، ص۲۲۷.</ref>،<ref>محمدی، رضا، امامشناسی، ص:۸۶-۸۷.</ref>. | 1. تفسیر قرآن یا به عبارتی: تفسیر دین (شامل: بیان احکام الهی در همه عرصه های اعتقادی، فقهی، اخلاقی و غیره): از آنجا که پیامبر در فرصت کوتاه نبوّت (با توجه به موانع و مشکلات فراوان) مجال لازم را برای تبیین و تفسیر تمام معارف الهی پیدا نکرد. علاوه بر این در صورت اختلاف مسلمانان در مورد مفاهیم احکام و حقیقت آن از منظر پیامبر – چنانکه این اتفاق افتاد- به چه کسی مرجع فصل اختلاف میتواند باشد و دیگر اینکه در صورت پیش آمدن مسائل مستحدثه و جدید - که همواره چنین خواهد بود- این امام است که میتواند راه حل آن را با توجّه به قرآن و سنّت برای مردم بیان کند. دهها هزار حدیث از ائمّه(ع) رسیده است که همگی در جهت شرح و تفسیر و تبیین آیات و احکام الهی است. بیان کم و کیف عبادات و فروع دین، اعتقادات و اصول دین و مکارم اخلاف به وسیله امامان انجام میگیرد. در حدیثی از امام رضا(ع) میخوانیم: "تمام و کمال نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، گرفتن و تقسیم اموال عمومی و غنیمتها و صدقات، امضای حدود و احکام نگهداری از مرزها و حدود توسط امام تحقّق پیدا میکند. امام حلال الهی را حلال و حرام او را حرام میکند، حدود الهی را بر پا میدارد و از دین خدا دفاع میکند و مردم را با حکمت و موعظه نیکو و برهان رسا به پروردگارش فرا میخواند"<ref>احتجاج طبرسی، ج۲، ص۲۲۷.</ref>،<ref>محمدی، رضا، امامشناسی، ص:۸۶-۸۷.</ref>. |