جعفر طیار: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان = جعفر طیار

| تصویر = جعفر طیار.jpg

| نام = جعفر بن ابی‌طالب

| نام‌های دیگر =

| سال تولد = 20 سال قبل از [[بعثت]]

| تاریخ تولد =

| محل تولد = [[مکه]]

| سال درگذشت = هشتم هجری

| تاریخ درگذشت = [[جمادی الاولی]]

| محل درگذشت =

| استادان =

| شاگردان =

| دین = [[اسلام]]

| مذهب = [[شیعه]]

| آثار =

| فعالیت‌ها =

| وبگاه =

'''جعفر بن‌ ابی‌طالب‌''' با کنیه‌ ابوعبداللّه‌ و ملقب به طیّار پسرعموی‌ [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه)]] و برادر [[علی بن ابی طالب|حضرت‌ علی‌ (علیه‌السلام)]] و از شهدای‌ بزرگ‌ صدر اسلام‌ است. او از شخصیت‌های برجسته‌ [[اسلام]] بوده و به عنوان الگوی [[ایمان]]، عمل و [[جهاد]] و [[شهادت]] مطرح است.

جعفر فرزند [[ابوطالب|ابو‌طالب]] و [[فاطمه بنت اسد|فاطمه بنت اسد]]، معروف به <big>جعفر طیار</big>، کنیه‌اش <big>ابوعبدالله</big> بود<ref>ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله‏، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق، البجاوی، علی محمد، ج 1، ص 242، بیروت، دار الجیل، چاپ اول، 1412ق</ref>. پیامبر اسلام(صلی الله علیه) نیز لقب <big>ابوالمساکین</big> را به وی داده بود به دلیل آن‌که نشست و برخاست بسیاری با فقرا داشت<ref>ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبدالموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 7، ص 309، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق</ref>.

جعفر برادر [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه‌السلام)]]، [[عقیل]]، طالب و پسر عموی [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا) |پیامبر اسلام (صلی الله علیه)]] بود. براساس گزارش‌های تاریخی وی 20 سال قبل از [[بعثت]] متولد شد، در حالی که ده سال از [[عقیل]] کوچک‌تر و ده سال از علی(علیه‌السلام) بزرگ‌تر بود<ref>الاستیعاب، ج 1، ص 242</ref>.

جعفر از شهدای بزرگ صدر اسلام است که بعد از قطع شدن دو دستش در [[جنگ موته]] <ref>جنگ موته، جنگی بود که در سال هشتم هجری و در زمان حیات [[رسول‌ خدا(صلی الله علیه)]] بین [[مسلمانان]] و [[امپراطوری روم]] روی داد. ر. ک: «فرمانده سپاه جنگ موته»، 44912</ref> و شهادتش به «ذوالجناحین»<ref> الاستیعاب، ج 1، ص 242</ref> و جعفر طیار <ref> ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، تحقیق، السقا، مصطفی، الأبیاری، ابراهیم، شلبی، عبدالحفیظ، ج 1، ص 505، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، بی‌تا</ref> شناخته می‌شود.

هنگامی‌ که‌ در [[مکه‌]] خشک‌سالی‌ اتفاق افتاد و ابوطالب‌ دچار تنگ‌دستی شد، پیامبر(صلی الله علیه) به [[عباس بن عبدالمطلب]] پیشنهاد داد تا نزد برادرش‌ ابوطالب برود‌ و جعفر را به‌ خانه خود بیاورد و سرپرستی وی را بر عهده گیرد‌. عباس این پیشنهاد را پذیرفت، نزد ابوطالب رفت و جعفر را به منزل خود آورد. جعفر تحت سرپرستی عمویش‌ بزرگ شد تا زمانی که‌ اسلام را پذیرفت، پس از آن مستقل شد<ref>طبری، أبوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق، ابراهیم، محمد أبوالفضل، ج 2، ص 313، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق</ref>.

نام همسر جعفر [[اسماء بنت عمیس بن نعمان]] بود که از او دارای فرزندانی به نام عبدالله، محمد و عون می‌باشد که‌ همگی‌ در [[حبشه]] به دنیا آمده بودند<ref>ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق، عطا، محمد عبدالقادر، ج 4، ص 25، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق</ref>.

برخی منابع نیز چهار فرزند دیگر به نام‌های محمد اصغر، حمید، حسین، عبدالله اصغر را از همان مادر به فرزندان او افزوده و مدعی شده‌اند که آنان نیز در حبشه به دنیا آمدند<ref> ابن عنبه حسنی، سید احمد بن علی، عمدة الطالب فی أنساب آل أبی‌طالب‏، ص 35، قم، انصاریان، 1417ق</ref>.

== اسلام آوردن ==

در زمان اسلام آوردن وی اختلاف است. بر اساس گزارشی، وی در کمتر از بیست سالگی اسلام آورد<ref>مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 5، ص 99، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا</ref> گفته شده او دومین فردی بود که پس از امام علی (علیه‌السلام) مسلمان شد و به همراه برادرش اولین [[نماز جماعت]] را به امامت پیامبر (صلی الله علیه) برپا کردند<ref> ابن اثیر جزری، علی بن محمد، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج ‏1، ص 341، بیروت، دار الفکر، 1409ق</ref>.

[[جعفر بن محمد (صادق‌)|امام صادق‌ (علیه‌السلام)]] نیز در این زمینه می‌فرماید: اولین نماز جماعتی که رسول خدا (صلی الله علیه) برقرار فرمود، تنها امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با حضرتشان بود و ابوطالب به جعفر گفت که او نیز در نماز جماعت آنان شرکت نماید<ref>شیخ صدوق، امالی، ص 508، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق</ref>.

با این وجود، برخی معتقدند که وی سومین، <ref>ابن عساکر، علی بن حسن‏، تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الأماثل أو اجتاز بنواحیها من واردیها و أهلها، محقق، شیری، علی‏، ج 72، ص 125، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1415ق</ref> بیست و ششمین<ref> الإصابة، ج ‏1، ص 592</ref>، یا سی و دومین نفری بود که مسلمان شد<ref> أسد الغابة، ج ‏1، ص 341</ref>.

== فضایل و ویژگی‌های جعفر طیار ==

جعفر مردی خطیب، دلیر و شجاع، عارف، سخاوت‌مند و بخشنده‌ای بود که دایره جودش شامل همه می‌شد. او حقوق را رعایت می‌کرد<ref>ابونعیم احمد بن عبدالله الاصبهانی‏، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، محقق، مصحح، شفیعی کدکنی‏، محمد رضا، ج 1، ص 114، قاهره، دار ام القراء للطباعة و النشر، چاپ اول، بی‌تا</ref>.

[[نماز جعفر طیار]] که از نمازهای مستحب مؤکد و سفارش شده است هدیه‌ای است که پیامبر به جعفر داده بود<ref> «نماز جعفر طیار»، 47577</ref>.

از [[علی بن ابی طالب |امام علی (علیه‌السلام)]] نقل می‌کنند که رسول خدا (صلی الله علیه) فرمود: پیامبران قبل از من هفت وزیر و نقیب و حواری داشتند، اما خداوند به من چهارده حواری و نقیب داد: حمزه، جعفر، امام علی(علیه‌السلام)، [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن (علیه‌السلام)]]، امام حسین (علیه‌السلام)، و ...<ref>أسدالغابة، ج ‏1، ص 342</ref>.

جعفر دارای چنان جایگاهی است که بعد از [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیه‌السلام)]] و [[امامان معصوم(ع)|امامان معصوم (علیهم‌السلام‏)]] از اولین کسانی خواهد بود که در کنار [[حوض کوثر]] بر پیامبر (صلی الله علیه) وارد می‌شود<ref> مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 36، ص 295، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق</ref>.

رسول خدا (صلی الله علیه) در ارتباط با جعفر سخنان فراوانی فرموده است:

بهترین مردم [[حمزه]]، جعفر و علی (علیه‌السلام) می‌باشند<ref>ابوالفرج، علی بن الحسین الأصفهانی، مقاتل الطالبیین، محقق، صقر، سید احمد، ص 34، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا</ref>.

مردم از درختان گوناگون هستند و من و جعفر از یک درختیم<ref>ابوالفرج، علی بن الحسین الأصفهانی، مقاتل الطالبیین، محقق، صقر، سید احمد، ص 35، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا</ref>.

خدایا! جعفر بهترین [[ثواب]] را به سوی تو فرستاد. تو نیز بهترین افراد را در ذریه او قرار ده<ref>شیبانی، أحمد بن محمد بن حنبل، فضائل الصحابة، ج 2، ص 1125، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1403ق</ref>.

من و این فرزندان عبدالمطلب بزرگان اهل بهشتیم: حمزه، جعفر، علی(علیه‌السلام)، فاطمه‏(سلام الله علیها) و حسنین (علیه‌السلام)<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ‏72، ص 127</ref>.

در نقلی دیگر به جای [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا( سلام الله علیها)]]، نام [[حجت بن حسن (مهدی)|حضرت مهدی (عجل الله فرجه الشریف)]]» ذکر شده است<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ‏72، ص 127</ref>.

ابن عباس می‌گوید: نزد پیامبر خدا (صلی الله علیه) بودیم که ایشان جواب سلامی را دادند و سپس به اسماء فرمودند: این جعفر به همراه [[جبرئیل]] و [[میکائیل]] و [[ملائکه]] بودند که بر من سلام کردند و جوابشان را دادم.

پیامبر (صلی الله علیه) برای جعفر سالیانه پنجاه خروار از محصول خرمای خیبر را مقرر فرمودند<ref> الطبقات ‏الکبری، ج ‏4، ص 30</ref>.

== شهادت جعفر طیار ==

جعفر بعد از بازگشت به مدینه در [[جنگ موته|نبرد موته]] که در سال هشتم هجرت رخ داد<ref>الاستیعاب، ج ‏1، ص 242</ref> شرکت کرد و بعد از شهادت [[زید بن حارثه]] فرماندهی سپاه اسلام را بر عهده گرفت<ref> السیرة النبویة، ج ‏2، ص 373</ref>. البته برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که فرماندهی از ابتدا بر عهده جعفر بود<ref> یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب‏، تاریخ الیعقوبی، ج 2، ص 65، بیروت، دار صادر، بیروت، چاپ اول، بی‌تا</ref>.

او پس از سال‌ها مجاهدت و تلاش در دفاع از اسلام نوپا، سرانجام در سن چهل و یک<ref> الاستیعاب، ج ‏1، ص 245</ref> و یا چهل و پنج سالگی<ref>تاریخ مدینة دمشق، ج ‏72، ص 135</ref> در این نبرد به شهادت رسید. گزارش شده که در نبرد موته جعفر حدود نود جراحت برداشت<ref> الاستیعاب، ج ‏1، ص 243</ref> و بر اساس گزارشی دیگر بدن ایشان با ضربه یکی از رومیان به دو نیم تقسیم شد<ref>مقریزی، تقی الدین‏، امتاع الاسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع‏، تحقیق، نمیسی، محمد عبدالحمید، ج 1، ص 340، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1420ق؛ الطبقات ‏الکبری، ج ‏4، ص 29</ref>. گفته می‌شود او اولین فرد از مسلمانان بود که مرکبش را در میدان نبرد پی کرد<ref> الإصابة، ج 1، ص 593</ref>.

به هر حال بعد از شهادت او بود که پیامبر (صلی الله علیه) فرمود: خداوند به جای دو دست جعفر به وی دو بال داد که با آنها در هرکجای بهشت که بخواهد پرواز می‌کند<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ج 2، ص 43، ریاض، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق</ref>.

با شهادت جعفر پیامبر(صلی الله علیه) به منزل وی آمد و خبر شهادتش را به همسرش اسماء داد و همراه با او در عزای جعفر گریست. آن‌گاه حضرت فاطمه(س) با حالتی گریان وارد شد. پیامبر فرمود: سزاست که بر مرگ چشم‌ها گریان باشد<ref> الاستیعاب، ج ‏1، ص 243</ref>.

از [[جعفر بن محمد (صادق‌)|امام صادق (علیه‌السلام)]] نقل است که بعد از شهادت جعفر پیامبر (صلی الله علیه) به [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه (سلام الله علیها)]] فرمود تا سه روز برای اسماء شام و ناهار تهیه کرده و با سایر بانوان فامیل به دلداری او بروند و در خانه او بمانند؛ از این‌جا بود که سنتی شرعی شکل گرفت که تا سه روز برای صاحبان عزا غذا بفرستند<ref>برقی، ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد، محاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال‌الدین، ج 2، ص 419، ‏ قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق</ref>.

== مدفن ==

جعفر به همراه زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه در یک قبر دفن شدند<ref>عمدة الطالب، ص 35 - 36</ref> زیارت جعفر در منطقه موته مستحب است و به آن سفارش شده است. <ref>بحار الأنوار، ج ‏97، ص 222</ref>.

[[رده:شخصیت‌ها]]

[[رده:صحابه]]