۸۸٬۱۲۶
ویرایش
یمن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ناصر ال' به 'ناصرال') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
«زیدیه» معتقدان به امامت زید فرزند امام سجاد (ع) را گویند. شیعیان زیدی همچون شیعیان دوازده امامی امامت را مبتنی بر نص پیامبر اکرم می‌دانند، اما امامیه معتقدند نصب پیامبر فقط در مورد جانشینی دوازده امام از عترت او وجود دارد در حالیکه زیدیه بر این عقیده‌اند که نص پیامبر به طور عام همه فرزندان حسنی و حسینی حضرت زهرا (ع) را دربرمی‌گیرد. | «زیدیه» معتقدان به امامت زید فرزند امام سجاد (ع) را گویند. شیعیان زیدی همچون شیعیان دوازده امامی امامت را مبتنی بر نص پیامبر اکرم می‌دانند، اما امامیه معتقدند نصب پیامبر فقط در مورد جانشینی دوازده امام از عترت او وجود دارد در حالیکه زیدیه بر این عقیده‌اند که نص پیامبر به طور عام همه فرزندان حسنی و حسینی حضرت زهرا (ع) را دربرمی‌گیرد. | ||
همه فرق اسلامی از اهل سنت، مرجئه، معتزله و شیعه بر سرآمدی زید در علم و دانش اتفاق نظر دارند. در فقه حجت بود و بهترین عابدان و زاهدان زمان خود بود و در رفتار و اخلاق مانندی نداشت. زیاد بن منذر گوید من نزد امام باقر (ع) نشسته بودم | همه فرق اسلامی از اهل سنت، مرجئه، معتزله و شیعه بر سرآمدی زید در علم و دانش اتفاق نظر دارند. در فقه حجت بود و بهترین عابدان و زاهدان زمان خود بود و در رفتار و اخلاق مانندی نداشت. زیاد بن منذر گوید من نزد امام باقر (ع) نشسته بودم که زید بن على آمد چون چشم امام بر او افتاد فرمود: این سروری است در خاندان خود و خونخواه آنان است، بسیار نجیب است مادرى که تو را زاده است اى زید.<ref>الأمالي للصدوق: 335، الحديث 11</ref> ابوحنیفه نعمان بن ثابت درباره او می‌گوید: «زید بن علی و خاندان او را ملاحظه کردم، در عصر او فقیه‌تر، داناتر، خوش‌بیان‌تر و حاضر جواب‌تر از وی ندیدم. بی‌تردید او بی‌نظیر بود».<ref>نقل از دولت زیدیه در یمن، ص86</ref> | ||
زید برای امامت شرایط خاصی قائل بود؛ به نظر او امام کسی است که از نسل حضرت زهرا (ع) باشد، قیام به شمشیر کند، به کتاب خدا و سنت پیامبر دعوت کند، عالم به احکام الهی باشد و مردم را به امامت خود فراخواند. چون اصل تفکر زید قیام بر ضد ظلم و جور بود از اینرو در عمل نهضتی علیه هشام بن عبدالملک به پا کرد و سرانجام جان خود را در این راه نثار نمود. زید بر اساس همین مبنا اصل تقیه را که باور امامیه بود انکار می‌کرد. علی بن ابیطالب (ع) را برترین صحابه رسول خدا می‌دانست ولی بر این باور بود که خلافت ابوبکر و عمر نیز به حق و اطاعت از آنان واجب بوده است. بسیاری از اهل بیت و غیر ایشان به این مذهب گرویدند و اصول و مبادی آن را تبلیغ کردند و بدین‌ترتیب فرقه زیدیه شکل گرفت. آموزه‌های این فرقه در اصل برگرفته از تعالیم، فتاوی و گرایش‌های اعتقادی زید بن علی است.<ref>دولت زیدیه در یمن، ص86-88</ref> | زید برای امامت شرایط خاصی قائل بود؛ به نظر او امام کسی است که از نسل حضرت زهرا (ع) باشد، قیام به شمشیر کند، به کتاب خدا و سنت پیامبر دعوت کند، عالم به احکام الهی باشد و مردم را به امامت خود فراخواند. چون اصل تفکر زید قیام بر ضد ظلم و جور بود از اینرو در عمل نهضتی علیه هشام بن عبدالملک به پا کرد و سرانجام جان خود را در این راه نثار نمود. زید بر اساس همین مبنا اصل تقیه را که باور امامیه بود انکار می‌کرد. علی بن ابیطالب (ع) را برترین صحابه رسول خدا می‌دانست ولی بر این باور بود که خلافت ابوبکر و عمر نیز به حق و اطاعت از آنان واجب بوده است. بسیاری از اهل بیت و غیر ایشان به این مذهب گرویدند و اصول و مبادی آن را تبلیغ کردند و بدین‌ترتیب فرقه زیدیه شکل گرفت. آموزه‌های این فرقه در اصل برگرفته از تعالیم، فتاوی و گرایش‌های اعتقادی زید بن علی است.<ref>دولت زیدیه در یمن، ص86-88</ref> | ||
| خط ۲۴۹: | خط ۲۴۹: | ||
اسماعیلیه با بهره‌گیری از روایات امامان شیعی تا امام صادق (ع)، همچون امامیه معتقد به لزوم وجود امام در هر عصر و زمان می‌باشند. بیشترین اختلاف اسماعیلیه با امامیه در مصادیق و تعداد ائمه است. اسماعیلیه معتقد به دو نوع امام‌اند: مستقر و مستودع. اگر امامت در نسل امام ادامه یابد، امام مستقر نامیده می‌شود و اگر اینگونه نباشد امام مستودع است، یعنی کسی که امامت در وی به ودیعه نهاده شده و موقتی است. امام مستودع پیش از رسیدن امام منصوص به سن رشد عهده‌دار امور رهبری است. به عقیده اسماعیلیه، امام حسن مجتبی (ع) امام مستودع است و بقیه ائمه امام مستقرند. بنابر نظر آنان بعد از امام صادق (ع) اسماعیل امام است و سپس محمد بن اسماعیل عهده‌دار منصب امامت است. <ref>آشنایی با فرق تشیع، ص 129 و تاریخ فرق اسلام، ج2، ص 152</ref> | اسماعیلیه با بهره‌گیری از روایات امامان شیعی تا امام صادق (ع)، همچون امامیه معتقد به لزوم وجود امام در هر عصر و زمان می‌باشند. بیشترین اختلاف اسماعیلیه با امامیه در مصادیق و تعداد ائمه است. اسماعیلیه معتقد به دو نوع امام‌اند: مستقر و مستودع. اگر امامت در نسل امام ادامه یابد، امام مستقر نامیده می‌شود و اگر اینگونه نباشد امام مستودع است، یعنی کسی که امامت در وی به ودیعه نهاده شده و موقتی است. امام مستودع پیش از رسیدن امام منصوص به سن رشد عهده‌دار امور رهبری است. به عقیده اسماعیلیه، امام حسن مجتبی (ع) امام مستودع است و بقیه ائمه امام مستقرند. بنابر نظر آنان بعد از امام صادق (ع) اسماعیل امام است و سپس محمد بن اسماعیل عهده‌دار منصب امامت است. <ref>آشنایی با فرق تشیع، ص 129 و تاریخ فرق اسلام، ج2، ص 152</ref> | ||
==تاریخ یمن معاصر== | ==تاریخ یمن معاصر== | ||
یمن تا سال 1513 | یمن تا سال 1513 کشور واحدی بوده است که در عصر عباسیان از حکومت اسلامی بغداد جدا شده و یک حکومت مستقل با مذهب زیدی و تحت امامت آنها تشکیل داد. در سال 1513 پرتغالی‌ها به عدن و جنوب یمن حمله کردند و اگر چه موفق نشدند یمن را تصرف کنند، اما هجوم آنها موجب باز شدن پای عثمانی‌ها به این منطقه گردید. عثمانی‌ها در سال 1517 یمن را به تصرف خود درآوردند اما یمنی‌های زیدی در کوهستان‌های یمن شمالی وارد جنگی طولانی مدت با عثمانی گشتند، که در سال 1636 م به بیرون راندن عثمانی‌ها از یمن منجر شد و تسلط دولت جدید بر تمامی سرزمین‌های یمن را به همراه داشت. اما پس از مدتی با افول قدرت حکومت مرکزی یمن یک بار دیگر دولت عثمانی در سال 1849 بعد از حمله انگلستان به جنوب یمن و تصرف عدن در سال 1839 به یمن حمله نمود و به جز مناطق کوهستانی صعب‌العبور، کل مناطق شمالی یمن را تحت حکومت خود درآورد. جنوب یمن هم مخصوصاً شهر عدن در سال 1881 به پایگاهی نظامی برای انگلستان تبدیل شده بود. با شکست عثمانی‌ها در سال 1919 و خروج آنان از یمن، شمال این کشور تا سال 1962 تحت حکومت امامان زیدی و قسمت جنوبی تا سال 1967، تحت حکومت بریتانیا قرار گرفت. | ||
انگلستان با تحت اختیار گرفتن مناطق جنوبی، آن جا را به محیط مساعدی برای | انگلستان با تحت اختیار گرفتن مناطق جنوبی، آن جا را به محیط مساعدی برای تمرکز و آزادی عمل مخالفین حکومت یمن شمالی تبدیل کرده بود. این منطقه به خصوص شهر بندری عدن، خاستگاه بسیاری از اندیشه‌های غربی جدید، اما مخاطره‌آمیز برای نظام پادشاهی زیدی محسوب می‌شد که در نهایت با بسط افکار مذکور در سراسر کشور، دولت پادشاهی امامان زیدی با کمک جمال عبدالناصر رهبر مصر، در سال 1962 در طی یک کودتا سرنگون شد و دولت جدیدی به نام جمهوری عربی یمن شکل گرفت. | ||
دولت جدید یمن شمالی | دولت جدید یمن شمالی که به عنوان جمهوری و با ایدئولوژی ناسیونالیسم عربی حکومت می‌کرد، برای مستحکم کردن پایه‌ها و مشروعیت خود، تحرکات و فعالیت‌های دینی زیدیان را محدود کرده و آنها را برای چند دهه تحت فشار سیاسی، اقتصادی و فرهنگی قرار داد. در این راستا دولت هر چند خود را به عنوان دولت لائیک و با ایدئولوژی ناسیونالیسم و جمهوری‌خواهی معرفی می‌نمود، اما به گروه‌های اسلامی سنی مخالف زیدی‌ها کمک زیادی می‌کرد. این روابط حسنه بین دولت جدید و گروه‌های اسلامی سنی در شمال تا سال 1990 خوب بوده و محیط آزادی برای فعالیت آنها با گرایش‌های متفاوت (اخوان‌المسلمین و سلفی‌ها) فراهم می‌کرد. هر چند مشارکت این گروه‌های اسلامی در ساختار قدرت ناچیز بود اما هرگز به سمت اختلاف یا خشونت برای کسب قدرت سیاسی پیش نمی‌رفت. | ||
در یمن شمالی، بعد از | در یمن شمالی، بعد از کشمکش‌های سیاسی و جنگ‌ها و کودتاهای متعدد، ژنرال علی عبدالله صالح در سال 1982، کنگره عمومی خلق را به عنوان حزب حاکم تأسیس کرد که این حزب عملاً فعالیت احزاب سیاسی دیگر را در این قسمت از یمن کنترل می‌کرد. در یمن جنوبی نیز بعد از خروج انگلستان در سال 1967 و اعلان استقلال این کشور، از سال 1978 حزب سوسیالیست یمن با الگوی احزاب مارکسیستی‌ـ‌لنینیستی موجود در اتحاد جماهیر شوروی تشکیل شده و قدرت مطلق را تا سال 1990 در دست نگه داشت. این حزب فعالیت احزاب و گروه‌های اسلامی را ممنوع می‌کرد و اجازه فعالیت سیاسی را فقط در درون خود به رسمیت می‌شناخت. | ||
با اعلام جمهوری یمن در نتیجه اتحاد دو بخش شمالی و جنوبی در سال 1990، علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور و دبیر | با اعلام جمهوری یمن در نتیجه اتحاد دو بخش شمالی و جنوبی در سال 1990، علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور و دبیر کل حزب کنگره ملی یمن باقی ماند و علی سالم البیض دبیر کل سابق حزب سوسیالیست نیز به عنوان معاون رئیس‌جمهور منصوب شد. کنگره عمومی خلق و حزب سوسیالیست یمن در فاصله سال‌های 90 تا 93 نیروهای خود را در دولت انتقالی متحد کرده و با قانونی کردن فعالیت احزاب سیاسی و برگزاری انتخابات رقابتی موافقت نمودند. | ||
اتحاد دو یمن جنوبی و شمالی | اتحاد دو یمن جنوبی و شمالی که به ائتلاف حزب کنگره حاکم و حزب سوسیالیست انجامید، باعث شد که جنبش‌های اسلامی از این روند جدید احساس خطر کنند و خود را از سایه حزب کنگره ملی حاکم در شمال خارج نمایند. در اوایل دهه 90 جنبش‌های اسلامی با استفاده از فضای آزاد پیش آمده به فعالیت‌های خود عمق و شتاب بیشتری دادند و با دنبال کردن برنامه‌‌های فرهنگی نظیر چاپ و انتشار کتب، تأسیس مدارس و مراکز علمی و... سعی در اشاعه افکار و اندیشه‌های خود داشتند.<ref>راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 317-319</ref> | ||
==جنبش‌های اسلامی یمن== | ==جنبش‌های اسلامی یمن== | ||
جنبش‌های اسلامی یمن را از جهت تقریبی یا ضدتقریبی بودن به دو دسته می‌توان تقسیم کرد: برخی از این جنبش‌ها را به لحاظ نوع دیدگاه‌ها و عملکرد می‌توان موافق اتحاد مذاهب اسلامی محسوب کرد. حزب الحق و جنبش انصارالله را می‌توان مهم‌ترین جنبش‌های تقریبی دانست. دسته دوم جنبش‌هایی هستند که با هرگونه اتحاد میان مذاهب و گروه‌های مختلف اسلامی مخالف بوده و یا دست‌کم از آن دفاع نمی‌کنند؛ جنبش‌هایی مانند اخوان‌المسلمین و گروه‌های وهابی، القاعده و به طور کلی سلفی‌ها در این دسته جای می‌گیرند. مهم‌ترین گروه‌ها و احزاب اسلام‌گرای یمنی که در فضای فکری و سیاسی این کشور حضور و فعالیت تأثیرگذار دارند، عبارتند از: | جنبش‌های اسلامی یمن را از جهت تقریبی یا ضدتقریبی بودن به دو دسته می‌توان تقسیم کرد: برخی از این جنبش‌ها را به لحاظ نوع دیدگاه‌ها و عملکرد می‌توان موافق اتحاد مذاهب اسلامی محسوب کرد. حزب الحق و جنبش انصارالله را می‌توان مهم‌ترین جنبش‌های تقریبی دانست. دسته دوم جنبش‌هایی هستند که با هرگونه اتحاد میان مذاهب و گروه‌های مختلف اسلامی مخالف بوده و یا دست‌کم از آن دفاع نمی‌کنند؛ جنبش‌هایی مانند اخوان‌المسلمین و گروه‌های وهابی، القاعده و به طور کلی سلفی‌ها در این دسته جای می‌گیرند. مهم‌ترین گروه‌ها و احزاب اسلام‌گرای یمنی که در فضای فکری و سیاسی این کشور حضور و فعالیت تأثیرگذار دارند، عبارتند از: | ||
| خط ۲۶۵: | خط ۲۶۵: | ||
===1. جنبش اخوان المسلمین (التجمع الیمنی للاصلاح)=== | ===1. جنبش اخوان المسلمین (التجمع الیمنی للاصلاح)=== | ||
سازمان اخوان المسلمین یمن، تحت تأثیر جمعیت اخوان المسلمین مصر به وجود آمد. در اوایل دهه 1940 میلادی سازمان | سازمان اخوان المسلمین یمن، تحت تأثیر جمعیت اخوان المسلمین مصر به وجود آمد. در اوایل دهه 1940 میلادی سازمان مرکزی اخوان مصر به منظور ترویج اهداف خود در کشورهای اسلامی، گروه‌های دانشجویی یمنی حاضر در قاهره را به فعالیت ایدئولوژیک و تبلیغی فراخواند و بلافاصله پس از فراخوانی اخوان المسلمین، جمعیت‌ها و گروه‌های اسلامی در یمن فعال شدند.<ref>راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 321</ref> | ||
با فروپاشی | با فروپاشی حکومت امامان زیدی در یمن در سال 1962 سازمان اخوان المسلمین یمن به طور رسمی تأسیس و فعالیت‌های آن وارد مرحله جدیدی شد و به خصوص در اوایل دهه 70 میلادی اوج گرفت. این جنبش با ایجاد یک جبهه فعال، به مقابله با فعالیت‌های احزاب سوسیالیست و ناسیونالیست در یمن شمالی و جنوبی پرداخت و هدف نهایی‌اش را تشکیل دولت اسلامی اعلام کرد. اخوان با تکیه بر حمایت‌های مالی عربستان سعودی توانست با رسوخ در نظام آموزشی‌ـ‌فرهنگی یمن، به تبلیغ باورهای مذهبی در برابر تحرکات روز افزون سوسیالیست‌ها بپردازد و کم‌کم با قبضه کردن کامل مراکز دینی و فرهنگی اهداف خود را به پیش ببرد. البته این همکاری دو جانبه با عربستان سعودی تدریجاً زمینه را برای بروز گرایش‌های سلفی در میان اعضا فراهم نمود که به تدریج، به افتراق آنها از جریان اخوان المسلمین مصر انجامید. <ref>راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 322</ref> | ||
هنگامی که بحث اتحاد بخش شمالی و جنوبی یمن مطرح شد اخوان به مخالفت با آن برخاست و از کنگره ملی یمن خارج شد. پس از آن در سال1990 با تأسیس حزبی به نام «جمعیت اصلاح‌طلبان یمن» دور جدیدی از فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد. در این دوره اخوان | هنگامی که بحث اتحاد بخش شمالی و جنوبی یمن مطرح شد اخوان به مخالفت با آن برخاست و از کنگره ملی یمن خارج شد. پس از آن در سال1990 با تأسیس حزبی به نام «جمعیت اصلاح‌طلبان یمن» دور جدیدی از فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد. در این دوره اخوان یکی از تاثیرگذارترین جریان‌ها و احزاب اسلام‌گرای یمنی بوده است. قوت و نفوذ آنها به اعتقاد کارشناسان، حاصل به هم پیوستن اندیشه روشنفکری دینی و روحیات قبایلی بوده است و البته نقش بازرگانان و شرکت‌های تجاری به همراه عربستان سعودی را نیز نباید نادیده گرفت زیرا نیازهای مالی گروه اخوان را به خوبی پوشش می‌دهند. <ref>راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 323</ref> | ||
حزب جمعیت اصلاح‌طلبان از پنج رکن اصلی تشکیل می‌شود که ستون اصلی آن | حزب جمعیت اصلاح‌طلبان از پنج رکن اصلی تشکیل می‌شود که ستون اصلی آن کنگره عام (المؤتمر العام) است. قوانینی که در این کنگره تصویب می‌شود برای سایر اعضا و ارکان دیگر حزب لازم‌الاجرا می‌باشد. کنگره هر چهار سال دو بار تشکیل جلسه می‌دهد و شورای نخبگان، شورای مرکزی، هیأت اجرائی و هیأت قضایی را که دیگر ارکان این حزب هستند، انتخاب می‌کند. <ref>راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 324 | ||
</ref> | </ref> | ||
حزب جمعیت اصلاح‌طلبان یمن دارای پشتوانه مردمی بوده و از بزرگ‌ترین احزاب اسلام‌گرای فعال در یمن محسوب می‌شود. این حزب که با دولت یمن | حزب جمعیت اصلاح‌طلبان یمن دارای پشتوانه مردمی بوده و از بزرگ‌ترین احزاب اسلام‌گرای فعال در یمن محسوب می‌شود. این حزب که با دولت یمن همکاری نزدیکی دارد دارای موسسات مالی، علمی و دانشگاهی بزرگی است، و فعالیت‌های فرهنگی اجتماعی بسیاری در جامعه یمن انجام می‌دهد. از بزرگ‌ترین مخالفان این حزب می‌توان به جنبش‌های اسلامی زیدی مانند انصارالله و احزاب سوسیالیست و ناسیونالیست اشاره کرد. به اعتقاد جنبش انصارالله حزب جمعیت اصلاح‌طلبان از طرف دولت یمن و عربستان سعودی پشتیبانی می‌شود و با تبلیغات مذهبی سنی شیعیان زیدی را مورد حمله قرار می‌دهد.<ref>همان</ref> | ||
با خروج اخوان از حاکمیت که به دنبال اخراج حزب سوسیالیست از دولت انجام شد، طیف‌های سیاسی یمن به سه قسمت تقسیم شدند: کنگره ملی خلق (حزب حاکم)، حزب اصلاحات یمن (اخوان اسلام‌گرا) و احزاب سکولار چپ. در واقع یمن تدریجاً به کشوری با یک نظام شبه اقتدارگرا به رهبری عبدالله صالح تبدیل گردید. <ref>فوزی، علل شکل‌گیری و ماهیت جنبش‌های سیاسی در خاورمیانه، 1390</ref> | با خروج اخوان از حاکمیت که به دنبال اخراج حزب سوسیالیست از دولت انجام شد، طیف‌های سیاسی یمن به سه قسمت تقسیم شدند: کنگره ملی خلق (حزب حاکم)، حزب اصلاحات یمن (اخوان اسلام‌گرا) و احزاب سکولار چپ. در واقع یمن تدریجاً به کشوری با یک نظام شبه اقتدارگرا به رهبری عبدالله صالح تبدیل گردید. <ref>فوزی، علل شکل‌گیری و ماهیت جنبش‌های سیاسی در خاورمیانه، 1390</ref> | ||
===2. حزب الحق=== | ===2. حزب الحق=== | ||
حزب الحق از جمله احزاب زیدی مذهب و جدید یمن محسوب می‌شود | حزب الحق از جمله احزاب زیدی مذهب و جدید یمن محسوب می‌شود که بعد از اتحاد بین دو یمن جنوبی و شمالی در سال 1990 تشکیل شده است و مؤسسان آن از بین برخی از علما و قضات برجسته زیدی برخاسته‌اند. این حزب برای خود هویتی یمنی و اصالتی اسلامی قائل است و تشکیل حکومت اسلامی را از جمله اهداف خود در یمن می‌داند. | ||
حزب، جهت | حزب، جهت حرکت خود را ابطال باطل و احقاق حق می‌داند و حرکت معتقدین به آرمان حزب را در جهت آیه شریفه «ولتکن منکم امة یدعون الی الخیر ...» می‌بیند. حزب الحق، تحرکات تفرقه‌افکنانه در بین مسلمانان را، به شدت محکوم می‌کند و ضمن به رسمیت شناختن حکومت جمهوری یمن، جهت کلی تشکیلات خود را در چهارچوب قانون اساسی یمن، مشارکت مسالمت آمیز و به دور از خشونت تعریف می‌کند. احیای امر به معروف و نهی از منکر اسلامی، تحقق عدالت شرعی در جامعه و همچنین تلاش برای ایجاد وحدت اسلامی از سرلوحه‌های فعالیت‌های حزب الحق قلمداد می‌گردد. | ||
از دیگر ابعاد تلاش‌های | از دیگر ابعاد تلاش‌های فکری حزب الحق، می‌توان به نظریه‌پردازی حزب پیرامون تلفیق مقتضیات زمان با شرع اسلامی و از جهت دیگر جستجو برای یافتن پاسخی مناسب از اسلام در رویارویی با تمدن بشری جدید که به سرعت به سمت جهان‌شمول شدن می‌رود، اشاره کرد. از نظر حزب الحق کانون و مرکز این تلاش‌های فکری به حکم حدیث شریف نبوی «العلماء ورثة الانبیاء» باید علمای دین باشند. | ||
جایگاه عمده‌ی حزب الحق در صحنه سیاسی امروز یمن بیشتر به دلیل مخالفت‌های سرسختانه‌اش با جنبش اخوان المسلمین و همچنین فعالیت‌های وهابیت در این | جایگاه عمده‌ی حزب الحق در صحنه سیاسی امروز یمن بیشتر به دلیل مخالفت‌های سرسختانه‌اش با جنبش اخوان المسلمین و همچنین فعالیت‌های وهابیت در این کشور است. حزب این فعالیت‌‌ها را خطری عمده برای آینده فرهنگی- سیاسی یمن می‌داند و نسبت به گسترش آنها اعلام هشدار می‌کند. | ||
حزب الحق در ادامه فعالیت‌های خود با دو موج ریزش گسترده نیروها در | حزب الحق در ادامه فعالیت‌های خود با دو موج ریزش گسترده نیروها در تشکیلات مواجه شد. موج اول شامل خروج بعضی از علمای زیدی مذهب می‌شد که ادامه مشارکت سیاسی در این قالب را دیگر مثمرثمر نمی‌دانستند و موج دوم ریزش دسته‌ای از جوانان بود که به تأسیس جنبش الشباب المومن (جوانان مومن) انجامید. این جنبش امروز به نام جنبش انصارالله معروف است و از بزرگ‌ترین و مؤثرترین جنبش‌های اسلامی یمن محسوب می‌شود که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 327-329 | ||
===3. جنبش سلفی‌گرا=== | ===3. جنبش سلفی‌گرا=== | ||
حمله اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان در اواخر دهه‌ی 70 میلادی، بسیاری از نیروهای مذهبی یمن را با انگیزه جهاد به افغانستان | حمله اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان در اواخر دهه‌ی 70 میلادی، بسیاری از نیروهای مذهبی یمن را با انگیزه جهاد به افغانستان کشاند. با پیروزی مجاهدین در این جنگ بخش اعظمی از نیروهای یمنی که در افغانستان تحت تأثیر آموزه‌های سلفی قرار گرفته بودند به کشور بازگشتند و در قالب تشکل‌های گوناگون سعی در پیاده کردن عقاید خود نمودند. بازگشت آنها به یمن آغاز حرکت‌های خشونت‌آمیز در این کشور محسوب می‌شود، ولی حضور جدی سلفی‌ها در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی یمن از اوایل دهه نود شروع شد. | ||
حزب | حزب کنگره ملی در جریان این جنگ از نیروهای جهادی یمنی که در افغانستان تجارب جنگی فراوانی کسب کرده بودند و از انگیزه‌ی زیادی برای جنگ با مارکسیست‌های ملحد و شیعیان زیدی برخوردار بودند، استفاده کرد. دولت یمن از اتحاد با سلفی‌ها منافع گوناگون و شاید مهم‌تری برای خود در نظر داشت؛ تبلیغات دینی سلفی‌ها از طرف دولت، سد محکمی در برابر گرایشات سوسیالیستی و جنبش‌های زیدی مذهب دانسته می‌شد. | ||
پیروزی نهایی در جنگ علیه جدایی‌طلبان جنوب، آغاز اختلافات بنیادگرایان اسلامی و دولت یمن بود. آنها معتقد بودند دولت یمن در تحقق وعده‌های خود برای | پیروزی نهایی در جنگ علیه جدایی‌طلبان جنوب، آغاز اختلافات بنیادگرایان اسلامی و دولت یمن بود. آنها معتقد بودند دولت یمن در تحقق وعده‌های خود برای به‌کارگیری آنها در نیروهای مسلح و دیگر ساختارهای سیاسی، فرهنگی کوتاهی کرده است. | ||
این اختلافات با دولت باعث افتراق سلفی‌ها به دو گروه شد: | این اختلافات با دولت باعث افتراق سلفی‌ها به دو گروه شد: یک گروه به همکاری با دولت و گرفتن امتیاز نظیر مشارکت در آموزش و پرورش، ایجاد مرکز مذهبی و تبلیغات گسترده وهابیت در جامعه یمن قانع شد و گروه دیگر به مبارزات مسلحانه بر علیه دولت برای تحقق اهداف خود ادامه دادند. | ||
انتظارات روز افزون سلفی‌ها از دولت و خشونت طلبی این گروه‌ها با | انتظارات روز افزون سلفی‌ها از دولت و خشونت طلبی این گروه‌ها با واکنش سخت دولت و سرکوب شدید مواجه شد. اولین درگیری‌ها بین سلفی‌های مخالف و دولت در سال 1999 رخ داد. | ||
مهم‌ترین خواسته‌های سیاسی سلفی‌ها در پس فعالیت‌های مسلحانه، عدم پذیرش دولت یمن، نپذیرفتن فعالیت احزاب | مهم‌ترین خواسته‌های سیاسی سلفی‌ها در پس فعالیت‌های مسلحانه، عدم پذیرش دولت یمن، نپذیرفتن فعالیت احزاب سکولار و شیعیان زیدی در جامعه و واکنش شدید آنها به حمله آمریکا به عراق و افغانستان بود، که به زعم آنها آغاز جنگ‌های صلیبی جدید مسیحیت علیه اسلام است. | ||
البته همه گروه‌های سلفی و بنیادگرای اسلامی به دنبال تصاحب قدرت سیاسی و معارضه با دولت نیستند، | البته همه گروه‌های سلفی و بنیادگرای اسلامی به دنبال تصاحب قدرت سیاسی و معارضه با دولت نیستند، بلکه برخی از آنها پرداختن به جنبه‌های فرهنگی جامعه نظیر تبلیغ انگاره‌های مذهبی مورد نظرشان را مهم‌تر از پرداختن به سیاست می‌دانند. «القاعده یمن» و «الجیش الاسلامی فی الیمن» از مهم‌ترین گروه‌های سلفی مسلح محسوب می‌شوند و گروه «شیخ مقبل الوادعی» و «جمعیة الحکمة الیمنیة» از مهم‌ترین تشکل‌های فرهنگی مذکور می‌باشند. | ||
گروه‌های فرهنگی سلفی انجام فعالیت‌های خیریه، تلاش برای بازگشت به فرهنگ سلف صالح، و مبارزه با بدعت گذاری‌های شیعیان و صوفیه (به زعم خود) را از نقاط | گروه‌های فرهنگی سلفی انجام فعالیت‌های خیریه، تلاش برای بازگشت به فرهنگ سلف صالح، و مبارزه با بدعت گذاری‌های شیعیان و صوفیه (به زعم خود) را از نقاط مشترک فعالیت خود می‌دانند. آنان مردم را به تبعیت از اوامر ولی امر مسلمین، که در نظر آنها همان دولت حاکم است دعوت می‌کنند و به ترغیب مردم برای شرکت در انتخابات و سایر روندهای حکومتی در جهت سیاست‌های حزب حاکم می‌پردازند. | ||
در سال‌های اخیر مقابله با جنبش اسلامی زیدی انصارالله (حوثی‌ها) | در سال‌های اخیر مقابله با جنبش اسلامی زیدی انصارالله (حوثی‌ها) که به نظر سلفی‌ها خائنین به یمن و بدعت‌گذار در دین و وابسته به جمهوری اسلامی ایران هستند، به بزرگ‌ترین وجه اشتراک آنها با یکدیگر و دولت یمن تبدیل شده است. <ref>راجح، عبدالرحمن، جنبش‌های اسلامی یمن، در «دایرة‌المعارف جنبش‌های اسلامی»، ج5، ص 330-332 | ||
</ref> | </ref> | ||
===4. انصارالله (حوثی‌ها)=== | ===4. انصارالله (حوثی‌ها)=== | ||
| خط ۳۱۱: | خط ۳۱۱: | ||
تشکیلات حزب الحق، از سال 2002، وجهه ضد آمریکایی بارزی یافت و شعارهای «الله اکبر، مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهود و اسلام پیروز است» را در مساجد و مراسم و پس از هر نماز جماعت مطرح و علنی ساخت. | تشکیلات حزب الحق، از سال 2002، وجهه ضد آمریکایی بارزی یافت و شعارهای «الله اکبر، مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهود و اسلام پیروز است» را در مساجد و مراسم و پس از هر نماز جماعت مطرح و علنی ساخت. | ||
جریان فوق، تا سال 2004، روند سیاسی علنی داشت و در انتخابات پارلمانی و فعالیت‌های سیاسی علنی حضور می‌یافت. از سال 2004 م. دولت یمن با این جریان در منازعات جدی قرار گرفت و تاکنون 6 مرحله جنگ بین آن دو، در جریان بوده است. جنگ اول در 2004 م. اتفاق افتاد. در این جنگ، حسین الحوثی کشته شد. حسین در بیشتر سخنرانی‌های خود که در جمع جوانان ایراد | جریان فوق، تا سال 2004، روند سیاسی علنی داشت و در انتخابات پارلمانی و فعالیت‌های سیاسی علنی حضور می‌یافت. از سال 2004 م. دولت یمن با این جریان در منازعات جدی قرار گرفت و تاکنون 6 مرحله جنگ بین آن دو، در جریان بوده است. جنگ اول در 2004 م. اتفاق افتاد. در این جنگ، حسین الحوثی کشته شد. حسین در بیشتر سخنرانی‌های خود که در جمع جوانان ایراد می‌کرد از امام و انقلاب ایران نام می‌برد و علاقه و گرایش شدیدی به جریان‌های شیعی مثل حزب الله لبنان و شخص سید حسن نصرالله داشت. | ||
اعتراضات حسین الحوثى در سال 2003 و پس از نفوذ آمریکا در یمن به بهانه فعال شدن نیروهای القاعده در این منطقه مطرح شد. مهم‌ترین اعتراض او این بود | اعتراضات حسین الحوثى در سال 2003 و پس از نفوذ آمریکا در یمن به بهانه فعال شدن نیروهای القاعده در این منطقه مطرح شد. مهم‌ترین اعتراض او این بود که چرا حکومت یمن اجازه داده است نیروهاى نظامى آمریکا در یمن مستقر شوند و استقلال و حاکمیت سیاسى آن را زیر سوال ببرند. | ||
تحمل چنین جنبش شجاع و صریحی، براى | تحمل چنین جنبش شجاع و صریحی، براى حکومت مرکزى یمن که رابطه محکمی با آمریکا داشت و حوثی‌ها را خطری برای حکومت خود می‌دید بسیار سنگین بود. حکومت یمن فعالیتهاى متنوعى را مانند تطمیع، تحریک اهل سنت و حتی بدبین کردن زیدی‌ها نسبت به الحوثی انجام داد، ولى نتوانست حوثی‌ها را سرکوب کند و به ناچار وارد فاز نظامى شد. سرانجام دولت یمن 18 شاخه نظامى را براى دستگیرى الحوثى مىفرستد و حسین الحوثی و یارانش را محاصره می‌کند. آنان پس از 90 روز مقاومت جانانه در کوهستان‌ها به شهادت می‌رسند.<ref>کریمی، محمود، «یمن، صعده و الحوثی‌ها»، https://rasekhoon.net/article/show/ (19 دي 1388).</ref> | ||
جنبش انصارالله که یک جنبش زیدی محسوب می‌شود، علاوه بر پایبندی به مبانی اعتقادی زیدیه، با در اختیار داشتن مجموعه سخنرانی‌های شهید حسین الحوثی که در لسان یمنی‌ها به «ملازم» معروف است، از یک غنای فکری برخوردار است. در واقع «ملازم»، که تقریباً مشتمل بر صد سخنرانی است، منشور اعتقادی سیاسی جنبش انصارالله محسوب می‌شود.<ref>اندیشه سیاسی انصارالله، مختار شیخ‌حسینی، در «جنبش انصارالله یمن»، ص 272</ref> | جنبش انصارالله که یک جنبش زیدی محسوب می‌شود، علاوه بر پایبندی به مبانی اعتقادی زیدیه، با در اختیار داشتن مجموعه سخنرانی‌های شهید حسین الحوثی که در لسان یمنی‌ها به «ملازم» معروف است، از یک غنای فکری برخوردار است. در واقع «ملازم»، که تقریباً مشتمل بر صد سخنرانی است، منشور اعتقادی سیاسی جنبش انصارالله محسوب می‌شود.<ref>اندیشه سیاسی انصارالله، مختار شیخ‌حسینی، در «جنبش انصارالله یمن»، ص 272</ref> | ||
| خط ۳۲۵: | خط ۳۲۵: | ||
ابوالحسین یحیى بن الحسین بن القاسم بن ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم بن الحسن بن الحسن بن على بن ابیطالب(ع) (245-298ق) معروف به «الهادى الى الحق»، امام و مجتهد زیدیه، مؤسس مذهب‌هادویه،ولادت | ابوالحسین یحیى بن الحسین بن القاسم بن ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم بن الحسن بن الحسن بن على بن ابیطالب(ع) (245-298ق) معروف به «الهادى الى الحق»، امام و مجتهد زیدیه، مؤسس مذهب‌هادویه،ولادت | ||
به سال 245 ه.ق در مدینۀ منوره چشم به جهان گشود. | به سال 245 ه.ق در مدینۀ منوره چشم به جهان گشود. | ||
الامام المنصور باللّه القاسم بن محمد بن على از دانشمندان برجستۀ فرقۀ زیدیه است | الامام المنصور باللّه القاسم بن محمد بن على از دانشمندان برجستۀ فرقۀ زیدیه است که علاوه بر دانش در معقول و منقول، سمت امامت و زعامت سیاسى فرقۀ زیدیه را نیز عهده‌دار بود.وى در سال 967 ه.ق متولد شد و در سال 1006 ه.ق بعد از نومیدى از خروج الامام الناصرالحسن بن على، خروج کرد و در سال 1029 ه.ق در سن 62 سالگى درگذشت. | ||
قاسم بن محمد پس از خروج | قاسم بن محمد پس از خروج ترکان از یمن به زعامت رسید و فرزندان وى نیز پس از او مقام امامت و زعامت سیاسى این فرقه را عهده‌دار گردیدند.دربارۀ نژاد وى که آیا عرب است یا ایرانى و نیز بر فرض عرب بودن او در این مورد که آیا از اهل‌بیت پیامبر(ص) مى‌باشد یا نه سؤالات و ابهامات فراوانى وجود دارد.با وجود این شخصیت وى در میان زیدیه مقبول افتاده و معجزات و کرامات فراوانى را به او نسبت مى‌دهند از جمله آنکه یحیى بن حسین مورخ مى‌نویسد:اهل صنعاء به مدت دو ماه پیاپى صداى مؤذنى را که در نیمه شب آمدن قاسم بن محمد را نوید مى‌داد، مى‌شنیدند. | ||
از وى آثار متعددى در زمینۀ معقول و منقول برجاى مانده | از وى آثار متعددى در زمینۀ معقول و منقول برجاى مانده که از آن میان مى‌توان به:الاعتصام، الاساس، المرقاة، الإرشاد و التحذیر و...اشاره کرد. | ||
احمد بن سلیمان بن محمد بن المطهر بن على بن الامام الناصر احمد بن الامام الهادی الى الحق یحیى بن الحسین(ع) از ائمه زیدیه در سال 500 ه.ق در خاندانى علوى دیده به جهان گشود. | احمد بن سلیمان بن محمد بن المطهر بن على بن الامام الناصر احمد بن الامام الهادی الى الحق یحیى بن الحسین(ع) از ائمه زیدیه در سال 500 ه.ق در خاندانى علوى دیده به جهان گشود. | ||
| خط ۳۳۳: | خط ۳۳۳: | ||
سپس به جبل«برط» رفته و برخى از مردم آن دیار با وى دست بیعت دارد و پس از آن به «أملح» و سپس در اول محرم سال 533 ه.ق به «نجران» رفت و مردم آنجا با وى بیعت نمودند.<br> | سپس به جبل«برط» رفته و برخى از مردم آن دیار با وى دست بیعت دارد و پس از آن به «أملح» و سپس در اول محرم سال 533 ه.ق به «نجران» رفت و مردم آنجا با وى بیعت نمودند.<br> | ||
پس از «نجران» به «صعدة» رفت و سفیران و | پس از «نجران» به «صعدة» رفت و سفیران و کارگزاران خویش را به شهرهاى وادعة، سنخان و خولان شام فرستاد.از صعدة به «صنعاء» رفت و در آنجا صیت شهرتش فراگیر گشت و شیخ نشوان بن سعید الحمیرى مؤلف «شمس العلوم» به حمایت از وى برخاست و او را به حرکت به سمت بلاد جنوبى؛ یعنی «یمن» تحریک مى‌نمود. | ||
وى در یمن به نام خویش دعوتش را اعلان نمود و اهل حل و عقد به عنوان امام با او پیمان بستند.از نبردهایى | وى در یمن به نام خویش دعوتش را اعلان نمود و اهل حل و عقد به عنوان امام با او پیمان بستند.از نبردهایى که وى با مخالفین داشته مى‌توان به واقعه شرزه در سال 552 ه.ق، معرکه غیل جلاجل در سال 549 ه.ق و معرکۀ زبید در سال 553 ه.ق اشاره کرد.<br> | ||
برخى مشایخ وى عبارتند از: امام حسن بن محمد از فرزندان مرتضى، علامه عباس بن على بن محمد، حافظ اسحاق بن احمد بن عبدالباعث، قاضى عبداللّه بن على العنسى.از آثار وى مى‌توان به | برخى مشایخ وى عبارتند از: امام حسن بن محمد از فرزندان مرتضى، علامه عباس بن على بن محمد، حافظ اسحاق بن احمد بن عبدالباعث، قاضى عبداللّه بن على العنسى.از آثار وى مى‌توان به کتاب اصول الاحکام فی الحلال و الحرام، حقائق المعرفة، | ||
<br> | <br> | ||
| خط ۳۴۲: | خط ۳۴۲: | ||
سفرهای تبلیغی | سفرهای تبلیغی | ||
سفر به طبرستان | سفر به طبرستان | ||
وى ابتدا به طبرستان رفته و مردم را به سوى خویش دعوت | وى ابتدا به طبرستان رفته و مردم را به سوى خویش دعوت کرد، ولى با مخالفت محمد بن زید که در آن زمان امام زیدیان طبرستان بود روبرو گردید. | ||
سفر به یمن | سفر به یمن | ||
بنابراین آنجا را | بنابراین آنجا را ترک گفته و به سوى یمن رهسپار گردید و مردم صنعاء دعوت وى را پذیرفتند، ولى پس از چندى از اوامر او سرپیچى کردند.<br> | ||
اقامت در حجاز | اقامت در حجاز | ||
بنابراین یحیى به حجاز رفت و در آنجا اقامت گزید. در این هنگام آشوب‌ها و اختلافات در یمن فزونى یافت و باعث گردید | بنابراین یحیى به حجاز رفت و در آنجا اقامت گزید. در این هنگام آشوب‌ها و اختلافات در یمن فزونى یافت و باعث گردید که مردم یمن بار دیگر از یحیى بن حسین دعوت کرده و او را به نزد خویش بخوانند. | ||
بازگشت به یمن | بازگشت به یمن | ||
وى به سال 284 ه.ق به صعده رفته و | وى به سال 284 ه.ق به صعده رفته و حکومت زیدیان را تشکیل داد او در فرامین خود مردم را به توحید، عدل، وعده و وعید و امر به معروف و نهى از منکر فراخواند و با مسیحیان نجران پیمان بست. | ||
الهادى الحق در ادامه به تصرف سرزمینهاى اطراف پرداخت و مردم نواحى شمالى یمن را فرمانبردار خود ساخت. | الهادى الحق در ادامه به تصرف سرزمینهاى اطراف پرداخت و مردم نواحى شمالى یمن را فرمانبردار خود ساخت. | ||
| خط ۳۵۸: | خط ۳۵۸: | ||
او در سال 288 ه.ق توانست صنعاء را نیز به تصرف خود درآورد و مناطق جنوب را به قلمرو فرمانبردارى خود بیفزاید. | او در سال 288 ه.ق توانست صنعاء را نیز به تصرف خود درآورد و مناطق جنوب را به قلمرو فرمانبردارى خود بیفزاید. | ||
او در طول سالیان | او در طول سالیان حکومت خود با قرامطه و اسماعیلیان درگیر بود و شهر صنعاء چندین بار به تصرف اسماعیلیان درآمده و دوباره بازپس گرفته شد. | ||
وفات | وفات | ||
یحیى بن حسین پس از عمرى تلاش در راه برپایى | یحیى بن حسین پس از عمرى تلاش در راه برپایى حکومت زیدیان در یمن سال 298 ه.ق از دنیا رفت.<br> | ||
هادى در مذهب زیدى امام و مجتهد بود و مذهب نوینى بنیان نهاد | هادى در مذهب زیدى امام و مجتهد بود و مذهب نوینى بنیان نهاد که به هادویه شناخته مى‌شود. | ||
وى به عنوان‌امیرالمؤمنین با مردم بیعت | وى به عنوان‌امیرالمؤمنین با مردم بیعت کرد و بر سکه‌هاى ضرب شده توسط او عنوان «الهادى الى الحق امیرالمؤمنین ابن رسول‌اللّه» منقش گردیده است. | ||
<br> | <br> | ||
آثار | آثار | ||
از آثار وى مى‌توان به: | از آثار وى مى‌توان به: | ||
اصول‌الدین، المنتخب، تثبیت الامامة، الفنون، تفسیر قرآن و غیره اشاره | اصول‌الدین، المنتخب، تثبیت الامامة، الفنون، تفسیر قرآن و غیره اشاره کرد. | ||
مجموعۀ رسائل به‌جا مانده از یحیى بن حسین در مجموعه‌اى با عنوان مجموع رسائل الامام الهادى الى الحق القویم یحیى بن الحسین بن القاسم بن ابراهیم» توسط عبداللّه بن محمد شاذلى به چاپ رسیده است.در این مجموعه حدود سى و هشت رساله و جوابهاى یحیى بن حسین جمع‌آورى گردیده است.<br> | مجموعۀ رسائل به‌جا مانده از یحیى بن حسین در مجموعه‌اى با عنوان مجموع رسائل الامام الهادى الى الحق القویم یحیى بن الحسین بن القاسم بن ابراهیم» توسط عبداللّه بن محمد شاذلى به چاپ رسیده است.در این مجموعه حدود سى و هشت رساله و جوابهاى یحیى بن حسین جمع‌آورى گردیده است.<br> | ||
| خط ۴۵۳: | خط ۴۵۳: | ||
یمن در جنوب غربی آسیا، در انتهای جنوبی شبه جزیره عربستان، بین عمان و عربستان سعودی واقع شده‌است. یمن در ورودی تنگه باب‌المندب قرار دارد که دریای سرخ را به اقیانوس هند (از طریق خلیج عدن) پیوند می‌دهد و یکی از فعال‌ترین و راهبردی‌ترین خطوط ترابری دریایی در جهان است. یمن، به اضافه جزیره پریم در انتهای جنوبی دریای سرخ و سقطرا در ورودی خلیج عدن، ۵۲۷٫۹۷۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. | یمن در جنوب غربی آسیا، در انتهای جنوبی شبه جزیره عربستان، بین عمان و عربستان سعودی واقع شده‌است. یمن در ورودی تنگه باب‌المندب قرار دارد که دریای سرخ را به اقیانوس هند (از طریق خلیج عدن) پیوند می‌دهد و یکی از فعال‌ترین و راهبردی‌ترین خطوط ترابری دریایی در جهان است. یمن، به اضافه جزیره پریم در انتهای جنوبی دریای سرخ و سقطرا در ورودی خلیج عدن، ۵۲۷٫۹۷۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. | ||
جمهوری یمن را می توان به شرح ذیل به پنج منطقه تقسیم | جمهوری یمن را می توان به شرح ذیل به پنج منطقه تقسیم کرد | ||
1- مناطق | 1- مناطق کوهستانی که شمال و شمال غربی و قسمتی از جنوب یمن را پوشانده و تقریباً دو پنجم خاک کشور یمن شمالی سابق را کوهستان تشکیل می‌دهد. | ||
2- منطقة جلگه‌ای: در شرق و شمال ارتفاعات | 2- منطقة جلگه‌ای: در شرق و شمال ارتفاعات کوهستانی و به موازات آنها قرار دارد، امّا بیشتر به سمت صحرای "ربع‌الخالی" امتداد پیدا کرده و سپس به تدریج کاهش پیدا می‌کند. منطقة جلگه‌ای شامل نقاط "صعده"، استان "الجوف"، استان "شبوه"، استان حضرموت و استان "المهره" می‌باشد | ||
3- منطقة ساحلی: بخش‌های ساحلی مشرف به دریای سرخ، خلیج عدن و دریای عرب را شامل می‌شود، این مناطق به | 3- منطقة ساحلی: بخش‌های ساحلی مشرف به دریای سرخ، خلیج عدن و دریای عرب را شامل می‌شود، این مناطق به یکدیگر متصل شده و یک نوار ساحلی را تشکیل می‌دهند که از مرزهای عمان به سمت جنوب غربی باب‌المندب ادامه یافته است و از این منطقه به سمت شمال و مرزهای عربستان سعودی ادامه پیدا می‌کند. | ||
4- منطقة ربع‌الخالی: از مناطق صحرایی یمن است. در طول تاریخ، این صحرا دارای اسامی متعددی مانند صحرای بزرگ یمن، صحرای احقاف بوده است. | 4- منطقة ربع‌الخالی: از مناطق صحرایی یمن است. در طول تاریخ، این صحرا دارای اسامی متعددی مانند صحرای بزرگ یمن، صحرای احقاف بوده است. | ||
5-جزایر یمن: | 5-جزایر یمن: که بیشتر در دریای سرخ پراکنده‌اند. | ||
| خط ۴۶۹: | خط ۴۶۹: | ||
=تقسیمات کشوری مردم= | =تقسیمات کشوری مردم= | ||
یمن دارای شهرهای تاریخی و مهمّ زیادی است | یمن دارای شهرهای تاریخی و مهمّ زیادی است که اهمّ آنها عبارتند از: | ||
<br> | <br> | ||
1- صنعا: | 1- صنعا: | ||
شهر صنعا | شهر صنعا مرکز استانی به همین نام و یکی از قدیمی‌ترین پایتخت‌های دنیا است. این شهر مرکز سیاست و تجارت جمهوری یمن است. صنعا در میان اخباریون شهر "سام" و در اشعار "ازال" نامیده می‌شود. مرکز آن صنعای قدیمی است که دارای آثاری از معماری‌های اصیل و اماکن تاریخی می‌باشد. | ||
این شهر نه تنها پایتخت دولت متحد، | این شهر نه تنها پایتخت دولت متحد، بلکه به معنی گوهری است که در ازای سال‌ها مبارزه و دادن هزاران شهید و معلول، نصیب مردم یمن شده است. مردم این شهر در جنگ‌های داخلی 1968 بین سلطنت‌طلبان و جمهوری‌خواهان که به مدّت 70 روز محاصره بودند، مقاومت و استقامت سختی از خود نشان دادند.<br> | ||
2-مأرب: | 2-مأرب: | ||
مأرب مشهورترین شهر یمن باستانی است | مأرب مشهورترین شهر یمن باستانی است که در شرق صنعا واقع شده و پایتخت قدیمی حکومت‌های "سبا" و ملکة سبا "بلقیس" بود که دربارة این سرزمین در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد.<br> | ||
3-صعده: | 3-صعده: | ||
این شهر | این شهر مرکز استان صعده و یکی از مراکز اصلی است که نقش مهم و عمده‌ای را در دوران اسلامی ایفا نموده، این شهر همچنین برای حجاج و تجّار عازم مکّه به منزلة توقف‌گاه بوده است. شهر قدیمی این منطقه که با دیواری احاطه شده، مرکز حکومت امام الهادی (اوّلین امام زیدی‌های یمن) بود و مسجدی نیز به همین نام در این شهر وجود دارد که در شمال صنعا قرار گرفته و دارای ساختمان‌هایی است که دیوارهای آن از سال‌های بسیار دور از گِل ساخته شده و هنوز هم پابرجاست.<br> | ||
4- شبوه: | 4- شبوه: | ||
یکی دیگر از شهرهای یمن است.<br> | |||
5- ذمار: | 5- ذمار: | ||
این شهر به علّت معماری خاصّ خود و مدارس اسلامی مشهور است. نام این شهر از نام | این شهر به علّت معماری خاصّ خود و مدارس اسلامی مشهور است. نام این شهر از نام یکی از پادشاهان سبا، یعنی ذمر علی گرفته شده است. مدرسة اسلامی معروف "الشمسیه" در این شهر قرار دارد.<br> | ||
6-الحوطه: | 6-الحوطه: | ||
این شهر | این شهر مرکز استان لاحج می‌باشد و یکی از مناطق توریستی یمن است و دارای باغ‌های معروفی به نام الحسینی است که شهرت زیادی دارند.<br> | ||
7-عدن: | 7-عدن: | ||
عدن | عدن مرکز استان عدن است و مرکز اقتصادی و تجاری یمن محسوب می‌شود. عدن یک شهر باستانی است. این شهر مرکز استراتژیک یمن محسوب می‌شد و اکنون مهم‌ترین گذرگاه طبیعی دریای عرب و اقیانوس هند و گذرگاه مهمی برای دریای سرخ است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||