ادیان و مذاهب در بنگلادش (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

این کشور بین خطوط 2034 و 2638 عرض شمالی وخطوط 8801 و 9241 طول شرقی قرار گرفته است. بنگلادش به چهار ایالت چیتاگنگ، داکا، خولنا، و راج شاهی تقسیم شده است که هر یک از این ایالتها به بیست بخش تقسیم می شوند و هر بخش دارای چند بخش فرعی است.

=تاریخچه رشد هریک از ادیان و مذاهب=

بسیاری از مورخان متفق القول اند که شاشانکا (598-640 میلادی) که وی هم هندو بود، نخستین پادشاهی بود که توانست در بنگال قلمرو مشخص و مهمی را تحت پوشش قوای خود داشته باشد. در سال 750 میلادی مردم گوپال را که یک بودایی بود برای حکومت انتخاب کردند. وی سلسله پالا را تاسیس کرد. پادشاهان این سلسله بوداییانی بودند که مذهبی را که اول بار بوسیله نماینده آشوکا ارائه شد توسعه دادند. آنها صومعه ها و مدارس بودایی را تأسیس کردند. زائران چینی که در آن زمان به این منطقه مسافرت کرده اند، در مورد پارسایی و طرفداری بنگالیها از مذهب بودا مطالبی نوشته اند. بودیسم به خصوص از طرف طبقات پایین مورد استقبال قرار گرفت. ظاهر آرام بودیسم سلطه طلبی پالاها و نفوذ آنها را به مناطق دیگر تا حدودی تضعیف می کرد. دارماپال یکی از پادشاهان این سلسله به تعمیر و بنای معابد بوداها پرداخت و کشور را تا رودخانه ایندوس (سند) در غرب و کوههای بیند هایا در مرکز هند امتداد بخشید. در نیمه قرن یازدهم میلادی سنها، پالاها را سرنگون کردند. سنها هندو های ارتدوکس بودند و سیستم طبقاتی را با همه ضعفهایش برای طبقات پایین جامعه دوباره برقرار کردند. بیجوی سن اولین پادشاه این سلسله 64 سال حکومت کرد. پس از وی فرزندش بالان سن نیز بیست سال در کمال آرامش حکمرانی نمود.  

در همین زمان بالال کنفرانس عظیم مذهبی هندوها را تشکیل داد (1158-1178 میلادی) و در آنجا سیستم طبقاتی هندو را به وجود آورد. بر این اساس، هر هندو به تناسب شغل و حرفه ارزش و اهمیت پیدا می کرد.هندوهای بنگلادش و بنگال غربی هم اینک بر اساس همین سیستم طبقه بندی شده اند. وی در پایان عمر خود مذهبی تر شد و بر اثر گرایشهای شدید مذهبی هندویسم و به خاطر ترک دنیا و به منظور پاک شدن از گناهان به اتفاق همسرش خود را به رودخانه مقدس گنگ انداخت. وی قبل از ترک دنیا حکومت را به فرزندش لاکشمن سن واگذار نمود. لاکشمن فردی مقید به مذهب هندویسم بود و پایتختش در بنگال غربی قرار داشت. وی به هنگام حمله اختیار الدین بختیار، پیر و فرسوده بود و پس از حمله به بکرام پور به داکا گریخت و در همان جا وفات یافت. سنها همچنین سیستمی را به نام کولینیسم بنگال ارائه کردند. برمبنای این سیستم یک مرد از طبقه بالا ممکن بود با یک زن از طبقه پایین ازدواج کند.  

در این دوران و پس از آن، مساجد بزرگی از سوی سلاطین و مردم مسلمان ساخته می شد.در سال 1375 میلادی اسکندر شاه، مسجد معروف آدینه را در پاندوآ در ایالت مالدا، واقع در بنگال غربی، بنا نمود. این مسجد بزرگ ترین مسجد در شبه قاره است. درکنار این مساجد، مدارس و حوزه های علمیه نیز بنا می شد که به تعلیم و تربیت طلاب می پرداخت. در 1867م نخستین مرکز علمی و فقهی معروف شبه قاره در محلی به نام دیوبند تاسیس گردید. این حوزه علمیه که به منظور ارتقای دانش و خرد مسلمانان شبه قاره و انتشار اسلام تاسیس گردیده بود، نقش مهمی در آگاهی سیاسی و ترویج و ترغیب مسلمانان به فراگیری آیات جهاد ایفا نمود و تاثیر بسزایی نیز در مردم بنگال برجای گذارد.

به طورکلی مؤسسات و سازمانهای اسلامی در بنگلادش را می توان به چندگروه تقسیم کرد:

هزاران مسجد موجود در بنگلادش مراکز فعالی برای فعالیتهای اجتماعی- مذهبی هستند. سازمانهایی نظیر هیات مسجد بنگلادش، مسجد سماج و بیت الشرف، فعالیتهای برخی از این مساجد را هماهنگ می نمایند و برنامه هایی برای فعالیتهای فرهنگی- مذهبی مانند تبلیغ اسلام، توسعه آموزشهای اسلامی و اصلاحات اجتماعی و خدماتی فراهم می کنند. این مساجد به عنوان مراکز نمازهای جماعت و یومیه همواره نقش مهمی ایفا کرده اند. ساخت مساجد جدید و توسعه، تعمیر و تزئین مساجد قدیمی، به مشخصه پیشرفت ناگهانی اسلام در بنگلادش تبدیل شده است.

آرامگاههای صوفیان و روحانیون نیز از قدیم بزرگ ترین مراکز دعا و نیایش و تعلیم اصول قرآن و سنت در بنگلادش بوده است. صدها آرامگاه در بنگلادش وجود دارد. این صوفیان که از کشورهای عربی و آسیای مرکزی به بنگلادش آمده اند، نقش مهمی در توسعه اسلام در بنگلادش به عهده داشته اند وپس از مرگشان مزار آنها به صورت مرکزی برای دعا و عبادت مردم در آمده است. درگاه شاه جلال در سیلهت، شاه نعمت و بایزید بسطامی در چیتاگنگ، درگاه شاه مخدوم در پابنا، مزارمیرپور در داکا، درگاه خان جهان علی در خولنا مهم ترین این مراکز هستند که بازسازی شده اند. پیشوا ذاکر منجیل (مرکز عبادی بین المللی) اترشی فریدپور که به وسیله حضرت شاه صوفی مولانا حشمت الله ( معروف به پیرصاحب اترشی ) تاسیس شده، اخیراً تبدیل به مشهورترین این مراکز شده است. روزانه صدها نفر از مردم از نقاط مختلف کشور به این آرامگاهها می آیند. در اعیاد مذهبی نیز صدها هزار نفر از مردم عادی و مقامات دولتی در این مکانها گردهم می آیند. درگاه اترشی مجتمع بزرگی در یک منطقه روستایی است، اما با امکانات فراوان یک مسجد، یک مدرسه و یک استراحتگاه که چندین هزارتن را در خود می پذیرد. یک مرکز تحقیقات بین المللی نیز در آنجا تاسیس شده است. بسیاری بر این باورند که پیشوا ذاکر منجیل احتمالاً جامعه بنگلادش را مجدداً بر طبق اصول و سنت اسلامی شکل داده است.

سازمانها و مؤسسات اجتماعی و مذهبی نیز در بنگلادش وجود دارند. مهم ترین آنها بنیاد اسلامی، هیات مسجد بنگلادش، انجمن مدرسه قرآنی، مرکز اسلامی بنگلادش، جمعیت المدرسین بنگلادش، هیات جهانی اسلام ( قرآن و سنت )، اتحاد الامه و شورای سازمانهای اجتماعی- فرهنگی اسلامی می باشند.

بنیاد اسلامی مسئولیت آموزش امامان مساجد را به عنوان رهبران اجتماع در کشور دارد. این بنیاد با برگزاری اجلاسها و انجام کارهای تحقیقاتی اسلامی تا کنون به شهرت دست یافته است. انتشار دائرة المعارف اسلامی یکی از آثار ارزشمند آن می باشد. هیات مسجد بنگلادش تصمیم دارد تا مساجد را به مراکز فعالیتهای اجتماعی مذهبی تبدیل کند. انجمن دیگری نیز به ارائه خدمات رفاهی به تازه مسلمانان و موعظه کردن آنها مشغول است. تلاش این گروه در جهت تقویت ایمان مسلمانان به قرآن و سنت بوده است. هدف انجمن مدرسه قرآن تربیت فرزندان مسلمانان با گرایش اسلامی است. وظیفه مرکز اسلامی بنگلادش تحقیق در تعلیمات قرآن است و ترجمه کتابهایی به زبانهای عربی، اردو و فارسی را به بنگالی بر عهده دارد. این سازمان همچنین با سازمانهای دیگری که برنامه های مشابهی دارند همکاری می‌کند.  

درکنار تشکیلات مذهبی مسلمانان، اقلیتهای مذهبی (هندوها و بوداییان و مسیحیان) نیز در معابد و کلیساهای خود به امور مذهبی خویش می پردازند.

=حوزه های دینی و رهبران مذهبی=

آماری دقیق از تعداد اینان نیز در دست نیست و در هر حال بسیار کمتر از شمار شیعیان دوازده امامی اند.

==فرق هندوها==

==طبقه پایین==

این طبقه را عوام الناس هندو، امثال کشاورزان و پارچه بافان و ماهیگیران و سفالگران و کفشدوزان وآهنگران و نجارها و... تشکیل می دهند. این طبقه از لحاظ حیثیت و مکانت اجتماعی از همه پایین تر و از حیثیت اقتصادی محروم است و به طور خلاصه طبقه ای مستضعف به شمار می آید. اینان از سوی طبقات عالی و اشراف مورد تحقیر و ظلم و ستم قرار می گرفتند و وقتی اسلام به این کشور آمد، این طبقه محروم به آیین اسلام روی آوردند و مسلمان شدند.

این مسئله در میان همه مسلمانها و در همه اعصار معروف و مورد قبول بوده که در آخر الزمان حتماً مردی از خاندان رسول خدا (ص) ظهور خواهد کرد؛ کسی که دین را تقویت می‌کند و عدالت را حاکم می گرداند، مسلمانان از او پیروی می کنند و بر تمام قلمرو اسلام دست خواهد یافت که نام او مهدی است. در همان زمان است که دجال ظاهر می شود و نشانه های قیامت، آن گونه که در صحیح آمده است، ظاهر خواهد شد. پس از مهدی، عیسی فرود می آید و دجال را می کشد، یا موسی همراه مهدی می آید تا او را در کشتن دجال، یاری دهد و به او اقتدا می‌کند.

کتابهای حدیثی شیعه و سنی تقریباً احادیث یکسانی را از رسول خدا درباره حضرت مهدی(ع) نقل می کنند و نقش خارق العاده ای را به او نسبت می دهند. در طول تاریخ، گاه به گاه، عده ای ماجراجو در مناطق مختلف جهان از جمله هندوستان خودشان را مهدی معرفی کرده اند. مسئله انتظار باعث شد تا گروهی در میان شیعه وفات امام خاصی را انکار کنند. بعضی از ائمه نیز به عنوان مهدی معرفی شده اند. باقریه اظهار می داشتند که پس از وفات امام باقر(ع)، امامت پایان یافت. پس از امام صادق(ع) طرفداران اسماعیل (پسر امام صادق(ع) ) فرقه شیعی و مستقل اسماعیلیه را تاسیس کردند. واقفیه عقیده داشتند که امام صادق(ع) از دنیا نرفته و به عنوان مهدی باز خواهد گشت. فطحیه نیز معتقد شدند که فرزند امام صادق (ع) (عبدالله افطح)، جانشین پدرش شد. پیروان محمد (چهارمین پسر امام صادق-ع-) فرقه شمیتیه را تشکیل دادند.

ای مردم! ولایت ( قدرت قانونی) فقط به علی بن ابیطالب (ع) و امنای نسل من و اولاد برادرم علی واگذار گردیده است. او اولین آنها و دو فرزندش حسن و حسین، یکی بعد از دیگری، جانشین او هستند. آنها تا باز گشت به سوی خدا خود را از قرآن جدا نخواهندکرد.

احادیث شیعه صریحاً بیانگر این است که حضرت علی (ع) و یازده فرزندش به عنوان« امام» تعیین شده اند، مثلاً روایت زیر از ابن عباس- که در میان اهل سنت هم مقامی شایسته دارد- نقل شده است:

من اشرف پیامبرانم و علی اشرف امنای من است و آن امنا دوازده نفرند: نخستین آنان، حضرت علی (ع) و آخرینشان حضرت قائم (عج) است که قیام خواهد کرد.  

ائمه (ع) در میان دو نظریه جبر و اختیار که عکس العملی در برابر ظلم و سفاکی بیش از حد قدرتهای حاکم بود، نظریه « امر بین الامرین» را ترویج کردند. میراث فکری ائمه (ع) تنها به پیروانشان محدود نشد، بلکه در همه نهضتهای معنوی مسلمین و حتی سنیها نیز نفوذ کرد. سهم پیروان ائمه (ع) در مسائل عقلی نیز از اهمیت بسزایی بر خوردار بود. آنها بر اساس نظریات ارائه شده از سوی ائمه (ع)، آثاری علمی تالیف کردند و مجموعه بی شماری از کتابها را درعلوم مختلف نگاشتند. همچنین آثاری در رد عقاید و نظرات انحرافی رایج در میان سنیها و غلات شیعه نوشتند. علمای بزرگ شیعه که در مکتب ائمه (ع) تربیت یافتند نیز دامنه علم کلام را گسترش دادند.  

پس از غیبت امام دوازدهم، بزرگان شیعه در قرنهای متوالی، برای حفظ میراث و تعلیمات ائمه(ع) تلاش فراوانی کردند. آنها حشو و زواید افکار غلات را از نوشته های موجود محو ساختند. تخریب کتابخانه های شیعه به دست سلسله های حاکم، جهان اسلام را از آثار عمیق و بی شمار شیعه در قرون اولیه محروم ساخته بود. تحقیقات کلینی، ابن بابویه، شیخ مفید، سید مرتضی (علم الهدی)، ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (شیخ الطایفه)، خواجه نصیر الدین طوسی، ابن طاووس حلی و شاگردانشان، در تبیین و تفسیر عقاید شیعه سهم بسزایی داشته است. سید رضی حدود 240 خطبه حضرت علی (ع) را در کتاب با ارزش [[نهج البلاغه]] جمع آوری کرد و آنها را از نابودی مصون ساخت.