۸۷٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳: | خط ۳: | ||
منبع : دانشنامه ی اسلامی | منبع : [[دانشنامه ی اسلامی]] | ||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
== واژه نماز == | ==واژه نماز== | ||
ريشه واژه نماز در فارسي از لفظ پهلوي «نماك» گرفته شده وآن هم به نوبه خود از ريشه باستاني «نِم» ؛ به معني «خم شدن وتعظيم كردن» مأخوذ است كه به تدريج بر معني «صلاة» يعني عبادت ويژه ما مسلمانان اطلاق گرديده است.[۱] | ريشه واژه نماز در فارسي از لفظ پهلوي «نماك» گرفته شده وآن هم به نوبه خود از ريشه باستاني «نِم» ؛ به معني «خم شدن وتعظيم كردن» مأخوذ است كه به تدريج بر معني «صلاة» يعني عبادت ويژه ما مسلمانان اطلاق گرديده است.[۱] | ||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
== نماز در قرآن == | ==نماز در قرآن== | ||
در قرآن کریم بیش از صد آیه در مورد نماز آمده که بیان کننده این است که نماز مظهر پيوند با خدا و ارتباط با اوست و به همين دليل از همه عبادات برتر و بالاتر است : | در قرآن کریم بیش از صد آیه در مورد نماز آمده که بیان کننده این است که نماز مظهر پيوند با خدا و ارتباط با اوست و به همين دليل از همه عبادات برتر و بالاتر است : | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
در سوره نور، آیه 56 آمده که نماز موجب جلب رحمت خدا میگردد: «وَاقیمُواالصَّلاةَ وَاتواالزَّكاة وَاَطیعُواالرَّسوُلَ لعَلكُمْ ترْحَمُونَ؛ و نماز را برپا دارید و زكات بدهید و رسول را اطاعت كنید تا مشمول رحمت شوید». | در سوره نور، آیه 56 آمده که نماز موجب جلب رحمت خدا میگردد: «وَاقیمُواالصَّلاةَ وَاتواالزَّكاة وَاَطیعُواالرَّسوُلَ لعَلكُمْ ترْحَمُونَ؛ و نماز را برپا دارید و زكات بدهید و رسول را اطاعت كنید تا مشمول رحمت شوید». | ||
== ارزش و اهمیت نماز == | ==ارزش و اهمیت نماز== | ||
مرحوم صاحب جواهر با استفاده از مضامين آيات و اخبار درباره اهمیت نماز فرموده است: | مرحوم صاحب جواهر با استفاده از مضامين آيات و اخبار درباره اهمیت نماز فرموده است: | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
پس به اين جهت نماز نسبت به اعمال ديگر بلكه نسبت به دين چون عمود است نسبت به خيمه، و از اين جهت نماز اول چيزى است كه از اعمال بنده مورد حساب قرار میگيرد و در آن نگاه كرده میشود، پس هرگاه نماز پذيرفته شود در ساير اعمال او نظر شود و از وى پذيرفته گردد و هرگاه نماز رد شود در باقى اعمال او نظر نشود و مردود گردد، بنابراين شگفت نباشد اگر تارك نماز از كفار ناميده شود بلكه چنين است اگر علت ترك نماز استخفاف بدين باشد. | |||
و نماز آن چيزى است كه حضرت امام صادق عليه السلام میفرمايد نمی شناسم چيزى را كه بعد از معرفت از نماز مقرب تر و محبوب تر نزد خدا باشد بلكه حضرت صادق عليه السلام فرموده هر كه اين نمازهاى واجب پنجگانه را بپا دارد و بر اوقات آنها محافظت كند روز قيامت خدا را ملاقات كند در حالى كه براى او نزد خدا عهدى باشد كه به واسطه آن داخل بهشت گردد و كسى كه اين نمازها را به وقتش انجام ندهد و بر آنها مواظبت ننمايد پس آن حق خدا و خاص اوست كه اگر بخواهد بيامرزد او را و اگر بخواهد وى را عذاب نمايد، و نماز واجب بهتر از بيست حج است كه هر حجى بهتر از اطاقى است كه پر از طلا باشد و همه آنها را در راه خدا صدقه بدهند بلكه نماز واجب بهتر از هزار حج است كه هر حجى بهتر است از دنيا و آن چه در دنياست و به درستى كه اطاعت خدا خدمت او در زمين است و هيچ خدمتى با نماز برابرى نمیكند و از همين جهت ملائكه حضرت زکریا علیه السلام را ندا نمودند و حال آن كه در محراب عبادت نماز میگزارد. | و نماز آن چيزى است كه حضرت امام صادق عليه السلام میفرمايد نمی شناسم چيزى را كه بعد از معرفت از نماز مقرب تر و محبوب تر نزد خدا باشد بلكه حضرت صادق عليه السلام فرموده هر كه اين نمازهاى واجب پنجگانه را بپا دارد و بر اوقات آنها محافظت كند روز قيامت خدا را ملاقات كند در حالى كه براى او نزد خدا عهدى باشد كه به واسطه آن داخل بهشت گردد و كسى كه اين نمازها را به وقتش انجام ندهد و بر آنها مواظبت ننمايد پس آن حق خدا و خاص اوست كه اگر بخواهد بيامرزد او را و اگر بخواهد وى را عذاب نمايد، و نماز واجب بهتر از بيست حج است كه هر حجى بهتر از اطاقى است كه پر از طلا باشد و همه آنها را در راه خدا صدقه بدهند بلكه نماز واجب بهتر از هزار حج است كه هر حجى بهتر است از دنيا و آن چه در دنياست و به درستى كه اطاعت خدا خدمت او در زمين است و هيچ خدمتى با نماز برابرى نمیكند و از همين جهت ملائكه حضرت زکریا علیه السلام را ندا نمودند و حال آن كه در محراب عبادت نماز میگزارد. | ||
خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
== نماز پيش از اسلام == | ==نماز پيش از اسلام== | ||
از موارد متعددی از آیات قرآن بر می آید که نماز آئینی بوده که از ابتدا در دین توحیدی وجود داشته است: | از موارد متعددی از آیات قرآن بر می آید که نماز آئینی بوده که از ابتدا در دین توحیدی وجود داشته است: | ||
خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
== نماز در روایات == | ==نماز در روایات== | ||
پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة معراج المؤمن؛ نماز معراج مؤمن است».[۱۲] | پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة معراج المؤمن؛ نماز معراج مؤمن است».[۱۲] | ||
خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة عماد دينکم؛ نماز، پايه و ستون دين شماست».[۱۴] | پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «الصلوة عماد دينکم؛ نماز، پايه و ستون دين شماست».[۱۴] | ||
امام صادق علیه السلام فرمودند: «احب الاعمال الی الله عزوجل الصلوة و هی اخر وصايا الأنبياء؛ نماز، بهترين کارها نزد خداوند و آخرين وصيتهای پیامبران الهی است».[۱۵] | امام صادق علیه السلام فرمودند: «احب الاعمال الی الله عزوجل الصلوة و هی اخر وصايا الأنبياء؛ نماز، بهترين کارها نزد خداوند و آخرين وصيتهای پیامبران الهی است».[۱۵] | ||
پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «موضع الصلوة من الدين کموضع الرأس من الجسد؛ جايگاه نماز در دين، مانند جايگاه سر در بدن است».[۱۶] | |||
امام صادق علیه السلام فرمودند: «ان افضل الاعمال عندالله يوم القيامة، الصلوة؛ همانا بهترين عمل در روز قيامت نزد خداوند، نماز است».[۱۷] | امام صادق علیه السلام فرمودند: «ان افضل الاعمال عندالله يوم القيامة، الصلوة؛ همانا بهترين عمل در روز قيامت نزد خداوند، نماز است».[۱۷] | ||
امام باقر عليه السلام فرمود: «الصلاة عمود الدين، مثلها كمثل عمود الفسطاط اذا ثبت العمود ثبتت الاوتاد الاطناب، و اذا مال العمود و انكسر لم يثبت وتد و لاطنب؛ نماز ستون دين است، مثل آن همانند ستون خيمه است كه وقتى استوار باشد ميخها و طنابها پابرجاست، و هرگاه ستون آن كج و شكسته شود هيچ كدام از آنها استوار نمی مانند».[۱۸] در روایات دين را به چادرى كه در آن منزل میكنند و نماز را به تيرك وسط چادر، تشبيه كردهاند كه اگر تيرك باشد، چادر برپا است اگر چه بعضى از بندهاى چادر پاره باشد و اگر تيرك خوابيد و افتاد، چادر نيز خواهد خوابيد، اگرچه ريسمانهايش در نهايت استحكام باشد و ديگر نمیتوان از آن بهرهای برد. | امام باقر عليه السلام فرمود: «الصلاة عمود الدين، مثلها كمثل عمود الفسطاط اذا ثبت العمود ثبتت الاوتاد الاطناب، و اذا مال العمود و انكسر لم يثبت وتد و لاطنب؛ نماز ستون دين است، مثل آن همانند ستون خيمه است كه وقتى استوار باشد ميخها و طنابها پابرجاست، و هرگاه ستون آن كج و شكسته شود هيچ كدام از آنها استوار نمی مانند».[۱۸] در روایات دين را به چادرى كه در آن منزل میكنند و نماز را به تيرك وسط چادر، تشبيه كردهاند كه اگر تيرك باشد، چادر برپا است اگر چه بعضى از بندهاى چادر پاره باشد و اگر تيرك خوابيد و افتاد، چادر نيز خواهد خوابيد، اگرچه ريسمانهايش در نهايت استحكام باشد و ديگر نمیتوان از آن بهرهای برد. | ||
خط ۹۷: | خط ۹۹: | ||
محمد بن مكى بغدادى در كتاب تبصرة العارفين از ائمه اطهار سلام الله عليهم روايت كرده است كه: ان الاعمال الجسدانية اذا لم يعرف معناها، لايقع لها فى الاخرة اجر اعمال بدنى: مانند نماز و دعا، اگر معنى آن را نفهمد در آخرت، اجرى براى عامل آنها نخواهد بود و در حقيقت، نمازى كه زبان به آن متكلم بوده است و قلب به جاى ديگرى توجه داشته است، نماز نيست و خداوند متعال در قرآن مجيد فرمايد: «يا ايها الذين آمنوا لاتقربوا الصلوة و انتم سكارى حتى تعلموا ما تقولون؛ (سوره نساء آيه 43) در حال مستى و بىخبرى، به نماز نزديك نگرديد، تا آن كه بدانيد چه میگوييد». آرى، چنين نماز كه بدون توجه كامل دل انجام شود، گرچه وظيفه واجب به آن ساقط شده است ليكن آن را احترامی و ارزشى بايد و شايد نيست.[۲۰] | |||
رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: «ليس منى من استخف بصلاته لايرد على الحوض لا والله؛ كسى كه نماز را سبك شمارد از من نيست و قسم به خدا او در حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد».[۲۱] | رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: «ليس منى من استخف بصلاته لايرد على الحوض لا والله؛ كسى كه نماز را سبك شمارد از من نيست و قسم به خدا او در حوض كوثر بر من وارد نخواهد شد».[۲۱] | ||
خط ۱۰۳: | خط ۱۰۵: | ||
پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرمايد: «قال الله عزوجل اِن لعبدي علي عهداً اِن اقام الصلوه لوقتها اَن لااُعَذِّبَهُ و اَن اُدخلهُ الجَنّه بغير حساب؛ من تعهدي نسبت به بندهام دارم كه اگر نماز خود را در وقتش به پا دارد، او را عذاب نكنم و بدون حساب او را به بهشت ببرم».[۲۳] | پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرمايد: «قال الله عزوجل اِن لعبدي علي عهداً اِن اقام الصلوه لوقتها اَن لااُعَذِّبَهُ و اَن اُدخلهُ الجَنّه بغير حساب؛ من تعهدي نسبت به بندهام دارم كه اگر نماز خود را در وقتش به پا دارد، او را عذاب نكنم و بدون حساب او را به بهشت ببرم».[۲۳] | ||
== نماز از نگاه امام علی علیه السلام == | ==نماز از نگاه امام علی علیه السلام== | ||
قال امام علی عليه السلام: «اوصيكم باالصلوة و حفظها فانها خيرالعمل و هى عمود دينكم؛ شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش میكنم، زيرا نماز برترين عمل و ستون و اساس دين شماست».[۲۴] | قال امام علی عليه السلام: «اوصيكم باالصلوة و حفظها فانها خيرالعمل و هى عمود دينكم؛ شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش میكنم، زيرا نماز برترين عمل و ستون و اساس دين شماست».[۲۴] | ||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۵: | ||
قال على عليه السلام: «الصلوة حصن من سطوات الشيطان؛ نماز قلعه و دژ محكمی است كه نمازگزار را از حملات شيطان نگاه میدارد».[۳۰] | قال على عليه السلام: «الصلوة حصن من سطوات الشيطان؛ نماز قلعه و دژ محكمی است كه نمازگزار را از حملات شيطان نگاه میدارد».[۳۰] | ||
== عواقب نماز نخواندن == | ==عواقب نماز نخواندن== | ||
خشم خداى متعال: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله میفرماید: هر كس نمازى را نخواند، خداوند را میبيند كه بر او خشمناك است. | خشم خداى متعال: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله میفرماید: هر كس نمازى را نخواند، خداوند را میبيند كه بر او خشمناك است. | ||
خط ۱۱۹: | خط ۱۲۱: | ||
كفر: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله میفرماید: هر كس نماز را عمداً ترك كند، آشكارا كفر ورزيده است. - پيمان ميان ما و آنان، نماز است. پس هر كس آن را ترك كند، كافر شده است. - كسى كه نماز نمیگزارد، دين ندارد. - كسى كه نماز نمیگزارد، بهرهاى از دين ندارد.[۳۱] | كفر: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله میفرماید: هر كس نماز را عمداً ترك كند، آشكارا كفر ورزيده است. - پيمان ميان ما و آنان، نماز است. پس هر كس آن را ترك كند، كافر شده است. - كسى كه نماز نمیگزارد، دين ندارد. - كسى كه نماز نمیگزارد، بهرهاى از دين ندارد.[۳۱] | ||
== اسباب پذيرش نماز == | ==اسباب پذيرش نماز== | ||
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: نماز پشت سر مرد پرهيزكار، پذيرفته است. | پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: نماز پشت سر مرد پرهيزكار، پذيرفته است. | ||
خط ۱۲۸: | خط ۱۳۰: | ||
در بيان آن چه خداوند در مناجات حضرت موسی علیه السلام به او فرمود: اى موسى، نماز را نمیپذيرم جز از كسى كه در برابر بزرگى من سر فرود آورده، ترس از مرا همنشين دلش ساخته، روزش را با ياد من سپرى كرده، شبش را با پافشارى بر خطا به روز نبرده و حق اوليا و دوستان من را شناخته است.[۳۲] | در بيان آن چه خداوند در مناجات حضرت موسی علیه السلام به او فرمود: اى موسى، نماز را نمیپذيرم جز از كسى كه در برابر بزرگى من سر فرود آورده، ترس از مرا همنشين دلش ساخته، روزش را با ياد من سپرى كرده، شبش را با پافشارى بر خطا به روز نبرده و حق اوليا و دوستان من را شناخته است.[۳۲] | ||
== موانع پذيرش نماز == | ==موانع پذيرش نماز== | ||
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: پنج نفر نمازى ندارند: زنى كه شوهرش بر او خشمگين است... و شخصى كه با برادرش قطع رابطه كرده و بيش از سه روز با او گفتگو نكند و آن كه پيوسته شراب مینوشد و امام گروهى كه براى آنان نماز میخواند و حال آن كه او را دوست ندارند. | پيامبر خدا صلى الله عليه و آله: پنج نفر نمازى ندارند: زنى كه شوهرش بر او خشمگين است... و شخصى كه با برادرش قطع رابطه كرده و بيش از سه روز با او گفتگو نكند و آن كه پيوسته شراب مینوشد و امام گروهى كه براى آنان نماز میخواند و حال آن كه او را دوست ندارند. | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۴۵: | ||
در آن چه خداوند متعال به حضرت داود علیه السلام وحى كرد: بسا كه بنده نماز میگزارد و آن را به صورتش میزنم و از شنيدن صدايش، خوددارى میكنم. اى داود، آيا میدانى آن چه كسى است؟ آن كسى است كه با چشم ناپاك به حرم مؤمنان، فراوان مینگرد و نيز كسى كه با خود گفته است اگر حاكم میشد به خاطر آن و به ستم گردن میزد.[۳۳] | در آن چه خداوند متعال به حضرت داود علیه السلام وحى كرد: بسا كه بنده نماز میگزارد و آن را به صورتش میزنم و از شنيدن صدايش، خوددارى میكنم. اى داود، آيا میدانى آن چه كسى است؟ آن كسى است كه با چشم ناپاك به حرم مؤمنان، فراوان مینگرد و نيز كسى كه با خود گفته است اگر حاكم میشد به خاطر آن و به ستم گردن میزد.[۳۳] | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
معنا، مفهوم وحقیقت نماز، خدابخش قیصری، سایت صلاة به نقل از محمدخزائلي ، احكام قرآن ، ص 338 . | معنا، مفهوم وحقیقت نماز، خدابخش قیصری، سایت صلاة به نقل از محمدخزائلي ، احكام قرآن ، ص 338 . |