۸۸٬۰۰۹
ویرایش
جریانات و نهادهای مذهبی جمهوری آذربایجان: تفاوت میان نسخه‌ها
جریانات و نهادهای مذهبی جمهوری آذربایجان (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۵۲
، ۵ آوریل ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'می کند' به 'می‌کند'
جز (جایگزینی متن - 'رسانه ها' به 'رسانه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'می کند' به 'می‌کند') |
||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
آگاهان مطبوعاتی و فعالان رسانه ای و سیاسی در باکو معتقدند،وهابی ها در جمهوری آذربایجان به خاطر حمایتهایی که از طرف عربستان سعودی از این جریان صورت نمی‌گیرد و همکاری و همراهی که دولت جمهوری آذربایجان در صدور مجوزهای فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در این کشور دارد، از امکانات مالی موثری برخوردار شده‌اند. در واقع به علت زیر زمینی عمل کردن وهابی ها، کسب اطلاع دقیق و آماری از وضعیت مالی وهابی ها در جمهوری آذربایجان تقریبا غیرممکن است و حاکمیت این کشور نیز به خاطر روابط بسیار نزدیک و صمیمانه ای که با عربستان سعودی برقرار کرده است، تمایلی به افشا و اعلام شرایط و امکانات فراهم شده برای وهابی ها در جمهوری آذربایجان ندارد. | آگاهان مطبوعاتی و فعالان رسانه ای و سیاسی در باکو معتقدند،وهابی ها در جمهوری آذربایجان به خاطر حمایتهایی که از طرف عربستان سعودی از این جریان صورت نمی‌گیرد و همکاری و همراهی که دولت جمهوری آذربایجان در صدور مجوزهای فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در این کشور دارد، از امکانات مالی موثری برخوردار شده‌اند. در واقع به علت زیر زمینی عمل کردن وهابی ها، کسب اطلاع دقیق و آماری از وضعیت مالی وهابی ها در جمهوری آذربایجان تقریبا غیرممکن است و حاکمیت این کشور نیز به خاطر روابط بسیار نزدیک و صمیمانه ای که با عربستان سعودی برقرار کرده است، تمایلی به افشا و اعلام شرایط و امکانات فراهم شده برای وهابی ها در جمهوری آذربایجان ندارد. | ||
اما، مشاهدات میدانی در بازارهای جمهوری آذربایجان و مشاهده مغازه دارانی که با ریش های انبوه و شلوارهای کوتاه در غرفه های بازارهای مهم جمهوری آذربایجان مشغول فعالیت هستند، می‌توان دریافت که طبقه وهابی شکل داده شده توسط عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان از توان مالی قابل ملاحظه ای برخوردار شده است. وهابی ها در زمینه فعالیت اقتصادی در جمهوری آذربایجان بطور شبکه ای عمل میکنند و هر وهابی با کالاها و پولهایی که از شیوخ عربی دریافت | اما، مشاهدات میدانی در بازارهای جمهوری آذربایجان و مشاهده مغازه دارانی که با ریش های انبوه و شلوارهای کوتاه در غرفه های بازارهای مهم جمهوری آذربایجان مشغول فعالیت هستند، می‌توان دریافت که طبقه وهابی شکل داده شده توسط عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان از توان مالی قابل ملاحظه ای برخوردار شده است. وهابی ها در زمینه فعالیت اقتصادی در جمهوری آذربایجان بطور شبکه ای عمل میکنند و هر وهابی با کالاها و پولهایی که از شیوخ عربی دریافت می‌کند، موظف است که برای بستگان و آشنایان خود شغل ایجاد کند و تنها طبقه ای که در جمهوری آذربایجان که از اکثریت مردمش از معضل بیکاری رنج می برد، با مشکل بیکاری مواجه نیست، وهابی ها می‌باشند! | ||
با توجه به تمکن مالی وهابی ها، نفوذ این جریان در ارکان اجتماع در حال افزایش می‌باشد و توانسته است در میان مقامات عالی رتبه دولتی، نمایندگان مجلس و به خصوص فعالان رسانه ای در جمهوری آذربایجان عضوگیری کند و با آن که این اعضا دارای ظاهر وهابی نیستند، اما از منافع و خواسته‌های مراکز وهابی بخصوص عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان حمایت و حراست میکنند. در میان مقامات دولتی، کمال الدین حیدروف، وزیر حالت های فوق العاده جمهوری آذربایجان، روابط کاملا ویژه و آشکاری با شیوخ اماراتی دارد که گرچه شاید نتوان آنها را به لحاظ مذهبی وهابی تلقی کرد، اما به لحاظ سیاسی کاملا در چارچوب رژیم وهابی عربستان سعودی جای دارند و نفوذ و تاثیری که بر جمهوری آذربایجان نیز می گذارند در همین راستا قابل تامل است. | با توجه به تمکن مالی وهابی ها، نفوذ این جریان در ارکان اجتماع در حال افزایش می‌باشد و توانسته است در میان مقامات عالی رتبه دولتی، نمایندگان مجلس و به خصوص فعالان رسانه ای در جمهوری آذربایجان عضوگیری کند و با آن که این اعضا دارای ظاهر وهابی نیستند، اما از منافع و خواسته‌های مراکز وهابی بخصوص عربستان سعودی در جمهوری آذربایجان حمایت و حراست میکنند. در میان مقامات دولتی، کمال الدین حیدروف، وزیر حالت های فوق العاده جمهوری آذربایجان، روابط کاملا ویژه و آشکاری با شیوخ اماراتی دارد که گرچه شاید نتوان آنها را به لحاظ مذهبی وهابی تلقی کرد، اما به لحاظ سیاسی کاملا در چارچوب رژیم وهابی عربستان سعودی جای دارند و نفوذ و تاثیری که بر جمهوری آذربایجان نیز می گذارند در همین راستا قابل تامل است. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
روزنامه نگاران، حکومت و روحانیت شیعی سعی کرده‌اند تا ذهن مردم را در خصوص افکار سلفی ها روشن نمایند و آنها را به عنوان افرادی منحرف از اسلام معرفی نمایند. بسیاری از آذری ها به سلفی ها نگاهی موهن دارند و آنها را به عنوان وهابی یا افراد ریشدار سیاه (Garasakkalilar) معرفی میکنند. | روزنامه نگاران، حکومت و روحانیت شیعی سعی کرده‌اند تا ذهن مردم را در خصوص افکار سلفی ها روشن نمایند و آنها را به عنوان افرادی منحرف از اسلام معرفی نمایند. بسیاری از آذری ها به سلفی ها نگاهی موهن دارند و آنها را به عنوان وهابی یا افراد ریشدار سیاه (Garasakkalilar) معرفی میکنند. | ||
سلفی ها در تبلیغات شان حکومت را در اکثر ناکامی ها، از جمله انحطاط اخلاقی جامعه، مقصر می‌دانند. حکومت آذربایجان فعالیت آنها را محدود و یا در صورت لزوم منع | سلفی ها در تبلیغات شان حکومت را در اکثر ناکامی ها، از جمله انحطاط اخلاقی جامعه، مقصر می‌دانند. حکومت آذربایجان فعالیت آنها را محدود و یا در صورت لزوم منع می‌کند. | ||
مخالفت با تبلیغ سلفی ها، هم از جانب رهبران مذهبی شیعی و سنی و هم از جانب حکومت است؛ و با توجه به سابقه و قدمت مذاهب شیعی و سنی، سلفی ها نتوانستند جایگاه مردمی به دست بیاورند. سلفی ها با تخریب مکان های مذهبی شیعی، احساس ناخوشایندی در مورد خود ایجاد کردند و این می‌تواند به درگیری میان شیعیان و سنیان بومی آذربایجان منجر شود. | مخالفت با تبلیغ سلفی ها، هم از جانب رهبران مذهبی شیعی و سنی و هم از جانب حکومت است؛ و با توجه به سابقه و قدمت مذاهب شیعی و سنی، سلفی ها نتوانستند جایگاه مردمی به دست بیاورند. سلفی ها با تخریب مکان های مذهبی شیعی، احساس ناخوشایندی در مورد خود ایجاد کردند و این می‌تواند به درگیری میان شیعیان و سنیان بومی آذربایجان منجر شود. | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
یکی از بزرگ‌ترین مسجدهای سلفی در این کشور، مسجد ابوبکر است. این مسجد در سال 1997 توسط شاخه آذری «احیای اجتماع کویتی میراث اسلامی»ساخته شد. این مسجد یکی از موفق ترین مساجد در آذربایجان است. مساجد در جامعه آذربایجان نقش مهمی در جذب مسلمانان دارند؛ از این رو دو مذهب شیعی و سنی در رقابت با یکدیگر سعی میکنند اداره ی مساجد را به کنترل خود درآورده ، مردم را برای آمدن به مسجد تشویق نمایند. | یکی از بزرگ‌ترین مسجدهای سلفی در این کشور، مسجد ابوبکر است. این مسجد در سال 1997 توسط شاخه آذری «احیای اجتماع کویتی میراث اسلامی»ساخته شد. این مسجد یکی از موفق ترین مساجد در آذربایجان است. مساجد در جامعه آذربایجان نقش مهمی در جذب مسلمانان دارند؛ از این رو دو مذهب شیعی و سنی در رقابت با یکدیگر سعی میکنند اداره ی مساجد را به کنترل خود درآورده ، مردم را برای آمدن به مسجد تشویق نمایند. | ||
بر اساس آمار در حالی که مساجد سنی و شیعی در روزهای جمعه قادرند سیصد نفر را تقریباً جذب کنند، مسجد ابوبکر پنج تا هفت هزار نفر را جذب | بر اساس آمار در حالی که مساجد سنی و شیعی در روزهای جمعه قادرند سیصد نفر را تقریباً جذب کنند، مسجد ابوبکر پنج تا هفت هزار نفر را جذب می‌کند. امام جماعت مسجد ابوبکر، قامت سلیمانف (Gammaet Suleymanov) است که تحصیل کرده ی دانشگاه اسلامی مدینه، یکی از مراکز مهم آموزشی سلفی گری است. | ||
مسجد ابوبکر و شخص قامت سلیمان اف که از طرف عربستان و سایر کشورهای عربی حمایت می‌شوند، در رقابت جدی با جریان‌های اسلامی شیعه، به خصوص مسجد جمعه و شخص ایلقار ابراهیم هستند. | مسجد ابوبکر و شخص قامت سلیمان اف که از طرف عربستان و سایر کشورهای عربی حمایت می‌شوند، در رقابت جدی با جریان‌های اسلامی شیعه، به خصوص مسجد جمعه و شخص ایلقار ابراهیم هستند. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
دانشگاه خزر به عنوان یکی از مراکز عمده آموزش عالی آذربایجان، از آموزشگاه‌های اقماری این فرقه است. برخی می‌گویند حتی عنوان اختصاری این دانشگاه که با حروف لاتینی f-g مشخص شده، برگرفته از حروف اول نام و نام خانوادگی فتح‌ا... گولن رهبر فرقه نورچی‌ها در ترکیه است. این گروه به ترکیه وابسته است، اما در لباس روشن‌فکران ملی ظاهر می‌شوند و بیشتر فعالیت‌شان در مراکز دولتی و آموزشی است. <ref>اشرافی، شهریور 1393)</ref> | دانشگاه خزر به عنوان یکی از مراکز عمده آموزش عالی آذربایجان، از آموزشگاه‌های اقماری این فرقه است. برخی می‌گویند حتی عنوان اختصاری این دانشگاه که با حروف لاتینی f-g مشخص شده، برگرفته از حروف اول نام و نام خانوادگی فتح‌ا... گولن رهبر فرقه نورچی‌ها در ترکیه است. این گروه به ترکیه وابسته است، اما در لباس روشن‌فکران ملی ظاهر می‌شوند و بیشتر فعالیت‌شان در مراکز دولتی و آموزشی است. <ref>اشرافی، شهریور 1393)</ref> | ||
نورچی ها که پیروان فتح الله گولن هستند، در جمهوری آذربایجان توانسته است با جمعیت بسیار وسیعی به ویژه نخبگان شهری ارتباط برقرار کند.تفاوت این جنبش با سایر جنبش های اسلامی در این است که آموزه های دینی خود را نه از طریق تبلیغات آشکار، بلکه در قالب شبکه نهادهای آموزشی سکولار، رسانه‌های اجتماعی و ارتباطات حرفه ای ارائه | نورچی ها که پیروان فتح الله گولن هستند، در جمهوری آذربایجان توانسته است با جمعیت بسیار وسیعی به ویژه نخبگان شهری ارتباط برقرار کند.تفاوت این جنبش با سایر جنبش های اسلامی در این است که آموزه های دینی خود را نه از طریق تبلیغات آشکار، بلکه در قالب شبکه نهادهای آموزشی سکولار، رسانه‌های اجتماعی و ارتباطات حرفه ای ارائه می‌کند. | ||
از زمان ورود این جنبش به جمهوری آذربایجان، تلاش شده است که فرزندان نخبگان این کشور را جذب مراکز آموزشی این جنبش نمایند و نیز جوانانی که در آینده احتمال دارد تبدیل به تکنو کرات ها، تاجران و نخبگان سیاسی گردند، به خود جلب کنند و و در این کار موفق هم بوده‌اند. پیام جنبش گولن که ترکیبی از اسلام متعادل و ایده برادری ترک هاست برای بسیاری از آذری ها جذابیت دارد و محبوبیت این گروه مخصوصاً در بین جوانان که آن را به عنوان بدیلی برای رژیم سکولار باکو، اسلام سلفی وهابی و اسلام شیعه ایرانی درنظر می گیرند بیشتر است. | از زمان ورود این جنبش به جمهوری آذربایجان، تلاش شده است که فرزندان نخبگان این کشور را جذب مراکز آموزشی این جنبش نمایند و نیز جوانانی که در آینده احتمال دارد تبدیل به تکنو کرات ها، تاجران و نخبگان سیاسی گردند، به خود جلب کنند و و در این کار موفق هم بوده‌اند. پیام جنبش گولن که ترکیبی از اسلام متعادل و ایده برادری ترک هاست برای بسیاری از آذری ها جذابیت دارد و محبوبیت این گروه مخصوصاً در بین جوانان که آن را به عنوان بدیلی برای رژیم سکولار باکو، اسلام سلفی وهابی و اسلام شیعه ایرانی درنظر می گیرند بیشتر است. | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۳: | ||
بنا به دلایل زیادی حکومت آذربایجان مانع فعالیت‌های این جنبش نمیشوند. نخست اینکه به خاطر نفوذی که این جنبش در دستگاههای بروگکراتیک ترکیه دارد، هرگونه ناملایمتی با این شبکه می‌تواند آثار زیانباری بر روابط دو کشور داشته باشد. دوم این است که این جنبشبیش از پیش درخاج از ترکیه قدرتمند و بانفوذ شده است که بر جمعیت ترکهایی که در اروپا، آمریکا و سایر کشوره زندگی میکنند، تأثرگذار است.سوم،جنبش گولن می‌تواند به عنوان یک کنترل طبیعی در برابر جمعیت شیعه-که در اکثریت اند-و نفوذ ایران مورد استفاده قرار گیرد.فلذا برخی از محققین حکومت آذربایجان، گسترش نفوذ اسلام ترکی را به رقابتهای داخلی و پویایی های رقیبی بنام ایران ترجیح می‌دهند.از طرفی این جنبش مانند سنگری در برابر رادیکالیسم سنی به شکل وهابیت نیز ایستاده است. | بنا به دلایل زیادی حکومت آذربایجان مانع فعالیت‌های این جنبش نمیشوند. نخست اینکه به خاطر نفوذی که این جنبش در دستگاههای بروگکراتیک ترکیه دارد، هرگونه ناملایمتی با این شبکه می‌تواند آثار زیانباری بر روابط دو کشور داشته باشد. دوم این است که این جنبشبیش از پیش درخاج از ترکیه قدرتمند و بانفوذ شده است که بر جمعیت ترکهایی که در اروپا، آمریکا و سایر کشوره زندگی میکنند، تأثرگذار است.سوم،جنبش گولن می‌تواند به عنوان یک کنترل طبیعی در برابر جمعیت شیعه-که در اکثریت اند-و نفوذ ایران مورد استفاده قرار گیرد.فلذا برخی از محققین حکومت آذربایجان، گسترش نفوذ اسلام ترکی را به رقابتهای داخلی و پویایی های رقیبی بنام ایران ترجیح می‌دهند.از طرفی این جنبش مانند سنگری در برابر رادیکالیسم سنی به شکل وهابیت نیز ایستاده است. | ||
چهارم،این است که این جنبش، شبکه ای بسیار موفق از نهادهای آموزشی را اداره | چهارم،این است که این جنبش، شبکه ای بسیار موفق از نهادهای آموزشی را اداره می‌کند که بسیاری از فرزندان نخبگان سیاسی جمهوری آذربایجان در این نهادها به تحصیل مشغولند و در نعایت، اینکه تجارت و حساب و کتابهای بسیاری بین مقامات آذربایجانی، الیگارشی ها و سازمان‌های مرتبط با گولن درجریان است که بقای این جمهوری را در این کشور تضمین می‌کند. | ||
رابطه جنبش گولن و سایر گروه‌های مذهبی هم پرتنش است. فعالان شیعه معتقدند که این جنبش بیش از اندازه منفعل و سکولاراست و آن را متهم به ریاکاری و فقدان تقوای لازم میکنند و نیز این جنبش را متهم به تقیه صرفا برای دستیابی به قدرت سیاسی در آذربایجان میکنند. اسلام گرایان اهل سنت نیز به صورت خاص از این جنبش انتاد دارند و آن را مته به ایجاد بدعت در دین و نامسلمان خطاب میکنند.بنا به استانداردهای وهابیون برای اسلام ناب، تمایلات صوفیانه این جنبش و نیز تلاشهایی که این شبکه برای ادغام در یک جامعه سکولار انجام می‌دهد به عنوان تخطی آشکار از اسلام درنظر گرفته می شود. اما به رغم این انتقادات برخی از وهابیون به خاطر توسعه اسلام سنی به وسیله نهادهای سکولار بواسطه این جنبش وهمچنین به چالش کشیدن مفاهیم غالب و سنتهای شیعه توسط آن خشنود اند. | رابطه جنبش گولن و سایر گروه‌های مذهبی هم پرتنش است. فعالان شیعه معتقدند که این جنبش بیش از اندازه منفعل و سکولاراست و آن را متهم به ریاکاری و فقدان تقوای لازم میکنند و نیز این جنبش را متهم به تقیه صرفا برای دستیابی به قدرت سیاسی در آذربایجان میکنند. اسلام گرایان اهل سنت نیز به صورت خاص از این جنبش انتاد دارند و آن را مته به ایجاد بدعت در دین و نامسلمان خطاب میکنند.بنا به استانداردهای وهابیون برای اسلام ناب، تمایلات صوفیانه این جنبش و نیز تلاشهایی که این شبکه برای ادغام در یک جامعه سکولار انجام می‌دهد به عنوان تخطی آشکار از اسلام درنظر گرفته می شود. اما به رغم این انتقادات برخی از وهابیون به خاطر توسعه اسلام سنی به وسیله نهادهای سکولار بواسطه این جنبش وهمچنین به چالش کشیدن مفاهیم غالب و سنتهای شیعه توسط آن خشنود اند. | ||