سوره تبارک: تفاوت میان نسخه‌ها

|ترتیب نزول

'''سوره مُلْک''' یا '''سوره تَبارَ‌ک'''، در [[مدینه]] [[نازل]] شده و داراى 30 آیه است. این سوره، که سرآغاز جزء 29 [[قرآن مجید]] است، از سوره هائى است که ـ بنابر مشهور ـ تمام آن در [[مکّه]] نازل شده، همان گونه که غالب سوره هاى این جزء [[مکّى]] است، بلکه، به گفته بعضى از مفسران، تمام سوره هاى این جزء «مکّى» است، به عکس سوره هاى جزء قبل که [[مدنى]] بود.

سوره ملک که نام دیگرش سوره تَبارَ‌ک و سوره منجیة (نجات بخش) و نام  واقیة یا مانعة است (زیرا تلاوت کننده، خود را از عذاب الهى یا [[عذاب قبر]] نگاه مى دارد) از سوره هاى بسیار پرفضیلت [[قرآن]] مى باشد.

=محتواى سوره ملك=

اين سوره كه سرآغاز جزء 29 قرآن مجيد است از سوره‏‌هائى است كه بنابر مشهور ، تمام آن در مكه نازل شده ، همانگونه كه غالب سوره‌‏هاى اين جزء مكى است ، بلكه به گفته بعضى از مفسران تمام سوره‏‌هاى اين جزء مكى است به عكس سوره‏هاى جزء قبل كه مدنى بود ، ولى چنانكه خواهيم گفت : [[سوره دهر]] ( يا [[سوره انسان]] ) از اين قاعده مستثنى است و در مدينه نازل شده است .

سوره ملك كه نام ديگرش سوره منجية ( نجاتبخش ) و نام سومش واقية يا مانعة است ( زيرا تلاوت‏كننده خود را از عذاب الهى يا عذاب قبر نگاه مى‏دارد ) از سوره‏هاى بسيار پرفضيلت قرآن مى‏باشد ، و مسائل زيادى در آن مطرح شده كه عمدتا بر سه محور دور مى‏زند.

# بحثهائى پيرامون مبدأ و صفات [[خداوند]]، و نظام شگفت‏انگيز خلقت مخصوصا آفرينش آسمانها و ستارگان، و آفرينش زمين و مواهب آن، و همچنين آفرينش پرندگان، و آبهاى جارى و آفرينش گوش و چشم و ابزار شناخت.

# بحثهائى پيرامون معاد و عذاب دوزخ ، و گفتگوهاى ماموران عذاب با دوزخيان ، و مانند آن<ref>

# تفسير نمونه ج : 24ص :312.</ref>.

# انذار و تهديد [[كافران]] و ظالمان به انواع عذابهاى دنيا و [[آخرت]].

و به گفته بعضى از نظر محور اصلى تمام سوره را همان مالكيت و حاكميت [[خدا]] تشكيل میدهد كه در نخستين آيه آمده است.

=فضيلت تلاوت سوره=

روايات زيادى در فضيلت اين سوره از [[پيامبر(ص)]] و [[ائمه اهلبيت(ع)]] نقل شده است : از جمله در حديثى از پيامبر(ص) مى‏خوانيم : من قرأ سورة تبارك فكانما احيا ليلة القدر ! : كسى كه سوره تبارك را بخواند چنان است كه گوئى [[شب قدر]] را احيا داشته .

و در حديث ديگرى از همان حضرت آمده است : وددت ان تبارك الملك فى قلب كل مؤمن : دوست مى‏داشتم كه سوره تبارك در قلب همه مؤمنان ثبت بود.

در حديثى از [[امام باقر(ع)]] مى‏خوانيم كه فرمود : سورة الملك هى المانعة تمنع من عذاب القبر ، و هى مكتوبة فى التوراة سورة الملك و من قرأها فى ليلة فقد اكثر ، و اطاب ، و لم يكتب من الغافلين ... سوره ملك سوره مانعه است ، يعنى از عذاب قبر ممانعت مى‏كند ، و در [[تورات]] به همين نام ثبت است ، كسى كه آنرا در شبى بخواند بسيار خوانده ، و خوب خوانده ، و از غافلان محسوب نمى‏شود<ref>تفسير نمونه ج : 24ص :313.</ref>.

و احاديث در اين زمينه بسيار است.

البته اينهمه آثار عظيم مربوط به خواندن بدون فكر و عمل نيست ، هدف خواندنى است آميخته با الهام گرفتن براى عمل<ref>تفسير نمونه ج : 24ص :314.</ref>.

پیامبر(ص) فرموده است: در کتاب خدا سوره ای است که سی آیه دارد و هر کس پیش از خوابیدن آن را قرائت کن خداوند برای او سی حسنه می نویسد و سی گناه از او را پاک می کند وسی درجه بر دجات او می افزایدو فرشته ای از فرشتکان خدا مأمور میشود تا بال هایش را بر روی او بگسترد و او را از هر بدی و آفتی نگه دارد تا از خواب بیدار شود و این سوره از جانب صاحبش در روز قیامت مجادله می کندوان سوره ملک است<ref> کنزالعمال، ح 2708.</ref>  

رسول خدا(ص)  فرموده است: سوره در قرآن است که سی آیه دارد و فرد قرائت کننده خود را آنقدر [[شفاعت]] می کند تا او را ببخشند و آن [[سوره ملک]] است.<ref> الدر المنثور، ج6، ص246</ref>

همچنین فرموده اند: هر کس سوره ملک را قرائت کند نجات دهنده او از عذاب قبر است و به اجری همانند کسی که [[شب قدر]] را احیا داشته است اعطا می شودو هر کس این سوره را حفظ کند. انیس و مونس او در قبر خواهد شد و او را از هر حادثه و عذاب در قبر نگه می دارد او را به خدا نزدیک می کند تا اینکه وارد [[بهشت]] شود در حالی که از وحشت قبر در امان است<ref>تفسیرالبرهان، ج5، ص433.</ref>.

قرائت قرآن و هدیه کردن ثواب آن به گذشتگان، موجب رفع گرفتاری های آخرتی آنها و مغفرت و بخشش برای ایشان خواهد بود. رسول  خدا صلی الله علیه و آله وسلم در این باره فرموده است: هر کس سوره ملک را قرائت کن وبه برداران خود که در گذشته اند هدیه کند ثواب آن با سرعت برق به آنها خواهد رسید و در عذاب گناهان ایشان تخفیف داده می شود و مایه انس ایشان در قبر می شود<ref>همان</ref>.

از [[حضرت صادق(ع)]] نیز روایت شده : هر کس سوره ملک را برای میّتی بخواند از عذابی که در آن است تخفیف داده می شود و اگر قرائت کننده به اموات هدیه کند [[ثواب]] آن با سرعت برق به انها می رسد<ref>همان.</ref>.

رسول خدا(ص) فرموده است: هر کس که دندانش درد می کند انگشتش را بر دندانی که درد می کند بگذارد و آیه «23 سوره ملک» را هفت مرتبه بخواند<ref> مکارم الاخلاق، ص405</ref>.

بحث روایتی (روایاتی در ذیل جمله: (لیبلوکم ایکم احسن عملا) و در ذیل برخی دیگر از آیات گذشته) در [[کافی]] به سند خود از سفیان بن عیینه از [[امام صادق(ع)]] روایت کرده که در ذیل آیه (لیبلوکم ایکم احسن عملا) فرموده منظور این نیست که معلوم کند کدامیک بیشتر عمل می کنید، بلکه منظور این است که معلوم کند عمل شما کدامش صواب تر و درست تر است، و درستی عمل به خشیت از خدا و نیت صادقه است، (خلاصه منظور مقدار نیست بلکه کیفیت است).

آنگاه فرمود: و مهم هم همان کیفیت است، انجام خود عمل خیلی دشوار نیست، این دشوار است که انسان آن را خالص انجام دهد، و همچنان خالص باقیش بدارد، و آگاه باشید که عمل خالص آن عملی است که نخواهی مردم تو را در برابر آن بستایند، و جز خدا کسی را منظور نداشته باشی. آری نیت مهم تر از عمل است، آگاه و هوشیار باشید که ارزش عمل به همان نیت است. و در پایان این آیه را تلاوت کردند: (کل یعمل علی شاکلته) یعنی هر کسی بر نیت خود عمل می کند.

و نیز در همان کتاب از ابن عمر نقل کرده که گفت: رسول خدا(ص) آیه (تبارک الذی بیده الملک... ایکم احسن عملا) را تلاوت کرد، و در معنای جمله آخر فرمود: یعنی کدامتان از حرامهای خدا بیشتر می پرهیزد، و واجبات خدا را سریع تر انجام می دهد.

و در همان کتاب درباره جمله (سمعوا لها شهیقا) آمده: یعنی صدای افتادن در آتش را می شنوند.

و در همان کتاب درباره جمله (و قالوا لو کنا نسمع او نعقل ما کنا فی اصحاب السعیر) آمده که فرمود: منظور این نیست که گوشها نشنیدند، و فهم ها درک نکردند، نه، هم شنیدند و هم درک کردند، ولی اطاعت نکردند و نپذیرفتند، دلیل بر اینکه هم شنیدند و هم فهمیدند این است که می فرماید: (فاعترفوا بذنبهم فسحقا لاصحاب السعیر).

مولف: معنی این آیه دلالت دارد بر اینکه منظور از نشنیدن و تعقل نکردن همان اطاعت نکردن و نپذیرفتن بعد از شنیدن و فهمیدن است، و خدای تعالی همین جمله (اگر می شنیدیم و می فهمیدیم) را اعتراف به گناه خواند، و معلوم است که وقتی عملی گناه می شود که فاعلش به بدی آن عمل علم داشته باشد، یا علم سمعی یعنی دلیل نقلی، و یا علم عقلی یعنی دلیل عقلی.

بحث روایتی (روایتی دال بر اینکه قلب بر چهار قسم است، درذیل آیه (افمن یمشی مکبا علی وجهه...)

قلبی است که در آن هم نفاق است و هم ایمان، و قلبی است به کلی منکوس و زیر و رو شده، و قلبی است مطبوع و مهر شده، و قلبی است از هر، پرسیدم قلب ازهر کدام است؟ فرمود قلبی است که در آن نوری چون چراغ هست.

و اما قلب مطبوع قلب منافق است، و قلب از هر قلب مؤمن است، اگر خدا به او نعمتی دهد شکر می گزارد، و اگر مبتلایش کند صبر می کند. و اما قلب منکوس قلب [[مشرک]] است، آنگاه این آیه را در معنای قلب منکوس تلاوت کرد: (افمن یمشی مکبا علی وجهه اهدی امن یمشی سویا علی صراط مستقیم)، و اما قلبی که هم نفاق در آن هست و هم [[ایمان]] قلب مردمی است که در طایف بودن د، اگر اجل یکی از آنها در حال نفاق می رسید، هلاک شده بود، و اگر در حال ایمان می مرد نجات می یافت.

و اما اینکه امام فرمود: (قلب مردمی که در طائف بودند) منظور از طائف چند فرسنگی مکه معظمه نیست بلکه منظور از طائف شیطانی است که بسیار به سراغ دل آدمی می آید، و پیرامون دل [[طواف]] می کند، همچنان که فرمود: (ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مبصرون)، پس معنای روایت چنین است که قومی با طائف شیطانی زندگی می کنند، و شیطان لحظه به لحظه پیرامون دلشان طواف می کند تا بمیرند، اگر در حالی که همان [[شیطان]] طوافگر با ایشان باشد بمیرند، هلاک شده اند، و اگر در حال ایمان بمیرند نجات یافته اند.

# [https://pasokh.org/fa/Article/View/8639/%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D9%84%D9%83-%D8%A2%D9%8A%D8%A7%D8%AA-30-%E2%80%93-1 برگرفته از سایت تفسير نمونه ; سوره ملك آيات 30 – 1 - مرکز مطالعات و پاسخگویی ...https://pasokh.org]

#  

# [http://www.ommolketab.ir/lin-sura/sura_molk.php برگرفته از سایت آشنایی با سوره ملک - ام الکتابhttp://www.ommolketab.ir]

#  

# [https://quran.anhar.ir/fazilat-298.htm برگرفته از سایت فضیلت و خواص سوره الملک - احکامhttps://quran.anhar.ir]