فتح مکه: تفاوت میان نسخه‌ها

فتح مکه از جمله مهم‌ترین رویدادها در زمان [[پیامبر اسلام]] صلوات الله علیه بود. این حادثه بنا به نقل منابع تاریخی و نیز تفاسیر، در رمضان سال هشتم هجرت به وقوع پیوست. فتح این شهر به دست سپاه اسلام موجب شد تا قبایل عرب از مقابله با [[اسلام]] دست کشیده مسلمان شوند. فتح مکه در واقع فتح خود مکه نبود، بلکه به دلیل اهمیت فوق العاده این شهر، فتح تمام [[حجاز]] بود.

 

==تعداد سپاهیان محمد ص==

 

[[رسول خدا]] (ص) برای تجهیز سپاه برای فتح مکه، نمایندگانش را به سوی قبایل مسلمان و بادیه نشین گسیل کرد که به آن ها اطلاع دهند هر کسی به خدا و روز قیامت اعتقادی دارد، ماه رمضان در مدینه حاضر باشد و به این صورت سپاهیان خود را بسیج نمود.تعداد نفرات لشکر اسلام را ده هزار نفر شمارش کردند که افراد آن متشکل از قبایل مختلف بود.<ref> تاریخ یعقوبى ، ج ۲، ص ۵۸، چاپ  بیروت ، سال ۱۳۷۹ ه. م.</ref>  

 

لشکر اسلام بدون داشتن هیچ گونه علامتی تا منطقه  قُدَید در ۱۲۰ کیلومترى مکه پیش رفتند  آن چنان که کسی متوجه نمی شد که این جمعیت در واقع سپاهی است برای فتح مکه، امااز آنجا به بعد پرچم ها برافراشته شد و پرچم مهاجرین در دستان على بن ابى طالب علیه السلام قرار گرفت.<ref>مجمع الزوائد، ج ۶، ص ۱۷۱</ref> تا زمانی که پیامبر و لشکریانش به  مرّالظهران( چهار فرسخی مدینه) رسیدند قبیله قریش از هدف اصلی آن ها که فتح مکه بود، اطلاع نداشتند.<ref> سبل الهدى والرشاد ، ج ۴، ص ۳۲۴</ref> بعد از استقرار سپاه اسلام پیامبر ص دستور داد تا در آن مکان و در نقاط اطراف به شکل وسیعی آتش روشن کنند که در مجموع تعداد ده هزار شعله آتش افروخته شد. <ref>مغازی واقدی، ترجمه محمود مهدوى دامغانى‏، ص ۶۲۲</ref> ابوسفیان همراه با حکیم بن حِزام  و  بُدَیل بن ورقاء  که براى اطلاع از اوضاع به آن منطقه رفته بودند، از دور با دیدن آتش وحشت کرده گمان کردند که قبیله هوازن قصد یورش به آنان را دارد،اما زمانى که ابوسفیان نزدیک‌ تر شد، سپاه اسلام را دید و بعد از آن تصمیم گرفت که عباس عموی پیامبر ص را که در آن زمان ساکن مکه بود، همراه خود نزد  رسول خدا(ص) ببرد تا مسلمان شوند.  

 

برخی از مورخان و سیره‌نگاران، تاریخ فتح مکه را در روز سیزدهم رمضان ذکر کرده‌اند،<ref>ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۳۲۶</ref> ولی اکثر علمای شیعه و اهل سنت، ۲۰ رمضان را روز فتح مکه می‌دانند.<ref>طبری،  تاریخ الطبری ، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۳۴۳</ref> شعار مسلمانان در روز فتح مکه این بود: «نحن عباد اللَّه حقا حقا»؛ ما حقیقتاً بندگان شایسته خداوندیم.<ref> کلینی محمد بن یعقوب ، الکافی ، ۱۴۰۷ق، ج۵، ص۴۷</ref>

 

روز فتح مکه پیامبر با هزار نفر از لشکریانش که زره پوشیده بودند، وارد این شهر شد. در این زمان سعد بن عباده در حالی که پرچم رسول الله را به همراه داشت، هنگامی که از مقابل ابوسفیان عبور می‌کرد فریاد کشید ای ابوسفیان امروز روزی است که خون ها باید ریخته شود. امروز خدا قریش را خوار و ذلیل خواهد کرد. ابوسفیان به پیامبر ص رو کرد و گفت این دستور شما است که خون قبیله ات را بریزند؟ تو را به خدا قسم می دهم درباره قبیله ات که مهربان ترینی.  پیامبر ص در پاسخ ابوسفیان فرمود امروز روز رحمت و مهربانی است. امروز روزی است که خداوند خواسته است که قریش عزیز و با ایمان باشند.<ref>واقدی، مغازی، ۱۴۰۹ق، ج‌۲، ص‌۸۲۲</ref> پس از این واقعه حضرت به [[امام علی علیه السلام]] دستور داد که پرچم را از سعد بن عباده گرفته  خود مسئولیتش را بپذیرد. <ref> شیخ مفید ،  الإرشاد ، انتشارات اسلامیه، ج۱، ص۵۳</ref>

 

یکی از مهم‌ترین وقایع فتح مکه اعلام عفو عمومی از طرف پیامبر بود زمانی که شهر کاملا تصرف شد، حضرت کنار درب کعبه ایستاد و آن فرمان را صادر کرد. او ضمن خطابه ای رو به سران قریش کرد و فرمود اکنون در چه حالی هستید؟ پاسخ دادند که تو برادر و برادر زاده ما هستی که اکنون به قدرت رسیده ای پیامبر فرمود اما من حرفی را می زنم که برادرم یوسف به برادرانش گفت که امروز روز ملامت و سرزنش شما نیست از خدا می طلبم که شما را بیامرزد که ارحم الراحمین است.<ref>واقدی، مغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص‌۷۰۱</ref>

 

چون مکه با استفاده از نیروی نظامی تصرف شد، به همین دلیل اهالی این شهر که سابقه دیرینه در دشمنی و جنگ با پیامبر را داشتند به اسارت گرفته شدند و تصمیم‌گیری درباره آنان بر عهده  رسول خدا ص بود. بنا بر این،  حضرت بعد از عفو عمومی آن ها را به حال خود واگذاشت و فرمود:اذهبوا فأنتم الطلقاء <ref> کلینی محمد بن یعقوب ، کافی، ج ۳، ص ۵۱۲ و ۵۱۳، ح ۲، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش.</ref>  یعنی بروید. شما آزاد هستید. از این جهت کلمه «[[طلقاء]]» که به معنای اسیر آزاد شده است،<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۲۲۷.</ref>  درباره مخالفان و دشمنان پیامبر ساکن در مکه به که در فتح این شهر اسیر شدند،اصطلاح شد.از جمله دشمنان شاخص حضرت که در گروه طلقا قرار گرفتند، ابوسفیان و فرزندش [[معاویه]] بودند.

 

از جمله دیگر اقدامات پیامبر ص بعد از فتح مکه، شکستن بت ها بود. حضرت به امام علی پیشنهاد کرد تا روی شانه هایش بایستد و بت ها را یکی پس از دیگر بشکند و به زمین بیندازد. <ref> ابن طاوس ، الطرائف ، ج۱، ص۸۰</ref> پس از شکستن بت‌ها آیه «قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إِنَّ الْباطِلَ کانَ زَهُوقاً؛  بگو حق آمد و باطل نابود شد آری باطل همواره نابودشدنی است» سوره اسراء، آیه۸۱ نازل شد.<ref>الطرائف، پیشین،همان</ref> بسیاری از اهل سنت واقعه ایستادن امام علی(ع)بر شانه‌های رسول خدا ص را در کتاب‌ های خود روایت کرده‌اند از جمله: [[احمد بن حنبل]]، ابو یعلی موصلی، ابوبکر خطیب در تاریخ بغداد، محمد بن صباغ زعفرانی در «الفضائل»، حافظ ابوبکر بیهقی، قاضی ابو عمر و عثمان بن احمد در کتاب‌های خودشان، ثعلبی در تفسیرش، ابن مردویه در «المناقب»، ابن منده در کتاب «المعرفة»، طبری در «الخصائص»، خطیب خوارزمی در «الاربعین» و ابو احمد جرجانی در «التاریخ» روایت کرده‌اند.<ref>الطرائف پیشین، همان، ص۸۱</ref> همچنین « ابو عبداللَّه جعل » و « ابوالقاسم حسکانی » و « ابوالحسن شاذان » تالیفاتی را در اثبات این قضیه انجام دادهاند.<ref>همان</ref>