۸۷٬۸۱۰
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره دخان.jpg |جایگزین=سوره دخان]] | <div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره دخان.jpg |جایگزین=سوره دخان]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
=مفهوم کلی سوره= | =مفهوم کلی سوره= | ||
* یادآورى توحید و | *یادآورى توحید و نشانههاى [[خدا]] در جان ؛ | ||
* یادآورى [[رستاخیز]] و | *یادآورى [[رستاخیز]] و نشانههاى آن، از جمله دخان؛ | ||
* بیان عظمت [[قرآن]] در شب پر بركت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 23.</ref>. | *بیان عظمت [[قرآن]] در شب پر بركت<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 23.</ref>. | ||
=اسامی سوره= | =اسامی سوره= | ||
# دخان، | #دخان، | ||
# حم دخان<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 306.</ref>. | #حم دخان<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 306.</ref>. | ||
# | # | ||
=علت نامگذاری= | =علت نامگذاری= | ||
# «سوره دخان»؛ سبب این نامگذارى آیۀ دهم آن است كه واژۀ «دخان» در آن به عنوان یكى از | #«سوره دخان»؛ سبب این نامگذارى آیۀ دهم آن است كه واژۀ «دخان» در آن به عنوان یكى از نشانههاى قیامت آمده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 25.</ref>. | ||
# | # | ||
# «سوره حم دخان»؛ این اسم در ضمن روایتی از [[پیامبر(ص)]] آمده است البته اضافه شدن حم به اول سور حوامیم در همه سورههای حم دار مرسوم است و مختص این سوره نیست<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 306.</ref>. | #«سوره حم دخان»؛ این اسم در ضمن روایتی از [[پیامبر(ص)]] آمده است البته اضافه شدن حم به اول سور حوامیم در همه سورههای حم دار مرسوم است و مختص این سوره نیست<ref>التحریر و التنویر، ج 25، ص 306.</ref>. | ||
# | # | ||
=تعداد آیات و کلمات و حروف= | =تعداد آیات و کلمات و حروف= | ||
سوره دخان پنجاهونه آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص348.</ref> | سوره دخان پنجاهونه آیه دارد<ref>الکشف و البیان، ج8، ص348.</ref> | ||
سوره دخان سیصدوچهلوشش كلمه دارد<ref>همان.</ref>(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات | سوره دخان سیصدوچهلوشش كلمه دارد<ref>همان.</ref>(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سورههای قرآن مختلف است). | ||
سوره دخان هزاروچهارصدوهشتادویك حرف دارده<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف | سوره دخان هزاروچهارصدوهشتادویك حرف دارده<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سورههای قرآن مختلف است). | ||
=اهداف و آموزهها= | =اهداف و آموزهها= | ||
هدفهاى اساسى سوره دخان عبارت اند از: | |||
# یادآورى [[توحید]] و یگانگى خدا؛ | #یادآورى [[توحید]] و یگانگى خدا؛ | ||
# یادآورى قیامت؛ | #یادآورى قیامت؛ | ||
# بیان عظمت قرآن<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 26.</ref>. | #بیان عظمت قرآن<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 19، ص 26.</ref>. | ||
=محتوا و موضوعات= | =محتوا و موضوعات= | ||
خط ۷۳: | خط ۷۵: | ||
محتوای سوره دخان را مى توان در هفت بخش خلاصه كرد: | محتوای سوره دخان را مى توان در هفت بخش خلاصه كرد: | ||
# آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس بیان عظمت قرآن است، با این اضافه كه [[نزول]] آن را در شب قدر براى اولین بار بیان مى كند؛ | #آغاز سوره از حروف مقطعه و سپس بیان عظمت قرآن است، با این اضافه كه [[نزول]] آن را در شب قدر براى اولین بار بیان مى كند؛ | ||
# در بخش دیگرى از توحید و یگانگى خدا و بیان بعضى از | #در بخش دیگرى از توحید و یگانگى خدا و بیان بعضى از نشانههاى عظمت او در جهان هستى است؛ | ||
# بخش مهمى از آن از سرنوشت [[كفار]]، و انواع كیفرهاى دردناك آنها سخن مى گوید؛ | #بخش مهمى از آن از سرنوشت [[كفار]]، و انواع كیفرهاى دردناك آنها سخن مى گوید؛ | ||
# در بخش دیگرى براى بیدار ساختن این غافلان قسمتى از سرگذشت [[موسی(ع)]] و [[بنىاسرائیل]] در مقابل فرعونیان و شكست سخت آنها، و نابودى و هلاكشان، گفتگو مى كند؛ | #در بخش دیگرى براى بیدار ساختن این غافلان قسمتى از سرگذشت [[موسی(ع)]] و [[بنىاسرائیل]] در مقابل فرعونیان و شكست سخت آنها، و نابودى و هلاكشان، گفتگو مى كند؛ | ||
# مساله قیامت و عذابهاى دردناك دوزخیان و پاداشهاى جالب و روح پرور پرهیزكاران قسمت دیگرى از آیات این سوره را تشكیل مى دهد؛ | #مساله قیامت و عذابهاى دردناك دوزخیان و پاداشهاى جالب و روح پرور پرهیزكاران قسمت دیگرى از آیات این سوره را تشكیل مى دهد؛ | ||
# موضوع هدف آفرینش، و بیهوده نبودن خلقت آسمان و زمین از موضوعات دیگرى است كه در آیات این سوره مطرح شده است؛ | #موضوع هدف آفرینش، و بیهوده نبودن خلقت آسمان و زمین از موضوعات دیگرى است كه در آیات این سوره مطرح شده است؛ | ||
# سرانجام، سوره را با بیان عظمت قرآن همانگونه كه آغاز شده بود پایان مى دهد<ref>تفسیر نمونه، ج 21، ص 144.</ref>. | #سرانجام، سوره را با بیان عظمت قرآن همانگونه كه آغاز شده بود پایان مى دهد<ref>تفسیر نمونه، ج 21، ص 144.</ref>. | ||
=فضائل، خواص و ثواب قرائت= | =فضائل، خواص و ثواب قرائت= | ||
خط ۱۰۷: | خط ۱۰۹: | ||
=فضای نزول= | =فضای نزول= | ||
سوره دخان در فضا و غرض نزول با دیگر سور حم دار یکی است به نظر میرسد آنچه در این سوره متمایز است فضای انذار و تهدید [[مشرکان]] با انواع عذابهای دنیوی و اخروی می باشد البته این هشدارها در جواب عناد و لجاجتهای مشرکان بوده است همچنین [[خداوند]] برای ثابت شدن این | سوره دخان در فضا و غرض نزول با دیگر سور حم دار یکی است به نظر میرسد آنچه در این سوره متمایز است فضای انذار و تهدید [[مشرکان]] با انواع عذابهای دنیوی و اخروی می باشد البته این هشدارها در جواب عناد و لجاجتهای مشرکان بوده است همچنین [[خداوند]] برای ثابت شدن این عذابها شاهد مثال هم از امتهای گذشته مانند غرق شدن فرعونیان می آورد شاید که مشرکان پند گیرند<ref>همان، ص61.</ref>. | ||
=ویژگی= | =ویژگی= | ||
سوره دخان از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع مى شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از | سوره دخان از سور " حوامیم" است (حوامیم هفت سوره از قرآن است كه با" حم" شروع مى شود و پشت سر هم قرار گرفته و همه از سورههاى مكى است)<ref>تفسیر نمونه، ج 20، ص 3.</ref>. سور حوامیم عبارتند از: [[سوره مؤمن]]، [[سوره فصلت]]، [[سوره شوری]]، [[سوره زخرف]]، [[سوره دخان]]، [[سوره جاثیه]] و سوره احقاف<ref>التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | ||
پیامبر اسلام(ص) می فرمایند: هر چیزى را میوه ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این | پیامبر اسلام(ص) می فرمایند: هر چیزى را میوه ایست و میوه قرآن حوامیم است چه این سورهها روضههاى زیبا و معمورند كه متصلند بیكدیگر هر كه خواهد در مرغزار [[بهشت]] چرا كند باید كه حوامیم بخواند<ref>منهج الصادقین فى إلزام المخالفین، ج 8، ص 123.</ref>. و حاكم از [[ابن مسعود]] آورده كه گفت: حوامیم دیباى قرآن است<ref>ترجمه الإتقان فى علوم القرآن، ج 1، ص 200.</ref>. پیامبر اسلام(ص) در حدیثی فرمود: مَثَل سورههای حم دار در قرآن، مثل لباس حریر در میان لباسها است<ref>روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، ج 17، ص2.</ref>. | ||
سوره دخان نیز همانند [[سوره زخرف]] با [[قسم]] به کتاب مبین آغاز شده است | سوره دخان نیز همانند [[سوره زخرف]] با [[قسم]] به کتاب مبین آغاز شده است سورهای که [[مسلمانان]] اهتمام ویژهای برای قرائت آن دارند خصوصا شب [[نیمه شعبان]]، شب قدر [[ماه رمضان]] و شبهای جمعه و ... . | ||
قرائت این سوره در | قرائت این سوره در شبهای جمعه برای تثبیت [[ایمان]] و تقویت یقین به قدرت خداوند متعال [[مستحب]] است در حدیثى از پیغمبر گرامى اسلام آمده است :« من قرأ حم التی یذكر فیها الدخان فی لیلة الجمعة أصبح مغفورا له »." كسى كه سوره دخان را شب جمعه بخواند صبح می کند درحالیکه آمرزیده شده است<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائص السور، ج 8، ص106.</ref>." | ||
سوره دخان در هر دو ترتیب مصحف و نزول بعد از سوره زخرف قرار گرفته است. | سوره دخان در هر دو ترتیب مصحف و نزول بعد از سوره زخرف قرار گرفته است. |