محصل أفکار المتقدمین والمتأخرین من العلماء والحکماء والمتکلمین (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

*رکن اول در مقدمه ها: دارای سه است:

*در اسماء: اسم هر چیزی یا بر ذات آن دلالت می کند یا جزئی از ذات آن و یا چیزی خارج از ذات آن.

*در قیامت : و مسئله اختلاف اهل دنیا در آن و حقیقت روح از فلاسفه و متکلمان و پزشکان در نفوس انسان، و روشن ساخت که تناسخ بر اساس باطل است. کسانی که می‌گویند روح حادث می شود و ارواح از بین نمی روند و روح سخنگو و آگاه به ذرات است و در شادی ارواح بعد از مرگ و بدبختی جان های جاهل و تکرار مرده.

*در اسماء و احکام: ذکر شد که صاحب کبری مؤمنی است که مطیع ایمان باشد و از فسق او سرپیچی کند و اگر یکی از آنها ادعا کند مؤمن است می گوید ان شاء الله و آن کفر. انکار چیزی است که او از ضرورت ظهور رسول مى‌دانست.

*در امامت: رهبری دینی عام است که شامل تشویق عموم مردم به حفظ مصالح دینی و دنیوی و نهی از آنچه به موجب آن به آنها ضرر می‌رساند، می باشد <ref>تلخیص مصور معروف به نقد المصالح، [[خواجه نصیرالدین طوسی]] ، دارالاضواء ، لبنان، ص ۴۵۷.</ref> برخی از آنان گفتند واجب است و [[امامیه]] با صورت هستند و برخی آن را واجب کردند مانند اکثریت و اکثر معتزله‌ها و کسانی که می‌گویند واجب است. هستند خوارج .

کتاب گردآورنده امام فخرالدین رازی یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که علما به آن اهتمام داشته‌اند و ابن خلدون (متوفی 808 هجری قمری) معتقد است که کتاب مشتمل بر آراء و عقاید متعددی است. چنان که بیان می کند که آن را کتابی یافت که دربرگیرنده عقاید هر گروهی بود و در هر راه و مسیری تحقیق کرد <ref>باب المحصل فی اصول الدین، عبدالرحمن بن خلدون، تحقیق عباس محمد حسن سلیمان، دارالمعرفه الجامعیه، ص ۹.</ref> همچنین طوسی (متوفی 673 ه.ق) از اهمیت آن می گوید که اوضاع در زمان او به حدی بدتر شده بود که کتاب هایی که در مبدأ علم کلام نوشته شده بود که در آن احکام واقعی وجود داشت باقی نماند. از آنها در دوران او، به جز کتاب «گردآورنده» که نامی بی نام است، شبیه شاگردان تشنه اش است که جرعه هایی از آب می ریزند، سپس با سرابی مواجه می‌شوند. همچنین ایشان در مقدمه می فرمایند: گروهی از نیکوکاران عمداً این کتاب را شرح داده و ابهامات آن را روشن کردند و گروهی دیگر به احکام آن پاسخ دادند و آنها را مجروح کردند، ولی اکثر آنها از راه انصاف منحرف شدند و احکامشان خالی از انصاف نبود. هوی و هوس و تعصب <ref>تلخیص المجمع، الخواجه نصرالدین طوسی، ص ۲۳.</ref>