۸۸٬۰۰۹
ویرایش
فیض کاشانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'می توان' به 'می‌توان') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
|- | |- | ||
|شاگردان | |شاگردان | ||
|علم الهدی • علامه مجلسی • سید نعمت الله جزایری • قاضی سعید قمی • ملا محمد صادق خضری • | |علم الهدی • علامه مجلسی • سید نعمت الله جزایری • قاضی سعید قمی • ملا محمد صادق خضری • شمس‌الدین محمد قمی • شیخ محمد محسن عرفان شیرازی و... | ||
|- | |- | ||
|دین | |دین | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
|- | |- | ||
|آثار | |آثار | ||
|تفسیر صافی | |تفسیر صافی • الوافی • مفاتیح الشرایع • المحجة البیضاء • النوادرو... | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''ملا محمدمحسن فیض کاشانی''' (۱۰۹۱-۱۰۰۷ ق)، [[فقیه]]، [[محدث]]، [[مفسر]] نامی [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری است. فیض از محضر عالمان بزرگ عصر خویش نظیر [[محمدتقی مجلسی]] ، [[شیخ بهایی]] و [[ملاصدرا]] بهره‌مند بود و خود دانشمندان برجسته‌ای همچون [[علامه مجلسی]] و [[سید نعمت الله جزایری]] را پرورش داد. [[تفسیر صافی]] و [[الوافی]] از آثار ماندگار او به شمار می‌آیند. | '''ملا محمدمحسن فیض کاشانی''' (۱۰۹۱-۱۰۰۷ ق)، [[فقیه]]، [[محدث]]، [[مفسر]] نامی [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری است. فیض از محضر عالمان بزرگ عصر خویش نظیر [[محمدتقی مجلسی]]، [[شیخ بهایی]] و [[ملاصدرا]] بهره‌مند بود و خود دانشمندان برجسته‌ای همچون [[علامه مجلسی]] و [[سید نعمت الله جزایری]] را پرورش داد. [[تفسیر صافی]] و [[الوافی]] از آثار ماندگار او به شمار می‌آیند. | ||
=نسب فیض کاشانی= | =نسب فیض کاشانی= | ||
خاندان فیض از خانواده‌های علمی و مشهور شیعه بوده است. <ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۳۹؛ فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مولف، ص۱۷</ref> پدرش | خاندان فیض از خانواده‌های علمی و مشهور شیعه بوده است. <ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۳۹؛ فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مولف، ص۱۷</ref> پدرش رضی‌الدین شاه مرتضی (۹۵۰-۱۰۰۹ ق) <ref>افندی اصفهانی، ریاض العلماء، ۱۴۰۱ق، ج۵، ص۱۸۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ۱۳۶۸ش، ج۳، ص۳۹؛ فیض، الوافی، ج۱، ترجمه مولف، ص۱۷</ref> و مادرش زهرا خاتون (درگذشته ۱۰۷۱ق)، دختر [[ضیاءالعرفا رازی]] بود. <ref>خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۶، ص۷۹</ref> جدّ فیض، تاج‌الدین شاه محمود فرزند ملا علی کاشانی، در [[کاشان]] مدفون است. | ||
=لقب فیض کاشانی= | =لقب فیض کاشانی= | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
محمد مشهور به ملا محسن در چهاردهم ماه صفر سال ۱۰۰۷ ق. در یکی از معروف‌ترین خاندان علم، [[عرفان]] و ادب، که سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می‌رسد در کاشان به دنیا آمد. | محمد مشهور به ملا محسن در چهاردهم ماه صفر سال ۱۰۰۷ ق. در یکی از معروف‌ترین خاندان علم، [[عرفان]] و ادب، که سابقه درخشان آنان به حدود چهار قرن می‌رسد در کاشان به دنیا آمد. | ||
پدرش | پدرش رضی‌الدین شاه مرتضی (۹۵۰ ـ ۱۰۰۹ ق) فقیه، متکلم، مفسر و ادیب در کاشان حوزه تدریس داشته و از شاگردان ملا فتح الله کاشانی (متوفی ۹۸۸ ق) و ضیاءالدین محمد رازی (متوفی ۱۰۹۱ ق) بوده است. مادر او زهرا خاتون (متوفی ۱۰۷۱ ق) بانویی عالم و شاعر، دختر ضیاءالعرفا رازی (از عالمان بزرگ شهر ری) بوده است. جد فیض تاج‌الدین شاه محمود فرزند ملا علی کاشانی، عالم و عارف، شاعر و از ناموران زمان خویش در کاشان بوده و در آن جا مدفون است. <ref> معادن الحکمه، محمد علم الهدی، ج ۱، ص ۹، ۱۲، انتشارات جامعه مدرسین قم</ref> | ||
=تحصیلات فیض کاشانی= | =تحصیلات فیض کاشانی= | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
1- [[تحفه الابرار]] در اخلاق که آن را به سال 1100 تألیف کرده است. [[صاحب الذریعه]] می‌نویسد: «من این کتاب را به خط خود علم الهدی در کتابخانۀ مرحوم ملا محمد علی خوانساری دیدم که به خط نسخ بسیار عالی نوشته شده است» <ref>تهرانی، ج 3 ص 407</ref> | 1- [[تحفه الابرار]] در اخلاق که آن را به سال 1100 تألیف کرده است. [[صاحب الذریعه]] می‌نویسد: «من این کتاب را به خط خود علم الهدی در کتابخانۀ مرحوم ملا محمد علی خوانساری دیدم که به خط نسخ بسیار عالی نوشته شده است» <ref>تهرانی، ج 3 ص 407</ref> | ||
2- کتاب [[اصول الدین]]؛ | 2- کتاب [[اصول الدین|اصول‌الدین]]؛ | ||
3- الجامع فی الاصول و الفروع و الاخلاق؛ | 3- الجامع فی الاصول و الفروع و الاخلاق؛ | ||
4- حاشیه بر مفاتیح الشرایع پدر؛ | 4- حاشیه بر مفاتیح الشرایع پدر؛ نسخه‌ای از این حاشیه در کتابخانۀ [[مدرسه عالی شهید مطهری]] به شمارۀ 2061 موجود است، [[علم الهدی]] در مقدمۀ آن نگاشته است: «هنگامی که در خدمت پدر بزرگوار به تحصیل [[فقه]] سرگرم بودم و کتاب [[مفاتیح]] را فرا می‌گرفتم مقرر فرمودند که من مدارک [[احکام]] و مطالب دیگری را از [[آیات]] و اخبار استخراج کنم و چون پاره‌ای از مطالب آن کتاب نیز نیازمند بسط و بحث، و توسعه و توضیح بود، برای تأمین این دو مقصود به نوشتن این حاشیه آغاز کردم و از خدای تعالی مسألت می‌کنم که توفیق اتمام آن را به منم عنایت فرماید»جای تأسف است که علم الهدی این توفیق را پیدا نکرده است. | ||
5- مرآة الجنان الی روضات الجنان در ادعیه و أوراد؛ این کتاب را به سال 1087 در کاشان تألیف کرده، و یک نسخه از آن به شمارۀ 2135، در کتابخانۀ مدرسه عالی شهید مهطری وجود دارد که خود علم الهدی، آن را مقابله و تصحیح نموده، و | 5- مرآة الجنان الی روضات الجنان در ادعیه و أوراد؛ این کتاب را به سال 1087 در کاشان تألیف کرده، و یک نسخه از آن به شمارۀ 2135، در کتابخانۀ مدرسه عالی شهید مهطری وجود دارد که خود علم الهدی، آن را مقابله و تصحیح نموده، و واژه‌های افتاده را با قلم خود در حاشیۀ آن نوشته است. | ||
6- نضد الایضاح؛ شرحی است که علم الهدی بر فهرست [[شیخ طوسی]] یعنی فهرست کتب [[شیعه]] نگاشته و به سال 1073 از تألیف آن فراغت یافته است. | 6- نضد الایضاح؛ شرحی است که علم الهدی بر فهرست [[شیخ طوسی]] یعنی فهرست کتب [[شیعه]] نگاشته و به سال 1073 از تألیف آن فراغت یافته است. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
این کتاب با اصل فهرست شیخ در سال 1271 چاپ شده و در کتابخانۀ [[مجلس شورای ملی]] موجود است. وفات علم الهدی آن گونه که صاحب الذریعه استظهار کرده است بین سال‌های 1112 و 1113 هجری قمری بوده است <ref>الذریعه الی تصانیف الشیعه، آقا بزرگ تهرانی در مواضع چندی از این کتاب؛ نیز رجوع شود به روضات الجنات، ص 543 و ریحانه الادب، ج 3، ص 122</ref> ولی تاریخ وفات او که در طرف راست آرامگاه پدر محقق فیض در قبرستان فیض کاشان مدفون شده بر روی سنگ قبر او 1115 حکّ شده است. | این کتاب با اصل فهرست شیخ در سال 1271 چاپ شده و در کتابخانۀ [[مجلس شورای ملی]] موجود است. وفات علم الهدی آن گونه که صاحب الذریعه استظهار کرده است بین سال‌های 1112 و 1113 هجری قمری بوده است <ref>الذریعه الی تصانیف الشیعه، آقا بزرگ تهرانی در مواضع چندی از این کتاب؛ نیز رجوع شود به روضات الجنات، ص 543 و ریحانه الادب، ج 3، ص 122</ref> ولی تاریخ وفات او که در طرف راست آرامگاه پدر محقق فیض در قبرستان فیض کاشان مدفون شده بر روی سنگ قبر او 1115 حکّ شده است. | ||
صاحب کتاب تاریخ [[ری]] و [[اصفهان]] تاریخ درگذشت او را به سال 1123 ثبت کرده که درست نیست. اغلب [[تذکره نویسان]] علم الهدی و | صاحب کتاب تاریخ [[ری]] و [[اصفهان]] تاریخ درگذشت او را به سال 1123 ثبت کرده که درست نیست. اغلب [[تذکره نویسان]] علم الهدی و معین‌الدین را از فرزندان ذکور [[ملا محسن فیض]] ذکر کرده و از غیاث الانام نامی به میان نیامده است. | ||
ملا محسن بعضی از | ملا محسن بعضی از کتاب‌های خود را به درخواست آنان نوشته است چنان چه [[کتاب ترجمه الصلوه]] را به نام معین‌الدین تألیف نموده است. | ||
در این که فیض پسر دیگری به نام احمد غیاث الانام داشته، بین مورخان و [[ترجمه نویسان]] [[انساب]] اختلاف است. دانشمندان فقید [[آقا بزرگ تهرانی]] در الذریعه به دنبال بررسی کتاب اضغاث و احلام فیض مطالبی را آورده که چکیدۀ فارسی آن به شرح زیر است: «محقق فیض در این کتاب 44 وهم و پندار را نام برده، و به ذکر سه وهم برای خود آغاز کرده است، و این کتاب را به نام فرزندش غیاث الانام نوشته است». | در این که فیض پسر دیگری به نام احمد غیاث الانام داشته، بین مورخان و [[ترجمه نویسان]] [[انساب]] اختلاف است. دانشمندان فقید [[آقا بزرگ تهرانی]] در الذریعه به دنبال بررسی کتاب اضغاث و احلام فیض مطالبی را آورده که چکیدۀ فارسی آن به شرح زیر است: «محقق فیض در این کتاب 44 وهم و پندار را نام برده، و به ذکر سه وهم برای خود آغاز کرده است، و این کتاب را به نام فرزندش غیاث الانام نوشته است». | ||
سپس تهرانی | سپس تهرانی می‌افزاید: «من این کتاب را در کتابخانۀ بعضی از [[مشایخ]] در [[نجف اشرف]] دیدم، و نیز نسخۀ دیگری از آن کتاب را نزد [[سید محمد رضا تبریزی طباطبائی]] در ضمن مجموعه‌ای از تألیفانت [[محدث کاشانی]] متوفای 1091 از قبیل کتاب اصول الاصیله و سفینه النجاه و فهرست العلوم مشاهده کردم و از مطاوی این کتاب نیز می‌توان به دست آورد که مؤلف این تحقیق فیض است و بر آن نسخه این عبارت نوشته شده است: تملک، 1107». و سپس مؤلف الذریعه ادامه داده است که: «آن چه ما را به شک می‌اندازد این است که فیض نام خود را در آن ذکر نکرده، با آن که شیوۀ او در کتاب‌هایش این بوده که در آغاز هر کتاب نام خود را آورده است، دیگر این که نام این کتاب را در فهرست تألیفاتش که به قلم خود او در اواخر عمرش نگارش یافته، نیاورده است». | ||
آن‌گاه صاحب الذریعه می‌افزاید: «[[ملا محمد حسین کوهرودی]] در [[کتاب عجالیه الراکب]] مطالبی را از کتابی به نام فوائد حکایت کرده و آن کتاب را به ملا احمد فرزند محقق فیض نسبت داده است. شاید فرزند سوم محقق فیض که به غیاث الانام ملقب بوده است همین ملا احمد باشد». <ref>شرح احوال و آثار فیض کاشانی | |||
https://hawzah.net › Article › View</ref> | https://hawzah.net › Article › View</ref> | ||
=شاگردان فیض کاشانی= | =شاگردان فیض کاشانی= | ||
ابوالحسن شریف فتونی عاملی اصفهانی، نویسنده [[تفسیر مرآت الانوار]] و [[علامه مجلسی]] صاحب [[بحارالانوار]] | ابوالحسن شریف فتونی عاملی اصفهانی، نویسنده [[تفسیر مرآت الانوار]] و [[علامه مجلسی]] صاحب [[بحارالانوار]] و [[سید نعمت‌الله جزایری]] نویسنده [[انوارالنعمانیه]] را از شاگردان فیض کاشانی می‌توان نام برد که از او اجازه روایت داشته‌اند. <ref>علامه ملا محسن فیض کاشانی(ره) بایگانی‌شده در ۹ اوت ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) کاشان</ref> فهرست شاگردان وی در ذیل آمده است: <ref>«گذر و نظری بر زندگی و شخصیت فیض کاشانی»، خادم حسین فاضلی، مجله معرفت، سال نوزدهم، آذر ۱۳۸۹، شماره ۱۵۶، صفحهٔ ۸۵</ref> | ||
[[محمدباقر مجلسی]] | [[محمدباقر مجلسی]] | ||