غیبت کبری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''غیبت کبرا''' به معنای آغاز زندگانی طولانی و مخفیانه [[حجة بن الحسن العسکری (مهدی)|امام زمان]] عجل الله تعالی فرجه الشریف است و تا زمانی که حضرت به اذن الهی ظهور نکند، ادامه خواهد داشت. [[غیبت کبرا]] بی‌درنگ بعد از [[غیبت صغرا]] و بعد از فوت آخرین نایب حضرت آغاز شده است. بنابراین، میان غیبت‌صغرا و غیبت‌کبرا فاصله‌ای وجود نداشته است و تنها فرق بین دو غیبت در این است که در دوره غیبت‌کبرا امام نایب خاص و مشخصی را به مردم معرفی نکرده است و مردم می‌بایستی مسایل دینی و [[احکام اسلامی]] را از نایبان عام امام فرا گیرند. به اعتقاد شیعیان، غیبت کبرا مانع فیض رسانی امام نسبت به جهان و خاصه جامعه انسانی نمی‌شود. روایتی از [[پیامبر (ص)]] نقل شده است. در این روایت [[جابر انصاری]] از پیامبر (ص)می‌پرسد که آیا [[شیعیان]] در زمان غیبت قائم از وجود مبارک امام بهره‌مند می‌شوند؟ حضرت پاسخ داد آری سوگند به خدایی که مرا به نبوت برانگیخت، آنان در غیبت او از نورش روشنایی می‌گیرند و از ولایت او، بهره مند می‌شوند؛ همانند بهره مندی مردم از خورشید؛ اگرچه ابرها چهره آن را بپوشاند.</ref>علامه مجلسی محمد باقر، بحار الأنوار، تهران، انتشارات اسلامیه، ج‏52، ص، 93</ref>

آغاز غیبت کبرا به سال 329 هجری قمری بر‌می‌گردد. تا پیش از آن و در عصر غیبت صغرا، شیعیان حضرت می‌توانستند مسایل خود را از چهار نایب خاص امام که واسطه میان حضرت و شیعیان بودند بپرسند، ولی در سال 329 هجری قمری و با فوت [[علی بن محمد سمری]]،آخرین نماینده خاص امام؛ غیبت کبرا آغاز می‌شود.<ref>پور سید آقایی، تاریخ عصر غیبت صغری، ص۱۸۱</ref> وی شش روز قبل از آن که از دنیا برود، توسط امام از مرگ خود خبر دار می‌شود. حضرت به او امر می‌کند که دیگر نایبی برای خود انتخاب نکند،<ref> اربلی علی بن عیسی، کشف الغمّه،  ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۳۰</ref> <ref> طبرسی ابو منصور، الاحتجاج،  ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۵۵و۵۵۶</ref> <ref> شیخ صدوق، کمال الدین،  ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۱۶</ref> زیرا که دوره غیبت کبری آغاز شده و زمان پایان آن را خدا می‌داند. در این مدت همه جای زمین را فساد و ظلم و جور فرا می‌گیرد تا که حضرت ظهور کند و همه جا را از عدل و داد پر کند. <ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج ۲، ص ۵۱۶</ref> <ref>اربلی، کشف الغمه، ۱۴۰۱ق، ج۲، ص۵۳۰</ref> <ref>شیخ طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۵۵و۵۵۶</ref> <ref>شیخ صدوق، کمال الدین، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۱۶.</ref>

بعضی از خصوصیت های دوران غیبت کبری که آن را از دوره کوتاه غیبت صغری متمایز می‌کند عبارت است از:

در دوره غیبت صغری راه ارتباطی مردم با حضرت از طریق نایبان خاص امکان پذیر بود، اما پس از درگذشت علی بن محمد سمری چهارمین نایب خاص امام در سال ۳۲۹ق، هیچ شخصی به عنوان نماینده امام منصوب نشد و تمام ارتباط‌های مستقیم امام دوازدهم شیعیان با مردم و هم چنین دوران وکالت از امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف پایان یافت.<ref>سلیمیان خدا مراد، درس نامه مهدویت، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۲۳۷.</ref> بنابراین، چون در زمان غیبت کبری هیچ گونه دسترسی مستقیم به حضرت وجود نداشت، مردم می‌بایستی برای تعلیم احکام دینی به مجتهدان جامع الشرایطی که در جایگاه نایبان عام امام قرار دارند و شرایط آن ها در روایات ذکر شده است، مراجعه کنند.<ref>با استفاده از کتاب فرهنگ نامه مهدویت، نوشته خدا مراد سلیمیان، ص 327 و 328</ref>

شیعیان معتقدند اگر چه در دوره غیبت کبرا جامعه از حضور مستقیم و هدایت ظاهری امام بهره ای ندارد، اما چون زمین حتی یک روز هم بدون وجود حجت دوام نمی آورد، از این رو فیض غیبی حضرت در جامعه انسانی مستدام خواهد بود و امام به‌وسیله باطن نورانی‌اش در قلوب شایسته مردم اثر می‌گذارد و دل های شان را به سوى مرتبه کمال جذب مى‌کند. <ref>با استفاده از مقاله برکات وجودی [[حضرت ولی عصر (عج)]] در عصر غیبت، نوشته محمد نصیری، فصل نامه حصون، سال ۱۳۸۶، ش۱۲</ref>

از پیامبر(ص) نقل شده است:أَفْضَلُ أَعْمَالِ أُمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ یعنی انتظار فرج افضل عبادات است.<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، تهران، انتشارات اسلامیه، سال 1395 قمری، ج‏2، ص: 644</ref> و نیز ثواب بسیاری بر آن مترتب است.<ref> شیخ صدوق، کمال‌الدین و تمام النعمة، تهران، انتشارات اسلامیه، سال 1395 قمری، ج‏2، ص  644-647</ref>

در احادیث بسیاری بیان شده است که چون دوره غیبت کبری طول می‌کشد، بنابراین، برخی از معتقدان به امامت امام زمان عجل الله فرجه الشریف  

دچار شک و تردید می‌شوند و این آزمایش بزرگی برای شیعیان خواهد بود. شیخ صدوق به روایتی از [[امام صادق(ع)]] استناد می‌کند که غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف آزمایشی برای شیعیان است آنان این سخنان را خواهند گفت که حضرت از دنیا رفته است و یا این که معلوم نیست در کجا بسر می‌برد و حال آن که چشمان مومنین در انتظار آمدنش اشک‌بار است. <ref> شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة،  تهران، انتشارات اسلامیه، سال 1395 قمری، ج‏2ص 347</ref> برخی از نویسندگان نوشته اند واضح است که این امور برای امتحان بندگان پیش‌‌بینی شده است و اگر به دلایل قطعی، طولانی بودن عمر امام برای ما ثابت نشده بود، شک و تردید در بقای آن حضرت به علت‌هایی مانند گرایش به مادی‌گری بی‌مورد نبود. <ref>صدر سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ترجمه افتخار زاده، تهران، نشر نیک معارف، سال ۱۳۸۲ش، ص۳۰۶.</ref>

برخی از مفسران بزرگ نقل کرده‌اند که جامعه دینی و شیعی حتی در زمان غیبت‌کبری نیز توسط امام زمان اداره خواهد شد و حضرت به وظایفی که از ناحیه امامت بر دوشش خواهد بود عمل خواهد کرد. <ref با استفاده از کتاب شیعه در اسلام، سید محمد حسین طباطبایی، قم، دفتر انتشارات اسلامی سال ۱۳۸۳ ش، ص۲۳۶.</ref>البته وظایف امام صرفا به بیان آموزه های دینی و هدایت ظاهری جامعه محدود نمی‌شود، بلکه وظیفه دیگر امام، ولایت و رهبری باطنی و معنوی است که به وسیله آن زندگی معنوی مردم تنظیم می‌شود. بنا بر این، امام زمان گرچه از چشم مردم پنهان است، ولی از راه باطن بر جان و روح مردم اِشراف دارد و هدایت‌ گری می‌کند.<ref> با استفاده از کتاب شیعه در اسلام، سید محمد حسین طباطبایی، قم، دفتر انتشارات اسلامی سال ۱۳۸۳ ش، ص۲۳۶</ref>