اخوان المسلمین افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

'''اخوان‌المسلمین افغانستان''' به عنوان بخشی از نهضت اسلامی در [[افغانستان]] ظهور کرد. مراحل فکری این جنبش هم زمان با استخدام اساتید مصری در دانشکده ی شرعیات و فارغ‌التحصیل شدن اولین دسته از دانشجویان افغانی از دانشگاه [[الازهر]] در حدود سال‌های ۱۳۳۶ آغاز می‌گردد.

اخوان در افغانستان در دهه 30 حرکت خود را آغاز می‌کند. اما تا سال ۱۳۴۸ هیچگونه سند و مدرکی مبنی بر وجود هسته‌های منظم فکری، فرهنگی و سیاسی به صورت مخفی و علنی و فردی یا جمعی در دست نیست. آن‌چه که بعضی از عناصر و جناح‌های سیاسی به عنوان سابقه ی مبارزاتی شان قبل از سال‌های ۴۷ و ۴۸ مطرح می‌سازند به دلیل اینکه ادعای محض بوده و مدرک قابل قبولی برای اقبات آن ارائه نگردیده است از نظر علمی پذیرفتنی نیست. اما آنچه مسلم است و جناح‌های مختلف هم بعضی به صراحت و بعضی به طور ضمنی به آن اعتراف دارند این است که جنبش اخوان‌المسلمین تحت عنوان گروه "جوانان مسلمان" با تظاهرات و راهپیمایی‌های خیابانی دانشجویان مسلمان آغاز شد.

از مطالعی و بررسی نظریات مختلف درباره ی چگونگی شکل‌گیری جنبش اخوان‌المسلمین چنین بر می‌آید که دو حلقه ی دانشجویی، یکی متشکل از دانشجویان دانشکده ی شرعیات و دیگری متشکل از دانشجویان دانشکده ی مهندسی دانشگاه کابل (فاکولته ی انجینری) و دانشجویان پُلی تکنیک (پِل تخنیک) در سال ۱۳۴۷ به وجود آمده بود. حلقه ی دانشکده ی شرعیات ممکن است از لحاظ مرحله ی فکری دارای سابقه ی بیشتر پنداشته شود، چرا که افرادی چون [[غلام محمد نیازی]] و بعداً سایر افراد از جمله [[برهان الدین ربانی]] و [[عبدالرسول سیاف]] از سال‌ها قبل با جنبش جهانی اخوان‌المسلمین اشنایی پیدا کرده بودند و تحت تأثیر آن قرار گرفته بودند. اما این حلقه عملاً به همت عبدالرحیم نیازی یکی از دانشجویان آگاه و مبارز به وجود آمد و در سال ۱۳۴۸ با حلقه ی دانشجویان دانشکده ی مهندسی به رهبری [[گلبدین حکمتیار]] و [[سیف الدین نصرتیار]] به هم پیوسه و گروه سیاسی اسلامی را به نام "جوانان مسلمان" تأسیس کردند.

رهبری جنبش اخوان‌المسلمین یا گروه سیاسی "جوانان مسلمان" را عبدالرحیم نیازی به عهده داشت و اعضای مؤسس آن را حبیب الرحمن، حبیب الرحمن، سیف الدین نصرتیار، مهندس گلبدین حکمتیار، عبدالقادر توانا، غلام ربانی عطیش، سید عبدالرحمن، عبدالحبیب، استاد گل محمد، محمد عمر و سید منصور تشکیل می‌دادند. از جمله ی افراد فوق الذکر تنها آقای حکمتیار زنده می‌باشد.

در جزوه ی معرفی نامه ی فیضانی هم در مورد عبدالرحیم نیازی و شخصیت او چنین امده است: "... (نیازی)کم کم پخته و آماده ی سوختن شد و صاحب راز الهی و را ه سیاسی و رأی انقلابی گردید و کارش به جایی رسید که استاد رسمی، غلام محمد نیازی را به شاگری نمی پذیرفت و استاد خسته را به قول برادری "خستو" کرد..." نویسنده ی جزوه ی مذکور در مورد نقضش رهبری عبدالرحیم نیازی می‌نویسد: "از نظر روابط بین المللی، عبدالرحیم نیازی بنیانگذار سازمان اخوان‌المسلمین در افغانستان بود و این امتیاز را فقط وی داشت و فرق وی با دیگران نیز بیشتر در همین موضوع است."  

در سال ۱۳۵۲ بعد از کودتای [[محمد داوود خان]] که حکمتیار و [[محمد عمر]] در زندان به سر می‌بردند دوازده نفر از اعضای برجسته ی جوانان مسلمان در منزل برهان الدین ربانی جمع شدند و ساختار (مجلس قیادی) که اعضای آن دارای مسئولیت‌های مشخص بودند تشکیل شد. استاد ربانی دبیر کل و رئیس شورای اجرائی، سیاف معاون دبیر کل و حبیب الرحمن منشی شورای اجرائی تعیین شدند. بقیه ی مسئولیت‌ها به شرح زیر تقسیم گردید.

حبیب الرحمن بعد از چند ماه در سال ۱۳۵۲ به اتهام دست داشتن در کودتا علیه رژیم محمد داود خان دستگیر و تیرباران شد. بعد از حبیب الرحمن مسؤولیت امور نظامی و رهبری جناح او به عهده ی گلبدین حکمتیار گذاشته شد و فعالیت‌های جنبش در ارتش و نیروهای مسلح ادامه یافت. این فعالیت‌ها از نظر دولت و کمونیست‌های وابسته به [[مسکو]] پنهان نماند و همان بود که دستگیری وسیعِ افراد سرشناس و شناخته شده ی اخوان‌المسلمین آغاز شد. در خرداد ۱۳۵۳، سیصد نفر از رهبران و اعضای جنبش از جمله غلام محمد نیازی، سیاف، غلام ربانی عطیش، عبدالقادر توانا، سید عبدالرحمن، سربلند خان، شمس الحق، عبدالشکور، محمد نسیم، سید عمر، شارقی، سید احمد، محمد امان و میرانگل بازداشت شدند. عده ی زیادی به [[پاکستان]] فرار کردند و سلسله ی این فرارها و دستگیری‌ها حدود یک سال طول کشید. با هجرت ربانی، حکمتیار، مولوی خالص، محمد امین و قاد، [[احمد شاه مسعود]]، نصرا... منصور، جلال‌الدین حقانی و عده ی دیگر از اعضای مهم جنبش اسلامی و گروه جوانان مسلمان به پاکستان، نخستین هسته ی مقاومت علیه رژیم محمد داوود با حمایت [[ذوالفقار علی بوتو]] نخست‌وزیر این کشور در پیشاور به وجود آمد.

گرچه انشعاب غیر رسمی در جنبش اخوان‌المسلمین در سال ۱۳۵۲ ایجاد شد اما این جنبش تا سال ۱۳۵۴ عملاً تجزیه نگردید. بعد از شکست قیام مسلحانه‌ای که علیه دولت داوود به سرپرستی گلبدین حکمتیار در سال ۱۳۵۴ صورت گرفت، اختلافات داخلی رهبران جنبش در حدی که یکدیگر را محکوم می‌کردند تشدید یافت. قرار شد که برای رفع اختلافات بار دیگر ساختار تشکیلاتی مورد توافق همه ی اعضای رهبری به وجود اید تا مسؤول تشکیلات و صلاحیت‌های افراد مشخص گردد. بنابراین در اولین مرحله، اقدام به نامگذاری جنبش و تهیه ی آرم آن نمودند.

در جلسه‌ای که اعضای برجسته ی رهبری از جمله ربانی، حکمتیار، محمد یونس خالص، خالد فاروقی، سرفراز، نصرا... منصور، جلال‌الدین حقانی، عنایت ا...، قاری مؤمن، جمیل الرحمن و قاضی محمد امین وقاد شرکت داشتند، پس از بحث و گفتگو توافق به عمل امد که نام رسمی جنبش، "حزب اسلامی افغانستان" باشد. سپس انتخاباتی با شرکت ۱۰۹ نفر از اعضای برجسته ی جنبش برای حل مشکل رهبری و انتخاب دبیر کل که مورد نزاع بود صورت گرفت. در این انتخابات که نُه نفر از جمله ربانی و جمیل الرحمن شرکت نکرده بودند حکمتیار با به دست آوردن ۹۶ درصد آراء دبیرکل حزب اسلامی افغانستان انتخاب شد.ربانی چند ماه بعد به شرط برکناری حکمتیار و انتخاب دبیرکل دیگری حاضر شد با تشکیلات جدید همکاری کند. بالاخره با موافقت حکمتیار و بر اساس پیشنهاد ربانی، قاضی محمد امین وقاد به مقام ریاست حزب اسلامی برگزیده شد. اما بعد از مدت کوتاهی ربانی و محمد امین وقاد با هم اختلاف پیدا کردند و در نتیجه وحدت جنبش اخوان‌المسلمین تأمین نگردید.