۸۷٬۸۱۰
ویرایش
مسجد الحرام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده: اماکن مقدس اسلامی' به 'رده: مکان‌های مقدس اسلامی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
</div> | </div> | ||
'''مسجد الحرام''' | '''مسجد الحرام''' مشهورترین و مقدس‌ترین [[مسجد]] در [[جهان اسلام]]، واقع در شهر [[مکه]] است که [[کعبه]]، قبله مسلمانان، در آن قرار دارد. اشیا، بناها و اماکن مقدسی همچون [[حجر الاسود]]، ملتزم، مستجار، حطیم و حجر اسماعیل در این مسجد جای گرفته‌اند. مسجد الحرام در فقه اسلامی، افزون بر احکام عمومی مسجد، احکامی ویژه نیز دارد. در شریعت اسلام بر هر مسلمانی واجب است در صورت استطاعت، یک بار در عمر خود به مکه سفر کند (سفر [[حج]]) و مناسکی را که برخی از آنها در این مسجد انجام می‌گیرد، انجام دهد. | ||
=واژه‌شناسی= | =واژه‌شناسی= | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
بنابر حدیثی منسوب به پیامبر اکرم(ص) مسجد الحرام قدیم‌ترین مسجد زمین است و حتی پیش از [[مسجد الاقصی|مسجدالاقصی]] بنیان نهاده شده است <ref>ابن ضیاء، تاریخ مکه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳</ref>. | بنابر حدیثی منسوب به پیامبر اکرم(ص) مسجد الحرام قدیم‌ترین مسجد زمین است و حتی پیش از [[مسجد الاقصی|مسجدالاقصی]] بنیان نهاده شده است <ref>ابن ضیاء، تاریخ مکه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳</ref>. | ||
در حدیث شد | در حدیث "شد رحال" که بنابر آن پیامبر اکرم(ص) فرموده است: «سفر مکنید جز برای زیارت سه مسجد....» یکی از این مساجد، مسجد الحرام است. | ||
بنابر روایات محلی، قبر هفتاد پیامبر از جمله هود و صالح و اسماعیل در مسجد الحرام است<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۷۳</ref>. | بنابر روایات محلی، قبر هفتاد پیامبر از جمله هود و صالح و اسماعیل در مسجد الحرام است<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۷۳</ref>. | ||
در آموزه‌های اسلامی احکام فقهی و معنوی ویژه‌ای برای مسجد الحرام و مکه وضع شده است. برای نمونه، جنگ در | در آموزه‌های اسلامی احکام فقهی و معنوی ویژه‌ای برای مسجد الحرام و مکه وضع شده است. برای نمونه، جنگ در مسجد‌الحرام و بلکه حرم مکه گناه بزرگی است مگر به قصد دفاع<ref>نک:ابن ضیاء، تاریخ مکه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴</ref>. عباداتی از جمله [[نماز]] در مسجد الحرام بسیار بیشتر از مکان‌های دیگر، دارای اثرات معنوی و مادی شمرده شده است<ref>نک:ابن ضیاء، تاریخ مکه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲</ref>. | ||
=تاریخچه= | =تاریخچه= | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
پیش از اسلام، پیرامون کعبه را مسجد الحرام می‌گفته‌اند که حدودی تقریبی داشته‌است<ref>نک: ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۲</ref>. | پیش از اسلام، پیرامون کعبه را مسجد الحرام می‌گفته‌اند که حدودی تقریبی داشته‌است<ref>نک: ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۶۲</ref>. | ||
مسجد در دوران پیش از اسلام، حصار و دیوار و بنای دیگری جز کعبه نداشته است. این که از چه زمان محوطه یاد شده به عنوان مسجد برگزیده شد، گزارشی تاریخی از آن در دست نیست و تنها در منابع روایی از آن سخن رفته است. بنابر این منابع، مکان فعلی مسجد الحرام برای بنای کعبه، پیش از آفرینش انسان برگزیده و کعبه به دست ملایک ساخته شد<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۴</ref>. | مسجد در دوران پیش از اسلام، حصار و دیوار و بنای دیگری جز کعبه نداشته است. این که از چه زمان محوطه یاد شده به عنوان مسجد برگزیده شد، گزارشی تاریخی از آن در دست نیست و تنها در منابع روایی از آن سخن رفته است. بنابر این منابع، مکان فعلی مسجد الحرام برای بنای کعبه، پیش از آفرینش انسان برگزیده و کعبه به دست ملایک ساخته شد<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۴</ref>. | ||
برخی روایات بنا یا بازسازی کعبه را به آدم(ع)نسبت می‌دهند<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۶</ref>. | برخی روایات بنا یا بازسازی کعبه را به آدم(ع)نسبت می‌دهند<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۶</ref>. پس از او، ابراهیم و اسماعیل(ع)آن را بازسازی کردند<ref>ازرقی، اخبار مکة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۵۹</ref>. | ||
در روایتی از پیامبر اکرم(ص) بنای مسجد به ابراهیم(ع) نسبت داده شده است. در این روایت، مسجد الحرام، قدیم‌ترین مسجد بر زمین است <ref>ابن ضیاء، تاریخ مکه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳</ref>. | در روایتی از پیامبر اکرم(ص) بنای مسجد به ابراهیم(ع) نسبت داده شده است. در این روایت، مسجد الحرام، قدیم‌ترین مسجد بر زمین است <ref>ابن ضیاء، تاریخ مکه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳</ref>. | ||
تا پیش از قُصَی بن کِلاب بن مُرَّة بن کَعْب، جد چهارم پیامبر اکرم(ص) و پیشوای قریش، مردم مکه در نزدیکی مسجد خانه نمی‌ساخته‌اند و فاصله‌ای را رعایت می‌کرده‌اند. در زمان قصی، او مردم را به خانه‌سازی در نزدیک کعبه با فاصله‌ای به‌اندازه طواف کعبه ترغیب کرد<ref>سباعی، ص۶۵؛ جعفریان، ص۴۳</ref>. | تا پیش از قُصَی بن کِلاب بن مُرَّة بن کَعْب، جد چهارم پیامبر اکرم(ص) و پیشوای قریش، مردم مکه در نزدیکی مسجد خانه نمی‌ساخته‌اند و فاصله‌ای را رعایت می‌کرده‌اند. در زمان قصی، او مردم را به خانه‌سازی در نزدیک کعبه با فاصله‌ای به‌اندازه طواف کعبه ترغیب کرد<ref>سباعی، ص۶۵؛ جعفریان، ص۴۳</ref>. | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
==دوره اموی== | ==دوره اموی== | ||
ولید بن عبدالملک اموی(حکومت: ۸۶- ۹۶ق.)، بر مساحت مسجد الحرام به مقدار ۱۷۲۵ متر افزود و مسجد را بازسازی کرد. او رواقهایی در اطراف مسجد ساخت و آنها را با ستونهایی عظیم سرپا نگاه داشت. این | ولید بن عبدالملک اموی(حکومت: ۸۶- ۹۶ق.)، بر مساحت مسجد الحرام به مقدار ۱۷۲۵ متر افزود و مسجد را بازسازی کرد. او رواقهایی در اطراف مسجد ساخت و آنها را با ستونهایی عظیم سرپا نگاه داشت. این ستونها به صورت زیبایی تزیین شد و در قسمت‌هایی از آنها طلا به کار رفت. ولید ناودان خانه خدا را نیز از طلا ساخت که تا به امروز به همین نام شهرت دارد<ref>جعفریان، ص۷۳</ref>. | ||
==دوره عباسی== | ==دوره عباسی== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
[[مهدی عباسی]] فرزند منصور(حکومت: ۱۵۸-۱۶۹ق) در سال ۱۶۱ق باز خانه‌های اطراف را از مردم گرفت و به زمین مسجد افزود <ref>سباعی، ص۱۵۸-۱۶۰؛ جعفریان، ص۷۴</ref>.بدین ترتیب، ۸۳۸۰ متر مربع به مسجد افزوده شد و درهای متعددی را در اطراف مسجد گشودندکه تا قرن‌ها بعد، به همان صورت باقی ماند. | [[مهدی عباسی]] فرزند منصور(حکومت: ۱۵۸-۱۶۹ق) در سال ۱۶۱ق باز خانه‌های اطراف را از مردم گرفت و به زمین مسجد افزود <ref>سباعی، ص۱۵۸-۱۶۰؛ جعفریان، ص۷۴</ref>.بدین ترتیب، ۸۳۸۰ متر مربع به مسجد افزوده شد و درهای متعددی را در اطراف مسجد گشودندکه تا قرن‌ها بعد، به همان صورت باقی ماند. | ||
مهدی عباسی در سال ۱۶۴ ق. دستور داد تا مسجد از ناحیه جنوبی نیز وسعت یابد و مسجد به شکل مربع در آید و کعبه در میانه آن قرار گیرد. از این رو، مساحت مسجد به مقدار ۶۵۶۰ متر مربع افزایش یافت و | مهدی عباسی در سال ۱۶۴ ق. دستور داد تا مسجد از ناحیه جنوبی نیز وسعت یابد و مسجد به شکل مربع در آید و کعبه در میانه آن قرار گیرد. از این رو، مساحت مسجد به مقدار ۶۵۶۰ متر مربع افزایش یافت و رواقهایی در اطراف آن ساخته شد و ستونهایی برافراشته گردید. این ستونها هنوز بر سر پا است و کتیبه‌ای که یادگار دوره مهدی عباسی است، بر آن باقی مانده است<ref>جعفریان، ص۷۵</ref>. | ||
در دوره معتضد عباسی (حکومت: ۲۷۹- ۲۸۹ق.) به پیشنهاد حاکم مکه، دستور داد تا در سال۲۸۱ق. جایی را برای اقامت [[حج]] گزاران بر مساحت مسجد بیفزایند. | در دوره معتضد عباسی (حکومت: ۲۷۹- ۲۸۹ق.) به پیشنهاد حاکم مکه، دستور داد تا در سال۲۸۱ق. جایی را برای اقامت [[حج]] گزاران بر مساحت مسجد بیفزایند. | ||
مقتدر عباسی(حکومت: ۲۹۵- ۳۲۰ق.) در سمت باب ابراهیم، | مقتدر عباسی(حکومت: ۲۹۵- ۳۲۰ق.) در سمت باب ابراهیم، محدودهای را به مسجد افزود. | ||
در دوران مستنصر بالله عباسی (حکومت: ۶۲۳- ۶۴۰ق.) کوششهای بسیاری برای بازسازی و نوسازی مسجد و از جمله تجدید بنای مطاف(جایی که حجگزاران کعبه را طواف می‌کنند) صورت گرفت<ref>جعفریان، ص۷۶</ref>. | در دوران مستنصر بالله عباسی (حکومت: ۶۲۳- ۶۴۰ق.) کوششهای بسیاری برای بازسازی و نوسازی مسجد و از جمله تجدید بنای مطاف(جایی که حجگزاران کعبه را طواف می‌کنند) صورت گرفت<ref>جعفریان، ص۷۶</ref>. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
ملک عبدالعزیز آل سعود، در سال ۱۳۶۸ق./۱۳۲۸ ش. دستور داد تا مسجد را از هر سو توسعه دهند. این توسعه از سال ۱۳۷۵ ق./ ۱۳۳۵ ش. آغاز شد و مساحت مسجد تا ۱۶۰۸۶۱ متر رسید. این مقدار مساحت، برای جمعیت نمازگزاری بالغ بر سیصد هزار تن در نظر گرفته شد. تعداد درهای مسجد نیز تا ۶۴ افزایش یافت<ref>جعفریان، ص۷۷</ref>. | ملک عبدالعزیز آل سعود، در سال ۱۳۶۸ق./۱۳۲۸ ش. دستور داد تا مسجد را از هر سو توسعه دهند. این توسعه از سال ۱۳۷۵ ق./ ۱۳۳۵ ش. آغاز شد و مساحت مسجد تا ۱۶۰۸۶۱ متر رسید. این مقدار مساحت، برای جمعیت نمازگزاری بالغ بر سیصد هزار تن در نظر گرفته شد. تعداد درهای مسجد نیز تا ۶۴ افزایش یافت<ref>جعفریان، ص۷۷</ref>. | ||
ملک فهد به سال ۱۴۰۹ ق.، افزایش مساحت مسجد الحرام را به صورت بی‌سابقهای آغاز کرد. مطالعه این طرح و خرید برخی اماکن پیرامونی مسجد، از سال ۱۴۰۳ق. آغاز شده بود. این افزایش، بیشترین افزایشی بود که در طول تاریخ مسجد الحرام صورت گرفته است. | ملک فهد به سال ۱۴۰۹ ق.، افزایش مساحت مسجد الحرام را به صورت بی‌سابقهای آغاز کرد. مطالعه این طرح و خرید برخی اماکن پیرامونی مسجد، از سال ۱۴۰۳ق. آغاز شده بود. این افزایش، بیشترین افزایشی بود که در طول تاریخ مسجد الحرام صورت گرفته است. محدودهای به وسعت ۷۶۰۰۰ هزار متر مربع به سمت غرب مسجد، افزوده شد. دو مناره بزرگ ۸۹ متری در آن قسمت بنا گردید. سه گنبد بزرگ در میانه سطح افزوده شده ساخته شد که هر کدام بر چهار ستون استوار است. تعداد مأذنه‌های فعلی مسجد الحرام، نُه عدد است. | ||
هم اکنون مسجد الحرام مجموعه‌ای بسیار بزرگ با مساحتی بیش از۸۸۰۰۰ متر مربع است و نزدیک یک میلیون نمازگزار را در خود جای می‌دهد. مسجد الحرام سه طبقه‌است، که طبقه سوم یعنی بام آن محوطه بسیار وسیعی است<ref>[http://www.alharamain.gov.sa/index.cfm?do=cms.conarticle&contentid=4046&categoryid=234 سایت الحرمین]</ref> | هم اکنون مسجد الحرام مجموعه‌ای بسیار بزرگ با مساحتی بیش از۸۸۰۰۰ متر مربع است و نزدیک یک میلیون نمازگزار را در خود جای می‌دهد. مسجد الحرام سه طبقه‌است، که طبقه سوم یعنی بام آن محوطه بسیار وسیعی است<ref>[http://www.alharamain.gov.sa/index.cfm?do=cms.conarticle&contentid=4046&categoryid=234 سایت الحرمین]</ref> | ||
| خط ۱۲۴: | خط ۱۲۴: | ||
برخی دیگر از منابع عبارتند از: | برخی دیگر از منابع عبارتند از: | ||
اشارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و الی البیت العقیق نوشته شمس‌الدین محمد بن اسحاق خوارزمی (درگذشتۀ ۸۲۷ق.). | اشارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و الی البیت العقیق نوشته شمس‌الدین محمد بن اسحاق خوارزمی (درگذشتۀ ۸۲۷ق.). العِقد الثَّمین، نوشته تقی الدین فاسی(درگذشتۀ ۸۳۲ق.) که از منابع بسیار مهم در تاریخ مکه و مسجد الحرام است. | ||
تاریخ مکة و المسجد الحرام و المدینة المنورة و القبر الشریف نوشتۀ محمد بن محمد بن احمد بن الضیاء مالکی (درگذشتۀ ۸۸۵ق.). | تاریخ مکة و المسجد الحرام و المدینة المنورة و القبر الشریف نوشتۀ محمد بن محمد بن احمد بن الضیاء مالکی (درگذشتۀ ۸۸۵ق.). | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده: مکان‌های مقدس اسلامی]] | [[رده: مکان‌های مقدس اسلامی]] | ||
[[رده: | [[رده: مساجد]] | ||