۸۷٬۹۳۹
ویرایش
آموزه‌های اخلاقی در قرآن کریم (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ى' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
وإن تعدوا نعمة الله لا تحصوها إن الانسان لظلوم کفار <ref>[ ابراهیم / 34 ]</ref> | وإن تعدوا نعمة الله لا تحصوها إن الانسان لظلوم کفار <ref>[ ابراهیم / 34 ]</ref> | ||
ویدع الانسان بالشر دعاءه بالخیر وکان الانسان عجولا <ref>[ إسراء / 11 ]</ref> | ویدع الانسان بالشر دعاءه بالخیر وکان الانسان عجولا <ref>[ إسراء / 11 ]</ref> | ||
إنا عرضنا الامانة | إنا عرضنا الامانة علی السماوات والارض والجبال فأبین أن یحملنها واشفقن منها وحملها الانسان إنه کان ظلوما جهولا <ref>[ احزاب / 72 ]</ref> | ||
در مقام تحلیل این آیات، می‌توان گفت که انسان از دیدگاه قرآن، موجودی است که همواره آمادگی انحراف از جاده صواب و روی‌کردن به کردار ناپسند را داراست و نیرویی پرتوان باید تا او را از این انحراف باز دارد: | در مقام تحلیل این آیات، می‌توان گفت که انسان از دیدگاه قرآن، موجودی است که همواره آمادگی انحراف از جاده صواب و روی‌کردن به کردار ناپسند را داراست و نیرویی پرتوان باید تا او را از این انحراف باز دارد: | ||
وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
اما در غالب آیات قرآنی، بیشتر بر نقش نفس به عنوان دورکننده انسان از نیک‌کرداری و فرمان دهنده به زشت‌کاری تأکید شده است(نفس أمّاره): | اما در غالب آیات قرآنی، بیشتر بر نقش نفس به عنوان دورکننده انسان از نیک‌کرداری و فرمان دهنده به زشت‌کاری تأکید شده است(نفس أمّاره): | ||
وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | ||
در قرآن واژه نفس(به معنای هوای نفس) چهار بار آمده است. نفس امّاره دوبار: إن النفس لامارة بالسوء <ref>[یوسف / 53]</ref> ؛ وأما من خاف مقام ربه | در قرآن واژه نفس(به معنای هوای نفس) چهار بار آمده است. نفس امّاره دوبار: إن النفس لامارة بالسوء <ref>[یوسف / 53]</ref> ؛ وأما من خاف مقام ربه ونهی النفس عن الهوی <ref>[ نازعات / 40 ]</ref> ؛ نفس لوّامه یک بار: ولا أقسم بالنفس اللوامة <ref>[ قیامة / 2 ]</ref> ؛ نفس مطمئنه یک بار: یا أیتها النفس المطمئنة <ref>[ فجر / 27 ]</ref> | ||
از نظر قرآن، پیروی از هوای نفس جز گمراهی و زشت‌کاری به بار نمی‌آورد: | از نظر قرآن، پیروی از هوای نفس جز گمراهی و زشت‌کاری به بار نمی‌آورد: | ||
إن هی إلا أسماء سمیتموها أنتم وآباءکم ما أنزل الله بها من سلطان إن یتبعون إلا الظن وما | إن هی إلا أسماء سمیتموها أنتم وآباءکم ما أنزل الله بها من سلطان إن یتبعون إلا الظن وما تهوی الانفس ولقد جاءهم من ربهم الهدی <ref>[ نجم / 23 ]</ref> | ||
و از همین روست که انسان خداترس، موظف بر آن است که نفس خود را از هوا برکنار دارد: | و از همین روست که انسان خداترس، موظف بر آن است که نفس خود را از هوا برکنار دارد: | ||
وأما من خاف مقام ربه | وأما من خاف مقام ربه ونهی النفس عن الهوی <ref>[ نازعات / 40 ]</ref> * فإن الجنة هی المأوی <ref>[ نازعات / 41 ]</ref> | ||
جامع‌ترین گفتار درباره نفس در سوره شمس دیده می‌شود که بر پایه آن، خداوند هم فجور و هم تقوا را به انسان الهام کرده و این انسان است که خود با تزکیه نفس به رستگاری می‌رسد و با پیروی از هوای نفس راه زیان‌کاری می‌پیماید: | جامع‌ترین گفتار درباره نفس در سوره شمس دیده می‌شود که بر پایه آن، خداوند هم فجور و هم تقوا را به انسان الهام کرده و این انسان است که خود با تزکیه نفس به رستگاری می‌رسد و با پیروی از هوای نفس راه زیان‌کاری می‌پیماید: | ||
ونفس وما سواها <ref>[ شمس / 7 ]</ref> * فألهمها فجورها وتقواها <ref>[ شمس / 8 ]</ref> * قد أفلح من زکاها <ref>[ شمس / 9 ]</ref> * وقد خاب من دساها <ref>[ شمس / 10 ]</ref> | ونفس وما سواها <ref>[ شمس / 7 ]</ref> * فألهمها فجورها وتقواها <ref>[ شمس / 8 ]</ref> * قد أفلح من زکاها <ref>[ شمس / 9 ]</ref> * وقد خاب من دساها <ref>[ شمس / 10 ]</ref> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
وکان الشیطان للانسان خذولا <ref>[ الفرقان / 29 ]</ref> | وکان الشیطان للانسان خذولا <ref>[ الفرقان / 29 ]</ref> | ||
و در آغاز آفرینش نیز همو بود که با وسوسه و فریب، آدم و حوا را از بهشت راند: | و در آغاز آفرینش نیز همو بود که با وسوسه و فریب، آدم و حوا را از بهشت راند: | ||
ولا تقربا هذه الشجرة فتکونا من الظالمین <ref>[ بقرة / 35 ]</ref> * فأزلهما الشیطان عنها فأخرجهما مما کانا فیه وقلنا اهبطوا بعضکم لبعض عدو ولکم فی الارض مستقر ومتاع | ولا تقربا هذه الشجرة فتکونا من الظالمین <ref>[ بقرة / 35 ]</ref> * فأزلهما الشیطان عنها فأخرجهما مما کانا فیه وقلنا اهبطوا بعضکم لبعض عدو ولکم فی الارض مستقر ومتاع إلی حین <ref>[ بقرة / 36 ]</ref> | ||
در قرآن شیطان به عنوان نماد رذایل اخلاقی شناخته شده است که انسان را به سوی ارتکاب اعمال ناشایست فرا می‌خواند: | در قرآن شیطان به عنوان نماد رذایل اخلاقی شناخته شده است که انسان را به سوی ارتکاب اعمال ناشایست فرا می‌خواند: | ||
الشیطان یعدکم الفقر ویأمرکم بالفحشاء والله یعدکم مغفرة منه وفضلا والله واسع علیم <ref>[ بقرة/ 268 ]</ref> | الشیطان یعدکم الفقر ویأمرکم بالفحشاء والله یعدکم مغفرة منه وفضلا والله واسع علیم <ref>[ بقرة/ 268 ]</ref> | ||
إنما یرید الشیطان أن یوقع بینکم العداوة والبغضاء فی الخمر والمیسر ویصدکم عن ذکر الله وعن الصلاة فهل أنتم منتهون <ref>[ مائدة / 91 ]</ref> | إنما یرید الشیطان أن یوقع بینکم العداوة والبغضاء فی الخمر والمیسر ویصدکم عن ذکر الله وعن الصلاة فهل أنتم منتهون <ref>[ مائدة / 91 ]</ref> | ||
و در آیاتی پرشمار انسان از پیروی او به شدت نهی شده است: | و در آیاتی پرشمار انسان از پیروی او به شدت نهی شده است: | ||
ولا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین <ref>[ بقرة / 168 ]</ref> * إنما یأمرکم بالسوء والفحشاء وأن تقولوا | ولا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین <ref>[ بقرة / 168 ]</ref> * إنما یأمرکم بالسوء والفحشاء وأن تقولوا علی الله ما لا تعلمون <ref>[ بقرة / 169 ]</ref> | ||
یا أیها الذین آمنوا ادخلوا فی السلم کافة ولا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین <ref>[ بقرة/ 208 ]</ref> | یا أیها الذین آمنوا ادخلوا فی السلم کافة ولا تتبعوا خطوات الشیطان إنه لکم عدو مبین <ref>[ بقرة/ 208 ]</ref> | ||
الشیطان یعدکم الفقر ویأمرکم بالفحشاء والله یعدکم مغفرة منه وفضلا والله واسع علیم <ref>[ بقرة / 268 ]</ref> | الشیطان یعدکم الفقر ویأمرکم بالفحشاء والله یعدکم مغفرة منه وفضلا والله واسع علیم <ref>[ بقرة / 268 ]</ref> | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
وزین لهم الشیطان ما کانوا یعملون <ref>[ انعام / 43 ]</ref> | وزین لهم الشیطان ما کانوا یعملون <ref>[ انعام / 43 ]</ref> | ||
و دیگر بردن ذکر خداوند از یاد انسان است: | و دیگر بردن ذکر خداوند از یاد انسان است: | ||
وإذا رأیت الذین یخوضون فی آیاتنا فأعرض عنهم | وإذا رأیت الذین یخوضون فی آیاتنا فأعرض عنهم حتی یخوضوا فی حدیث غیره وإما ینسینک الشیطان فلا تقعد بعد الذکری مع القوم الظالمین <ref>[ انعام / 68 ]</ref> | ||
آن‌چه نجات دهنده انسان‌ها از وسوسه‌های نفس و شیطان است رحمت خداوندی است: | آن‌چه نجات دهنده انسان‌ها از وسوسه‌های نفس و شیطان است رحمت خداوندی است: | ||
وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | وما أبرئ نفسی إن النفس لامارة بالسوء إلا ما رحم ربی إن ربی غفور رحیم <ref>[ یوسف / 53 ]</ref> | ||