احادیث تقریبی (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

امیرالمؤمنین جواب خیلى عجیبى مى‌‏دهد، مى‏فرماید: انَّمَا اخْتَلَفْنا عَنْهُ لا فیهِ وَ لکِنَّکُمْ‏ ما جَفَّتْ ارْجُلُکُمْ مِنَ الْبَحْرِ حَتّى‏ قُلْتُمْ لِنَبِیِّکُمُ «اجْعَلْ لَنا الهاً کَما لَهُمْ آلِهَةٌ فَقالَ انَّکُمْ قَوْمٌ تَجْهَلونَ»

ما درباره پیغمبر اختلاف نکردیم، اختلاف ما درباره دستورى بود که از پیغمبر ما رسیده بود؛ ولى شما هنوز پایتان از آب دریا خشک نشده بود که از پیغمبرتان خواستید که همان اصل اول توحیدتان را زیر پا بگذارید، گفتید براى ما بتى بساز مثل اینها.

پس خیلى تفاوت است میان آنچه براى ما رخ داد [و آنچه براى شما رخ داد.]

ایندو با هم خیلى فرق دارد که کارى که به هر حال آن را انجام مى‏دادند توجیهش در خارج این طور باشد (نه اینکه در واقع این طور بود) که بگویند [آنها که مرتکب این خطا شدند]خیال می‌کردند مقصود پیغمبر این بوده و در نتیجه گفته پیغمبر را به این صورت توجیه کردند و یا این‌که بگویند نصّ آیه قرآن با این صراحت را کنار گذاشتند یا قرآن را تحریف کردند.<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، ج‏4، ص: 769-768</ref>  

[[زرارة بن اعین|زرارة]] نقل مى‌کند که: «با برادرم حمران- یا برادر دیگرم بکیر- بر امام باقر (ع) وارد شدیم؛

من به امام گفتم: ما افراد را با شاقول اندازه مى‏‌گیریم، هر کس مانند ما شیعه باشد، خواه از اولاد على و خواه از غیر آنها، با او پیوند دوستى (به عنوان یک مسلمان و اهل نجات) برقرار مى‌کنیم.

و هر کس با عقیده ما مخالف باشد ما از او (به عنوان یک گمراه و اهل هلاک) تبرّى مى ‏جوییم.»

«اى زرارة! سخن خدا از سخن تو راست‏تر است؛ اگر آنچه تو مى‌گویى درست باشد، پس سخن خدا آنجا که مى‌فرماید:

آنها که خدا درباره آنها مى ‏فرماید:

«[[الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ]]»<ref>(توبه: 60)</ref> چه کسانى هستند و کجایند؟!»

اگر کسى در روایاتى که از ائمه اطهار (علیهم السلام) رسیده است که بیشترین آنها در «کتاب الحجّة» کافى و «کتاب الایمان و الکفر» کافى گرد آمده است دقت کند مى‌‏یابد که:  

ائمه (علیهم السلام) تکیه‌شان بر این مطلب بوده که هر چه بر سر انسان مى‌آید از آن است که حق بر او عرضه بشود و او در مقابل حق تعصّب و عناد بورزد و یا لااقل در شرایطى باشد که مى ‏بایست تحقیق و جستجو کند و نکند؛  

اما افرادى که ذاتا و به واسطه قصور فهم و ادراک و یا به علل دیگر در شرایطى بسر مى‌برند که مصداق منکر و یا مقصّر در تحقیق و جستجو به شمار نمى‏‌روند، آنها در ردیف منکران و مخالفان نیستند، آنها از «مستضعفین»( یعنى بیچارگان و دست‏ نارسان) و «[[مرجون لامر اللّه]]» (یعنى کسانى که درباره آنها باید گفت کار اینها با خداست، خداوند خودش به نحوى که حکمت و رحمتش ایجاب مى‌کند عمل خواهد کرد.) به شمار مى‌‏روند؛

از روایات استفاده مى‏ شود که ائمه اطهار بسیارى از مردم را از این طبقه مى‌دانند.

<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهرى ؛ ج‏1 ؛ ص323-322-با تلخیص و  ویرایش جزئی -</ref>

در «کافى» کتاب الحجة، برخى روایات نقل مى‌کند مبنى بر اینکه:  

«هر که خدا را با عبادتى اطاعت کند و خود را به رنج اندازد اما امامى که خدا برایش معیّن کرده نداشته باشد عملش مردود است».  

«خدا اعمال بندگان را بدون آنکه امام زمان خودشان را بشناسند نمى ‏پذیرد».  

در عین حال در همان کتاب الحجة کافى از امام صادق (‌علیه‌السلام) نقل می‌کند که:  

من عرفنا کان مؤمنا، و من انکرنا کان کافرا، و من لم یعرفنا و لم ینکرنا کان ضالّا حتّى رجع الى الهدى الّذى افترض اللّه علیه من طاعتنا، فان یمت على ضلالته یفعل اللّه ما یشاء  

«هر که ما را بشناسد مؤمن است و هر که انکار کند کافر است و هر که نه بشناسد و نه انکار کند «راه نایافته» است تا بازگردد به راه هدایت، اگر به همین حال بمیرد از کسانى است که کارش واگذار به خداست‏ مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ‏».  

[[محمد بن مسلم]] مى‏گوید:  

در خدمت امام صادق بودم؛ من در طرف چپ آن حضرت نشسته بودم و زرارة در طرف راست آن حضرت نشسته بود. ابو بصیر وارد شد و پرسید: چه مى‏‌گویى درباره کسى که در خدا شک کند؟  

- چه مى‏گویى درباره کسى که در رسول خدا شک کند؟ - کافر است.  

در این وقت امام به سوى زرارة توجه کرد و فرمود: «همانا چنین کسى آنگاه کافر است که انکار کند و جحود بورزد».  

و هم در کافى نقل می‌کند که هاشم بن البرید (صاحب البرید) گفت:  

من و محمد بن مسلم و ابو الخطاب در یک جا گرد آمده بودیم؛ ابو الخطاب پرسید عقیده شما درباره کسى که امر امامت را نشناسد چیست؟ من گفتم: به عقیده من کافر است.  

محمد بن مسلم گفت: سبحان اللّه! اگر امام را نشناسد و جحود و انکار هم نداشته باشد چگونه کافر شمرده مى‏شود؟! خیر، غیر عارف اگر جاحد نباشد کافر نیست. به این ترتیب ما سه نفر سه عقیده مخالف داشتیم.  

جریان مباحثه سه نفرى را به عرض رساندم و نظر امام را خواستم.

هنگامى میان شما قضاوت مى‏کنم و به این سؤال پاسخ مى‏‌دهم که آن دو نفر هم حضور داشته باشند. وعده‏ گاه من و شما سه نفر همین امشب در منى نزدیک جمره وسطى.  

شب که شد سه نفرى رفتیم. امام در حالى که بالشى را به سینه خود چسبانده بود سؤال را شروع کرد: - چه مى‏گویید درباره خدمتکاران، زنان، افراد خانواده خودتان؟ آیا آنها به وحدانیّت خدا شهادت نمى‏دهند؟

- آیا به رسالت پیغمبر گواهى نمى‏دهند؟ - چرا.  

- سبحان اللّه! آیا مردم کوچه و بازار را ندیده‏اى، سقّاها را ندیده‌‏اى؟ - چرا، دیده و مى‏بینم.  

- آیا اینها نماز نمى‏‌خوانند؟ روزه نمى‏‌گیرند؟ حج نمى‏‌کنند؟ به وحدانیّت خدا و رسالت پیغمبر شهادت نمى‏‌دهند؟ - چرا.  

- سبحان اللّه! آیا وضع کعبه و طواف این مردم را نمى‏‌بینى؟ هیچ نمى‌‏بینى که اهل یمن چگونه به پرده‏‌هاى کعبه مى‌چسبند؟

- چرا. - آیا اینها به توحید و نبوّت اقرار و اعتراف ندارند؟ آیا نماز نمى‏‌خوانند؟ روزه نمى‏‌گیرند؟ حج نمى‏‌کنند؟

هاشم که به قول مرحوم فیض، مى‏‌دانست قضاوت امام بر ضدّ عقیده او است، گفت: نه.  

امام فرمود: بسیار بد است براى شما که چیزى را که از ما نشنیده‏‌اید از پیش خود بگویید.  

هاشم بعدها به دیگران چنین گفت: گمان بردم که امام نظر محمد بن مسلم را تأیید می‌کند و مى‏‌خواهد ما را به سخن او برگرداند <ref>رک به: مجموعه آثار استاد شهید مطهرى (عدل الهى)، ج‏1، ص: 327-320)</ref>  

در «کافى» آخر «کتاب الایمان و الکفر» بابى دارد تحت عنوان: «با ایمان، هیچ عملى زیان نمى‏‌رساند و با کفر، هیچ عملى سود نمى‌‏بخشد.»  

ولى روایاتى که در ذیل این عنوان آمده این عنوان را تأیید نمی‌کند؛ از آن جمله‏ این روایت است: یعقوب بن شعیب گفت: از امام صادق (‌علیه‌السلام) پرسیدم:  

هل لاحد على ما عمل ثواب على اللّه موجب الّا المؤمنین؟ قال: لا  

«آیا جز مؤمنین کسى دیگر هم هست که پاداش دادن به او بر خداوند لازم باشد؟ <ref>«کافى» آخر «کتاب الایمان و الکفر»</ref>

مقصود این روایت این است که خداوند تنها به مؤمنین وعده پاداش داده است و به موجب وعده‏اى که داده است البته لزوماً به وعده خود وفا می‌کند، ولى در غیر مورد اهل ایمان خداوند وعده نداده است تا لزوماً وفا کند، و چون وعده نداده است پس با خود او است که پاداش بدهد یا ندهد.  

امام با این بیان مى‏‌خواهد بفهماند که غیر اهل ایمان از نظر اینکه خدا پاداش مى‏‌دهد یا نمى‏‌دهد در حکم مستضعفین و مرجون لامر اللّه می‌باشند؛ باید گفت کار اینها با خداست که پاداش بدهد یا ندهد.  

البته روایات مربوطه منحصر به آنچه ما در اینجا نقل کردیم نیست؛ روایات دیگر هم هست. استنباط ما از همه این روایات همین است که گفتیم. اگر کسى جز این استنباط می‌کند و نظر ما را تأیید نمی‌کند ممکن است نظر خود را مستدل بیان کند، شاید مورد استفاده ما نیز قرار گیرد.<ref>همان</ref>

فلیس ینبغی أن یحمل صاحب السهم على ما علیه صاحب السهمین ولا صاحب السهمین على ما علیه صاحب الثلاثة ولا صاحب الثلاثة على ما علیه صاحب الأربعة ولا صاحب الأربعة على ما علیه صاحب الخمسة ولا صاحب الخمسة على ما علیه صاحب الستة ولا صاحب الستة على ما علیه صاحب السبعة،  

فقال: الاسلام شهادة أن لا إله إلا الله والتصدیق برسول الله ( صلى الله علیه وآله )، به حقنت الدماء وعلیه جرت المناکح والمواریث وعلى ظاهره جماعة الناس، والایمان الهدى وما یثبت فی القلوب من صفة الاسلام وما ظهر من العمل به والایمان أرفع من الاسلام بدرجة، إن الایمان یشارک الاسلام فی الظاهر والاسلام لا یشارک الایمان فی الباطن وإن اجتمعا فی القول والصفة.<ref>کافی ج ص25</ref>   

عن أبی جعفر ( ‌علیه‌السلام ) قال: سمعته یقول: الایمان ما استقر فی القلب وأفضى به إلى الله عز وجل وصدقه العمل بالطاعة لله والتسلیم لامره والاسلام ما ظهر من قول أو فعل وهو الذی علیه جماعة الناس من الفرق کلها و به حقنت الدماء وعلیه جرت المواریث وجاز النکاح واجتمعوا على

الصلاة والزکاة والصوم والحج، فخرجوا بذلک من الکفر وأضیفوا إلى الایمان، والاسلام لا یشرک الایمان والایمان یشرک الاسلام وهما فی القول والفعل یجتمعان،کما صارت الکعبة فی المسجد والمسجد لیس فی الکعبة وکذلک الایمان یشرک الاسلام والاسلام لا یشرک الایمان وقد قال الله عز وجل: " قالت الاعراب آمنا قل لم تؤمنوا ولکن قولوا أسلمنا ولما یدخل الایمان فی قلوبکم فقول الله عز وجل أصدق القول

قلت: فهل للمؤمن فضل على المسلم فی شئ من الفضائل والأحکام والحدود وغیر ذلک ؟

فقال: لا، هما یجریان فی ذلک مجرى واحد ولکن للمؤمن فضل على المسلم فی أعمالهما وما یتقربان به إلى الله عز وجل، قلت: ألیس الله عز وجل یقول: " من جاءبالحسنة فله عشر أمثالها " وزعمت أنهم مجتمعون على الصلاة والزکاة والصوم والحج مع المؤمن ؟ قال: ألیس قد قال الله عز وجل: " یضاعفه له أضعافا کثیرة فالمؤمنون هم الذین یضاعف الله عز وجل لهم حسناتهم لکل حسنة سبعون ضعفا، فهذا فضل المؤمن ویزیده الله فی حسناته على قدر صحة إیمانه أضعافا کثیرة ویفعل الله بالمؤمنین ما یشاء من الخیر، قلت: أرأیت من دخل فی الاسلام ألیس هو داخلا فی الایمان ؟

فقال: لا ولکنه قد أضیف إلى الایمان وخرج من الکفر وسأضرب لک مثلا تعقل به فضل الایمان على الاسلام، أرأیت لو بصرت رجلا فی المسجد أکنت تشهد أنک رأیته فی الکعبة ؟

قلت: لا یجوز لی ذلک، قال: فلو بصرت رجلا فی الکعبة أکنت شاهدا أنه قد دخل المسجد الحرام، قلت: نعم، قال: وکیف ذلک ؟ قلت: إنه لا یصل إلى دخول الکعبة حتى یدخل المسجد، فقال: قد أصبت وأحسنت، ثم قال: کذلک الایمان والاسلام <ref>کافی ج 2ص27</ref>