سوره روم: تفاوت میان نسخه‌ها

[[روم]] نام اقوامى از انسانهاست كه در ساحل [[مديترانه]] در غرب [[آسيا]] زندگى مى كنند، در آن ايام اين اقوام امپراطورى بزرگ و وسيعى تشكيل داده بودند، به طورى كه دامنه آن تا حدود [[شامات]] توسعه يافته بود<ref>ترجمه تفسير الميزان، ج 16، ص: 233.</ref>.  

=مفهوم کلي سوره=

# نشانه هاى الهى در جهان و [[توحيد فطرى]]؛

# [[ثواب]] و عقاب هاى [[رستاخير]]؛

# ارتباط حالات مردم با رويدادهاى زندگى؛

# ارتباط گذشته و آينده ى بشر؛

# پيش گويى اعجازآميز درباره ى جنگ ايران و روم<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 115.</ref>.

«سوره روم» تنها نام اين سوره روم است كه به مناسبت آيۀ دوم آن نام‌گذارى شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 16، ص 117.</ref>.

=تعداد آيات و کلمات و حروف=

* سوره روم شصت آيه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 7، ص 291.</ref>.

* سوره روم سه‌هزاروپانصدوسي‌وچهار حرف دارد<ref>همان.</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

* پيشگويى از پيروزى روميان بر ايرانيان در جنگى كه در آينده درگير مى شد، به مناسبت گفتگويى كه ميان [[مسلمانان]] و [[مشركان]] در اين زمينه روى داده بود؛

* گوشه اى از طرز فكر و چگونگى حالات افراد بى ايمان، و سپس تهديدهايى نسبت به آنها در مورد عذاب و كيفر الهى در [[رستاخيز]]؛

* بخش مهمى از آيات عظمت خداوند در آسمان و زمين و در وجود انسانها از قبيل خروج حيات از [[مرگ]]، و مرگ از حيات، خلقت انسان از خاك، نظام زوجيت و آفرينش همسران براى انسانها و رابطه مودت در ميان آنها، آفرينش آسمان و زمين، اختلاف زبانها، نعمت خواب در شب و جنبش در روز، ظهور رعد و برق و باران، و حيات زمين بعد از مرگ، و تدبير امر آسمان و زمين به امر خدا؛

* سخن از توحيد فطرى بعد از بيان دلائل آفاقى و انفسى براى شناخت خدا؛

* بازگشت به شرح و تبيين حالات افراد بى ايمان و گنه كار، و ظهور فساد در زمين بر اثر گناهان آنها؛

* اشاره اى به مساله مالكيت و حق ذى‌القربى و نكوهش از [[رباخوارى]]؛

* بازگشت مجددى به دلائل [[توحيد]] و نشانه هاى حق و مسائل مربوط به [[معاد]].

* روى هم رفته در اين سوره همچون سوره هاى ديگر قرآن مسائل استدلالى و عاطفى و خطابى چنان به هم آميخته شده است كه معجون كاملى براى هدايت و تربيت نفوس فراهم ساخته است<ref>تفسير نمونه، ج 16، ص 356-355.</ref>.

[[ابى‌بن‌كعب]] از پيامبر روايت كرده كه فرمود: «هر كه سوره روم را قرائت كند ده برابر اجر [[ملائكه]] اى كه بين آسمان و زمين مشغول تسبيح پروردگار بوده، به او اجر داده شده و آنچه را كه در آن روز و شب از او [[ثواب]] فوت شده باشد به او داده خواهد شد»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 19، ص 93.</ref>.  

# تمام سوره روم بگفتار حسن در [[مكه]] نازل شده بجز يك آيه و آن «فَسُبْحانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ ...» ميباشد<ref>همان.</ref>.

# سوره روم بعد از [[سوره عنكبوت]] در مكه نازل گرديد، بنابراين سوره روم هم در نزديكي‌هاى [[هجرت]] نازل شده است<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 8، ص 167.</ref>.

روم امپراطورى بزرگى بود كه بر متصرفات وسيعى در [[آسيا]] و [[اروپا]] و [[آفريقا]] حكومت داشت، [[ايتاليا]] نيز قسمتى از آن محسوب مى شد، ميان آنها و اهل فارس (ايرانيان) جنگ هاى بزرگى واقع شده است، يكى از آن جنگ ها در نواحى [[شام]] نزديك [[حجاز]] رخ داد كه به هزيمت روميان تمام شد. [[مشرکان]] از پيروزی ايرانيان مشرک بر روميان [[مسيحی]] که صاحب کتاب بودند خوشحال بودند و آنرا مقدمه‌ای بر شکست [[دين]] نو پای اسلام در مکه مي‌دانستند و استدلال مي‌کردند اگر اديانی که ادعا مي‌کنند الهی هستند مورد تاييد خداوند بودند هيچوقت نبايد شکست بخورند. اين استدلال هر چند که پايه استواری نداشت اما ممکن بود در دل برخی از تازه مسلمانان ترديد ايجاد کند فلذا خداوند در چنين فضايی اين سوره را نازل نمود. و قرآن خبر داد كه روميان در عرض سه تا نه سال بر فارس پيروز خواهند شد.

سوره روم با وعده اى از خدا شروع مى شود و آن اينكه روم بعد از مغلوب شدن كه به وقت نزول سوره مغلوب شده بود، بر اهل فارس غلبه خواهد كرد، سپس وعده بزرگ [[آخرت]] مطرح مى شود كه همه آن روز به سوى خدا بر مى گردند، آن گاه مقدارى از آيات ربوبيت و صفات خاصه خدا ذكر مى شود و در آخرت با وعده نصرت به [[رسول خدا]]، سوره مباركه به انجام مى رسد و با آيه فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌ وعده موعود تأكيد مى گردد و چند آيه پيش از آن گفته شده: وَ كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ . پس غرض سوره روم در رابطه با وعده قطعى خدا در نصرت دين است، وعده غلبه روم بر فارس جلو افتاده تا با عملى شدن وعده پيروزى روم به عملى شدن وعده پيروزى دين استدلال شود و نيز از اين راه و راه عقل به وعده آخرت احتجاج شده است<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 8، ص 169-168 با تصرف و اضافات.</ref>.

=ويژگي=

سوره روم با [[حروف مقطعه]] آغاز شده و از [[سور مثانی]] می باشد مثانی سوره هايی هستند که بعد از [[سور مئين]] قرار گرفته اند و زير صد آيه دارند مانند اينکه سور مئين مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند<ref>زاد المسير فى علم التفسير، ج 4، ص 141.</ref>.

سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مريم و عنکبوت و روم و يس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهيم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>.

روايتى است كه از [[رسول خدا]] نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى [[تورات]] و سوره هاى مئين را به جاى [[انجيل]] و سوره هاى مثانى را به جاى [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشيد<ref>جامع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص 34</ref>.