احمد بن علویه بن جعفر اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

احمد بن علويه بن جعفر اصفهاني، (212 – 320ق)ابوجعفر. معروف به «ابوالاسود كاتب». محدث، اديب و شاعر توان‏مند اهل‏بيت(ع). از نديمان «احمدبن عبدالعزيز عجلي»(م280ق. حاكم اصفهان). ولادت او در سال 212هجري بود، زيرا هنگامي كه وي «قصيده نونيه» خود را در سال 310هجري تكميل كرد، 98 سال داشت. وفات او در سال 320هجري و احتمالاً در اصفهان اتفاق افتاده است. از شرح حال او اطلاعي در دست نيست. ولي از آنجا كه وي استاد بسياري از محدثان قم بود، و همچنين از لقب او كه گاهي ملقب به «كرماني» و زماني ملقب به «اصفهاني» است، به دست مي‏آيد كه وي بيشتر عمر خود را در بلاد ايران به ويژه اصفهان به‏سر برده است. اما گاهي به عراق مي‏رفته و با علماي آن ديار به خصوص با علماي بصره ديدار مي‏كرده است. وي شاعر بزرگ اهل‏بيت(ع) و مناقب‏سراي اميرالمؤمنين(ع) و امامان شيعه بوده است. هنگامي كه «قصيده نونيه»اش را كه معروف به «الفيه» و «محبره» است، كامل كرد به بصره آمد و آن را بر «ابوحاتم سجستاني»(شاعر و لغوي معروف) عرضه كرد. ابوحاتم بر او تحسين كرد و خطاب به مردم بصره گفت: «اي اهل بصره، اصفهاني‏ها بر شما پيروز شدند». آغاز قصيده او چنين است:

«ما بال عينك ثرة الأجفان

عبري اللحاظ سقيمة الإنسان»(چرا از چشمت اين همه سرشك مي‏بارد، چرا گوشه چشمت پر از اشك و مردمك ديده‏ات بيمار است؟).  

علامه اميني در الغدير او را از شعراي غدير برشمرده و منتخبي از اشعار او را نقل كرده است. همچنين ابن‏شهرآشوب در مناقب 213 بيت، و امين در اعيان‏الشيعه 224 بيت از اشعار او ‏را نقل كرده‏اند. قصيده «محبره» يكي از كم‏نظيرترين قصائد شيعه در حق خاندان اهل‏بيت(ع) است. وي در اين قصيده به كمك روايات مشهور فريقين، مناقب علي(ع) را به نظم كشيده و با مخالفان خلافت و منكران ولايت، احتجاج نموده است، مخصوصاً تفسير كلمه «مولي» در اين قصيده به معني ولايت مطلقه علي(ع) به صورتي بديع بيان شده است. وي در حديث از «ابراهيم بن محمد ثقفي»(م283ق) روايت مي‏كند. ثقفي در اصفهان سكونت داشت. از شاگردان او بسياري از محدثان قمي و غير قمي هستند كه از او روايت دارند مانند: «محمدبن حسن بن وليد قمي»(م343ق)، «عبدالله بن حسن مؤدب»، «احمدبن يعقوب اصفهاني»، «سعدبن عبدالله بن ابي خلف اشعري»(م300ق)، «حسين بن محمدبن عمران اشعري»، «حسين بن محمدبن عامر» و «احمدبن ابراهيم بن ابي رافع». از تأليفات او مي‏توان «الاعتقاد في‏الادعيه»، «الرسائل المختاره» و «قصيده نونيه» را نام برد. وي 18 كتاب در موضوع دعا داشته كه اكثر آنها از بين رفته است. گفتني است ابن‏داود در رجال خود وي را به اشتباه، «رحاله» لقب داده است، زيرا به اعتقاد ابن داود، وي پنجاه بار از «حج» به «غزو» سفر كرده است، در حالي كه گزارش مذكور در باره «بشير بن رحال» است كه نجاشي آن را در ترجمه صاحب شرح حال آورده است.