احمد بن علی بن حسن بن شاذان فامی قمی

نام	احمد بن علی بن حسن بن شاذان فامی قمی
القاب و سایر نام‌ها	قمی • فامی
زاده	آغاز سده چهارم • قم
درگذشت	حدود 372 هجری
استادان	محمد بن حسن بن ولید
شاگردان	ابوالحسن محمد بن احمد بن علی بن حسن بن شاذان • ابوعلی احمد بن زید بن دارا
آثار	زاد المسافر • الامالی
دین و مذهب	اسلام • تشیع

احمد بن علی بن حسن بن شاذان فامی قمی، (000 – حدود 372ق)ابوالعباس. فقیه و محدث شیعی. از لقب «قمی» استفاده می‏‌شود اهل قم بود و از لقب «فامی» بر می‌‏آید که در آن‌جا به تجارت حبوبات اشتغال داشته است. شخصیت او در منابع رجالی به نیکی یاد شده و به عنوان «فقیه» و دارای «درک قوی» معرفی شده است. در مجالس درس بغداد شرکت جست و در فقه و حدیث تبحر یافت و کتاب‏‌هایی تألیف نمود. از آثار مشهور وی «زاد المسافر» و دیگری «الامالی» است.

معرفی اجمالی

احمد بن علی بن حسن بن شاذان فامی قمی، ابوالعباس. فقیه و محدث شیعی. ولادت و وفات او به خوبی روشن نیست. پسرش «ابوالحسن محمد بن احمد بن علی بن حسن بن شاذان»(م. ب412ق) و صاحب کتاب «مأه منقبه») از اساتید «ابوالعباس نجاشی»(م450ق) است و نجاشی در 372هجری متولد شده است، بنابراین شاگردی نجاشی نزد فرزندش، نشان می‌‏دهد که زمان خود او را درک نکرده بود. از این‏ رو می‏‌توان نتیجه گرفت که وفات او پیش از 372هجری و احتمالاً در قم اتفاق افتاده است.

همچنین با توجه به تاریخ وفات او، ولادت او را می‏‌توان در آغاز سده چهارم تخمین زد. پسرش علاوه بر نجاشی، از اساتید شیخ کراجکی(م449ق) نیز بوده که در 412هجری در ایام حج، کراجکی نزد او کتاب ایضاح دقائق النواصب را فرا گرفته است. وی خود چنانکه از لقب «قمی» استفاده می‏‌شود اهل قم بود و از لقب «فامی» بر می‌‏آید که در آن‌جا به تجارت حبوبات اشتغال داشته است. در آنجا با دختر خواهرزاده «جعفر بن قولویه»(م368ق) ازدواج کرد و در کنار تجارت، به فراگیری دانش روی آورد و بخشی از تحصیلات خود را در قم گذرانده است اما در آنجا نماند و راهی بغداد شد و بغداد شد و در مجالس درس بغداد شرکت جست و در فقه و حدیث تبحر یافت و کتاب‏‌هایی تألیف نمود.

از شخصیت او در منابع رجالی به نیکی یاد شده و به عنوان «فقیه» و دارای «درک قوی» معرفی شده است. از اساتید او در قم «محمد بن حسن بن ولید»(م343ق) را می‌‏توان نام برد، اما از استادان بغدادی او اطلاعی نداریم. در منابع حدیثی روایات او بیشتر از طریق پسرش از او نقل می‏‌شود، اما ابوالفتح کراجکی(م449ق) که از شاگردان پسرش می‌‏باشد از او نیز به‏ طور مستقیم روایت دارد. همچنین از دیگر شاگردان او «ابوعلی احمد بن زید بن دارا» است که بخشی از احادیث او در کتاب عیون المعجزات آمده است. به گفته نجاشی وی دارای دو اثر تألیفی است و غیر از این دو اثر، کتاب دیگری تألیف ننموده است. یکی «زاد المسافر» و دیگری «الامالی».

استادان

محمد بن حسن بن ولید در قم استاد وی بوده از سایر اساتیدش اطلاعی در دست نیست.

شاگردان

فرزندش ابوالحسن محمد بن احمد بن علی بن حسن بن شاذان صاحب کتاب مأه منقبه و ابوعلی احمد بن زید بن دارا ازشاگردان مشهور وی بودند.

آثار

وی دارای دو اثر تألیفی بنام‌های کتاب زاد المسافر و کتاب الامالی است و غیر از این دو اثر، کتاب دیگری تألیف ننموده است.

منابع

1. تنقیح المقال(حجری)، ج1ص71 شماره 419؛
2. تهذیب المقال، ج1ص45 شماره 30؛
3. خلاصه الاقوال، ص70 شماره 42؛
4. رجال ابن داود، ص40 شماره 98؛
5. رجال نجاشی، ص84 شماره 204؛
6. طبقات اعلام الشیعه، ج1ص33؛
7. کنز الفوائد، صص62، 80، 121، 202 و259؛
8. لسان المیزان، ج1ص736؛
9. مائه منقبه، ص10(مقدمه).