میرزا حسین نوری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
}} | }} | ||
'''شیخ میرزا حسین بن محمد تقی بن علی محمد نوری طبرسی''' معروف به محدث نوری و حاجی نوری فرزند محمدتقی نوری مازندرانی طبرسی و نوهٔ علی محمد مازندرانی طبرسی مستوفی، محدث و چهره سرشناس علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری بود. | '''شیخ میرزا حسین بن محمد تقی بن علی محمد نوری طبرسی''' معروف به محدث نوری و حاجی نوری فرزند محمدتقی نوری مازندرانی طبرسی و نوهٔ علی محمد مازندرانی طبرسی مستوفی، محدث و چهره سرشناس علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری بود. | ||
شهرت محدث نوری بیشتر به سبب تالیف [[مستدرک الوسائل (کتاب)|کتاب مستدرک الوسائل]] و به‌ویژه کتاب فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب است. او در کتاب اخیر کوشیده تا با استفاده از پاره‌ای روایات ثابت کند که [[قرآن کریم]] گرچه عیناً کلام الهی است و چیزی بر آن افزوده نشده و تغییر نکرده اما آیاتی از آن پیش از جمع‌آوری به دلایلی حذف شده(تحریف به نقصان) و آنچه حذف شده، نزد اهل خود محفوظ است. انتشار این | شهرت محدث نوری بیشتر به سبب تالیف [[مستدرک الوسائل (کتاب)|کتاب مستدرک الوسائل]] و به‌ویژه کتاب فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب است. او در کتاب اخیر کوشیده تا با استفاده از پاره‌ای روایات ثابت کند که [[قرآن|قرآن کریم]] گرچه عیناً کلام الهی است و چیزی بر آن افزوده نشده و تغییر نکرده اما آیاتی از آن پیش از جمع‌آوری به دلایلی حذف شده (تحریف به نقصان) و آنچه حذف شده، نزد اهل خود محفوظ است. انتشار این کتاب اعتراض عالمان [[شیعه]] و [[سنی]] را برانگیخت و آثار بسیاری در رد این نظریه نوشتند. | ||
محدث نوری در سن ۶۴ سالگی در سامرا در اثر مسمومیت درگذشت. آرامگاه او در [[نجف]] و در حرم علی بن ابی‌طالب قرار دارد. | |||
== زندگی‌نامه == | == زندگی‌نامه == | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
وی یک سال بیشتر نتوانست در ایران بماند و در سال ۱۲۷۸ق. دوباره به [[عراق]] بازگشت و به محضر درس عالم بزرگ شیخ [[عبدالحسین تهرانی]] مشهور به [[شیخ العراقین]] در شهر [[کربلا]] راه یافت و بعد از آن به دنبال استاد به شهر [[کاظمین]] سفر کرد و دو سال در آن جا ماند. | وی یک سال بیشتر نتوانست در ایران بماند و در سال ۱۲۷۸ق. دوباره به [[عراق]] بازگشت و به محضر درس عالم بزرگ شیخ [[عبدالحسین تهرانی]] مشهور به [[شیخ العراقین]] در شهر [[کربلا]] راه یافت و بعد از آن به دنبال استاد به شهر [[کاظمین]] سفر کرد و دو سال در آن جا ماند. | ||
در سال ۱۲۸۴ق. به قصد [[زیارت]] [[علی بن موسی | در سال ۱۲۸۴ق. به قصد [[زیارت]] [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیه‌السلام)]] به ایران بازگشت و عازم [[مشهد مقدس]] شد. دو سال بعد در سال ۱۲۸۶ق. به عراق بازگشت و پس از آن، برای دومین بار به زیارت [[کعبه|خانه خدا]] رفت و بعد از بازگشت به عراق، پای درس [[محمد حسن شیرازی|میرزای شیرازی]] حاضر شد. چون میرزای شیرازی در سال ۱۲۹۱ق. به [[سامرا]] مهاجرت کرد، محدث نوری نیز در سال بعد همراه دیگر استادش فتح [[علی سلطان آبادی]] و دامادش [[فضل‌الله نوری|شیخ فضل الله نوری]] به سامرا رفت. در سال ۱۳۱۴ق. به نجف اشرف بازگشت و تا آخر عمر در آن شهر باقی ماند<ref>نوری، ج۱، ص۴۲</ref>. | ||
== اساتید == | == اساتید == | ||
اساتید مهم ایشان عبارتند از: [[ملا محمد علی محلاتی]]، [[شیخ عبدالرحیم بروجردی]]، [[شیخ عبدالحسین تهرانی]]، [[شیخ مرتضی انصاری]]، میرزای شیرازی، [[فتح علی سلطان آبادی]]<ref>امین، ج۶، ص۱۴۴</ref>. | اساتید مهم ایشان عبارتند از: [[محمد علی محلاتی|ملا محمد علی محلاتی]]، [[عبدالرحیم بروجردی|شیخ عبدالرحیم بروجردی]]، [[شیخ عبدالحسین تهرانی]]، [[مرتضی انصاری|شیخ مرتضی انصاری]]، میرزای شیرازی، [[فتح علی سلطان آبادی]]<ref>امین، ج۶، ص۱۴۴</ref>. | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
برخی از شاگردان وی نیز بدین شرح می‌باشند: شیخ عباس قمی صاحب [[مفاتیح الجنان|مفاتیح‌الجنان]]، [[آقا بزرگ تهرانی]] صاحب [[کتاب الذریعة]]، شیخ اسماعیل ابن شیخ محمد باقر اصفهانی<ref>اعیان الشیعه، ج۶، ص۱۴۴</ref>. | برخی از شاگردان وی نیز بدین شرح می‌باشند: شیخ عباس قمی صاحب [[مفاتیح الجنان|مفاتیح‌الجنان]]، [[محمدمحسن بن علی منزوی تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] صاحب [[الذریعة (کتاب)|کتاب الذریعة]]، شیخ اسماعیل ابن شیخ محمد باقر اصفهانی<ref>اعیان الشیعه، ج۶، ص۱۴۴</ref>. | ||
== تألیفات == | == تألیفات == | ||
=== مستدرک الوسائل === | === مستدرک الوسائل === | ||
مشهورترین تألیف محدث نوری در استدراک و تتمیم [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]] اثر [[شیخ حر عاملی]] نگاشته شده است. | مشهورترین تألیف محدث نوری در استدراک و تتمیم [[وسائل الشیعه (کتاب)|وسائل الشیعه]] اثر [[محمد بن حسن حر عاملی|شیخ حر عاملی]] نگاشته شده است. | ||
=== فصل الخطاب === | === فصل الخطاب === | ||
این کتاب، از کتاب‌های جنجال برانگیز | این کتاب، از کتاب‌های جنجال برانگیز جهان تشیع است و محدث نوری در 28 جمادى الثانیة سال 1292ق. از تالیف آن فراغت یافته است. از عنوان کتاب برمی‌آید که قرآن کریم تحریف شده همان گونه که بنابر عقیده [[مسلمانان]] [[انجیل]] و [[تورات]] تحریف شده است؛ اما بنابر متن کتاب و نیز بنابر آنچه شیخ آقابزرگ تهرانی از خود محدث نوری شنیده و از او نقل کرده، مراد محدث نوری از تحریف کتاب این نیست که [[قرآن]] فعلی کلام خدا نیست یا چیزی بر آن افزوده یا پس از جمع القرآن (جمع آوری قرآن در زمان [[عثمان]] به عفان به شکل یک کتاب) چیزی از آن کاسته شده است<ref> آقا بزرگ الطهرانی - ج 16 - ص 231 - 232 و ج 18 - ص 9 - 10</ref>. | ||
به باور محدث نوری قرآن فعلی دقیقا همان است که در زمان عثمان جمع‌آوری شد و به صورت یک کتاب میان دو جلد درآمد. او معتقد است که از پاره‌ای [[روایات]] برمی‌آید: | به باور محدث نوری قرآن فعلی دقیقا همان است که در زمان عثمان جمع‌آوری شد و به صورت یک کتاب میان دو جلد درآمد. او معتقد است که از پاره‌ای [[روایات]] برمی‌آید: | ||
پیش از جمع‌آوری، آیاتی در قرآن بوده که پس از آن و هم اکنون در آن نیست و نزد [[معصوم|معصوم(علیه‌السلام)]] محفوظ است و ما نمی‌دانیم که آنچه حذف شده، چه بوده است و تنها بنابر روایاتی[که در کتاب ذکر کرده]به اجمال خبر داریم که چیزی از قرآن کاسته شده است. نام کتاب محدث نوری یعنی فصل الخطاب فی تحریف الکتاب عالمان معاصر او و مردمان آن روزگار را به این اشتباه انداخت که مراد او این است که قرآن نیز مانند انجیل و تورات عین کلام الله نیست. | پیش از جمع‌آوری، آیاتی در قرآن بوده که پس از آن و هم اکنون در آن نیست و نزد [[معصوم|معصوم(علیه‌السلام)]] محفوظ است و ما نمی‌دانیم که آنچه حذف شده، چه بوده است و تنها بنابر روایاتی [که در کتاب ذکر کرده] به اجمال خبر داریم که چیزی از قرآن کاسته شده است. نام کتاب محدث نوری یعنی فصل الخطاب فی تحریف الکتاب عالمان معاصر او و مردمان آن روزگار را به این اشتباه انداخت که مراد او این است که قرآن نیز مانند انجیل و تورات عین کلام الله نیست. | ||
او خود از این موضوع سخن گفته و نزد شاگردش آقا بزرگ تهرانی از نام‌گذاری کتاب به این عنوان اظهار پشیمانی کرده و گفته خوب بود که نام کتاب را «فصل الخطاب فی عدم تحریف الکتاب» یا «القول الفاصل فی اسقاط بعض الوحی النازل» می‌نهادم تا مردم را این گمان خطا پیش نیاید. مراد محدث نوری از تحریف، نقیصه(کاسته شدن) است نه زیادت و نه تغییر و تصرف در کلمات و آیات قرآن فعلی. | او خود از این موضوع سخن گفته و نزد شاگردش آقا بزرگ تهرانی از نام‌گذاری کتاب به این عنوان اظهار پشیمانی کرده و گفته خوب بود که نام کتاب را «فصل الخطاب فی عدم تحریف الکتاب» یا «القول الفاصل فی اسقاط بعض الوحی النازل» می‌نهادم تا مردم را این گمان خطا پیش نیاید. مراد محدث نوری از تحریف، نقیصه (کاسته شدن) است نه زیادت و نه تغییر و تصرف در کلمات و آیات قرآن فعلی. | ||
آقابزرگ تهرانی، هنگام معرفی کتاب در مجموعه بزرگ کتاب‌شناسی‌اش، این کتاب را کتابی در رد تحریف قرآن می‌خواند و می‌نویسد: «أثبت فیه عدم التحریف بالزیادة والتغییر والتبدیل وغیرها؛ در این کتاب، عدم تحریف قرآن را اثبات کرده است و دور بودنش از تحریف به زیادت و تغییر و تبدیل و جز آن<ref>ج 16 - ص 231 - 232</ref>.» | آقابزرگ تهرانی، هنگام معرفی کتاب در مجموعه بزرگ کتاب‌شناسی‌اش، این کتاب را کتابی در رد تحریف قرآن می‌خواند و می‌نویسد: «أثبت فیه عدم التحریف بالزیادة والتغییر والتبدیل وغیرها؛ در این کتاب، عدم تحریف قرآن را اثبات کرده است و دور بودنش از تحریف به زیادت و تغییر و تبدیل و جز آن<ref>ج 16 - ص 231 - 232</ref>.» | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
=== النجم الثاقب === | === النجم الثاقب === | ||
که کتابی جامع درباره [[حجت بن | که کتابی جامع درباره [[حجت بن الحسن (مهدی)|امام زمان (عجل الله فرجه الشریف)]] بوده، به زبان فارسی نگاشته شده است. | ||
'''مستدرک مزار البحار''' | '''مستدرک مزار البحار''' | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
=== دیوان شعر === | === دیوان شعر === | ||
این کتاب که به عنوان «مولودیه» نیز مشهور است، مجموع قصایدى است که در ایام ولادت [[ائمه | این کتاب که به عنوان «مولودیه» نیز مشهور است، مجموع قصایدى است که در ایام ولادت [[ائمه|ائمه اطهار (علیه‌السلام)]] سروده است و هم چنین مشتمل بر قصیدهاى در مدح صاحب الزمان (عجل الله فرجه الشریف) و مدح [[سامرا|سامراء]] مىباشد. | ||
'''موالید الائمة'''<ref>نجم ثاقب، ج 1، ص 31 و 32.</ref>. | '''موالید الائمة'''<ref>نجم ثاقب، ج 1، ص 31 و 32.</ref>. | ||
== فوت == | == فوت == | ||
در شب چهارشنبه ۲۷ [[جمادی الثانی]] در سال ۱۳۲۰ هجری در [[نجف|نجف اشرف]] درگذشت و در صحن حرم علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) به خاک سپرده شد<ref>امین، ج۱، ص۱۴۳</ref>. مراتب علمی و تقوای او را عالمان دینی و شاگردانش بسیار ستوده‌اند<ref>نجم ثاقب، ج 1، ص 24 - 26</ref>. | در شب چهارشنبه ۲۷ [[جمادی الثانی|جمادی‌الثانی]] در سال ۱۳۲۰ هجری در [[نجف|نجف اشرف]] درگذشت و در صحن حرم علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد<ref>امین، ج۱، ص۱۴۳</ref>. مراتب علمی و تقوای او را عالمان دینی و شاگردانش بسیار ستوده‌اند<ref>نجم ثاقب، ج 1، ص 24 - 26</ref>. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۰
| میرزا حسین نوری | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حسین بن محمد تقی بن علی محمد نوری طبرسی |
| نام‌های دیگر |
|
| اطلاعات شخصی | |
| روز تولد | ۱۸ شوال، سال ۱۲۵۴.ق |
| محل تولد | مازندران، شهرستان نور، روستاى یالو |
| روز درگذشت | ۲۷ جمادی‌الثانی، ۱۳۲۰.ق |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان |
|
| شاگردان |
|
| آثار |
|
شیخ میرزا حسین بن محمد تقی بن علی محمد نوری طبرسی معروف به محدث نوری و حاجی نوری فرزند محمدتقی نوری مازندرانی طبرسی و نوهٔ علی محمد مازندرانی طبرسی مستوفی، محدث و چهره سرشناس علمای شیعه در قرن چهاردهم هجری بود. شهرت محدث نوری بیشتر به سبب تالیف کتاب مستدرک الوسائل و به‌ویژه کتاب فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب است. او در کتاب اخیر کوشیده تا با استفاده از پاره‌ای روایات ثابت کند که قرآن کریم گرچه عیناً کلام الهی است و چیزی بر آن افزوده نشده و تغییر نکرده اما آیاتی از آن پیش از جمع‌آوری به دلایلی حذف شده (تحریف به نقصان) و آنچه حذف شده، نزد اهل خود محفوظ است. انتشار این کتاب اعتراض عالمان شیعه و سنی را برانگیخت و آثار بسیاری در رد این نظریه نوشتند. محدث نوری در سن ۶۴ سالگی در سامرا در اثر مسمومیت درگذشت. آرامگاه او در نجف و در حرم علی بن ابی‌طالب قرار دارد.
زندگی‌نامه
میرزا حسین بن محمد تقی بن علی محمد نوری طبرسی معروف به «محدث نوری» از محدثان برجسته و رجالیان بزرگ شیعه در قرن چهاردهم هجری محسوب می‌شود. بسیاری در رد این نظریه نوشتند.
وی در ۱۸ شوال سال ۱۲۵۴ق. در روستای یالو از توابع شهرستان نور در استان مازندران ایران به دنیا آمد[۱] .از همان کودکی به درس فقیه بزرگ، ملا محمدعلی محلاتی راه یافت و بخشی از علوم دینی را فراگرفت. در آغاز جوانی به تهران سفر کرد تا از علمای بزرگ آن شهر نظیر شیخ عبدالرحیم بروجردی بهره‌مند گردد و با دختر همو ازدواج کرد[۲]. نوری به سال ۱۲۷۳ق. در ۱۹ سالگی عازم نجف اشرف شد. چهار سال در آن شهر ماند و پس از آن به ایران بازگشت.
وی یک سال بیشتر نتوانست در ایران بماند و در سال ۱۲۷۸ق. دوباره به عراق بازگشت و به محضر درس عالم بزرگ شیخ عبدالحسین تهرانی مشهور به شیخ العراقین در شهر کربلا راه یافت و بعد از آن به دنبال استاد به شهر کاظمین سفر کرد و دو سال در آن جا ماند.
در سال ۱۲۸۴ق. به قصد زیارت امام رضا (علیه‌السلام) به ایران بازگشت و عازم مشهد مقدس شد. دو سال بعد در سال ۱۲۸۶ق. به عراق بازگشت و پس از آن، برای دومین بار به زیارت خانه خدا رفت و بعد از بازگشت به عراق، پای درس میرزای شیرازی حاضر شد. چون میرزای شیرازی در سال ۱۲۹۱ق. به سامرا مهاجرت کرد، محدث نوری نیز در سال بعد همراه دیگر استادش فتح علی سلطان آبادی و دامادش شیخ فضل الله نوری به سامرا رفت. در سال ۱۳۱۴ق. به نجف اشرف بازگشت و تا آخر عمر در آن شهر باقی ماند[۳].
اساتید
اساتید مهم ایشان عبارتند از: ملا محمد علی محلاتی، شیخ عبدالرحیم بروجردی، شیخ عبدالحسین تهرانی، شیخ مرتضی انصاری، میرزای شیرازی، فتح علی سلطان آبادی[۴].
شاگردان
برخی از شاگردان وی نیز بدین شرح می‌باشند: شیخ عباس قمی صاحب مفاتیح‌الجنان، آقا بزرگ تهرانی صاحب کتاب الذریعة، شیخ اسماعیل ابن شیخ محمد باقر اصفهانی[۵].
تألیفات
مستدرک الوسائل
مشهورترین تألیف محدث نوری در استدراک و تتمیم وسائل الشیعه اثر شیخ حر عاملی نگاشته شده است.
فصل الخطاب
این کتاب، از کتاب‌های جنجال برانگیز جهان تشیع است و محدث نوری در 28 جمادى الثانیة سال 1292ق. از تالیف آن فراغت یافته است. از عنوان کتاب برمی‌آید که قرآن کریم تحریف شده همان گونه که بنابر عقیده مسلمانان انجیل و تورات تحریف شده است؛ اما بنابر متن کتاب و نیز بنابر آنچه شیخ آقابزرگ تهرانی از خود محدث نوری شنیده و از او نقل کرده، مراد محدث نوری از تحریف کتاب این نیست که قرآن فعلی کلام خدا نیست یا چیزی بر آن افزوده یا پس از جمع القرآن (جمع آوری قرآن در زمان عثمان به عفان به شکل یک کتاب) چیزی از آن کاسته شده است[۶].
به باور محدث نوری قرآن فعلی دقیقا همان است که در زمان عثمان جمع‌آوری شد و به صورت یک کتاب میان دو جلد درآمد. او معتقد است که از پاره‌ای روایات برمی‌آید: پیش از جمع‌آوری، آیاتی در قرآن بوده که پس از آن و هم اکنون در آن نیست و نزد معصوم(علیه‌السلام) محفوظ است و ما نمی‌دانیم که آنچه حذف شده، چه بوده است و تنها بنابر روایاتی [که در کتاب ذکر کرده] به اجمال خبر داریم که چیزی از قرآن کاسته شده است. نام کتاب محدث نوری یعنی فصل الخطاب فی تحریف الکتاب عالمان معاصر او و مردمان آن روزگار را به این اشتباه انداخت که مراد او این است که قرآن نیز مانند انجیل و تورات عین کلام الله نیست.
او خود از این موضوع سخن گفته و نزد شاگردش آقا بزرگ تهرانی از نام‌گذاری کتاب به این عنوان اظهار پشیمانی کرده و گفته خوب بود که نام کتاب را «فصل الخطاب فی عدم تحریف الکتاب» یا «القول الفاصل فی اسقاط بعض الوحی النازل» می‌نهادم تا مردم را این گمان خطا پیش نیاید. مراد محدث نوری از تحریف، نقیصه (کاسته شدن) است نه زیادت و نه تغییر و تصرف در کلمات و آیات قرآن فعلی.
آقابزرگ تهرانی، هنگام معرفی کتاب در مجموعه بزرگ کتاب‌شناسی‌اش، این کتاب را کتابی در رد تحریف قرآن می‌خواند و می‌نویسد: «أثبت فیه عدم التحریف بالزیادة والتغییر والتبدیل وغیرها؛ در این کتاب، عدم تحریف قرآن را اثبات کرده است و دور بودنش از تحریف به زیادت و تغییر و تبدیل و جز آن[۷].»
از همان آغاز علمای شیعه به تالیف کتاب‌هایی در مقابله با این کتاب دست زدند از جمله شیخ محمود تهرانى در سال 1302 ق. ردّیهاى به نام کشف الارتیاب عن تحریف الکتاب بر آن نگاشت[۸] و محدث نورى نیز در پاسخ به آن رسالهاى به نام الجواب عن شبهات کشف الارتیاب را تألیف کرد و گویا از برخی نظرات خویش در کتاب اصلی بازگشت و یا نظر خود را تشریح کرد و کوشید تا سوء تفاهم‌های پیش آمده را برطرف سازد او درباره این رساله گفته است رضایت ندارد کسی پیش از خواندن رساله، کتاب فصل الخطاب را بخواند و این رساله منزله تکمله کتاب فصل الخطاب است[۹] [۱۰].
دارالسلام فیما یتعلق بالرؤیا و المنام
لؤلؤ و مرجان
که نخستین کتاب مستقلّی است که در ردّ خرافات ساخته و پرداخته شده درباره حماسه عاشورا تألیف شده است.
جنة المأوی فیمن فاز بلقاء الحجة علیه‌السلام
النجم الثاقب
که کتابی جامع درباره امام زمان (عجل الله فرجه الشریف) بوده، به زبان فارسی نگاشته شده است.
مستدرک مزار البحار
معالم العِبَر[۱۱].
دیوان شعر
این کتاب که به عنوان «مولودیه» نیز مشهور است، مجموع قصایدى است که در ایام ولادت ائمه اطهار (علیه‌السلام) سروده است و هم چنین مشتمل بر قصیدهاى در مدح صاحب الزمان (عجل الله فرجه الشریف) و مدح سامراء مىباشد.
موالید الائمة[۱۲].
فوت
در شب چهارشنبه ۲۷ جمادی‌الثانی در سال ۱۳۲۰ هجری در نجف اشرف درگذشت و در صحن حرم علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) به خاک سپرده شد[۱۳]. مراتب علمی و تقوای او را عالمان دینی و شاگردانش بسیار ستوده‌اند[۱۴].
پانویس
- ↑ نوری، ج۱، ص۴۲
- ↑ امین، ج۶، ص۱۴۴
- ↑ نوری، ج۱، ص۴۲
- ↑ امین، ج۶، ص۱۴۴
- ↑ اعیان الشیعه، ج۶، ص۱۴۴
- ↑ آقا بزرگ الطهرانی - ج 16 - ص 231 - 232 و ج 18 - ص 9 - 10
- ↑ ج 16 - ص 231 - 232
- ↑ الذریعة - آقا بزرگ الطهرانی - ج 18 - ص 9 - 10
- ↑ نجم ثاقب، ج 1، ص 31 و 32
- ↑ الذریعة - آقا بزرگ الطهرانی - ج 16 - ص 231 - 232 و ج 18 - ص 9 - 10
- ↑ امین، ج۶، ص۱۴۴ و۱۴۵
- ↑ نجم ثاقب، ج 1، ص 31 و 32.
- ↑ امین، ج۱، ص۱۴۳
- ↑ نجم ثاقب، ج 1، ص 24 - 26
منابع
برگرفته از سایت پشیمانی "میرزا حسین نوری" از نام‌گذاری یک کتاب