حماسه مردم آمل 1360: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۴۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| تاریخ رویداد = 1360 ش | | تاریخ رویداد = 1360 ش | ||
| روز رویداد = 6 بهمن‌ماه | | روز رویداد = 6 بهمن‌ماه | ||
| مکان رویداد = | | مکان رویداد = آمل | ||
| عوامل = | | عوامل = نیروهای [[کمونیسم|کمونیست]] و چپ‌گرا به‌عنوان متجاوز و نهادهای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]]، بسیج، كمیته انقلاب اسلامی، شهربانی، ژاندارمری و مردم آمل به‌عنوان مدافع | ||
| دلیل اهمیت = | | دلیل اهمیت = | ||
| پیامدها = {{فهرست جعبه افقی||}} | | پیامدها = {{فهرست جعبه افقی|كشته شدن 34 نفر از نیروهای کمونیست، به‌ویژه كاك اسماعیل، مسئول كمیته نظامی گروه و عقب‌نشینی به طرف جنگل| شهادت 40 نفر و زخمی شدن 120 نفر از مردم قهرمان آمل }} | ||
}} | }} | ||
'''حماسۀ مردم آمل 1360''' | '''حماسۀ مردم آمل 1360'''، در 6 بهمن ماه 1360 ش، دفاع قهرمانانه مردم این خطه در مقابل کمونیست‌های موسوم به '''«گروه سربدارن»''' ساکن در جنگل‌های آمل بود که با تصور همراهی مردم و ضعف قدرت نیروهای نظامی، به این شهر حمله کردند. در جریان این حمله، مردم آمل از زن و مرد و پیر و جوان همگی با همراهی نیروهای [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]]، بسیج، كمیته انقلاب اسلامی، شهربانی، ژاندارمری در مقابل نیروهای [[کمونیسم|کمونیست]] و چپ‌گرای متجاوز با آوردن شن و گونی اقدام به سنگرسازی و نبرد سنگر به سنگر كردند تا آنجا كه آمل لقب '''«هزار سنگر»''' گرفت. و پس از مجاهدت بی‌امان مردم و كشته شدن 34 نفر از گروه سربداران، به‌ویژه كشته شدن كاك اسماعیل، مسئول كمیته نظامی این گروه، به طرف جنگل عقب‌نشینی كردند. در این حماسه جاودان، 40 نفر از مردم قهرمان آمل 40 شهید و 120 نفر زخمی شدند. | ||
==تاریخچه == | |||
پس از شهریور سال ۱۳۲۰ ش، سه گرایش عمده: ملی، چپ و مارکسیستی و اسلامی در عرصۀ سیاسی اجتماعی [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] ظاهر شد. سابقۀ گرایش چپ و سوسیالیستی در [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] به روزگار مشروطه باز می‌گردد که توأم با تندروی و افراط بود. تشکیل [[جمهوری خلق چین|حزب کمونیست]] اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان حزب مادر احزاب چپ در سراسر دنیا، به‌ویژه در دوران [[جنگ سرد]]، بر اهمیت و حساسیت موضوع افزود. حزب توده ایران قدیمی‌ترین تشکل وابسته به اتحاد جماهیر شوروی بود که همواره نقش خائنانه‌ای را ایفا کرده است. ورود [[چین]] [[کمونیسم|کمونیست]] به عرصۀ جهانی نیز توجه گروه‌هایی را به خود جلب و انشعاباتی را در گروه‌های مارکسیستی ایجاد کرد. تباین ذاتی مرام کمونیستی با هویت اسلامی مردم ایران موجب شد تا دایره نفوذ آن از عده‌ای تحصیل‌کرده تجاوز نکند. یکی از گروه‌های کمونیستی، '''«اتحادیه کمونیست‌های ایران»''' بود که سابقۀ تشکیل آن در [[ایالات متحده آمریکا|آمریکا]] به قبل از انقلاب باز می‌گردد . اعضای اتحادیۀ کمونیست‌ها پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] به [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] بازگشتند و بی‌آنکه پایگاه مردمی داشته باشند، خود را قیم و پیشرو مردم شمردند و بر آن شدند تا در مقابل انقلاب اسلامی و [[جمهوری اسلامی|نظام جمهوری اسلامی]] قد علم کنند و با قیام فوری، آن را براندازند. بدین منظور آمل انتخاب شد تا به تصرف آن و به زعم آنها با پیوستن مردم، حرکت آزادی‌بخش آغاز شود<ref>[https://www.habilian.ir/fa/vije/vijenameha/Vijenameha/v002_amol/page10_07.html بازخوانی حماسه ۶ بهمن شهر آمل، وبسایت هابیلیان: پایگاه خبری تحلیلی مطالعات ترویسم]. </ref>. | |||
==زمان و مکان== | ==زمان و مکان== | ||
در بهمن ماه 1360 نیروهای کمونیست و چپ‌گرا طی برنامه‌ریزی‌های از قبل انجام شده با تصور همراهی مردم آمل با | در بهمن ماه سال 1360 ش، نیروهای [[کمونیسم|کمونیست]] و چپ‌گرا طی برنامه‌ریزی‌های از قبل انجام شده با تصور همراهی مردم آمل با آنها به این شهر حمله و آن راتصرف کردند. مردم آمل در روز ششم بهمن با حضور در خیابان‌ها و سنگربندی مقابل منازل در برابر نیروهای کمونیست ایستادگی و آنها را از شهر بیرون کردند. | ||
==دلیل انتخاب جنگل های آمل== | |||
اتحادیه نیروهای [[کمونیسم|کمونیست]]، طرحی را بر اساس تفکرات مائوئیستی که مناسب اجرا در منطقه آمل بود، برنامه ریزی کرد. آنها با پیروی از اندیشه‌های مائو که می‌گفت «قدرت سیاسی از لوله تفنگ بیرون می‌آید و بدون یک انقلاب قهر‌آمیز توده‌ای نمی‌شود از مصائب جامعه کهنه رها شد»، تلاش کردند جامعه روستایی را به‌عنوان اصلی‌ترین نیروی انقلابی به عنوان مرکز فعالیت های خود در نظر بگیرند. چرا که این استراتژی مبارزه در چین با حرکت دهقانی و کارگری در روستا و جنگل آغاز شده و به ثمر نشست. | |||
دلایلی محیطی نیز مانند پوشش جنگلی ، از جهت استتار و پوشش فعالیت های روزمره ، نزدیکی به روستا ، استفاده از منابع جنگلی برای تغذیه عناصر تروریستی عمل کننده ازجمله دسترسی به میوه‌های جنگلی و گوشت حیوانات، استفاده از آب رودخانه هراز، خبرگیری از چوپانان منطقه ، استفاده از تجربیات واقعه سیاهکل و دسترسی به راه ارتباطی جاده هراز، جنگل‌های آمل برای این عملیات ، انتخاب شد. این گروه به منظور فریب افکار عمومی نام خود را '''«سربداران»''' که تداعی کننده مبارزات شیعیان علوی بود انتخاب کرد و نام عملیات را هم '''«عملیات قیام آمل»''' نامید<ref>[https://psri.ir/?id=ncayk4dn قیام مردم آمل علیه کمونیست های جنگل، وبسایت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی]. </ref>. | |||
==اهداف حمله== | |||
* سرنگونی حکومت [[جمهوری اسلامی ایران]]؛ | |||
* دعوت مجلس موسسان ملی بر اساس انتخابات عمومی(در این انتخابات طرفداران سلطنت پهلوی، ولایت امام خمینی و دسته‌جات وابسته به قدرت‌های سلطه‌گر جهانی حق رای نداشتند)؛ | |||
* افشا و لغو کلیه قراردادهای سران جمهوری اسلامی با قدرت‌های امپریالیستی؛ | |||
* لغو فوری کلیه حقوق بزرگ مالکی و فئودالی در سراسر [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]]؛ | |||
* تدوین فوری یک قانون کار مترقی و عادلانه؛ | |||
* تشکیل فوری دادگاه های فوق العاده توده ای برای محاکمه کلیه کارگران حکومت کنونی؛ | |||
* بسیج مردم و کلیه امکانات برای بیرون ریختن متجاوزان بعثی [[عراق]]؛ | |||
* اجرای یک طرح ضربتی اقتصادی برای خروج کشور از بحران؛ | |||
* اعلام یک سیاست خارجی کاملا مستقل و انقلابی در عرصه روابط خارجی ایران؛ | |||
* مبارزه با ولایت فقیه و ایجاد یک جامعه کمونیستی بر اساس سکولاریسم؛ | |||
==حضور مردم در صحنه== | ==حضور مردم در صحنه== | ||
با آغاز صبح ششم بهمن، حماسه مردم آمل شكل گرفت و صدها نیروی داوطلب مردمی با روی آوردن به مقر سپاه و گرفتن اسلحه، به مقابله سربداران جنگل رفتند. | با آغاز صبح ششم بهمن، حماسه مردم آمل شكل گرفت و صدها نیروی داوطلب مردمی با روی آوردن به مقر [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]] و گرفتن اسلحه، به مقابله سربداران جنگل رفتند. | ||
سنگربندی‌ها آغاز شد. از زن و مرد و پیر و جوان همگی با آوردن شن و گونی اقدام به سنگرسازی و نبرد سنگر به سنگر كردند تا آنجا كه آمل لقب «هزار سنگر» گرفت. رفته رفته به تعداد نیروهای ضد شورش كه از روستاهای اطراف می‌آمدند و از مردمان وفادار به امام و انقلاب اسلامی بودند، افزوده می‌شد. البته در شب حادثه هم، از مردم آمل هر كس كه خود را به‌خاطر صدای تیراندازی به سپاه و بسیج رسانده بود، دستگیر، اسیر و یا شهید شده بود. | سنگربندی‌ها آغاز شد. از زن و مرد و پیر و جوان همگی با آوردن شن و گونی اقدام به سنگرسازی و نبرد سنگر به سنگر كردند تا آنجا كه آمل لقب «هزار سنگر» گرفت. رفته رفته به تعداد نیروهای ضد شورش كه از روستاهای اطراف می‌آمدند و از مردمان وفادار به [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] و [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] بودند، افزوده می‌شد. البته در شب حادثه هم، از مردم آمل هر كس كه خود را به‌خاطر صدای تیراندازی به سپاه و بسیج رسانده بود، دستگیر، اسیر و یا [[شهید]] شده بود. | ||
==ساماندهی نیروهای مردمی | == ساماندهی نیروهای مردمی == | ||
سازماندهی و ساماندهی نیروهای مردمی از ساعت 7 صبح آغاز شد و تا 8 صبح به‌پایان رسید. هرچند نهادهایی چون سپاه و بسیج به خاطر نو‌پایی این نهادها تجربه لازم را نداشتند، ولی شور و اشتیاق بسیار بالا برای مقابله با ضدانقلاب، جایگزین هر نارسایی شد. حمله مردم حزب‌اللهی به ضدانقلاب در دو محور اساسی، یعنی در همان مناطقی كه دشمن تمركز داشت، صورت گرفت. در ادامه حضور مردم، واحدهای | [[پرونده:حماسه مردم آمل 1360 (2).jpeg|بی‌قاب|راست|]] | ||
سازماندهی و ساماندهی نیروهای مردمی از ساعت 7 صبح آغاز شد و تا 8 صبح به‌پایان رسید. هرچند نهادهایی چون [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی|سپاه]] و بسیج به خاطر نو‌پایی این نهادها تجربه لازم را نداشتند، ولی شور و اشتیاق بسیار بالا برای مقابله با ضدانقلاب، جایگزین هر نارسایی شد. حمله مردم حزب‌اللهی به ضدانقلاب در دو محور اساسی، یعنی در همان مناطقی كه دشمن تمركز داشت، صورت گرفت. در ادامه حضور مردم، واحدهای كوچک‌تری از كوچه و خیابان‌ها به راه افتادند و خود را به مناطق درگیری رساندند. | |||
برخی از نهادهای انتظامی چون كمیته انقلاب اسلامی، شهربانی و ژاندارمری در بخش‌هایی از شهر مانع ورود مردم به صحنه درگیری می‌شدند تا بدان‌ها آسیبی وارد نشود، اما مردم در چند بخش اساسی با كمك در ایجاد سنگر و مواضع دفاعی، تلاش برای دستگیری دشمن، درگیری مسلحانه و جنگ تن به تن با دشمن، كشف محل استقرار دشمن، تخلیه شهدا و كمک به مجروحین ایفای نقش كردند. | |||
یكی از ابتكارات جالب نیروهای بسیجی در نبرد با دشمن این بود كه پشت یک وانت نیسان سنگر درست كرده بودند و وانت با دنده عقب به سمت دشمن حركت می‌كرد؛ نیروهای بسیجی پشت سنگرهای ساخته شده در وانت به سمت دشمن تیراندازی می‌كردند و راننده هم از تیراندازی دشمن در امان بود. | |||
نقش مردم در این درگیری غیرقابل تصور بود، به‌طوری كه در ساعات اولیه این نبرد دلاورانه، مردم تمام سطح شهر را پوشانده بودند و از خارج شهر با سرعت تمام وانت وانت شن و ماسه به داخل شهر می‌آوردند و تعداد آن آنقدر زیاد بود كه محافظان جاده، كاری نمی‌توانستند بكنند. جنگ و گریز مردم و نیروهای انتظامی منجر به كشته شدن و دستگیری عده‌ای از مهاجمین شد و در همان روز سه‌شنبه، 6 بهمن‌ماه سال 1360ش ، دشمن تمام مواضع خود را از دست داد. در ساعت 4 بعد از ظهر دشمن شروع به عقب‌نشینی كرد و در دو باغ حاشیه شهر موضع گرفت. یکی از نیروهای سربداران در شرح واقعه می‌گوید:«بعد از عقب‌نشینی، وارد یك باغ بزرگ شدیم. در همان موقع صدای الله‌اكبر و صدای جمعیت زیادی از درون باغ آمد. بچه‌ها فهمیدند كه باغ در محاصره است و از هر طرف كه بخواهیم برویم به آنها بر می‌خوریم. در آنجا بچه‌ها تیراندازی هوایی كردند، چون امكان داشت همدیگر را بزنیم». افرادی كه در برخی از محلات مانند رضوانیه مستقر بودند تا شاید مردم در روشنی روز به آنها بپیوندند، نومیدانه به جنگل برگشتند: «من تا ظهر در همان محله ماندم و با شدت گرفتن درگیری در پیرامون محله و تنگ‌شدن حلقه محاصره، جزو اولین گروهی بودم كه به طرف جنگل برگشتیم». | |||
==تلفات کمونیست‌ها== | |||
در واقع پس از یورش بی‌امان مردم و كشته شدن 34 نفر از گروه سربداران، به‌ویژه كشته شدن كاك اسماعیل، مسئول كمیته نظامی، گروه به طرف جنگل عقب‌نشینی كرد. | |||
در این حماسه جاودان، از مردم قهرمان آمل 40 شهید و 120 نفر زخمی شدند<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/11/07/2843858/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D9%84-%D8%B1%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF چرا آمل را شهر هزار سنگر نامیدند؟، وبسایت خبرگزاری تسنیم]. </ref>. | |||
==شهیدان حماسه== | |||
* شهید رحیم عزیزی؛ | |||
* شهید فتح‌الله اکبر زاده؛ | |||
* شهید مصطفی اسماعیلی؛ | |||
* شهیده سیده طاهره هاشمی. | |||
==واکنش‌ها== | |||
[[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] با ارج نهادن به این حرکت مردم آمل در بیانات خویش فرمودند: | |||
ولی | شما ملاحظه فرمودید که اینها در داخل تبلیغات زیاد می‌کردند، به خارج هم که رفتند تبلیغات زیاد می‌کنند؛ به این که مردم در اختناق‌اند و خودشان همه مخالف‌اند با [[جمهوری اسلامی]]. در صد، شش تا موافق دارد جمهوری اسلامی، یا فوقش ده تا، ولی سایرین همه موافق منفی و مخالف هستند. و دیدند که همۀ آمالشان را به شمال دوخته بودند و بیشتر تبلیغات این بود که شمال دیگر تقریباً صددرصد مخالف با جمهوری اسلامی هستند. و اینها همۀ قوای شان را جمع کردند و به آمل آن حملۀ وحشیانۀ غافل‌گیرانه را کردند، به امید این که مردم آمل هم با آن ها هم دست بشوند و آمل را مرکز استان قرار بدهند و بعد مازندران و جاهای دیگر و رشت و همۀ جاها را بگیرند و جلو بروند. این ها به خیال خودشان با دست ملت می‌خواستند که همان ملتی که آنها تراشیدند که مخالف‌اند با جمهوری اسلامی، با این ها بیایند و مرکز را هم بگیرند و حکومت را تغییر بدهند و بعد هم هرطوری که دلشان می خواهد عمل بکنند، مرتجعین را هم از بین ببرند! وقتی مواجه شدند با مخالفت مردم، مهم مخالفت مردم بود، [شکست خوردند] و ما باید تشکر کنیم از شهر آمل و آن مردم فداکار که مع الأسف، خوب عده‌ای را هم شهید دادند، لکن خوب این مطلب را ثابت کردند که آن جایی که شما تمام آمالتان به آن جا بود با شما مخالف اند؛ حالا شما می‌خواهید بیایید [[قم]]؟ می‌خواهید بیایید [[تهران]]، جاهای دیگر؟ | ||
[[آیت‌الله خامنه‌ای]] نیز در دیدار هزاران نفر از مردم استان مازندران در شش بهمن‌ماه سال 1388 ش، به مناسبت حماسۀ ششم بهمن مردم آمل در سال ۱۳۶۰ ش، با اشاره به نقش آفرینی مردم مؤمن و انقلابی آمل در حادثه افزودند: | |||
قضیۀ ششم بهمن آن قدر اهمیت داشت که [[امام خمینی|امام بزرگوار]] ما آن را در وصیت‌نامۀ تاریخی خود هم مندرج کردند، آن را یادگار گذاشتند؛ یعنی فراموش نشود. حالا چرا فراموش نشود؟ برای اینکه حوادث تاریخی، هم درس است، هم عبرت است... | |||
ایشان با تأکید بر لزوم درس و عبرت گرفتن از حوادث مختلف [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]]، به ویژه حماسۀ ششم بهمن مردم آمل، خاطرنشان کردند: | |||
هزار سنگر یعنی چه؟ ظاهر قضیه این است که در درون شهر، مردم در مقابل گروه های اشرار و متجاوز سنگر درست کردند، حالا یا هزار تا، یا بیشتر یا کمتر، اما من یک تفسیر دیگری دارم: '''این سنگرها سنگرهای درون خیابان‌ها نیست، این سنگر دل هاست؛ هزار تا هم نیست، هزاران سنگر است؛ به عدد هر مؤمنی، هر انسان باانگیزۀ باشرفی، یک سنگر در مقابل تهاجم دشمن وجود دارد'''. اگر یک ملت وقتی به دنبال یک هدفی حرکت می‌کند، نداند سر راه او چه خطراتی است، چه کمین کرده‌هائی هستند، چه باید کرد در مقابل این ها، خود را رها کند، قید و بندهای خود را رها کند، بی‌خیال باشد، ضربه خواهد خورد. همۀ ملت‌هایی که در جهت یک هدف بزرگی حرکت کردند و وسط راه ضربه خوردند و گاهی آنچنان افتادند که دیگر قرن ها بلند نشدند، مشکلشان از همین جا آغاز شد: ندانستند چی در انتظار آن هاست و خود را برای مواجهۀ با آن آماده نکردند. درس‌های گذشته این کمک را به ما می کند که راهمان را بفهمیم، بشناسیم، کمین‌ها را بشناسیم، کمین کرده ها را بشناسیم. | |||
در این | راهبرد [[عبدالله جوادی آملی|آیت‌الله جوادی آملی]] در تغییر استراتژی مبارزه با ضدانقلاب، از نقاط عطف این حادثه در سال 60 بود، به طوری که به گفته فرمانده وقت سپاه آمل، پیشنهاد ایشان بود که روند ماجرا را به نفع نیروهای انقلاب تغییر داد. ایشان در بیاناتشان در خصوص این واقعه تصریح کرد: | ||
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم | |||
بسم الله الرحمن الرحیم. | |||
بنده هم متقابلاً شهادت شش بهمن 1360 آمل را گرامی می‌دارم... | |||
خب بالأخره ما الآن هزار سال است که مادران ما پدران ما یا علی یا علی یا حسین یا حسین گفتند در این منطقه. ما با دیگران خیلی فرق می‌کنیم. شما قدم به قدم ببینید هر منطقه‌ای بالأخره یک امام‌زاده‌ای دارد. این سادات بزرگوار آمدند، پیروان اهل بیت بودند این منطقه را ولایت‌مدار کردند... | |||
و همان عرق تشیع و ولایت‌مداری در روز خطر به داد این مملکت رسید. نشانه‌اش همان است که این عزیزان هر یک ربع یک جوان قربانی شد. ده ساعت چهل تا جوان قربانی بشوند. یعنی هر پانزده دقیقه یک جوان را در طبق اخلاص گذاشتند. | |||
جریان حمله جنگل و تاریخ آن شش بهمن گرچه شبیه برخی از نهضتهاست که بیش از ده دوازده ساعت طول نکشید؛ لکن از نظر زمینه دراز دامن است. چند تا درگیری در جنگل اتفاق افتاد، نیروهای عزیز سپاه و بسیج رفتند جنگل، چند بار درگیری شد، چند نفر شهید شدند، چند نفر را کشتند، چند نفر را فراری کردند، چند نفر را زخمی کردند، سنگرهایی که آنها در بالای کوه منگول گرفتند ، چند بار عزیزان رفتند. | |||
دو سه بار نیروهای رزمی رفتند، جنگلبانها درگیر شدند، شهدایی که رفتند و درگیر شدند، آنها باید شناسایی بشود، تاریخ اینها مشخص بشود فرمانده اینها مشخص بشود... پیروزی‌ها و شهامت‌هایی که شده باید حفظ بشود. بنابراین گاه‌شمار او حداقل مال یک سال است این طور نیست که مال بیست و چهار ساعت باشد... | |||
خدای سبحان همه شهدا و شهدای همه انقلابیون مخصوصاً شهدای شش بهمن را با اولیای خود با شهدای کربلا محشور بکند!<ref>[https://khl.ink/f/8672 سخنان آیت الله جوادی آملی در مورد حماسه 6 بهمن، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای]. </ref>. | |||
و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[انقلاب اسلامی ایران]] | |||
* [[جمهوری اسلامی]] | |||
* [[کمونیسم]] | |||
== پیوند به بیرون == | |||
* [https://www.ibna.ir/news/232458/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%87-6-%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86-%D8%A2%D9%85%D9%84-%D8%B3%D8%AE%D9%86-%D9%85%DB%8C-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A7%D8%AA-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C کتاب‌هایی که از حماسه 6 بهمن آمل سخن می‌گویند/ از مهمات غیرقانونی در جنگل تا عبور از رودخانه با طناب]. | |||
* [https://www.habilian.ir/fa/vije/vijenameha/Vijenameha/v002_amol/page02.html شهدای برجستۀ 6 بهمن‌ماه آمل]. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
* [https://www.habilian.ir/fa/vije/vijenameha/Vijenameha/v002_amol/page10_07.html بازخوانی حماسه ۶ بهمن شهر آمل، وبسایت هابیلیان: پایگاه خبری تحلیلی مطالعات ترویسم]،تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش. | |||
* [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/11/07/2843858/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A2%D9%85%D9%84-%D8%B1%D8%A7-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF چرا آمل را شهر هزار سنگر نامیدند؟، وبسایت خبرگزاری تسنیم]،تاریخ درج مطلب: 7 بهمن‌ماه 1401 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش. | |||
[https://psri.ir/?id=ncayk4dn قیام مردم آمل علیه کمونیست های جنگل، وبسایت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی]،تاریخ درج مطلب: 6 بهمن‌ماه 1399 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش. | |||
* [https://khl.ink/f/8672 سخنان آیت الله جوادی آملی در مورد حماسه 6 بهمن، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای]، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن‌ماه 1388 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش. | |||
[[رده:رویدادها]] | |||
[[رده:مناسبت‌ها]] | |||
[[رده:مناسبت‌های اسلامی]] | |||
[[رده:حوادث قرن 15 شمسی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۵۴
| حماسۀ مردم آمل 1360 | |
|---|---|
 | |
| نام رویداد | حماسۀ مردم آمل 1360 |
| تاریخ رویداد | 1360 ش |
| روز رویداد | 6 بهمن‌ماه |
| مکان رویداد | آمل |
| عوامل | نیروهای کمونیست و چپ‌گرا به‌عنوان متجاوز و نهادهای سپاه، بسیج، كمیته انقلاب اسلامی، شهربانی، ژاندارمری و مردم آمل به‌عنوان مدافع |
| پیامدها |
|
حماسۀ مردم آمل 1360، در 6 بهمن ماه 1360 ش، دفاع قهرمانانه مردم این خطه در مقابل کمونیست‌های موسوم به «گروه سربدارن» ساکن در جنگل‌های آمل بود که با تصور همراهی مردم و ضعف قدرت نیروهای نظامی، به این شهر حمله کردند. در جریان این حمله، مردم آمل از زن و مرد و پیر و جوان همگی با همراهی نیروهای سپاه، بسیج، كمیته انقلاب اسلامی، شهربانی، ژاندارمری در مقابل نیروهای کمونیست و چپ‌گرای متجاوز با آوردن شن و گونی اقدام به سنگرسازی و نبرد سنگر به سنگر كردند تا آنجا كه آمل لقب «هزار سنگر» گرفت. و پس از مجاهدت بی‌امان مردم و كشته شدن 34 نفر از گروه سربداران، به‌ویژه كشته شدن كاك اسماعیل، مسئول كمیته نظامی این گروه، به طرف جنگل عقب‌نشینی كردند. در این حماسه جاودان، 40 نفر از مردم قهرمان آمل 40 شهید و 120 نفر زخمی شدند.
تاریخچه
پس از شهریور سال ۱۳۲۰ ش، سه گرایش عمده: ملی، چپ و مارکسیستی و اسلامی در عرصۀ سیاسی اجتماعی ایران ظاهر شد. سابقۀ گرایش چپ و سوسیالیستی در ایران به روزگار مشروطه باز می‌گردد که توأم با تندروی و افراط بود. تشکیل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی به‌عنوان حزب مادر احزاب چپ در سراسر دنیا، به‌ویژه در دوران جنگ سرد، بر اهمیت و حساسیت موضوع افزود. حزب توده ایران قدیمی‌ترین تشکل وابسته به اتحاد جماهیر شوروی بود که همواره نقش خائنانه‌ای را ایفا کرده است. ورود چین کمونیست به عرصۀ جهانی نیز توجه گروه‌هایی را به خود جلب و انشعاباتی را در گروه‌های مارکسیستی ایجاد کرد. تباین ذاتی مرام کمونیستی با هویت اسلامی مردم ایران موجب شد تا دایره نفوذ آن از عده‌ای تحصیل‌کرده تجاوز نکند. یکی از گروه‌های کمونیستی، «اتحادیه کمونیست‌های ایران» بود که سابقۀ تشکیل آن در آمریکا به قبل از انقلاب باز می‌گردد . اعضای اتحادیۀ کمونیست‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران بازگشتند و بی‌آنکه پایگاه مردمی داشته باشند، خود را قیم و پیشرو مردم شمردند و بر آن شدند تا در مقابل انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی قد علم کنند و با قیام فوری، آن را براندازند. بدین منظور آمل انتخاب شد تا به تصرف آن و به زعم آنها با پیوستن مردم، حرکت آزادی‌بخش آغاز شود[۱].
زمان و مکان
در بهمن ماه سال 1360 ش، نیروهای کمونیست و چپ‌گرا طی برنامه‌ریزی‌های از قبل انجام شده با تصور همراهی مردم آمل با آنها به این شهر حمله و آن راتصرف کردند. مردم آمل در روز ششم بهمن با حضور در خیابان‌ها و سنگربندی مقابل منازل در برابر نیروهای کمونیست ایستادگی و آنها را از شهر بیرون کردند.
دلیل انتخاب جنگل های آمل
اتحادیه نیروهای کمونیست، طرحی را بر اساس تفکرات مائوئیستی که مناسب اجرا در منطقه آمل بود، برنامه ریزی کرد. آنها با پیروی از اندیشه‌های مائو که می‌گفت «قدرت سیاسی از لوله تفنگ بیرون می‌آید و بدون یک انقلاب قهر‌آمیز توده‌ای نمی‌شود از مصائب جامعه کهنه رها شد»، تلاش کردند جامعه روستایی را به‌عنوان اصلی‌ترین نیروی انقلابی به عنوان مرکز فعالیت های خود در نظر بگیرند. چرا که این استراتژی مبارزه در چین با حرکت دهقانی و کارگری در روستا و جنگل آغاز شده و به ثمر نشست. دلایلی محیطی نیز مانند پوشش جنگلی ، از جهت استتار و پوشش فعالیت های روزمره ، نزدیکی به روستا ، استفاده از منابع جنگلی برای تغذیه عناصر تروریستی عمل کننده ازجمله دسترسی به میوه‌های جنگلی و گوشت حیوانات، استفاده از آب رودخانه هراز، خبرگیری از چوپانان منطقه ، استفاده از تجربیات واقعه سیاهکل و دسترسی به راه ارتباطی جاده هراز، جنگل‌های آمل برای این عملیات ، انتخاب شد. این گروه به منظور فریب افکار عمومی نام خود را «سربداران» که تداعی کننده مبارزات شیعیان علوی بود انتخاب کرد و نام عملیات را هم «عملیات قیام آمل» نامید[۲].
اهداف حمله
- سرنگونی حکومت جمهوری اسلامی ایران؛
- دعوت مجلس موسسان ملی بر اساس انتخابات عمومی(در این انتخابات طرفداران سلطنت پهلوی، ولایت امام خمینی و دسته‌جات وابسته به قدرت‌های سلطه‌گر جهانی حق رای نداشتند)؛
- افشا و لغو کلیه قراردادهای سران جمهوری اسلامی با قدرت‌های امپریالیستی؛
- لغو فوری کلیه حقوق بزرگ مالکی و فئودالی در سراسر ایران؛
- تدوین فوری یک قانون کار مترقی و عادلانه؛
- تشکیل فوری دادگاه های فوق العاده توده ای برای محاکمه کلیه کارگران حکومت کنونی؛
- بسیج مردم و کلیه امکانات برای بیرون ریختن متجاوزان بعثی عراق؛
- اجرای یک طرح ضربتی اقتصادی برای خروج کشور از بحران؛
- اعلام یک سیاست خارجی کاملا مستقل و انقلابی در عرصه روابط خارجی ایران؛
- مبارزه با ولایت فقیه و ایجاد یک جامعه کمونیستی بر اساس سکولاریسم؛
حضور مردم در صحنه
با آغاز صبح ششم بهمن، حماسه مردم آمل شكل گرفت و صدها نیروی داوطلب مردمی با روی آوردن به مقر سپاه و گرفتن اسلحه، به مقابله سربداران جنگل رفتند. سنگربندی‌ها آغاز شد. از زن و مرد و پیر و جوان همگی با آوردن شن و گونی اقدام به سنگرسازی و نبرد سنگر به سنگر كردند تا آنجا كه آمل لقب «هزار سنگر» گرفت. رفته رفته به تعداد نیروهای ضد شورش كه از روستاهای اطراف می‌آمدند و از مردمان وفادار به امام خمینی و انقلاب اسلامی بودند، افزوده می‌شد. البته در شب حادثه هم، از مردم آمل هر كس كه خود را به‌خاطر صدای تیراندازی به سپاه و بسیج رسانده بود، دستگیر، اسیر و یا شهید شده بود.
ساماندهی نیروهای مردمی
.jpeg)
سازماندهی و ساماندهی نیروهای مردمی از ساعت 7 صبح آغاز شد و تا 8 صبح به‌پایان رسید. هرچند نهادهایی چون سپاه و بسیج به خاطر نو‌پایی این نهادها تجربه لازم را نداشتند، ولی شور و اشتیاق بسیار بالا برای مقابله با ضدانقلاب، جایگزین هر نارسایی شد. حمله مردم حزب‌اللهی به ضدانقلاب در دو محور اساسی، یعنی در همان مناطقی كه دشمن تمركز داشت، صورت گرفت. در ادامه حضور مردم، واحدهای كوچک‌تری از كوچه و خیابان‌ها به راه افتادند و خود را به مناطق درگیری رساندند. برخی از نهادهای انتظامی چون كمیته انقلاب اسلامی، شهربانی و ژاندارمری در بخش‌هایی از شهر مانع ورود مردم به صحنه درگیری می‌شدند تا بدان‌ها آسیبی وارد نشود، اما مردم در چند بخش اساسی با كمك در ایجاد سنگر و مواضع دفاعی، تلاش برای دستگیری دشمن، درگیری مسلحانه و جنگ تن به تن با دشمن، كشف محل استقرار دشمن، تخلیه شهدا و كمک به مجروحین ایفای نقش كردند. یكی از ابتكارات جالب نیروهای بسیجی در نبرد با دشمن این بود كه پشت یک وانت نیسان سنگر درست كرده بودند و وانت با دنده عقب به سمت دشمن حركت می‌كرد؛ نیروهای بسیجی پشت سنگرهای ساخته شده در وانت به سمت دشمن تیراندازی می‌كردند و راننده هم از تیراندازی دشمن در امان بود. نقش مردم در این درگیری غیرقابل تصور بود، به‌طوری كه در ساعات اولیه این نبرد دلاورانه، مردم تمام سطح شهر را پوشانده بودند و از خارج شهر با سرعت تمام وانت وانت شن و ماسه به داخل شهر می‌آوردند و تعداد آن آنقدر زیاد بود كه محافظان جاده، كاری نمی‌توانستند بكنند. جنگ و گریز مردم و نیروهای انتظامی منجر به كشته شدن و دستگیری عده‌ای از مهاجمین شد و در همان روز سه‌شنبه، 6 بهمن‌ماه سال 1360ش ، دشمن تمام مواضع خود را از دست داد. در ساعت 4 بعد از ظهر دشمن شروع به عقب‌نشینی كرد و در دو باغ حاشیه شهر موضع گرفت. یکی از نیروهای سربداران در شرح واقعه می‌گوید:«بعد از عقب‌نشینی، وارد یك باغ بزرگ شدیم. در همان موقع صدای الله‌اكبر و صدای جمعیت زیادی از درون باغ آمد. بچه‌ها فهمیدند كه باغ در محاصره است و از هر طرف كه بخواهیم برویم به آنها بر می‌خوریم. در آنجا بچه‌ها تیراندازی هوایی كردند، چون امكان داشت همدیگر را بزنیم». افرادی كه در برخی از محلات مانند رضوانیه مستقر بودند تا شاید مردم در روشنی روز به آنها بپیوندند، نومیدانه به جنگل برگشتند: «من تا ظهر در همان محله ماندم و با شدت گرفتن درگیری در پیرامون محله و تنگ‌شدن حلقه محاصره، جزو اولین گروهی بودم كه به طرف جنگل برگشتیم».
تلفات کمونیست‌ها
در واقع پس از یورش بی‌امان مردم و كشته شدن 34 نفر از گروه سربداران، به‌ویژه كشته شدن كاك اسماعیل، مسئول كمیته نظامی، گروه به طرف جنگل عقب‌نشینی كرد. در این حماسه جاودان، از مردم قهرمان آمل 40 شهید و 120 نفر زخمی شدند[۳].
شهیدان حماسه
- شهید رحیم عزیزی؛
- شهید فتح‌الله اکبر زاده؛
- شهید مصطفی اسماعیلی؛
- شهیده سیده طاهره هاشمی.
واکنش‌ها
امام خمینی با ارج نهادن به این حرکت مردم آمل در بیانات خویش فرمودند:
شما ملاحظه فرمودید که اینها در داخل تبلیغات زیاد می‌کردند، به خارج هم که رفتند تبلیغات زیاد می‌کنند؛ به این که مردم در اختناق‌اند و خودشان همه مخالف‌اند با جمهوری اسلامی. در صد، شش تا موافق دارد جمهوری اسلامی، یا فوقش ده تا، ولی سایرین همه موافق منفی و مخالف هستند. و دیدند که همۀ آمالشان را به شمال دوخته بودند و بیشتر تبلیغات این بود که شمال دیگر تقریباً صددرصد مخالف با جمهوری اسلامی هستند. و اینها همۀ قوای شان را جمع کردند و به آمل آن حملۀ وحشیانۀ غافل‌گیرانه را کردند، به امید این که مردم آمل هم با آن ها هم دست بشوند و آمل را مرکز استان قرار بدهند و بعد مازندران و جاهای دیگر و رشت و همۀ جاها را بگیرند و جلو بروند. این ها به خیال خودشان با دست ملت می‌خواستند که همان ملتی که آنها تراشیدند که مخالف‌اند با جمهوری اسلامی، با این ها بیایند و مرکز را هم بگیرند و حکومت را تغییر بدهند و بعد هم هرطوری که دلشان می خواهد عمل بکنند، مرتجعین را هم از بین ببرند! وقتی مواجه شدند با مخالفت مردم، مهم مخالفت مردم بود، [شکست خوردند] و ما باید تشکر کنیم از شهر آمل و آن مردم فداکار که مع الأسف، خوب عده‌ای را هم شهید دادند، لکن خوب این مطلب را ثابت کردند که آن جایی که شما تمام آمالتان به آن جا بود با شما مخالف اند؛ حالا شما می‌خواهید بیایید قم؟ می‌خواهید بیایید تهران، جاهای دیگر؟
آیت‌الله خامنه‌ای نیز در دیدار هزاران نفر از مردم استان مازندران در شش بهمن‌ماه سال 1388 ش، به مناسبت حماسۀ ششم بهمن مردم آمل در سال ۱۳۶۰ ش، با اشاره به نقش آفرینی مردم مؤمن و انقلابی آمل در حادثه افزودند:
قضیۀ ششم بهمن آن قدر اهمیت داشت که امام بزرگوار ما آن را در وصیت‌نامۀ تاریخی خود هم مندرج کردند، آن را یادگار گذاشتند؛ یعنی فراموش نشود. حالا چرا فراموش نشود؟ برای اینکه حوادث تاریخی، هم درس است، هم عبرت است... ایشان با تأکید بر لزوم درس و عبرت گرفتن از حوادث مختلف انقلاب اسلامی، به ویژه حماسۀ ششم بهمن مردم آمل، خاطرنشان کردند: هزار سنگر یعنی چه؟ ظاهر قضیه این است که در درون شهر، مردم در مقابل گروه های اشرار و متجاوز سنگر درست کردند، حالا یا هزار تا، یا بیشتر یا کمتر، اما من یک تفسیر دیگری دارم: این سنگرها سنگرهای درون خیابان‌ها نیست، این سنگر دل هاست؛ هزار تا هم نیست، هزاران سنگر است؛ به عدد هر مؤمنی، هر انسان باانگیزۀ باشرفی، یک سنگر در مقابل تهاجم دشمن وجود دارد. اگر یک ملت وقتی به دنبال یک هدفی حرکت می‌کند، نداند سر راه او چه خطراتی است، چه کمین کرده‌هائی هستند، چه باید کرد در مقابل این ها، خود را رها کند، قید و بندهای خود را رها کند، بی‌خیال باشد، ضربه خواهد خورد. همۀ ملت‌هایی که در جهت یک هدف بزرگی حرکت کردند و وسط راه ضربه خوردند و گاهی آنچنان افتادند که دیگر قرن ها بلند نشدند، مشکلشان از همین جا آغاز شد: ندانستند چی در انتظار آن هاست و خود را برای مواجهۀ با آن آماده نکردند. درس‌های گذشته این کمک را به ما می کند که راهمان را بفهمیم، بشناسیم، کمین‌ها را بشناسیم، کمین کرده ها را بشناسیم.
راهبرد آیت‌الله جوادی آملی در تغییر استراتژی مبارزه با ضدانقلاب، از نقاط عطف این حادثه در سال 60 بود، به طوری که به گفته فرمانده وقت سپاه آمل، پیشنهاد ایشان بود که روند ماجرا را به نفع نیروهای انقلاب تغییر داد. ایشان در بیاناتشان در خصوص این واقعه تصریح کرد:
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم. بنده هم متقابلاً شهادت شش بهمن 1360 آمل را گرامی می‌دارم... خب بالأخره ما الآن هزار سال است که مادران ما پدران ما یا علی یا علی یا حسین یا حسین گفتند در این منطقه. ما با دیگران خیلی فرق می‌کنیم. شما قدم به قدم ببینید هر منطقه‌ای بالأخره یک امام‌زاده‌ای دارد. این سادات بزرگوار آمدند، پیروان اهل بیت بودند این منطقه را ولایت‌مدار کردند... و همان عرق تشیع و ولایت‌مداری در روز خطر به داد این مملکت رسید. نشانه‌اش همان است که این عزیزان هر یک ربع یک جوان قربانی شد. ده ساعت چهل تا جوان قربانی بشوند. یعنی هر پانزده دقیقه یک جوان را در طبق اخلاص گذاشتند. جریان حمله جنگل و تاریخ آن شش بهمن گرچه شبیه برخی از نهضتهاست که بیش از ده دوازده ساعت طول نکشید؛ لکن از نظر زمینه دراز دامن است. چند تا درگیری در جنگل اتفاق افتاد، نیروهای عزیز سپاه و بسیج رفتند جنگل، چند بار درگیری شد، چند نفر شهید شدند، چند نفر را کشتند، چند نفر را فراری کردند، چند نفر را زخمی کردند، سنگرهایی که آنها در بالای کوه منگول گرفتند ، چند بار عزیزان رفتند. دو سه بار نیروهای رزمی رفتند، جنگلبانها درگیر شدند، شهدایی که رفتند و درگیر شدند، آنها باید شناسایی بشود، تاریخ اینها مشخص بشود فرمانده اینها مشخص بشود... پیروزی‌ها و شهامت‌هایی که شده باید حفظ بشود. بنابراین گاه‌شمار او حداقل مال یک سال است این طور نیست که مال بیست و چهار ساعت باشد... خدای سبحان همه شهدا و شهدای همه انقلابیون مخصوصاً شهدای شش بهمن را با اولیای خود با شهدای کربلا محشور بکند![۴]. و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
- کتاب‌هایی که از حماسه 6 بهمن آمل سخن می‌گویند/ از مهمات غیرقانونی در جنگل تا عبور از رودخانه با طناب.
- شهدای برجستۀ 6 بهمن‌ماه آمل.
پانویس
- ↑ بازخوانی حماسه ۶ بهمن شهر آمل، وبسایت هابیلیان: پایگاه خبری تحلیلی مطالعات ترویسم.
- ↑ قیام مردم آمل علیه کمونیست های جنگل، وبسایت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
- ↑ چرا آمل را شهر هزار سنگر نامیدند؟، وبسایت خبرگزاری تسنیم.
- ↑ سخنان آیت الله جوادی آملی در مورد حماسه 6 بهمن، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
منابع
- بازخوانی حماسه ۶ بهمن شهر آمل، وبسایت هابیلیان: پایگاه خبری تحلیلی مطالعات ترویسم،تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش.
- چرا آمل را شهر هزار سنگر نامیدند؟، وبسایت خبرگزاری تسنیم،تاریخ درج مطلب: 7 بهمن‌ماه 1401 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش.
قیام مردم آمل علیه کمونیست های جنگل، وبسایت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی،تاریخ درج مطلب: 6 بهمن‌ماه 1399 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش.
- سخنان آیت الله جوادی آملی در مورد حماسه 6 بهمن، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن‌ماه 1388 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 6 بهمن‌ماه 1403 ش.