سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت (کتاب)

سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت (کتاب)
نام	سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت (کتاب)
پدیدآوران	محمد تقی قمی
زبان	فارسی
زبان اصلی	عربی
سال نشر	1389 ش
ناشر	پژوهشگاه مطالعات تقریبی وابسته به مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
تعداد صفحه	560
موضوع	تقریب مذاهب وحدت اسلامی
شابک	9 - 116 - 167 - 964 - 978

کتاب سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت، درباره تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان است. محمدتقی قمی (۱۲۸۹-۱۳۶۹ش) روحانی وحدت‌گرای شیعه است‌که معتقد بود تنها راه برای ایجاد امت واحد اسلامی، اتحاد فرهنگی مسلمانان است‌که از طریق گفتگوی عالمان مذاهب اسلامی حاصل می‌شود. به همین منظور، وی دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة را تأسیس نمود. از مهم‌ترین آثار فعالیت ایشان، به رسمیت شناخته‌شدن مذهب شیعه از سوی دانشگاه الازهر مصر بود. وی برای عملی ساختن اندیشه خود مصر را که یکی از بزرگ‌‌ترین پایگاه‌­های دینی اهل‌سنت است به‌عنوان مبدأ حرکت برگزید و فعالیت­‌های خود را آغاز کرد. در خلال اقامتش در مصر با متفکران و اندیشمندان مختلف در دانشگاه الازهر ارتباط برقرار کرد که هر یک از آنان نسبت به شخصیت علمی، ادبی و اخلاص و مودت به وی ابراز علاقه نموده‌اند. دغدغه تقریب مذاهب اسلامی و وحدت بین مسلمین زمینه‌ساز شکل‌گیری و در نهایت تأسیس موسسه دارالتقریب به وسیله‌ٔ وی در سال 1947م (1325هـ .ش) در کشور مصر شد. تلاش‌های محمدتقی قمی و پشتیبانی و اقدامات وحدت‌گرایانهٔ آیت‌الله بروجردی در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی منجر به فتوای جواز عمل به فقه شیعه امامیه شد. شیخ محمود شلتوت، رییس دانشگاه الازهر در آن دوره که خود نیز از بنیان‌گذاران دارالتقریب بود، به جواز عمل کردن مطابق با فقه شیعهٔ امامیه حکم داد.

معرفی اجمالی

این کتاب درباره تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان است‌که به‌ همت مرحوم استاد سید هادی خسروشاهی، محقق و چهره برجسته تقریبی معاصر، گردآوری و تنظیم شده است‌که به رغم فشردگی، گامی است در راستای احیای این طرح راهبردی و هر مقاله آن، اصلی بنیادی در عرصه تحکیم و تقویت تقریب و بالا بردن میزان وحدتِ بخش‌های گوناگون مسلمانان با یکدیگر است.

• کتاب “سرگذشت تقریب” از یک پیشگفتار مفصل از استاد خسروشاهی درباره تقریب و بنیان گذار آن و شش بخش و پیوست‌هایی مستند، و خواندنی تشکیل شده است. معنای تقریب، ساز و کار تقریب، اهمیت تقریب، تاریخچه تقریب، زندگی نامه آیت‏ الله محمدتقی قمی، علمای الازهر و نهضت تقریب و سجایای اخلاقی علامه قمی مهم ترین موضوعاتی هستند که در پیشگفتار مفصل کتاب طرح شده است.
• بخش اول کتاب: مقاله‌های هدفمند آیت ‏الله قمی در مجله”رساله الاسلام” (چاپ دارالتقریب در قاهره) است‌که در سه قسمت “دین و دنیا: رابطه علم و ایمان”، “حکایت تقریب، تولد و شکل گیری” و “فرهنگ تقریب: دیدگاه‌ها و تجربه‌ها” تنظیم شده و هر یک شامل چندین یادداشت و مقاله جداگانه است.
• بخش دوم کتاب: که “میراث و تقریب، اصالت و تجدد” نام دارد به گرفتاری تجددگرایان برای میراث اسلامی می پردازد.
• بخش سوم کتاب را “برنامه‌های تقریب؛ گفتمان عقلی نه احساسی”، تشکیل می ‏دهد.
• بخش چهارم مقدمه ‏های علامه قمی بر چاپ کتاب‌های مجمع البیان لعلوم القرآن، المختصرالنافع فی فقه الاسلامیه و شرح اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه که هر سه از میراث‏ های برجسته تفسیری و فقهی شیعه هستند و از سوی دارالتقریب در قاهره منتشر شده اند. مباحث می باشند.
• نامه‌های سرگشاده علامه قمی به وزیر اوقاف و امور الازهر و به جهان اسلام و مصاحبه‌های مطبوعاتی آیت الله قمی با مجله “روز الیوسف” و روزنامه های” الاهرام”، “الاخبار ” مصر و همچنین پیوست‌های متعدد در زمینه تقریب مذاهب اسلامی، از مندرجات سایر بخش‌های کتاب است.

این کتاب به رغم فشردگی گامی است به پیش در راستای احیای این طرح راهبردی و هر مقاله یا واژه ‏ای در آن، اصلی بنیادی در عرصه تحکیم و تقویت تقریب و بالا بردن میزان وحدت بخش‌های گوناگون مسلمانان با یکدیگر است. دراین کتاب، علاوه بر تبیین اندیشه‌های تقریبی و ضرورت بسط آنها در میان امت واحدی ـ که دارای فرهنگ واحد است ـ سرگذشت تقریب و هدف از تأسیس دارالتقریب نیز روشن می شود. یادآور می گردد این کتاب نخست به زبان عربی تحت عنوان “قصه التقریب” از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر شده که هم اکنون به همت محمد مقدس ترجمه فارسی آن در اختیار علاقمندان قرار دارد.

پیشگفتار

• معنای تقریب
• سازکار تقریب
• اهمیت تقریب
• تاریخچه تقریب
• زندگی و بیوگرافی آیت‌الله محمدتقی قمی
• رابطه‌ام با علامه قمی

فصل‌های بخش اول

مقاله‌های هدفمند

• دین در کارزار زندگی
• دین در کارزار هستی
• حقیقت پایدار
• اتم و هستی
• نظام تمام عیار
• رسالت آسمان
• شعارمان: مدرسه در کنار مسجد باشد
• زندگی هجرت مداوم است

حکایت تقریب: تولد و شکل‌گیری

• حکایت تقریب
• ندای تقریب
• زمان به سود ماست
• نقش الازهر شریف در تقریب
• رجال صدقوا

فرهنگ تقریب دیدگاه‌ها و تجربه ها

• کاروان در راه
• دیدگاه های گوناگون
• اختلاف‌های پسندیده، اختلاف‌های ناپسند
• در مسیر وحدت: هدیه‌ای از تجربه‌ها
• خدای بیامرزد آنکه قدر خویش شناخت
• یک امت، یک فرهنگ
• فرهنگ اسلامی، وحدت‌بخش مسلمانان
• فرصت طلایی

فصل‌های بخش دوم

1. گرفتاری میراث جاودان تجددگرایان
2. ابن سینا: ایرانی یا عرب

فصل‌های بخش سوم

• گتمان عقلی، نه احساسی

فصل‌های بخش چهارم

کتاب‌هایی درکفۀ تقریب: پیوند و اصالت

• مجمع البیان لعلوم القرآن
• پیشگفتار کتاب المختصر النافع فی فقه الاسلامیه
• سخنی دربارۀ مولف
• منابع احکام از نظر امامیه
• شرح اللمعة الدمشقیه فی الفقه

فصل‌های بخش پنجم

• نامۀ سرگشاده به شیخ محمدمتولی الشعراوی وزیر اوقاف و امور الازهر
• نامۀ سرگشاده به جهان اسلام

فصل‌های بخش ششم

• برخی مصاحبه‌های آیت‌الله قمی - ایمان و صلابت
• مصاحبۀ مجلۀ روز الیوسف با ایشان
• امام المراغی و اندیشۀ شیعه
• مصاحبۀ روزنامه الاهرام با ایشان
• مصاحبۀ روزنامه الاخبار با ایشان
• مصاحبۀ دیگر با روزنامۀ الاخبار
• مصاحبۀ دیگر با روزنامۀ الاهرام

پیوست‌ها: در راه تقریب

1. اسناد تاریخی
2. نامه‌های رد و بدل شده و اسناد
3. دیدارها و بازدیدهای برادرانه علمای شریف الازهر و علمای ایران زیارت و ضیافت
4. گزارشی از نخستین سمینار تقریب مذاهب اسلامی در قاهره
5. گزارشی لز کنگره بزرگداشت آیت‌الله العظمی بروجردی

منابع

سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 16 بهمن‌ماه ۱۴۰۳ ش.