سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت (کتاب)
| سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت | |
|---|---|
.png) | |
| نام | سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت |
| پدیدآوران | محمد تقی قمی |
| زبان | فارسی |
| زبان اصلی | عربی |
| سال نشر | 1389 ش |
| ناشر | پژوهشگاه مطالعات تقریبی وابسته به مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی |
| تعداد صفحه | 560 |
| موضوع | |
| شابک | 9 - 116 - 167 - 964 - 978 |
سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت، کتابی با موضوع تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان است. محمدتقی قمی (۱۲۸۹ - ۱۳۶۹ ش) روحانی وحدت‌گرای شیعه است. وی معتقد بود تنها راه برای ایجاد امت واحد اسلامی، اتحاد فرهنگی مسلمانان است که از طریق گفتگوی عالمان مذاهب اسلامی حاصل می‌شود. به همین منظور، وی دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیة را تأسیس نمود. از مهم‌ترین آثار فعالیت ایشان، به رسمیت شناخته‌شدن مذهب شیعه از سوی دانشگاه الازهر مصر بود. وی برای عملی ساختن اندیشۀ خود مصر را که یکی از بزرگ‌‌ترین پایگاه‌های دینی اهل‌سنت است به‌عنوان مبدأ حرکت برگزید و فعالیت‌های خود را آغاز کرد. در خلال اقامتش در مصر با متفکران و اندیشمندان مختلف در دانشگاه الازهر ارتباط برقرار کرد که هر یک از آنان نسبت به شخصیت علمی، ادبی و اخلاص و مودت به وی ابراز علاقه نموده‌اند. دغدغۀ تقریب مذاهب اسلامی و وحدت بین مسلمین زمینه‌ساز شکل‌گیری و در نهایت تأسیس موسسه دارالتقریب به وسیله‌ٔ وی در سال 1947 م برابر با 1325 ش، در کشور مصر شد. تلاش‌های محمدتقی قمی و پشتیبانی و اقدامات وحدت‌گرایانهٔ آیت‌الله بروجردی در سال ۱۳۳۷ ش، منجر به فتوای جواز عمل به فقه شیعه امامیه شد[۱]. شیخ محمود شلتوت، رییس دانشگاه الازهر در آن دوره که خود نیز از بنیان‌گذاران دارالتقریب بود، به جواز عمل کردن مطابق با فقه شیعهٔ امامیه حکم داد.
معرفی اجمالی
این کتاب دربارۀ تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان است که به همت استاد سید هادی خسروشاهی، محقق و چهرۀ برجستۀ تقریبی معاصر، گردآوری و تنظیم شده است‌که به رغم فشردگی، گامی است در راستای احیای این طرح راهبردی و هر مقاله آن، اصلی بنیادی در عرصۀ تحکیم و تقویت تقریب و بالا بردن میزان وحدتِ بخش‌های گوناگون مسلمانان با یکدیگر است.
- کتاب سرگذشت تقریب از یک پیشگفتار مفصل از استاد خسروشاهی دربارۀ تقریب و بنیانگذار آن و شش بخش و پیوست‌هایی مستند، و خواندنی تشکیل شده است. معنای تقریب، ساز و کار تقریب، اهمیت تقریب، تاریخچه تقریب، زندگی‌نامۀ آیت‌الله محمدتقی قمی، علمای الازهر و نهضت تقریب و سجایای اخلاقی علامه قمی مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در پیشگفتار مفصل کتاب طرح شده است.
- بخش اول کتاب: مقاله‌های هدفمند آیت‌الله قمی در مجلۀ «رسالة الاسلام» (چاپ دارالتقریب در قاهره) است که در سه قسمت دین و دنیا: رابطه علم و ایمان، حکایت تقریب، تولد و شکل گیری و فرهنگ تقریب: دیدگاه‌ها و تجربه‌ها تنظیم شده و هر یک شامل چندین یادداشت و مقاله جداگانه است.
- بخش دوم کتاب: که میراث و تقریب، اصالت و تجدد نام دارد به گرفتاری تجددگرایان برای میراث اسلامی می‌پردازد.
- بخش سوم کتاب را برنامه‌های تقریب؛ گفتمان عقلی نه احساسی، تشکیل می‌دهد.
- بخش چهارم مقدمه‌های علامه قمی بر چاپ کتاب‌های مجمع البیان لعلوم القرآن، المختصرالنافع فی فقه الاسلامیه و شرح اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه که هر سه از میراثهای برجستۀ تفسیری و فقهی شیعه هستند و از سوی دارالتقریب در قاهره منتشر شده‌اند.
- نامه‌های سرگشاده علامه قمی به وزیر اوقاف و امور الازهر و به جهان اسلام و مصاحبه‌های مطبوعاتی آیت‌الله قمی با مجله روز «الیوسف» و روزنامه‌های «الاهرام»، «الاخبار» مصر و همچنین پیوست‌های متعدد در زمینۀ تقریب مذاهب اسلامی، از مندرجات سایر بخش‌های کتاب است.
این کتاب به‌رغم فشردگی گامی است به پیش در راستای احیای این طرح راهبردی و هر مقاله یا واژه‌ای در آن، اصلی بنیادی در عرصۀ تحکیم و تقویت تقریب و بالابردن میزان وحدت بخش‌های گوناگون مسلمانان با یکدیگر است. دراین کتاب، علاوه بر تبیین اندیشه‌های تقریبی و ضرورت بسط آنها در میان امت واحدی ـ‌که دارای فرهنگ واحد است‌ـ سرگذشت تقریب و هدف از تأسیس دارالتقریب نیز روشن می‌شود. یادآور می‌گردد این کتاب نخست به زبان عربی تحت عنوان «قصه التقریب» از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر شده که هم اکنون به همت محمد مقدس ترجمه فارسی آن در اختیار علاقمندان قرار دارد.
پیشگفتار
- معنای تقریب؛
- سازکار تقریب؛
- اهمیت تقریب؛
- تاریخچه تقریب؛
- زندگی و بیوگرافی آیت‌الله محمدتقی قمی؛
- رابطه‌ام با علامه قمی.
فصل‌های بخش اول
مقاله‌های هدفمند
- دین در کارزار زندگی؛
- دین در کارزار هستی؛
- حقیقت پایدار؛
- اتم و هستی؛
- نظام تمام عیار؛
- رسالت آسمان؛
- شعارمان: مدرسه در کنار مسجد باشد.
- زندگی هجرت مداوم است.
حکایت تقریب: تولد و شکل‌گیری
- حکایت تقریب؛
- ندای تقریب؛
- زمان به‌سود ماست،
- نقش الازهر شریف در تقریب؛
- رجال صدقوا.
فرهنگ تقریب دیدگاه‌ها و تجربه‌ها
- کاروان در راه؛
- دیدگاه‌های گوناگون؛
- اختلاف‌های پسندیده، اختلاف‌های ناپسند؛
- در مسیر وحدت: هدیه‌ای از تجربه‌ها؛
- خدای بیامرزد آنکه قدر خویش شناخت؛
- یک امت، یک فرهنگ؛
- فرهنگ اسلامی، وحدت‌بخش مسلمانان؛
- فرصت طلایی.
فصل‌های بخش دوم
- گرفتاری میراث جاودان تجددگرایان؛
- ابن سینا: ایرانی یا عرب.
فصل‌های بخش سوم
- برنامه‌های تقریب؛ گفتمان عقلی نه احساسی
- گفتمان عقلی، نه احساسی.
فصل‌های بخش چهارم
کتاب‌هایی درکفۀ تقریب: پیوند و اصالت
- مجمع البیان لعلوم القرآن؛
- پیشگفتار کتاب المختصر النافع فی فقه الاسلامیه؛
- سخنی دربارۀ مولف؛
- منابع احکام از نظر امامیه؛
- شرح اللمعة الدمشقیه فی الفقه؛
فصل‌های بخش پنجم
- نامۀ سرگشاده به شیخ محمدمتولی الشعراوی وزیر اوقاف و امور الازهر؛
- نامۀ سرگشاده به جهان اسلام.
فصل‌های بخش ششم
- برخی مصاحبه‌های آیت‌الله قمی - ایمان و صلابت؛
- مصاحبۀ مجلۀ روز الیوسف با ایشان؛
- امام المراغی و اندیشۀ شیعه؛
- مصاحبۀ روزنامه الاهرام با ایشان؛
- مصاحبۀ روزنامه الاخبار با ایشان؛
- مصاحبۀ دیگر با روزنامۀ الاخبار؛
- مصاحبۀ دیگر با روزنامۀ الاهرام؛
پیوست‌ها: در راه تقریب
- اسناد تاریخی؛
- نامه‌های رد و بدل شده و اسناد؛
- دیدارها و بازدیدهای برادرانه علمای شریف الازهر و علمای ایران زیارت و ضیافت؛
- گزارشی از نخستین سمینار تقریب مذاهب اسلامی در قاهره؛
- گزارشی از کنگره بزرگداشت آیت‌الله العظمی بروجردی؛
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ محمد واعظ زاده خراسانی، کیهان فرهنگی اسفند ۱۳۸۶، شمارهٔ ۲۵۷ (فایل پی دی اف).
منابع
سرگذشت تقریب؛ یک فرهنگ؛ یک امت، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 16 بهمن‌ماه ۱۴۰۳ ش.