عبدالله ابن عباس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'ي' به 'ی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
'''عبدالله بن عباس''' معروف به <big>ابن عباس</big> پسر عموی پیامبر گرامی اسلام است که مورد احترام [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بوده و سخنان او در متون تفسیری و کلامی فریقین به طور فراوان دیده میشود. | '''عبدالله بن عباس''' معروف به <big>ابن عباس</big> پسر عموی پیامبر گرامی اسلام است که مورد احترام [[شیعه]] و [[اهل سنت]] بوده و سخنان او در متون تفسیری و کلامی فریقین به طور فراوان دیده میشود. | ||
ابن عباس بیشترین زمان از عمر خود را با [[امیرالمومنین علی (ع)]] بوده است، با وجود این، همو مشاور و امین [[عمر بن خطاب]] | ابن عباس بیشترین زمان از عمر خود را با [[امیرالمومنین علی (ع)]] بوده است، با وجود این، همو مشاور و امین [[عمر بن خطاب]] خلیفه دوم نیز به شمار میآمده است. وی روایات تفسیریِ فراوانی داشته، شاگرد و مشاور [[امام علی (ع)]] بوده است. | ||
[[محدث]]، [[مفسر]] و [[فقیه]] صدر اسلام و از [[اصحاب]] کم سن و سال آن حضرت بود. او تا زمان [[امام سجاد (ع)]] زنده بود و در زمره اصحاب ائمه علیهم السلام بود. | [[محدث]]، [[مفسر]] و [[فقیه]] صدر اسلام و از [[اصحاب]] کم سن و سال آن حضرت بود. او تا زمان [[امام سجاد (ع)]] زنده بود و در زمره اصحاب ائمه علیهم السلام بود. | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
در تاریخ ولادت وی اختلاف است، ولی مشهور این است که ابن عباس سه سال قبل از [[هجرت]] در [[شعب ابی طالب]] به دنیا آمد. <ref> اسد الغابة، ابن حجر عسقلانی، ج3، ص 193</ref> | در تاریخ ولادت وی اختلاف است، ولی مشهور این است که ابن عباس سه سال قبل از [[هجرت]] در [[شعب ابی طالب]] به دنیا آمد. <ref> اسد الغابة، ابن حجر عسقلانی، ج3، ص 193</ref> | ||
=دوران | =دوران پیامبر (ص)= | ||
[[ذهبی]] می نویسد: «عبدالله بن عباس بیش از سی ماه همراه پیامبر بوده است.» <ref>سنن ابن ماجه ح166؛ حُلیة الاولیاء ج1، ص 315؛ طبرانی، المعجم الکبیر ج10، ص 293، ج11، ص 345؛ هندی، کنز العمال، ح 33586</ref> | [[ذهبی]] می نویسد: «عبدالله بن عباس بیش از سی ماه همراه پیامبر بوده است.» <ref>سنن ابن ماجه ح166؛ حُلیة الاولیاء ج1، ص 315؛ طبرانی، المعجم الکبیر ج10، ص 293، ج11، ص 345؛ هندی، کنز العمال، ح 33586</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
سنّ ابن عباس هنگام رحلت پیامبر (ص) در کتب تاریخی بین 10 تا 15 سال نقل شده است. <ref>صفة الصفوة،ج1،ص323؛اسدالغابة،ج3،ص193</ref> | سنّ ابن عباس هنگام رحلت پیامبر (ص) در کتب تاریخی بین 10 تا 15 سال نقل شده است. <ref>صفة الصفوة،ج1،ص323؛اسدالغابة،ج3،ص193</ref> | ||
= | =ایمان به دوازده امام= | ||
عطا می گوید: «ما سی تن از بزرگان طائف در بیماری دم مرگ عبداللّه بن عباس بر او وارد شدیم، او ناتوان شده بود، سلام کردیم و نشستیم. ابن عباس از من پرسید: عطا اینها چه کاره اند؟ گفتم: آقا! اینها بزرگان شهرند و عبداللّه بن سلمة بن حضرمی طائفی، عمارة بن ابی الاجلح و ثابت بن مالک در میان آنهایند. | عطا می گوید: «ما سی تن از بزرگان طائف در بیماری دم مرگ عبداللّه بن عباس بر او وارد شدیم، او ناتوان شده بود، سلام کردیم و نشستیم. ابن عباس از من پرسید: عطا اینها چه کاره اند؟ گفتم: آقا! اینها بزرگان شهرند و عبداللّه بن سلمة بن حضرمی طائفی، عمارة بن ابی الاجلح و ثابت بن مالک در میان آنهایند. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
ابن عباس از پیامبر(ص)، [[علی(ع)]]، [[عمر]]، [[معاذ بن جبل]] و [[ابوذر]] روایت کرده است. <ref>أسدالغابة، ج۳، ص۱۸۸</ref> افراد بسیاری از او روایت کرده‌اند از جمله: | ابن عباس از پیامبر(ص)، [[علی(ع)]]، [[عمر]]، [[معاذ بن جبل]] و [[ابوذر]] روایت کرده است. <ref>أسدالغابة، ج۳، ص۱۸۸</ref> افراد بسیاری از او روایت کرده‌اند از جمله: | ||
* علی بن حسین | *علی بن حسین | ||
* عبدالله بن عمر | *عبدالله بن عمر | ||
* انس بن مالک | *انس بن مالک | ||
* ابوالطفیل | *ابوالطفیل | ||
* ابو امامه بن سهل بن حنیف | *ابو امامه بن سهل بن حنیف | ||
* کثیر بن عباس | *کثیر بن عباس | ||
* علی بن عبدالله بن عباس | *علی بن عبدالله بن عباس | ||
* عکرمه | *عکرمه | ||
* وهب بن منبه | *وهب بن منبه | ||
* عروة بن زبیر | *عروة بن زبیر | ||
* سعید بن مسیب | *سعید بن مسیب | ||
* عمرو بن دینار | *عمرو بن دینار | ||
* مجاهد | *مجاهد | ||
* عبید بن عمیر | *عبید بن عمیر | ||
* محمد بن کعب | *محمد بن کعب | ||
* عبیدالله بن عبدالله بن عتبة | *عبیدالله بن عبدالله بن عتبة | ||
* سلیمان بن یسار و... <ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۸۸</ref> | *سلیمان بن یسار و... <ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۸۸</ref> | ||
=جایگاه ابن عباس در نقل | =جایگاه ابن عباس در نقل احادیث= | ||
ابن عباس پس از رحلت [[رسول خدا(ص)]] در طلب علم و جمع‌آوری احادیث ایشان بسیار کوشیده است. <ref>الاصابه، ج۴، ص۱۲۵</ref> ذهبی می نویسد: «ابن عباس بیش از 1660 حدیث نقل کرده که بخاری 120 حدیث و [[مسلم]] فقط 9 حدیث از وی نقل کرده اند». <ref> سیر اعلام النبلاء، ج 3، ص 359</ref> | ابن عباس پس از رحلت [[رسول خدا(ص)]] در طلب علم و جمع‌آوری احادیث ایشان بسیار کوشیده است. <ref>الاصابه، ج۴، ص۱۲۵</ref> ذهبی می نویسد: «ابن عباس بیش از 1660 حدیث نقل کرده که بخاری 120 حدیث و [[مسلم]] فقط 9 حدیث از وی نقل کرده اند». <ref> سیر اعلام النبلاء، ج 3، ص 359</ref> | ||
نسخهٔ ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۳۵
| نام | عبدالله ابن عباس |
|---|---|
| نام کامل | عبد اللّه بن عباس بن عبدالمطلب |
| کنیه | ابوالعباس |
| لقب | ابن عباس • حبرالامه • بحر |
| زادروز | ۳ سال پیش از هجرت |
| زادگاه | شعب ابی طالب |
| محل زندگی | مدینه • مکه |
| نسب • قبیله | بنی هاشم • قریش |
| مهاجر • انصار | مهاجر |
| آثار | تفسیر ابن عباس • تفسیر جلودی کتاب • التنزیل کتاب القرائات • الناسخ و المنسوخ • غریب القرآن • مسائل نافع بن ازرق |
| فعالیت‌ها | یاران امام علی• یاران امام حسن • یاران امام حسین • استاندار بصره |
| دلیل شهرت | روایات • مفسر بودن • جد عباسیان |
| حضور در جنگ‌ها | صفین • جمل • نهروان |
| درگذشت | ۶۸ق یا ۶۹ق |
| مدفن | طائف |
عبدالله بن عباس معروف به ابن عباس پسر عموی پیامبر گرامی اسلام است که مورد احترام شیعه و اهل سنت بوده و سخنان او در متون تفسیری و کلامی فریقین به طور فراوان دیده میشود.
ابن عباس بیشترین زمان از عمر خود را با امیرالمومنین علی (ع) بوده است، با وجود این، همو مشاور و امین عمر بن خطاب خلیفه دوم نیز به شمار میآمده است. وی روایات تفسیریِ فراوانی داشته، شاگرد و مشاور امام علی (ع) بوده است.
محدث، مفسر و فقیه صدر اسلام و از اصحاب کم سن و سال آن حضرت بود. او تا زمان امام سجاد (ع) زنده بود و در زمره اصحاب ائمه علیهم السلام بود.
دودمان ابن عباس
عبد اللّه بن عباس بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف، پسر عموی پیامبر بوده و مادرش لبابه دختر حارث بوده و کنیه اش ابوالعباس می باشد. [۱]
ولادت ابن عباس
در تاریخ ولادت وی اختلاف است، ولی مشهور این است که ابن عباس سه سال قبل از هجرت در شعب ابی طالب به دنیا آمد. [۲]
دوران پیامبر (ص)
ذهبی می نویسد: «عبدالله بن عباس بیش از سی ماه همراه پیامبر بوده است.» [۳]
طبق نقل های تاریخی، پیامبر (ص) در مورد عبدالله بن عباس دعای خیر فرمود؛ چنانچه در کتب حدیثی و تاریخی آمده که پیامبر (ص) به ابن عباس فرمود: «اللهم علّمه الحکمةَ.» [۴]
در جای دیگر چنین فرمود: «الّلهمّ بارِکْ فیه و انْشُرْ مِنْه.» [۵]
همچنین نقل شده پیغمبر اکرم (ص) دست مبارک خود را بر سر ابن عباس گذارده و فرمود: «اللهم اَعْطِهِ الحکمة و عَلِّمْهُ التأویل.» [۶]
سنّ ابن عباس هنگام رحلت پیامبر (ص) در کتب تاریخی بین 10 تا 15 سال نقل شده است. [۷]
ایمان به دوازده امام
عطا می گوید: «ما سی تن از بزرگان طائف در بیماری دم مرگ عبداللّه بن عباس بر او وارد شدیم، او ناتوان شده بود، سلام کردیم و نشستیم. ابن عباس از من پرسید: عطا اینها چه کاره اند؟ گفتم: آقا! اینها بزرگان شهرند و عبداللّه بن سلمة بن حضرمی طائفی، عمارة بن ابی الاجلح و ثابت بن مالک در میان آنهایند.
من یک به یک از آنها نام بردم و آنان نزد او رفتند و گفتند: ای پسر عموی رسول خدا! تو پیامبر خدا را دیده و سخن او را شنیده ای، ایشان پیرامون اختلاف این امت چه گفتند؛ گروهی علی را بر دیگران مقدم دانسته اند و گروهی دیگر او را پس از سه تن قرار دادند؟
ابن عباس نفسی کشید و گفت: از رسول خدا شنیدم که فرمود: «علی با حق است و حق با علی است. او امام و جانشین پس از من است؛ هر کس به او تمسّک جوید، رستگار می شود و نجات می یابد و هر کس از فرمانش سرپیچی کند، گمراه شود. آری، او مرا کفن می کند و غسل می دهد و قرضم را ادا می کند. او پدر دو سبط من، حسن و حسین است و امامان نه گانه از نسل حسین هستند و مهدی این امت، از ماست».
عبداللّه بن سلمة بن حضرمی گفت: ای پسر عموی رسول خدا! چرا پیش تر این ها را به ما نگفتید؟ گفت: به خدا سوگند! من آنچه را شنیده بودم، بازگفتم و شما را نصیحت کردم لیکن شما نصیحت کنندگان را دوست ندارید!
سپس گفت: ای بندگان خدا! تقوای الهی پیشه کنید همانند تقوای کسی که از این موضوع عبرت می گیرد...پیش از رسیدن مرگ برای آخرت کاری بکنید و به ریسمان محکم عترت پیامبرتان چنگ زنید که من از او شنیدم که می فرمود: «هرکس پس از من به خاندانم تمسّک جوید، از رستگاران است.»
آنگاه به شدت گریست و حاضران گفتند: آیا با این جایگاهی که نسبت به رسول خدا داری، می گریی؟ رو به من کرد و گفت: ای عطا! من برای دو چیز می گریم؛ ترس از قیامت و جدایی دوستان!
سپس مردم پراکنده شدند و ابن عباس به من گفت: ای عطا! دستم را بگیر و مرا به صحن خانه ببر، آنگاه دست ها را به آسمان بلند کرد و گفت: پروردگارا! من به وسیله محمد و آل محمد به تو تقرّب می جویم. پروردگارا! من به وسیله آقایم علیّ بن ابی طالب به تو تقرّب می جویم. و این عبارت را آن قدر تکرار کرد تا بر زمین افتاد. ما پس از ساعتی درنگ، او را بلند کردیم و دیدیم که چشم از جهان فرو بسته است.» [۸]
جایگاه علمی ابن عباس
در برخی احادیث آمده که پیامبر، ضمن دعا برای ابن عباس، از خدا خواسته است که علم تأویل قرآن را به وی بیاموزد. [۹]
ابن عباس مشهورترین مفسر قرآن در قرن اول هجری است. او می گوید: من علم تفسیر را مدیون علی بن ابی طالب هستم. آنچه من می دانم در برابر علم او چونان قطره ای در برابر اقیانوس است. [۱۰] جایگاه علمی او چنان بود که در میان صحابه و تابعین هنگام اختلاف در تفسیر قرآن سخن وی را مقدم می‌داشتند. [۱۱]
مجاهد روش تفسیری ابن عباس را مکتب تفسیری مکه می نامد. [۱۲] وی اول کس بود که برای توضیح مفردات قرآن شواهدی از اشعار کهن عرب میآورد. [۱۳] ذهبی او را از بزرگان منابع فقه، حدیث، تفسیر معرفی کرده است. [۱۴]
به گفته ذهبی و زرکلی ابن عباس ۱،۶۶۰ حدیث نقل کرده است. [۱۵] که بخاری ۱۲۰ حدیث و مسلم ۹ حدیث از وی نقل کرده‌اند. بخش بزرگی از روایات پیش‌بینی خلافت بنی‌عباس به او منسوب است. [۱۶]
ابن عباس از پیامبر(ص)، علی(ع)، عمر، معاذ بن جبل و ابوذر روایت کرده است. [۱۷] افراد بسیاری از او روایت کرده‌اند از جمله:
- علی بن حسین
- عبدالله بن عمر
- انس بن مالک
- ابوالطفیل
- ابو امامه بن سهل بن حنیف
- کثیر بن عباس
- علی بن عبدالله بن عباس
- عکرمه
- وهب بن منبه
- عروة بن زبیر
- سعید بن مسیب
- عمرو بن دینار
- مجاهد
- عبید بن عمیر
- محمد بن کعب
- عبیدالله بن عبدالله بن عتبة
- سلیمان بن یسار و... [۱۸]
جایگاه ابن عباس در نقل احادیث
ابن عباس پس از رحلت رسول خدا(ص) در طلب علم و جمع‌آوری احادیث ایشان بسیار کوشیده است. [۱۹] ذهبی می نویسد: «ابن عباس بیش از 1660 حدیث نقل کرده که بخاری 120 حدیث و مسلم فقط 9 حدیث از وی نقل کرده اند». [۲۰]
رحلت ابن عباس
ابن عباس در اواخر عمر خود در مکه زندگی می کرد، که با نبرد عبدالله بن زبیر و عبد الملک بن مروان مواجه شد. عبدالله بن زبیر از وی بیعت خواست ولی ابن عباس سرباز زد؛ لذا ابن زبیر وی را از مکه بیرون کرد و روانه طائف ساخت. [۲۱]
در تاریخ وفات ابن عباس، اختلاف است ولی مشهور این است که ابن عباس در سال 68 هجری و در 70 سالگی در شهر طائف بدرود حیات گفت و محمد بن حنفیه بر وی نماز خواند و جنازه وی را در همانجا دفن نمود. [۲۲]
پانویس
- ↑ سیر اعلام النبلاء ج3، ص 332
- ↑ اسد الغابة، ابن حجر عسقلانی، ج3، ص 193
- ↑ سنن ابن ماجه ح166؛ حُلیة الاولیاء ج1، ص 315؛ طبرانی، المعجم الکبیر ج10، ص 293، ج11، ص 345؛ هندی، کنز العمال، ح 33586
- ↑ کتاب الثقات ج3، ص 207، ج 1، ص 315؛ صفة الصفوة، ج 1، ص 323
- ↑ حلیة الاولیاء، ج1، ص 316. ابن جوزی در نقل دیگر از پیامبر می نویسد:«اللهم فقّهه فی الدین و علّمهُ التأویل.» صفة الصفوة، ج 1، ص 233
- ↑ تاریخ خلیفة بن خیاط، ص 117؛ استیعاب ج3، ص 70؛ سیر اعلام النبلاء، ج 3، ص 353؛ شمس الدین ذهبی، العِبَر ج1، ص 30؛ الوافی بالوفیات، ج 17، ص 234
- ↑ صفة الصفوة،ج1،ص323؛اسدالغابة،ج3،ص193
- ↑ ابن خزاز قمی، کفایة الاثر، ص 10 ـ 22، ابو عمرو کشّی،اختیار معرفة الرجال، ص56، شماره 106؛ کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص 231 ـ 238
- ↑ جفری، مقدمتان فی علوم القرآن، ص۵۳۵۴
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۳۷۸ق٬ ج۱، ص۱۹
- ↑ ذهبی، التفسیر و المفسرون، ۱۴۰۷ق٬ ج۱، ص۵۱
- ↑ نوفل مجاهد، المفسر و التفسیر، ۱۴۱۱ق٬ ج۱، ص۲۷۲ـ۲۷۳
- ↑ عقیقی بخشایشی٬ طبقات مفسران شیعه، ۱۳۸۷ش٬ ص۷۹۲
- ↑ ذهبی، ج۳، ص۳۳۱
- ↑ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۴، ص۹۵
- ↑ بلاذری، جمل من انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۴، ص۶۳
- ↑ أسدالغابة، ج۳، ص۱۸۸
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۸۸
- ↑ الاصابه، ج۴، ص۱۲۵
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج 3، ص 359
- ↑ تاریخ خلیفه بن خیاط، ص 110؛ سیر اعلام النبلاء، ج3، ص 353
- ↑ صفة الصفوة، ج1، ص 323