سوره مریم

سوره مریم

نام	سوره مریم
شماره سوره	۱۹
ترتیب نزول	۴۴
جزء	۱۶
مکی/مدنی	مکی
تعداد آیات	۹۸
تعداد کلمات	۹۷۲
تعداد حروف	۳۹۳۵

سوره مریم نوزدهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء شانزدهم قرآن جای دارد. این سوره به‌دلیل نقل داستان حضرت مریم به نام «مریم» نام‌گذاری شده است. پیام اصلی این سوره بشارت و انذار است که در قالب داستان‌هایی از پیامبران از جمله داستان حضرت زکریا، حضرت یحیی، حضرت ابراهیم، حضرت موسی و حضرت عیسی بیان شده است. بررسی مسائل مربوط به قیامت و چگونگی رستاخیز، نفی فرزند از خداوند و بیان مسئله شفاعت از موضوعات محوری این سوره است.

آیه ۹۶ سوره مریم با نام آیه ود از آیات مشهور این سوره است. مداومت بر خواندن سوره مریم را باعث بی‌نیازی انسان از جان، مال و فرزند دانسته‌اند.

مریم

مریم دختر عمران، مادر عیسى، زنی‌كه قرآن به پاكى او شهادت داده است، نامش سى‌وچهار بار در قرآن کریم ذکر شده است.

مفهوم کلی سوره

• وحدانیت خدا؛
• رستاخیز باورى؛
• سرگذشت پیامبران الهى و مریم.

اسامی سوره

1. مریم،
2. کهیعص.

علت نام‌گذاری

• «سوره مریم»؛ نام‌گذارى آن به نام مریم از آن جهت است كه در آیات 16- 35 این سوره داستان مریم دختر عمران و مادر عیسى و تولد عیسى مطرح شده است.
• «سوره کهیعص»؛ این نام سوره از حروف مقطعه اولین آیۀ آن گرفته شده است.

تعداد آیات و کلمات و حروف

• سوره مریم نودوهشت آیه دارد.
• سوره مریم هفتصدوشصت‌ودو كلمه دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
• سوره مریم سه هزاروهشتصدودو حرف دارد. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

اهداف کلی سوره مریم عبارتند از:

1. توجه به پاكى خدا و اثبات وحدانیت او؛
2. توجه دادن مردم به رستاخیز؛
3. بیان برخى داستان هاى پیامبران در راستاى دو هدف فوق.

محتوا و موضوعات

سوره مریم از نظر محتوا داراى چندین بخش مهم است:

• مهمترین بخش این سوره را قسمتى از سرگذشت زكریا و مریم و مسیح و یحیى و ابراهیم قهرمان توحید و فرزندش اسماعیل و ادریس و بعضى دیگر از پیامبران بزرگ الهى، تشكیل مى دهد كه داراى نكات تربیتى خاصى است؛
• قسمت دیگرى از این سوره كه بعد از بخش نخست مهمترین بخش را تشكیل مى دهد مسائل مربوط به قیامت و چگونگى رستاخیز و سرنوشت مجرمان و پاداش پرهیزكاران و مانند آنست؛
• بخش دیگر مواعظ و نصائحى است كه در واقع مكمل بخشهاى گذشته مى باشد؛
• بالآخره آخرین بخش، اشارات مربوط به قرآن و نفى فرزند از خداوند و مساله شفاعت است كه مجموعا برنامه تربیتى مؤثرى را براى سوق نفوس انسانى به ایمان و پاكى و تقوا تشكیل مى دهد.

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابى‌بن‌كعب، از پيامبر گرامى اسلام، نقل كرده است كه هر كس سوره مريم را بخواند به عدد كسانى كه زكريا و يحيى و مريم و عيسى و موسى و هارون و ابراهيم و اسحاق و يعقوب را تصديق يا تكذيب كردند، و به عدد كسانى كه از خدا فرزند خواستند، و به عدد كسانى كه از خدا فرزند نخواستند، او را ده حسنه مى دهد.

امام صادق فرمود: هر كس سوره مريم را بخواند، از دنيا نمي‌رود تا اينكه نعمتى به او داده شود كه براى او و مال و فرزندش، وسيله بى نيازى باشد. در آخرت نيز از اصحاب عيسى‌بن‌مريم است و اجر او در آخرت، به اندازه ملك سليمان است در اين جهان.

محل و زمان نزول

• سوره مريم به اتفاق همه، مكى است.
• سوره مريم بعد از سوره فاطر در مكه نازل شده است و می توان گفت در سالهاى چهارم يا پنجم بعثت نازل شده است.

فضای نزول

غرض سوره مريم ذكر نمونه هايى از انسانهاى پاك و نمونه هايى از انسانهاى ناپاك و سرمشق قرار دادن آن دو گروه است، بدين طريق كه در اين سوره حالات زكريّا، يحيى، مريم، عيسى، إبراهيم، موسى، اسماعيل صادق الوعد و ادريس در صورتهاى بسيار عالى توحيدى بيان شده است، سپس به جريان اقوامى كه در پى آنها آمده ولى زحمات آنها را به هدر داده اند اشاره رفته است و آن گاه مقدارى از حالات مشركان و انكار معاد به وسيله آنها، به ميان آمده و در آخر فرموده است فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا.

از همه اينها فهميده مى شود كه شأن [و فضاي] نزول بخصوصى در اين سوره نبوده است بلكه خداوند حالات نيكان را بيان فرموده و به جريان بدكاران اشاره كرده و آن گاه گفته است: خواسته ايم با اين آيات نيكوكاران را بشارت دهى و بدكاران را انذار نمايى، على هذا وضع آن روز مقتضى نزول چنين سوره بوده است.

ویژگی

سوره مریم از سور مثانی می باشد مثانی سوره هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده اند.

سوره های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر.

همچنین بنابر یکی از دو قول سوره مریم جزو سور مئین (صد آیه ای ها) است ابن قتیبه می گوید سور مئین سوره هایی هستند که بعد از سور طوال آمده اند علت نامگذاری این سوره ها به مئین نزدیک بودن تعداد آیه های این سوره ها به عدد صد می باشد. گفته شده این سوره ها عبارتند از «بنی إسرائیل، كهف، مریم، طه، أنبیاء ، حج و مؤمنون». برخی دیگر نیز سور مئین را سوره های «توبه، نحل، هود، یوسف، کهف، بنی اسرائیل، انبیاء، طه، مؤمنون، شعراء و صافات» ذکر کرده اند. روایتى است كه از رسول خدا نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره هاى مئین را به جاى انجیل و سوره هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره هاى مفصّل فزونى بخشید.

بخارى از ابن مسعود روایت كرده كه دربارۀ سوره‌هاى: بنى اسرائیل، كهف، مریم، طه، و الانبیاء گفت: «این سوره‌ها از سوره‌هاى كهن اول است، و از دیرینه‌ها هستند» سپس به همین ترتیب آنها را ذكر كرد.

آیۀ پنجاه‌وهشتم سوره مریم سجده تلاوت دارد.

منبع

برگرفته از سایت ترجمه سوره مریم - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir