شعبان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:ماه شعبان المعظم.jpg|بی‌قاب|چپ]] | |||
'''شعبان''' یا '''«شَعبان المُعَظّم»''' هشتمین ماه تقویم [[سال قمری|هجری قمری]] است. شعبان ماه رحمت و لطف الهی و فرصتی برای شست و شوی دل از زنگارهای هواپرستی و دنیازدگی و یکی از عزیزترین ماه‌های اسلامی و منسوب به پیامبر است. [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (صلی‌الله عليه وآله وسلم)]] در مورد فضیلت ماه شعبان فرمود: «شعبان ماه شریفی است و ماه من است و حاملین عرش آن را بزرگ می‌دارند و قدرش را می‌شناسند.» وقایع تاریخی متعددی نیز در این ماه روی داده که مهمترین آنها ولادت [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین (علیه‌السلام)]]، در روز [[3 شعبان|سوم]] و ولادت [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام علی بن الحسین (علیه‌السلام)]]، در روز پنجم و ولادت [[حجت بن حسن (مهدی)|امام مهدی (عجل‌الله تعالی فرجه الشريف)]]، در روز [[نیمه شعبان]] و ولادت [[حضرت ابوالفضل (ع)|حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام)]]، در روز [[4 شعبان|چهارم]] و ولادت [[علی بن حسین (علی اکبر)|حضرت علی اکبر (علیه‌السلام)]]، در روز یازدهم است. | |||
''' | |||
== معانی ماه شعبان == | == معانی ماه شعبان == | ||
این نام از آن جهت | این نام از آن جهت است که مردم در این ماه به گروه‌های متعدد تقسیم شده و بر سر آب‌های خویش و برای غارت می‌رفته‌اند و '''شعبان''' و '''انشعاب''' از یک ریشه به معنای دسته دسته شدن است<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 172، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق</ref>. | ||
== وجه تسمیه ماه شعبان == | |||
در لغت به یک نحوه و در [[روایات]] به نحوه دیگری ذکر شده است، مثلاً در [[لسان العرب]] گفته شده است: | در لغت به یک نحوه و در [[حدیث|روایات]] به نحوه دیگری ذکر شده است، مثلاً در [[لسان العرب (کتاب)|لسان العرب]] گفته شده است: «و شعبان اسم للشهر، سمی بذلک تشعبهم فیه ای تفرقهم فی طلب المیاه و قیل فی الغارات و قال ثعلب: قال بعضهم انما سمی شعبان شعبان لانه شعب ای ظهر بین شهری [[رمضان]] و [[رجب]]<ref>لسان العرب، ابن منظور، ج ۱، ص ۵۰۲، ناشر: دارالاحیاء التراث العربی</ref>». | ||
شعبان از ریشه شعب است و از آنجا که در این ماه روزی [[مؤمنان]] و حسنه در آن منشعب و بسیار می‌گردد، این ماه شعبان نام گرفت. شعبان یکی از ماه‌های قمری است و آن را شعبان نامیدهاند چون مردم در این ماه برای طلب آب متفرق و پراکنده میشدند و در کتاب الغارات هم گفته شده همچنین ثعلب هم گفته است که: | شعبان از ریشه شعب است و از آنجا که در این ماه روزی [[مؤمن|مؤمنان]] و حسنه در آن منشعب و بسیار می‌گردد، این ماه شعبان نام گرفت. شعبان یکی از ماه‌های قمری است و آن را شعبان نامیدهاند چون مردم در این ماه برای طلب آب متفرق و پراکنده میشدند و در کتاب الغارات هم گفته شده همچنین ثعلب هم گفته است که: «برخی میگویند شعبان را شعبان نامیدهاند چون بین دو [[رجب|ماه رجب]] و [[رمضان]] واقع شده است». در کتاب [[تاج العروس (کتاب)|تاج العروس]] هم قریب به همین الفاظ و همین معانی را برای ماه شعبان و وجه تسمیه‌اش ذکر کرده است<ref>تاج العروس، زبیدی، ج ۱، ص ۳۲۰، ناشر: مکتبة الحیاة بیروت</ref>. | ||
=== وجه تسمیه شعبان در روایات شریفه === | === وجه تسمیه شعبان در روایات شریفه === | ||
# [[شیخ عباس قمی]] در [[مفاتیح‌الجنان]] در ابتدای اعمال شعبان المعظم روایتی را از [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین]] ذکر فرموده است که در آن هست: «ای تازه کارها! امروز غره شعبان کریم است، نامیده است او را پروردگار ما شعبان به جهت پراکنده شدن خیرات [در آن] ... و جلوه داده [[شیطان|ابلیس]] شعبههای شرور خود را ...»<ref> مفاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی(ره)، ص ۲۶۵، انتشارات بینش، تابستان ۷۶</ref>. | |||
# قال [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول الله (صلی‌الله عليه وآله وسلم)]] وقد تذاکر اصحابه عند فضائل شعبان، فقال صلی الله علیه وآله وسلم انما سمی شعبان لانه یتشعب فیه ارزاق المؤمنین<ref> اقبال الاعمال، سیدبن طاووس(ره)، ج ۳، ص ۲۹۲، ناشر: مکتب الاعلام الاسلامی</ref>؛ [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم)]] در حالی که اصحابشان دربارۀ فضائل ماه شعبان گفت و گو می‌کردند فرمودند: «ماه شعبان، شعبان نامیده شده است؛ زیرا در آن روزی‌های [[مؤمنین]] تقسیم می‌شود». | |||
# روی زیاد بن میمون ان النبی صلی الله علیه وآله قال: «انما سمی شعبان لانه یشعب فیه خیر کثیر لرمضان و شهر رمضان سمی بذلک لانه یرمض الذنوب»<ref>بحارالانوار، علامه محمد باقر مجلسی(ره)، ج ۵۵، ص ۳۴۱، ناشر: مؤسسه الوفاء، بیروت</ref>؛ زیاد بن میمون میگوید پیغمبر خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) فرمودند: «ماه شعبان را به این نام نامیدهاند؛ زیرا از این ماه خیر زیادی به [[رمضان]] سرازیر می‌شود و [[رمضان|ماه رمضان]] هم رمضان نامیده شده است، زیرا [[گناه|گناهان]] را میریزد». | |||
== فضیلت ماه شعبان از نگاه احادیث و روایات == | == فضیلت ماه شعبان از نگاه احادیث و روایات == | ||
رسول خدا ( | [[پرونده:شعبان المعظم.jpg|بی‌قاب|راست]] | ||
رسول خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) فرمودند: «ان رجب شهر الله، و شعبان شهری و شهر رمضان شهر امتی»<ref>وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۸۰</ref>؛ رجب ماه [[خدا]] و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است. همچنین فرمودند: «شعبان شهری، رحم اللّه من أعاننی علی شهری»<ref>وسائل الشیعه، ج ۱۰،ص ۴۹۷</ref>. شعبان ماه من است خدا بیامرزد کسی که مرا در ماه من یاری کند. و نیز در حدیثی دیگر پیامبر می‌فرماید: «ماه شعبان ماهی است که اعمال انسان‌ها بالا می‌رود در حالیکه مردم از آن غفلت می‌کنند»<ref>وسائل الشیعه، ج ۱۰،ص ۵۰۲</ref>. همینطور از [[علی بن ابی طالب|امام علی (علیه‌السلام)]] گزارش شده که فرمودند: «ماه شعبان ماه رسول خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) است». | |||
== اعیاد ماه شعبان == | == اعیاد ماه شعبان == | ||
در این ماه وقایع شیرینی برای دوستداران [[اهل بیت ( | در این ماه وقایع شیرینی برای دوستداران [[اهل بیت|اهل‌بیت (علیه‌السلام)]] اتفاق افتاد. سوم این ماه که مصادف با میلاد سید الاتقیاء، [[حسین بن علی (سید الشهدا)|اباعبدالله (علیه‌السلام)]] در سال 4 قمری، بوده و در چهارمین روز این ماه و در سال 22 قمری، میلاد مسعود [[حضرت ابوالفضل (ع)|حضرت اباالفضل العباس (علیه‌السلام)]] و مولود مبارک پنجمین روز این ماه و در سال 38 قمری، [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام سیدالساجدین (علیه‌السلام)]] بوده است. و نور عین اباعبدالله (علیه‌السلام) وجود نازنین [[علی بن الحسین (علی اکبر)|حضرت علی اکبر (علیه‌السلام)]] در روز یازدهم این ماه به دنیا آمد. مهمترین حادثه در [[نیمه شعبان|نیمه]] این ماه شریف، اتفاق افتاد و آن میلاد مسعود امام دوازدهم [[حجت بن حسن (مهدی)|حضرت مهدی موعود (عجل‌الله تعالی فرجه)]] است. | ||
باید در این شب خوشحال | باید در این شب خوشحال بود<ref>امام رضا(علیه‌السلام): «ان سرّک ان تکون معنا فی‌الدرجات العلی من الجنان فافرح لفرحنا و احزن لحزننا»؛ اگر دوست داری که با ما در درجات عالیه بهشتی باشی، در خوشحالی ما خوشحال و در حزن ما محزون باش، بحارالانوار، ج101، ص103؛ ج44، ص286</ref>. اما ضمن ابراز این شادی، نباید مرتکب مسائلی شد که [[حجت بن حسن (مهدی)|امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه)]] از آن راضی نیستند بلکه باید به دنبال اعمالی باشیم که رضایت آن بزرگوار را به همراه داشته باشد. | ||
== اعمال ماه شعبان == | == اعمال ماه شعبان == | ||
در کتاب [[مفاتیح الجنان]] در بخش اعمال ماه شعبان اعمال زیر ذکر شده است: | در کتاب [[مفاتیح الجنان|مفاتیح‌الجنان]] در بخش اعمال ماه شعبان اعمال زیر ذکر شده است: | ||
{| class="wikitable" style="background:#F0F5FF; font-size:90%; border:9px;" | {| class="wikitable" style="background:#F0F5FF; font-size:90%; border:9px;" | ||
| خط ۷۱: | خط ۴۱: | ||
* در کل این ماه هزار بار ذکر «لا اِلهَ اِلا اللهُ وَلا نَعْبُدُ اِلاّ اِیّاهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ وَ لَوُ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ» گفته شود | * در کل این ماه هزار بار ذکر «لا اِلهَ اِلا اللهُ وَلا نَعْبُدُ اِلاّ اِیّاهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ وَ لَوُ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ» گفته شود | ||
* در هر پنجشنبه این ماه دو رکعت [[نماز]] اقامه شود؛ که در هر رکعت بعد از حمد، صد مرتبه [[سوره توحید]] و بعد از سلام صد بار [[صلوات]] فرستاده شود. | * در هر پنجشنبه این ماه دو رکعت [[نماز]] اقامه شود؛ که در هر رکعت بعد از حمد، صد مرتبه [[سوره توحید]] و بعد از سلام صد بار [[صلوات]] فرستاده شود. | ||
* هنگام ظهر و [[نیمه شب]]، [[صلوات شعبانیه]] که از [[امام سجاد( | * هنگام ظهر و [[نیمه شب]]، [[صلوات شعبانیه]] که از [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام سجاد(علیه‌السلام)]] روایت شده، خوانده شود: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{نقل قول تاشو | {{نقل قول تاشو | ||
| خط ۱۲۲: | خط ۹۲: | ||
* شب زنده داری به [[نماز]] و دعا و [[استغفار]] | * شب زنده داری به [[نماز]] و دعا و [[استغفار]] | ||
* خواندن [[دعای کمیل]] | * خواندن [[دعای کمیل]] | ||
* [[زیارت امام حسین ( | * [[زیارت امام حسین (علیه‌السلام)]] که برترین اعمال این شب است(خواندن زیارتنامه زیر یا [[زیارت رجبیه امام حسین(علیه‌السلام)|زیارت کتاب اقبال الاعمال]]). | ||
{{نقل قول تاشو | {{نقل قول تاشو | ||
|عنوان=زیارت اول و نیمه رجب و نیمه شعبان | |عنوان=زیارت اول و نیمه رجب و نیمه شعبان | ||
|اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ [السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا صَفِیَّ اللهِ وَ ابْنَ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اللهِ وَ ابْنَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَفِیرَ اللهِ وَ ابْنَ سَفِیرِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا خَازِنَ الْکِتَابِ الْمَسْطُورِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ الرَّحْمَنِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا شَرِیکَ الْقُرْآنِ،{{سخ}}اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَمُودَ الدِّینِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِکْمَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ [السَّلامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِطَّةٍ الَّذِی مَنْ دَخَلَهُ کَانَ مِنَ الْآمِنِینَ] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْبَةَ عِلْمِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْضِعَ سِرِّ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ السَّلامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ الْإِسْلامِ فَلَعَنَ اللهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقَامِکُمْ وَ أَزَالَتْکُمْ عَنْ مَرَاتِبِکُمُ الَّتِی رَتَّبَکُمُ اللهُ فِیهَا،{{سخ}}بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ أَشْهَدُ لَقَدِ اقْشَعَرَّتْ لِدِمَائِکُمْ أَظِلَّةُ الْعَرْشِ مَعَ أَظِلَّةِ الْخَلائِقِ وَ بَکَتْکُمُ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ وَ سُکَّانُ الْجِنَانِ وَ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ عَدَدَ مَا فِی عِلْمِ اللهِ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اللهِ إِنْ کَانَ لَمْ یُجِبْکَ بَدَنِی عِنْدَ اسْتِغَاثَتِکَ وَ لِسَانِی عِنْدَ اسْتِنْصَارِکَ فَقَدْ أَجَابَکَ قَلْبِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ کَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولا أَشْهَدُ أَنَّکَ طُهْرٌ طَاهِرٌ مُطَهَّرٌ مِنْ طُهْرٍ طَاهِرٍ مُطَهَّرٍ طَهُرْتَ وَ طَهُرَتْ بِکَ الْبِلادُ وَ طَهُرَتْ أَرْضٌ أَنْتَ بِهَا [فِیهَا] وَ طَهُرَ حَرَمُکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ [قَدْ] أَمَرْتَ بِالْقِسْطِ وَ الْعَدْلِ وَ دَعَوْتَ إِلَیْهِمَا وَ أَنَّکَ صَادِقٌ صِدِّیقٌ،{{سخ}}صَدَقْتَ فِیمَا دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللهِ فِی الْأَرْضِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللهِ وَ عَنْ جَدِّکَ رَسُولِ اللهِ وَ عَنْ أَبِیکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَنْ أَخِیکَ الْحَسَنِ وَ نَصَحْتَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ عَبَدْتَهُ مُخْلِصا حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَجَزَاکَ اللهُ خَیْرَ جَزَاءِ السَّابِقِینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ الرَّشِیدِ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ وَ أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ صَلاةً نَامِیَةً زَاکِیَةً مُبَارَکَةً یَصْعَدُ أَوَّلُهَا وَ لایَنْفَدُ آخِرُهَا أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلادِ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ.{{سخ}}'''زیارت حضرت علی اکبر( | |اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ [السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ فَاطِمَةَ سَیِّدَةِ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَلِیَّ اللهِ وَ ابْنَ وَلِیِّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا صَفِیَّ اللهِ وَ ابْنَ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللهِ وَ ابْنَ حُجَّتِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حَبِیبَ اللهِ وَ ابْنَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَفِیرَ اللهِ وَ ابْنَ سَفِیرِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا خَازِنَ الْکِتَابِ الْمَسْطُورِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِینَ الرَّحْمَنِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا شَرِیکَ الْقُرْآنِ،{{سخ}}اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَمُودَ الدِّینِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِکْمَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ [السَّلامُ عَلَیْکَ یَا بَابَ حِطَّةٍ الَّذِی مَنْ دَخَلَهُ کَانَ مِنَ الْآمِنِینَ] السَّلامُ عَلَیْکَ یَا عَیْبَةَ عِلْمِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْضِعَ سِرِّ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ثَارَ اللهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ وَ الْوِتْرَ الْمَوْتُورَ السَّلامُ عَلَیْکَ وَ عَلَی الْأَرْوَاحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنَائِکَ وَ أَنَاخَتْ بِرَحْلِکَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الْمُصِیبَةُ وَ جَلَّتِ الرَّزِیَّةُ بِکَ عَلَیْنَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ الْإِسْلامِ فَلَعَنَ اللهُ أُمَّةً أَسَّسَتْ أَسَاسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً دَفَعَتْکُمْ عَنْ مَقَامِکُمْ وَ أَزَالَتْکُمْ عَنْ مَرَاتِبِکُمُ الَّتِی رَتَّبَکُمُ اللهُ فِیهَا،{{سخ}}بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی وَ نَفْسِی یَا أَبَا عَبْدِ اللهِ أَشْهَدُ لَقَدِ اقْشَعَرَّتْ لِدِمَائِکُمْ أَظِلَّةُ الْعَرْشِ مَعَ أَظِلَّةِ الْخَلائِقِ وَ بَکَتْکُمُ السَّمَاءُ وَ الْأَرْضُ وَ سُکَّانُ الْجِنَانِ وَ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ عَدَدَ مَا فِی عِلْمِ اللهِ لَبَّیْکَ دَاعِیَ اللهِ إِنْ کَانَ لَمْ یُجِبْکَ بَدَنِی عِنْدَ اسْتِغَاثَتِکَ وَ لِسَانِی عِنْدَ اسْتِنْصَارِکَ فَقَدْ أَجَابَکَ قَلْبِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی سُبْحَانَ رَبِّنَا إِنْ کَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولا أَشْهَدُ أَنَّکَ طُهْرٌ طَاهِرٌ مُطَهَّرٌ مِنْ طُهْرٍ طَاهِرٍ مُطَهَّرٍ طَهُرْتَ وَ طَهُرَتْ بِکَ الْبِلادُ وَ طَهُرَتْ أَرْضٌ أَنْتَ بِهَا [فِیهَا] وَ طَهُرَ حَرَمُکَ أَشْهَدُ أَنَّکَ [قَدْ] أَمَرْتَ بِالْقِسْطِ وَ الْعَدْلِ وَ دَعَوْتَ إِلَیْهِمَا وَ أَنَّکَ صَادِقٌ صِدِّیقٌ،{{سخ}}صَدَقْتَ فِیمَا دَعَوْتَ إِلَیْهِ وَ أَنَّکَ ثَارُ اللهِ فِی الْأَرْضِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ بَلَّغْتَ عَنِ اللهِ وَ عَنْ جَدِّکَ رَسُولِ اللهِ وَ عَنْ أَبِیکَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَنْ أَخِیکَ الْحَسَنِ وَ نَصَحْتَ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ عَبَدْتَهُ مُخْلِصا حَتَّی أَتَاکَ الْیَقِینُ فَجَزَاکَ اللهُ خَیْرَ جَزَاءِ السَّابِقِینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَیْکَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما اللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ صَلِّ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ الرَّشِیدِ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ وَ أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ صَلاةً نَامِیَةً زَاکِیَةً مُبَارَکَةً یَصْعَدُ أَوَّلُهَا وَ لایَنْفَدُ آخِرُهَا أَفْضَلَ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلادِ أَنْبِیَائِکَ الْمُرْسَلِینَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ.{{سخ}}'''زیارت حضرت علی اکبر(علیه‌السلام)'''{{سخ}}السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ الطَّیِّبُ الزَّکِیُّ الْحَبِیبُ الْمُقَرَّبُ وَ ابْنَ رَیْحَانَةِ رَسُولِ اللهِ السَّلامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهِیدٍ مُحْتَسِبٍ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ مَا أَکْرَمَ مَقَامَکَ وَ أَشْرَفَ مُنْقَلَبَکَ أَشْهَدُ لَقَدْ شَکَرَ اللهُ سَعْیَکَ وَ أَجْزَلَ ثَوَابَکَ وَ أَلْحَقَکَ بِالذِّرْوَةِ الْعَالِیَةِ حَیْثُ الشَّرَفُ کُلُّ الشَّرَفِ [وَ فِی الْغُرَفِ السَّامِیَةِ] کَمَا مَنَّ عَلَیْکَ مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَکَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیرا صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ رِضْوَانُهُ فَاشْفَعْ أَیُّهَا السَّیِّدُ الطَّاهِرُ إِلَی رَبِّکَ فِی حَطِّ الْأَثْقَالِ عَنْ ظَهْرِی وَ تَخْفِیفِهَا عَنِّی وَ ارْحَمْ ذُلِّی وَ خُضُوعِی لَکَ وَ لِلسَّیِّدِ أَبِیکَ صَلَّی اللهُ عَلَیْکُمَا.{{سخ}}زَادَ اللهُ فِی شَرَفِکُمْ فِی الْآخِرَةِ کَمَا شَرَّفَکُمْ فِی الدُّنْیَا وَ أَسْعَدَکُمْ کَمَا أَسْعَدَ بِکُمْ وَ أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَعْلامُ الدِّینِ وَ نُجُومُ الْعَالَمِینَ وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ.{{سخ}}'''زیارت شهدا'''{{سخ}}اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَنْصَارَ اللهِ وَ أَنْصَارَ رَسُولِهِ وَ أَنْصَارَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ أَنْصَارَ فَاطِمَةَ وَ أَنْصَارَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ أَنْصَارَ الْإِسْلامِ أَشْهَدُ [أَنَّکُمْ] لَقَدْ نَصَحْتُمْ لِلَّهِ وَ جَاهَدْتُمْ فِی سَبِیلِهِ فَجَزَاکُمُ اللهُ عَنِ [مِنَ] الْإِسْلامِ وَ أَهْلِهِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ فُزْتُمْ وَ اللهِ فَوْزا عَظِیما یَا لَیْتَنِی کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ فَوْزا عَظِیما أَشْهَدُ أَنَّکُمْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّکُمْ تُرْزَقُونَ أَشْهَدُ أَنَّکُمُ الشُّهَدَاءُ وَ السُّعَدَاءُ وَ أَنَّکُمْ الْفَائِزُونَ فِی دَرَجَاتِ الْعُلَی وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ. | ||
|عرض= 100 | |عرض= 100 | ||
| تراز=وسط | | تراز=وسط | ||
| خط ۱۹۰: | خط ۱۶۰: | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
بسیاری از مسلمانان، آخرین روز این ماه را به عنوان [[یوم الشک]] روزه می‌گیرند. | بسیاری از مسلمانان، آخرین روز این ماه را به عنوان [[یوم الشک]] [[روزه]] می‌گیرند. | ||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)]] | |||
* [[حسین بن علی (سید الشهدا)]] | |||
* [[علی بن الحسین (زین العابدین)]] | |||
* [[حجت بن الحسن (مهدی)]] | |||
* [[عباس بن علی]] | |||
* [[نیمه شعبان]] | |||
* [[شب برات]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اصطلاحات اسلامی]] | [[ur:شعبان]] | ||
{{تقویم قمری}} | |||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | |||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | |||
[[رده:ماه‌های قمری]] | [[رده:ماه‌های قمری]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۴۵
شعبان یا «شَعبان المُعَظّم» هشتمین ماه تقویم هجری قمری است. شعبان ماه رحمت و لطف الهی و فرصتی برای شست و شوی دل از زنگارهای هواپرستی و دنیازدگی و یکی از عزیزترین ماه‌های اسلامی و منسوب به پیامبر است. حضرت محمد (صلی‌الله عليه وآله وسلم) در مورد فضیلت ماه شعبان فرمود: «شعبان ماه شریفی است و ماه من است و حاملین عرش آن را بزرگ می‌دارند و قدرش را می‌شناسند.» وقایع تاریخی متعددی نیز در این ماه روی داده که مهمترین آنها ولادت امام حسین (علیه‌السلام)، در روز سوم و ولادت امام علی بن الحسین (علیه‌السلام)، در روز پنجم و ولادت امام مهدی (عجل‌الله تعالی فرجه الشريف)، در روز نیمه شعبان و ولادت حضرت ابوالفضل (علیه‌السلام)، در روز چهارم و ولادت حضرت علی اکبر (علیه‌السلام)، در روز یازدهم است.
معانی ماه شعبان
این نام از آن جهت است که مردم در این ماه به گروه‌های متعدد تقسیم شده و بر سر آب‌های خویش و برای غارت می‌رفته‌اند و شعبان و انشعاب از یک ریشه به معنای دسته دسته شدن است[۱].
وجه تسمیه ماه شعبان
در لغت به یک نحوه و در روایات به نحوه دیگری ذکر شده است، مثلاً در لسان العرب گفته شده است: «و شعبان اسم للشهر، سمی بذلک تشعبهم فیه ای تفرقهم فی طلب المیاه و قیل فی الغارات و قال ثعلب: قال بعضهم انما سمی شعبان شعبان لانه شعب ای ظهر بین شهری رمضان و رجب[۲]».
شعبان از ریشه شعب است و از آنجا که در این ماه روزی مؤمنان و حسنه در آن منشعب و بسیار می‌گردد، این ماه شعبان نام گرفت. شعبان یکی از ماه‌های قمری است و آن را شعبان نامیدهاند چون مردم در این ماه برای طلب آب متفرق و پراکنده میشدند و در کتاب الغارات هم گفته شده همچنین ثعلب هم گفته است که: «برخی میگویند شعبان را شعبان نامیدهاند چون بین دو ماه رجب و رمضان واقع شده است». در کتاب تاج العروس هم قریب به همین الفاظ و همین معانی را برای ماه شعبان و وجه تسمیه‌اش ذکر کرده است[۳].
وجه تسمیه شعبان در روایات شریفه
- شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان در ابتدای اعمال شعبان المعظم روایتی را از امیرالمؤمنین ذکر فرموده است که در آن هست: «ای تازه کارها! امروز غره شعبان کریم است، نامیده است او را پروردگار ما شعبان به جهت پراکنده شدن خیرات [در آن] ... و جلوه داده ابلیس شعبههای شرور خود را ...»[۴].
- قال رسول الله (صلی‌الله عليه وآله وسلم) وقد تذاکر اصحابه عند فضائل شعبان، فقال صلی الله علیه وآله وسلم انما سمی شعبان لانه یتشعب فیه ارزاق المؤمنین[۵]؛ رسول خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) در حالی که اصحابشان دربارۀ فضائل ماه شعبان گفت و گو می‌کردند فرمودند: «ماه شعبان، شعبان نامیده شده است؛ زیرا در آن روزی‌های مؤمنین تقسیم می‌شود».
- روی زیاد بن میمون ان النبی صلی الله علیه وآله قال: «انما سمی شعبان لانه یشعب فیه خیر کثیر لرمضان و شهر رمضان سمی بذلک لانه یرمض الذنوب»[۶]؛ زیاد بن میمون میگوید پیغمبر خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) فرمودند: «ماه شعبان را به این نام نامیدهاند؛ زیرا از این ماه خیر زیادی به رمضان سرازیر می‌شود و ماه رمضان هم رمضان نامیده شده است، زیرا گناهان را میریزد».
فضیلت ماه شعبان از نگاه احادیث و روایات
رسول خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) فرمودند: «ان رجب شهر الله، و شعبان شهری و شهر رمضان شهر امتی»[۷]؛ رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امت من است. همچنین فرمودند: «شعبان شهری، رحم اللّه من أعاننی علی شهری»[۸]. شعبان ماه من است خدا بیامرزد کسی که مرا در ماه من یاری کند. و نیز در حدیثی دیگر پیامبر می‌فرماید: «ماه شعبان ماهی است که اعمال انسان‌ها بالا می‌رود در حالیکه مردم از آن غفلت می‌کنند»[۹]. همینطور از امام علی (علیه‌السلام) گزارش شده که فرمودند: «ماه شعبان ماه رسول خدا (صلی‌الله عليه وآله وسلم) است».
اعیاد ماه شعبان
در این ماه وقایع شیرینی برای دوستداران اهل‌بیت (علیه‌السلام) اتفاق افتاد. سوم این ماه که مصادف با میلاد سید الاتقیاء، اباعبدالله (علیه‌السلام) در سال 4 قمری، بوده و در چهارمین روز این ماه و در سال 22 قمری، میلاد مسعود حضرت اباالفضل العباس (علیه‌السلام) و مولود مبارک پنجمین روز این ماه و در سال 38 قمری، امام سیدالساجدین (علیه‌السلام) بوده است. و نور عین اباعبدالله (علیه‌السلام) وجود نازنین حضرت علی اکبر (علیه‌السلام) در روز یازدهم این ماه به دنیا آمد. مهمترین حادثه در نیمه این ماه شریف، اتفاق افتاد و آن میلاد مسعود امام دوازدهم حضرت مهدی موعود (عجل‌الله تعالی فرجه) است.
باید در این شب خوشحال بود[۱۰]. اما ضمن ابراز این شادی، نباید مرتکب مسائلی شد که امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه) از آن راضی نیستند بلکه باید به دنبال اعمالی باشیم که رضایت آن بزرگوار را به همراه داشته باشد.
اعمال ماه شعبان
در کتاب مفاتیح‌الجنان در بخش اعمال ماه شعبان اعمال زیر ذکر شده است:
| اعمال ماه شعبان | |
| اعمال مشترک |
|
| شب اول | |
| روز اول |
|
| روز سوم |
|
| شب سیزدهم |
|
| شب پانزدهم |
|
| سه روز آخر |
|
| شب آخر |
|
بسیاری از مسلمانان، آخرین روز این ماه را به عنوان یوم الشک روزه می‌گیرند.
جستارهای وابسته
- محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)
- حسین بن علی (سید الشهدا)
- علی بن الحسین (زین العابدین)
- حجت بن الحسن (مهدی)
- عباس بن علی
- نیمه شعبان
- شب برات
پانویس
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 172، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق
- ↑ لسان العرب، ابن منظور، ج ۱، ص ۵۰۲، ناشر: دارالاحیاء التراث العربی
- ↑ تاج العروس، زبیدی، ج ۱، ص ۳۲۰، ناشر: مکتبة الحیاة بیروت
- ↑ مفاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی(ره)، ص ۲۶۵، انتشارات بینش، تابستان ۷۶
- ↑ اقبال الاعمال، سیدبن طاووس(ره)، ج ۳، ص ۲۹۲، ناشر: مکتب الاعلام الاسلامی
- ↑ بحارالانوار، علامه محمد باقر مجلسی(ره)، ج ۵۵، ص ۳۴۱، ناشر: مؤسسه الوفاء، بیروت
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۸۰
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰،ص ۴۹۷
- ↑ وسائل الشیعه، ج ۱۰،ص ۵۰۲
- ↑ امام رضا(علیه‌السلام): «ان سرّک ان تکون معنا فی‌الدرجات العلی من الجنان فافرح لفرحنا و احزن لحزننا»؛ اگر دوست داری که با ما در درجات عالیه بهشتی باشی، در خوشحالی ما خوشحال و در حزن ما محزون باش، بحارالانوار، ج101، ص103؛ ج44، ص286
- ↑ فضیلت و اعمال شب نیمه شعبان
