سیدعلی قاضی طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) |
||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان = سید علی قاضی طباطبایی | | عنوان = سید علی قاضی طباطبایی | ||
| تصویر = سید علی قاضی.jpg | | تصویر = سید علی قاضی.jpg | ||
| نام = | | نام = | ||
| نام‌های دیگر = | | نام‌های دیگر = | ||
| سال تولد = ۱۲۴۵ ش | | سال تولد = ۱۲۴۵ ش | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = [[نجف]] | | محل درگذشت = [[نجف]] | ||
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |[[شریعت اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]] |[[آخوند خراسانی]] |[[ | | استادان = {{فهرست جعبه عمودی |[[شریعت اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]] |[[آخوند خراسانی]] |[[مرتضی انصاری]]}} | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| دین = [[اسلام]] | | دین = [[اسلام]] | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''سید علی قاضی طَباطَبایی'''، عارف، و استاد اخلاق [[حوزه علمیه نجف]] در قرن چهاردهم قمری بود. برخی از علما، فقیهان و [[مراجع تقلید]] در مکتب اخلاقی او حضور داشته‌اند. [[سید محمدحسین | '''سید علی قاضی طَباطَبایی'''، عارف، و استاد اخلاق [[حوزه علمیه نجف]] در قرن چهاردهم قمری بود. برخی از علما، فقیهان و [[مراجع تقلید]] در مکتب اخلاقی او حضور داشته‌اند. [[سید محمدحسین طباطبایی]]، [[سید هاشم حداد|سید هاشم موسوی حداد]]، [[محمد تقی بهجت|محمدتقی بهجت]] و [[سید ابوالقاسم خوئی]] از شاگردان او بوده‌اند. قاضی طباطبایی در عرفان از طریقۀ [[ملا حسینقلی همدانی]] پیروی می‌کرد و رسیدن سالک به مقام [[توحید]] را بدون پذیرفتن ولایت [[ائمه]] و [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلام الله علیها)]] امکان‌پذیر نمی‌دانست. در طریقت عرفانی او انجام [[مستحب|مستحبات]]، رفتن به [[زیارت قبور]]، [[توسل]] به امام حسین (علیه‌السلام) و انتخاب استاد جایگاه مهمی داشت. رساله سیر و سلوک [[سید محمد مهدی طباطبایی بحر العلوم|بحرالعلوم]] را بهترین کتاب عرفانی می‌دانست و روش احراق را توصیه می‌کرد. از وی کراماتی نیز نقل شده است. | ||
== خاندان == | == خاندان == | ||
سید علی از عرفا و علما و استادان اخلاق [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف]] در قرن چهاردهم. وی در ۱۳ [[ذی‌الحجه]] ۱۲۸۲ یا در ۱۲۸۵ در | سید علی از عرفا و علما و استادان اخلاق [[حوزه علمیه نجف|حوزه نجف]] در قرن چهاردهم. وی در ۱۳ [[ذی‌الحجه]] ۱۲۸۲ یا در ۱۲۸۵ در تبریز به دنیا آمد<ref>آقا بزرگ طهرانی، ج۱ قسم ۴،ص۱۵۶۵؛ روحانی نژاد، ص۲۶.</ref>. | ||
خاندان وی از سادات طباطبائی و مشهور به فضل و تقوا و اغلب در کسوت روحانیت بودند بودند و نسب‌شان به | خاندان وی از سادات طباطبائی و مشهور به فضل و تقوا و اغلب در کسوت روحانیت بودند بودند و نسب‌شان به ابراهیم طباطبا، نوادۀ [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)]]، می‌رسید<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ ب، ص ۳۲-۳۴، یادنامۀ عارف کبیر، ص ۶.</ref>. پدرش، سید حسین قاضی (متوفی ۱۳۱۴)، از شاگردان [[محمد حسن شیرازی|میرزای شیرازی]] در [[سامرا]] بود که سپس به تبریز بازگشت و به تهذیب نفس پرداخت. وی علاوه بر تفسیر مختصری بر [[قرآن]]، تفسیری بر [[سوره فاتحه]] و تفسیری ناتمام بر [[سوره انعام]] نوشته بود. پدر مادر سیدعلی، [[محسن قاضی تبریزی|میرزا محسن قاضی تبریزی]] (متوفی ۱۳۰۶)، نیز از عالمان و عابدان بود و با [[ملاهادی سبزواری|ملاهادی سبزواری]] مصاحبت داشت<ref>آقابزرگ طهرانی، ج ۱، قسم۲، ص ۵۲۹؛ معلم حبیب¬آبادی، ج ۳، ص ۱۰۳۰؛ همو، ج ۵، ۱۴۷۴.</ref>. | ||
== استادان == | == استادان == | ||
قاضی طباطبائی مبادی | قاضی طباطبائی مبادی علوم دینی و ادبی را در زادگاهش آموخت<ref>غروی، ج ۲، ص ۲۷۲.</ref>. نزد پدرش [[الکشاف عن حقائق التنزیل (کتاب)|الکشاف عن حقائق التنزیل]] را خواند. علاوه بر پدرش، استادان دیگر وی [[موسی تبریزی]] (مؤلف حاشیۀ رسائل [[مرتضی انصاری|شیخ انصاری]]) و محمدعلی قراچه داغی<ref>مؤلف حاشیه‌ای بر شرح لمعه.</ref> بودند. او ادبیات فارسی و عربی را نیز از شاعر نامی، [[محمدتقی نیری تبریزی]]، مشهور به حجت‌الاسلام، فرا گرفت<ref>آقابزرگ طهرانی، ،ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵؛ روحانی نژاد، ص ۲۹، ۴۵.</ref> و مدتی نیز، به توصیۀ پدرش، برای تهذیب نفس نزد [[امام قلی نخجوانی]] شاگردی کرد<ref>حسن زاده، ص۱۵۹، ۱۷۱-۱۷۲.</ref>. | ||
== استادان در نجف == | == استادان در نجف == | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۲: | ||
# [[محمد فاضل شربیانی]]، | # [[محمد فاضل شربیانی]]، | ||
# [[مامقانی|محمدحسن مامقانی]]، | # [[مامقانی|محمدحسن مامقانی]]، | ||
# [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، | # [[شریعت اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]]، | ||
# [[آخوند خراسانی]]، | # [[محمد کاظم خراسانی|آخوند خراسانی]]، | ||
# [[حسین خلیلی]]، | # [[حسین خلیلی]]، | ||
[[فقه]] و [[اصول]] و [[حدیث]] و [[تفسیر]] و دیگر علوم را فرا گرفت و از این جمع، حسین خلیلی، استاد اخلاق وی نیز بود <ref>آقابزرگ طهرانی، ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵-۱۵۶۶.</ref>. | [[فقه]] و [[اصول]] و [[حدیث]] و [[تفسیر]] و دیگر علوم را فرا گرفت و از این جمع، حسین خلیلی، استاد اخلاق وی نیز بود <ref>آقابزرگ طهرانی، ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵-۱۵۶۶.</ref>. | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۹: | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
بسیاری از علما و [[فقها]] و [[مراجع تقلید]] از شاگردان مکتب اخلاقی قاضی بوده‌اند. برخی از مهم‌ترین شاگردان او عبارت بوده‌اند از: | بسیاری از علما و [[فقها]] و [[مراجع تقلید]] از شاگردان مکتب اخلاقی قاضی بوده‌اند. برخی از مهم‌ترین شاگردان او عبارت بوده‌اند از: | ||
# [[سید | # [[سید محمدحسین طباطبایی|سید محمدحسین طباطبایی]] که خود از بستگان استاد بود و ابتدا به قاضی شهرت داشت و به احترام استادش ترجیح داد که به طباطبائی مشهور شود<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ب، ص ۱۳، پانویس ۱، ص ۳۵</ref>. | ||
# | #[[سید محمدحسن الهی]]؛ | ||
# عباس هاتف قوچانی<ref>قاضی طباطبائی، ۱۳۸۵ش، مقدمۀ سید محمد حسن قاضی، ص ۷؛ روحانی نژاد، ص۵۶.</ref>، که سیزده سال نزد قاضی شاگردی کرد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۰۱.</ref>؛ | #عباس هاتف قوچانی<ref>قاضی طباطبائی، ۱۳۸۵ش، مقدمۀ سید محمد حسن قاضی، ص ۷؛ روحانی نژاد، ص۵۶.</ref>، که سیزده سال نزد قاضی شاگردی کرد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۰۱.</ref>؛ | ||
# [[سید هاشم حداد|سید هاشم حداد موسوی]]، که ۲۸ سال شاگرد قاضی بود و استادش دربارۀ وی گفته او [[توحید]] را چنان چشیده و مس و لمس نموده که محال است چیزی بتواند در آن خللی وارد سازد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۲-۱۳، ۱۰۱؛ نیز رجوع کنید به حداد، سید هاشم موسوی.</ref>؛ | #[[سید هاشم حداد|سید هاشم حداد موسوی]]، که ۲۸ سال شاگرد قاضی بود و استادش دربارۀ وی گفته او [[توحید]] را چنان چشیده و مس و لمس نموده که محال است چیزی بتواند در آن خللی وارد سازد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۲-۱۳، ۱۰۱؛ نیز رجوع کنید به حداد، سید هاشم موسوی.</ref>؛ | ||
# سید حسن اصفهانی مسقطی، که در نجف شفا و [[اسفار]] درس می‌داد و به حکم [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[مرجع تقلید|مرجع]] وقت [[مذهب شیعه|شیعیان]] و توصیۀ استادش قاضی به ناچار از نجف به مسقط هجرت کرد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳الف، ج ۳، ص ۲۸۵؛ همو، ۱۴۲۷، ص ۱۰۲- ۱۰۳.</ref>؛ | #سید حسن اصفهانی مسقطی، که در نجف شفا و [[اسفار]] درس می‌داد و به حکم [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، [[مرجع تقلید|مرجع]] وقت [[مذهب شیعه|شیعیان]] و توصیۀ استادش قاضی به ناچار از نجف به مسقط هجرت کرد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳الف، ج ۳، ص ۲۸۵؛ همو، ۱۴۲۷، ص ۱۰۲- ۱۰۳.</ref>؛ | ||
# [[سید ابوالقاسم خوئی|سید ابوالقاسم خویی]] که از وی دستورالعملی گرفت و پس از چهل روز مکاشفه‌ای برایش حاصل شد و آیندۀ خود را شامل تدریس و به [[مرجعیت]] رسیدن مشاهده کرد<ref>فاطمی نیا، ج ۲، ص ۱۹۶ – ۱۹۷.</ref>؛ | #[[سید ابوالقاسم خوئی|سید ابوالقاسم خویی]] که از وی دستورالعملی گرفت و پس از چهل روز مکاشفه‌ای برایش حاصل شد و آیندۀ خود را شامل تدریس و به [[مرجعیت]] رسیدن مشاهده کرد<ref>فاطمی نیا، ج ۲، ص ۱۹۶ – ۱۹۷.</ref>؛ | ||
# علی اکبر مرندی که شانزده سال نزد قاضی شاگردی کرد<ref>روحانی نژاد، ص ۸۰.</ref>؛ [[محمد تقی بهجت |محمد تقی بهجت فومنی]]<ref>رجوع کنید به رخشاد، ج ۱، ص ۱۸۸</ref>؛ | #علی اکبر مرندی که شانزده سال نزد قاضی شاگردی کرد<ref>روحانی نژاد، ص ۸۰.</ref>؛ [[محمد تقی بهجت |محمد تقی بهجت فومنی]]<ref>رجوع کنید به رخشاد، ج ۱، ص ۱۸۸</ref>؛ | ||
# سید محمد حسینی همدانی<ref>همان ص ۴۴.</ref>، که بخش‌هایی از [[جامع السعادات]] [[محمد مهدی نراقی]] را نزد قاضی خواند؛ | #سید محمد حسینی همدانی<ref>همان ص ۴۴.</ref>، که بخش‌هایی از [[جامع السعادات]] [[محمد مهدی نراقی]] را نزد قاضی خواند؛ | ||
# علی محمد بروجردی، که دروس قاضی را تقریر می‌کرد<ref>حسینی همدانی، ص ۴۵-۴۶؛ حسن زاده، ص۱۵۶.</ref>، | #علی محمد بروجردی، که دروس قاضی را تقریر می‌کرد<ref>حسینی همدانی، ص ۴۵-۴۶؛ حسن زاده، ص۱۵۶.</ref>، | ||
# مرتضی انصاری لاهیجی<ref>رجوع کنید به حسینی طهرانی، ۱۴۲۵، ج ۱۴، ص ۲۸۰، پانویس ۱.</ref>؛ | #مرتضی انصاری لاهیجی<ref>رجوع کنید به حسینی طهرانی، ۱۴۲۵، ج ۱۴، ص ۲۸۰، پانویس ۱.</ref>؛ | ||
# سید حسن کشمیری<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳الف، ج ۲، ص ۲۸۲</ref>؛ | #سید حسن کشمیری<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳الف، ج ۲، ص ۲۸۲</ref>؛ | ||
# سید احمد کشمیری <ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ب، ص ۲۸.</ref>؛ | #سید احمد کشمیری <ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ب، ص ۲۸.</ref>؛ | ||
# مرتضی مدرس گیلانی؛ | #مرتضی مدرس گیلانی؛ | ||
# مرتضی مدرس چهاردهی؛ | #مرتضی مدرس چهاردهی؛ | ||
# سیدحسین بادکوبه ای<ref>صدوقی سها، ص ۲۹۳، ۳۵۴، ۳۹۲.</ref>؛ | #سیدحسین بادکوبه ای<ref>صدوقی سها، ص ۲۹۳، ۳۵۴، ۳۹۲.</ref>؛ | ||
# سید عبدالکریم کشمیری؛ | #سید عبدالکریم کشمیری؛ | ||
# سید عباس کاشانی؛ | #سید عباس کاشانی؛ | ||
# محمد تقی آملی؛ | #محمد تقی آملی؛ | ||
# میرزا ابراهیم سیستانی<ref>روحانی نژاد، ص۵۶</ref>. | #میرزا ابراهیم سیستانی<ref>روحانی نژاد، ص۵۶</ref>. | ||
# سید احمد فهری زنجانی نیز یکی از آخرین کسانی است که محضر قاضی را درک کرد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۴۲، پانویس ۱؛ برای دیگر شاگردان وی رجوع کنید به روحانی نژاد، همانجا.</ref>. | #سید احمد فهری زنجانی نیز یکی از آخرین کسانی است که محضر قاضی را درک کرد<ref>حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۴۲، پانویس ۱؛ برای دیگر شاگردان وی رجوع کنید به روحانی نژاد، همانجا.</ref>. | ||
# [[سید مرتضی فیروزآبادی]]، مؤلف فضائل الخمسه من الصحاح السته نیز در همسایگی قاضی منزل داشت و در درس‌های اخلاق و عرفان وی شرکت می‌کرد و محرم اسرار استاد بود<ref>فیروزآبادی، مقدمۀ سید محمد فیروزآبادی، ص ۷- ۸.</ref>. | #[[سید مرتضی فیروزآبادی]]، مؤلف فضائل الخمسه من الصحاح السته نیز در همسایگی قاضی منزل داشت و در درس‌های اخلاق و عرفان وی شرکت می‌کرد و محرم اسرار استاد بود<ref>فیروزآبادی، مقدمۀ سید محمد فیروزآبادی، ص ۷- ۸.</ref>. | ||
== کرامات قاضی == | ==کرامات قاضی== | ||
از قاضی کرامات بسیاری نقل کرده‌اند، مانند [[طی‌الارض]]، میراندن مار با استفاده از نام المُمیت خداوند<ref>رجوع کنید به حسینی طهرانی ۱۴۰۲، ج ۱، ص ۲۳۱-۲۳۵؛ همو، ۱۴۲۳ب، ص ۳۷۰-۳۷۱.</ref>، زنده شدن مرده به دعای وی، خبر دادن از احوال و افکار و حالات و افعال اشخاص، خبر دادن از آینده از جمله خبر دادن از [[مرجعیت]] [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و پیش‌گویی زمان [[مرگ]] خود و ساطع شدن نور از وی در حال [[نماز]]<ref>فاطمی¬نیا، ج ۳، ص ۹۸- ۹۹، ۱۱۲- ۱۱۴؛ روحانی نژاد، ص ۱۴۸، ۱۵۰-۱۵۳.</ref>. از ابوالقاسم خوئی نیز نقل شده که حوادث مافوق طبیعی در مرگ سید علی قاضی رخ داده است<ref>موسوی، ص ۶۰.</ref> و هم‌چنین گفته شده که کراماتی نیز از قبر وی به ظهور رسیده است<ref>رجوع کنید به در محضر افلاکیان، ص ۶۶-۶۷.</ref>. | از قاضی کرامات بسیاری نقل کرده‌اند، مانند [[طی‌الارض]]، میراندن مار با استفاده از نام المُمیت خداوند<ref>رجوع کنید به حسینی طهرانی ۱۴۰۲، ج ۱، ص ۲۳۱-۲۳۵؛ همو، ۱۴۲۳ب، ص ۳۷۰-۳۷۱.</ref>، زنده شدن مرده به دعای وی، خبر دادن از احوال و افکار و حالات و افعال اشخاص، خبر دادن از آینده از جمله خبر دادن از [[مرجعیت]] [[سید ابوالحسن اصفهانی]] و پیش‌گویی زمان [[مرگ]] خود و ساطع شدن نور از وی در حال [[نماز]]<ref>فاطمی¬نیا، ج ۳، ص ۹۸- ۹۹، ۱۱۲- ۱۱۴؛ روحانی نژاد، ص ۱۴۸، ۱۵۰-۱۵۳.</ref>. از ابوالقاسم خوئی نیز نقل شده که حوادث مافوق طبیعی در مرگ سید علی قاضی رخ داده است<ref>موسوی، ص ۶۰.</ref> و هم‌چنین گفته شده که کراماتی نیز از قبر وی به ظهور رسیده است<ref>رجوع کنید به در محضر افلاکیان، ص ۶۶-۶۷.</ref>. | ||
== درگذشت == | ==درگذشت== | ||
قاضی در سال‌های آخر عمر به بیماری استسقا مبتلا شد و در ۶ [[ربیع الاول]] ۱۳۶۶/۹ [[بهمن ماه]] ۱۳۲۵ش درگذشت و [[سید جمال‌الدین گلپایگانی |سید جمال گلپایگانی]] بر وی [[نماز]] خواند و در [[وادی السلام]]، نزدیک مقام [[حجت بن | قاضی در سال‌های آخر عمر به بیماری استسقا مبتلا شد و در ۶ [[ربیع الاول]] ۱۳۶۶/۹ [[بهمن ماه]] ۱۳۲۵ش درگذشت و [[سید جمال‌الدین گلپایگانی |سید جمال گلپایگانی]] بر وی [[نماز]] خواند و در [[وادی السلام]]، نزدیک مقام [[حجت بن الحسن (مهدی)|صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه)]] در کنار پدرش به خاک سپرده شد. محمد سماوی مادّه تاریخ وفات وی را «قضی علی العلم بالاعمال» استخراج کرده‌است<ref>آقابزرگ طهرانی، ج۱، قسم ۴، همانجا؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص ۱۴- ۱۵؛ قس معلم حبیب¬آبادی، ج ۷، ص ۲۶۹۶، که روز وفات را ۴ ربیع الاول نوشته است.</ref>. | ||
== پانویس == | == جستارهای وابسته == | ||
* [[محمد تقی بهجت|محمدتقی بهجت]] | |||
* [[سید هاشم حداد|سید هاشم موسوی حداد]] | |||
* [[مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] | |||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
# آقابزرگ طهرانی، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع شر، ج۱،نجف، ۱۳۷۳/۱۹۵۴م؛ | {{فهرست ستونی|3}} | ||
# همو، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، ۲/۱، القسم الرابع من الجزء الاول ،نجف ۱۳۸۱ /۱۹۶۲ م؛ | #آقابزرگ طهرانی، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع شر، ج۱،نجف، ۱۳۷۳/۱۹۵۴م؛ | ||
# محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر والادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۴۱۳/۱۹۹۲م؛ | #همو، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، ۲/۱، القسم الرابع من الجزء الاول ،نجف ۱۳۸۱ /۱۹۶۲ م؛ | ||
# صادق حسن زاده و محمود طیار مراغی، اسوۀ عارفان گفته‌ها و ناگفته‌ها دربارۀ عارف کامل علامه میرزا علی آقا قاضی تبریزی، قم۱۳۸۳ش؛ | #محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر والادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۴۱۳/۱۹۹۲م؛ | ||
# حسن حسن-زاده آملی، «علامه طباطبائی در منظرۀ عرفان نظری و عملی»، کیهان اندیشه، ش ۲۶، مهر و آبان ۱۳۶۸ش؛ | #صادق حسن زاده و محمود طیار مراغی، اسوۀ عارفان گفته‌ها و ناگفته‌ها دربارۀ عارف کامل علامه میرزا علی آقا قاضی تبریزی، قم۱۳۸۳ش؛ | ||
# سید محمدحسین حسینی طهرانی، الله¬ شناسی، مشهد ۱۴۲۳الف؛ | #حسن حسن-زاده آملی، «علامه طباطبائی در منظرۀ عرفان نظری و عملی»، کیهان اندیشه، ش ۲۶، مهر و آبان ۱۳۶۸ش؛ | ||
# همو، امام شناسی، ج ۱۴، مشهد ۱۴۲۵؛ | #سید محمدحسین حسینی طهرانی، الله¬ شناسی، مشهد ۱۴۲۳الف؛ | ||
# همو، توحید علمی و عینی، مشهد ۱۴۲۸؛ | #همو، امام شناسی، ج ۱۴، مشهد ۱۴۲۵؛ | ||
# همو، رساله لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب، مشهد ۱۴۲۶؛ | #همو، توحید علمی و عینی، مشهد ۱۴۲۸؛ | ||
# همو، روح مجرد: یادنامه موحد عظیم و عارف کبیر حاج سید هاشم موسوی حداد، مشهد ۱۴۲۷؛ | #همو، رساله لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب، مشهد ۱۴۲۶؛ | ||
# همو، معاد شناسی، ج۱، تهران ۱۴۰۲؛ | #همو، روح مجرد: یادنامه موحد عظیم و عارف کبیر حاج سید هاشم موسوی حداد، مشهد ۱۴۲۷؛ | ||
# همو، مهر تابان، مشهد ۱۴۲۳ب؛ | #همو، معاد شناسی، ج۱، تهران ۱۴۰۲؛ | ||
# سید محمد حسینی همدانی، مصاحبه با استاد آیت‌الله حسینی همدانی(نجفی)، حوزه، سال ۵،ش ۶، شماره مسلسل ۳۰، بهمن و اسفند ۱۳۶۷ش؛ | #همو، مهر تابان، مشهد ۱۴۲۳ب؛ | ||
# خانبابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تاکنون، [تهران] ۱۳۴۳ش؛ | #سید محمد حسینی همدانی، مصاحبه با استاد آیت‌الله حسینی همدانی(نجفی)، حوزه، سال ۵،ش ۶، شماره مسلسل ۳۰، بهمن و اسفند ۱۳۶۷ش؛ | ||
# در محضر افلاکیان، گروه تحقیقاتی الغدیر، تهران ۱۳۸۹ش؛ | #خانبابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تاکنون، [تهران] ۱۳۴۳ش؛ | ||
# محمدحسین رخشاد، در محضر حضرت آیت¬الله‌العظمی بهجت، قم ۱۳۸۹ش؛ | #در محضر افلاکیان، گروه تحقیقاتی الغدیر، تهران ۱۳۸۹ش؛ | ||
# رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، چاپ سید محمد حسین حسینی طهرانی، تهران ۱۳۶۰ش؛ | #محمدحسین رخشاد، در محضر حضرت آیت¬الله‌العظمی بهجت، قم ۱۳۸۹ش؛ | ||
# حسین روحانی نژاد، بحر خروشان: شرح حال عالم ربانی سید علی قاضی (ره)، تهران ۱۳۸۷ش؛ | #رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، چاپ سید محمد حسین حسینی طهرانی، تهران ۱۳۶۰ش؛ | ||
# منوچهر صدوقی سها، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، تهران ۱۳۸۱ش؛ | #حسین روحانی نژاد، بحر خروشان: شرح حال عالم ربانی سید علی قاضی (ره)، تهران ۱۳۸۷ش؛ | ||
# صلح کل(مجموعه‌ای از ناگفته‌ها در مورد زندگی آیت‌الله سید علی قاضی در مصاحبه با فرزندان ایشان)، از سوی جمعی از نویسندگان، تهران۱۳۸۲ش؛ | #منوچهر صدوقی سها، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، تهران ۱۳۸۱ش؛ | ||
# عطش(ناگفته‌هایی از سیر توحیدی کامل عظیم حضرت آیت‌الله سید علی قاضی طباطبائی)، هیئت تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، تهران ۱۳۸۳ش؛ | #صلح کل(مجموعه‌ای از ناگفته‌ها در مورد زندگی آیت‌الله سید علی قاضی در مصاحبه با فرزندان ایشان)، از سوی جمعی از نویسندگان، تهران۱۳۸۲ش؛ | ||
# سید محمد غروی، مع علماء النجف الاشرف، بیروت ۱۴۲۰/۱۹۹۹م؛ | #عطش(ناگفته‌هایی از سیر توحیدی کامل عظیم حضرت آیت‌الله سید علی قاضی طباطبائی)، هیئت تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، تهران ۱۳۸۳ش؛ | ||
# حسین غفاری، فلسفه عرفان شیعی، تهران ۱۳۸۳ش؛ | #سید محمد غروی، مع علماء النجف الاشرف، بیروت ۱۴۲۰/۱۹۹۹م؛ | ||
# سید عبدالله فاطمی¬نیا، نکته¬ها از گفته¬ها گزیده‌ای از سخنرانی‌های استاد فاطمی نیا، مشهد ۱۳۸۶ش؛ | #حسین غفاری، فلسفه عرفان شیعی، تهران ۱۳۸۳ش؛ | ||
# سید مرتضی فیروزآبادی، فضائل پنج تن علیهم‌السلام در صحاح ششگانه اهل سنت، ترجمه محمدباقر ساعدی، قم [۱۳۷۳ش]؛ | #سید عبدالله فاطمی¬نیا، نکته¬ها از گفته¬ها گزیده‌ای از سخنرانی‌های استاد فاطمی نیا، مشهد ۱۳۸۶ش؛ | ||
# سید علی قاضی طباطبائی، شرح دعای سمات، تهران ۱۳۸۵ ش؛ | #سید مرتضی فیروزآبادی، فضائل پنج تن علیهم‌السلام در صحاح ششگانه اهل سنت، ترجمه محمدباقر ساعدی، قم [۱۳۷۳ش]؛ | ||
# سید محمدحسن قاضی طباطبائی، صفحات من تاریخ الاعلام، [قم] [بی¬تا]؛ | #سید علی قاضی طباطبائی، شرح دعای سمات، تهران ۱۳۸۵ ش؛ | ||
# مصطفی کرمی نژاد، در کوی بی¬نشان¬ها، قم ۱۳۷۷ش؛ | #سید محمدحسن قاضی طباطبائی، صفحات من تاریخ الاعلام، [قم] [بی¬تا]؛ | ||
# محمدعلی معلم حبیب¬آبادی، مکارم الآثار، ج ۳، اصفهان ۱۳۵۱ش؛ | #مصطفی کرمی نژاد، در کوی بی¬نشان¬ها، قم ۱۳۷۷ش؛ | ||
# همو، مکارم الآثار، ج ۵، اصفهان [بی‌تا]؛ | #محمدعلی معلم حبیب¬آبادی، مکارم الآثار، ج ۳، اصفهان ۱۳۵۱ش؛ | ||
# همو، مکارم الآثار، ج ۷، اصفهان ۱۳۷۴ش؛ | #همو، مکارم الآثار، ج ۵، اصفهان [بی‌تا]؛ | ||
# تقی‌بن حسین موسوی، قدوه العارفین: سیره العارف الکبیر سید حسن المسقطی الموسوی وکراماته، بیروت ۱۴۲۸/۲۰۰۷م؛ | #همو، مکارم الآثار، ج ۷، اصفهان ۱۳۷۴ش؛ | ||
# یادنامه عارف کبیر سید علی قاضی (ره)، زیر نظر مهدی پروین¬زاد، کیهان فرهنگی، ش ۲۰۶، آذر ۱۳۸۲ش. | #تقی‌بن حسین موسوی، قدوه العارفین: سیره العارف الکبیر سید حسن المسقطی الموسوی وکراماته، بیروت ۱۴۲۸/۲۰۰۷م؛ | ||
#یادنامه عارف کبیر سید علی قاضی (ره)، زیر نظر مهدی پروین¬زاد، کیهان فرهنگی، ش ۲۰۶، آذر ۱۳۸۲ش. | |||
{{پایان}} | |||
{{علمای اسلام}} | |||
[[رده:عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده:عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:عارفان]] | [[رده:عارفان]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۴۳
| سید علی قاضی طباطبایی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | ۱۲۴۵ ش، ۱۸۶۷ م، ۱۲۸۳ ق |
| محل تولد | تبریز |
| سال درگذشت | ۱۳۲۴ ش، ۱۹۴۶ م، ۱۳۶۵ ق |
| محل درگذشت | نجف |
| دین | اسلام، شیعه |
| استادان | |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها | عارف، استاد اخلاق |
سید علی قاضی طَباطَبایی، عارف، و استاد اخلاق حوزه علمیه نجف در قرن چهاردهم قمری بود. برخی از علما، فقیهان و مراجع تقلید در مکتب اخلاقی او حضور داشته‌اند. سید محمدحسین طباطبایی، سید هاشم موسوی حداد، محمدتقی بهجت و سید ابوالقاسم خوئی از شاگردان او بوده‌اند. قاضی طباطبایی در عرفان از طریقۀ ملا حسینقلی همدانی پیروی می‌کرد و رسیدن سالک به مقام توحید را بدون پذیرفتن ولایت ائمه و حضرت زهرا (سلام الله علیها) امکان‌پذیر نمی‌دانست. در طریقت عرفانی او انجام مستحبات، رفتن به زیارت قبور، توسل به امام حسین (علیه‌السلام) و انتخاب استاد جایگاه مهمی داشت. رساله سیر و سلوک بحرالعلوم را بهترین کتاب عرفانی می‌دانست و روش احراق را توصیه می‌کرد. از وی کراماتی نیز نقل شده است.
خاندان
سید علی از عرفا و علما و استادان اخلاق حوزه نجف در قرن چهاردهم. وی در ۱۳ ذی‌الحجه ۱۲۸۲ یا در ۱۲۸۵ در تبریز به دنیا آمد[۱].
خاندان وی از سادات طباطبائی و مشهور به فضل و تقوا و اغلب در کسوت روحانیت بودند بودند و نسب‌شان به ابراهیم طباطبا، نوادۀ امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، می‌رسید[۲]. پدرش، سید حسین قاضی (متوفی ۱۳۱۴)، از شاگردان میرزای شیرازی در سامرا بود که سپس به تبریز بازگشت و به تهذیب نفس پرداخت. وی علاوه بر تفسیر مختصری بر قرآن، تفسیری بر سوره فاتحه و تفسیری ناتمام بر سوره انعام نوشته بود. پدر مادر سیدعلی، میرزا محسن قاضی تبریزی (متوفی ۱۳۰۶)، نیز از عالمان و عابدان بود و با ملاهادی سبزواری مصاحبت داشت[۳].
استادان
قاضی طباطبائی مبادی علوم دینی و ادبی را در زادگاهش آموخت[۴]. نزد پدرش الکشاف عن حقائق التنزیل را خواند. علاوه بر پدرش، استادان دیگر وی موسی تبریزی (مؤلف حاشیۀ رسائل شیخ انصاری) و محمدعلی قراچه داغی[۵] بودند. او ادبیات فارسی و عربی را نیز از شاعر نامی، محمدتقی نیری تبریزی، مشهور به حجت‌الاسلام، فرا گرفت[۶] و مدتی نیز، به توصیۀ پدرش، برای تهذیب نفس نزد امام قلی نخجوانی شاگردی کرد[۷].
استادان در نجف
سپس در ۱۳۰۸، برای کسب علم به نجف هجرت نمود[۸] و در آنجا نزد استادان ذیل:
فقه و اصول و حدیث و تفسیر و دیگر علوم را فرا گرفت و از این جمع، حسین خلیلی، استاد اخلاق وی نیز بود [۹].
شاگردان
بسیاری از علما و فقها و مراجع تقلید از شاگردان مکتب اخلاقی قاضی بوده‌اند. برخی از مهم‌ترین شاگردان او عبارت بوده‌اند از:
- سید محمدحسین طباطبایی که خود از بستگان استاد بود و ابتدا به قاضی شهرت داشت و به احترام استادش ترجیح داد که به طباطبائی مشهور شود[۱۰].
- سید محمدحسن الهی؛
- عباس هاتف قوچانی[۱۱]، که سیزده سال نزد قاضی شاگردی کرد[۱۲]؛
- سید هاشم حداد موسوی، که ۲۸ سال شاگرد قاضی بود و استادش دربارۀ وی گفته او توحید را چنان چشیده و مس و لمس نموده که محال است چیزی بتواند در آن خللی وارد سازد[۱۳]؛
- سید حسن اصفهانی مسقطی، که در نجف شفا و اسفار درس می‌داد و به حکم سید ابوالحسن اصفهانی، مرجع وقت شیعیان و توصیۀ استادش قاضی به ناچار از نجف به مسقط هجرت کرد[۱۴]؛
- سید ابوالقاسم خویی که از وی دستورالعملی گرفت و پس از چهل روز مکاشفه‌ای برایش حاصل شد و آیندۀ خود را شامل تدریس و به مرجعیت رسیدن مشاهده کرد[۱۵]؛
- علی اکبر مرندی که شانزده سال نزد قاضی شاگردی کرد[۱۶]؛ محمد تقی بهجت فومنی[۱۷]؛
- سید محمد حسینی همدانی[۱۸]، که بخش‌هایی از جامع السعادات محمد مهدی نراقی را نزد قاضی خواند؛
- علی محمد بروجردی، که دروس قاضی را تقریر می‌کرد[۱۹]،
- مرتضی انصاری لاهیجی[۲۰]؛
- سید حسن کشمیری[۲۱]؛
- سید احمد کشمیری [۲۲]؛
- مرتضی مدرس گیلانی؛
- مرتضی مدرس چهاردهی؛
- سیدحسین بادکوبه ای[۲۳]؛
- سید عبدالکریم کشمیری؛
- سید عباس کاشانی؛
- محمد تقی آملی؛
- میرزا ابراهیم سیستانی[۲۴].
- سید احمد فهری زنجانی نیز یکی از آخرین کسانی است که محضر قاضی را درک کرد[۲۵].
- سید مرتضی فیروزآبادی، مؤلف فضائل الخمسه من الصحاح السته نیز در همسایگی قاضی منزل داشت و در درس‌های اخلاق و عرفان وی شرکت می‌کرد و محرم اسرار استاد بود[۲۶].
کرامات قاضی
از قاضی کرامات بسیاری نقل کرده‌اند، مانند طی‌الارض، میراندن مار با استفاده از نام المُمیت خداوند[۲۷]، زنده شدن مرده به دعای وی، خبر دادن از احوال و افکار و حالات و افعال اشخاص، خبر دادن از آینده از جمله خبر دادن از مرجعیت سید ابوالحسن اصفهانی و پیش‌گویی زمان مرگ خود و ساطع شدن نور از وی در حال نماز[۲۸]. از ابوالقاسم خوئی نیز نقل شده که حوادث مافوق طبیعی در مرگ سید علی قاضی رخ داده است[۲۹] و هم‌چنین گفته شده که کراماتی نیز از قبر وی به ظهور رسیده است[۳۰].
درگذشت
قاضی در سال‌های آخر عمر به بیماری استسقا مبتلا شد و در ۶ ربیع الاول ۱۳۶۶/۹ بهمن ماه ۱۳۲۵ش درگذشت و سید جمال گلپایگانی بر وی نماز خواند و در وادی السلام، نزدیک مقام صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه) در کنار پدرش به خاک سپرده شد. محمد سماوی مادّه تاریخ وفات وی را «قضی علی العلم بالاعمال» استخراج کرده‌است[۳۱].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، ج۱ قسم ۴،ص۱۵۶۵؛ روحانی نژاد، ص۲۶.
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ ب، ص ۳۲-۳۴، یادنامۀ عارف کبیر، ص ۶.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ج ۱، قسم۲، ص ۵۲۹؛ معلم حبیب¬آبادی، ج ۳، ص ۱۰۳۰؛ همو، ج ۵، ۱۴۷۴.
- ↑ غروی، ج ۲، ص ۲۷۲.
- ↑ مؤلف حاشیه‌ای بر شرح لمعه.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ،ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵؛ روحانی نژاد، ص ۲۹، ۴۵.
- ↑ حسن زاده، ص۱۵۹، ۱۷۱-۱۷۲.
- ↑ محمد حسن قاضی، صفحات من تاریخ الاعلام، ج ۱، ص ۱۸؛ روحانی نژاد، ص ۲۷؛ قس آقابزرگ طهرانی، همانجا: سال۱۳۱۳.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ج۱، قسم ۴، ص۱۵۶۵-۱۵۶۶.
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ب، ص ۱۳، پانویس ۱، ص ۳۵
- ↑ قاضی طباطبائی، ۱۳۸۵ش، مقدمۀ سید محمد حسن قاضی، ص ۷؛ روحانی نژاد، ص۵۶.
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۰۱.
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۲-۱۳، ۱۰۱؛ نیز رجوع کنید به حداد، سید هاشم موسوی.
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۳الف، ج ۳، ص ۲۸۵؛ همو، ۱۴۲۷، ص ۱۰۲- ۱۰۳.
- ↑ فاطمی نیا، ج ۲، ص ۱۹۶ – ۱۹۷.
- ↑ روحانی نژاد، ص ۸۰.
- ↑ رجوع کنید به رخشاد، ج ۱، ص ۱۸۸
- ↑ همان ص ۴۴.
- ↑ حسینی همدانی، ص ۴۵-۴۶؛ حسن زاده، ص۱۵۶.
- ↑ رجوع کنید به حسینی طهرانی، ۱۴۲۵، ج ۱۴، ص ۲۸۰، پانویس ۱.
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۳الف، ج ۲، ص ۲۸۲
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۳ب، ص ۲۸.
- ↑ صدوقی سها، ص ۲۹۳، ۳۵۴، ۳۹۲.
- ↑ روحانی نژاد، ص۵۶
- ↑ حسینی طهرانی، ۱۴۲۷، ص ۱۴۲، پانویس ۱؛ برای دیگر شاگردان وی رجوع کنید به روحانی نژاد، همانجا.
- ↑ فیروزآبادی، مقدمۀ سید محمد فیروزآبادی، ص ۷- ۸.
- ↑ رجوع کنید به حسینی طهرانی ۱۴۰۲، ج ۱، ص ۲۳۱-۲۳۵؛ همو، ۱۴۲۳ب، ص ۳۷۰-۳۷۱.
- ↑ فاطمی¬نیا، ج ۳، ص ۹۸- ۹۹، ۱۱۲- ۱۱۴؛ روحانی نژاد، ص ۱۴۸، ۱۵۰-۱۵۳.
- ↑ موسوی، ص ۶۰.
- ↑ رجوع کنید به در محضر افلاکیان، ص ۶۶-۶۷.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، ج۱، قسم ۴، همانجا؛ یادنامۀ عارف کبیر، ص ۱۴- ۱۵؛ قس معلم حبیب¬آبادی، ج ۷، ص ۲۶۹۶، که روز وفات را ۴ ربیع الاول نوشته است.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع شر، ج۱،نجف، ۱۳۷۳/۱۹۵۴م؛
- همو، طبقات الاعلام الشیعه: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، ۲/۱، القسم الرابع من الجزء الاول ،نجف ۱۳۸۱ /۱۹۶۲ م؛
- محمدهادی امینی، معجم رجال الفکر والادب فی النجف خلال الف عام، نجف ۱۴۱۳/۱۹۹۲م؛
- صادق حسن زاده و محمود طیار مراغی، اسوۀ عارفان گفته‌ها و ناگفته‌ها دربارۀ عارف کامل علامه میرزا علی آقا قاضی تبریزی، قم۱۳۸۳ش؛
- حسن حسن-زاده آملی، «علامه طباطبائی در منظرۀ عرفان نظری و عملی»، کیهان اندیشه، ش ۲۶، مهر و آبان ۱۳۶۸ش؛
- سید محمدحسین حسینی طهرانی، الله¬ شناسی، مشهد ۱۴۲۳الف؛
- همو، امام شناسی، ج ۱۴، مشهد ۱۴۲۵؛
- همو، توحید علمی و عینی، مشهد ۱۴۲۸؛
- همو، رساله لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب، مشهد ۱۴۲۶؛
- همو، روح مجرد: یادنامه موحد عظیم و عارف کبیر حاج سید هاشم موسوی حداد، مشهد ۱۴۲۷؛
- همو، معاد شناسی، ج۱، تهران ۱۴۰۲؛
- همو، مهر تابان، مشهد ۱۴۲۳ب؛
- سید محمد حسینی همدانی، مصاحبه با استاد آیت‌الله حسینی همدانی(نجفی)، حوزه، سال ۵،ش ۶، شماره مسلسل ۳۰، بهمن و اسفند ۱۳۶۷ش؛
- خانبابا مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز تاکنون، [تهران] ۱۳۴۳ش؛
- در محضر افلاکیان، گروه تحقیقاتی الغدیر، تهران ۱۳۸۹ش؛
- محمدحسین رخشاد، در محضر حضرت آیت¬الله‌العظمی بهجت، قم ۱۳۸۹ش؛
- رساله سیر و سلوک منسوب به بحرالعلوم، چاپ سید محمد حسین حسینی طهرانی، تهران ۱۳۶۰ش؛
- حسین روحانی نژاد، بحر خروشان: شرح حال عالم ربانی سید علی قاضی (ره)، تهران ۱۳۸۷ش؛
- منوچهر صدوقی سها، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، تهران ۱۳۸۱ش؛
- صلح کل(مجموعه‌ای از ناگفته‌ها در مورد زندگی آیت‌الله سید علی قاضی در مصاحبه با فرزندان ایشان)، از سوی جمعی از نویسندگان، تهران۱۳۸۲ش؛
- عطش(ناگفته‌هایی از سیر توحیدی کامل عظیم حضرت آیت‌الله سید علی قاضی طباطبائی)، هیئت تحریریه موسسه فرهنگی مطالعاتی شمس الشموس، تهران ۱۳۸۳ش؛
- سید محمد غروی، مع علماء النجف الاشرف، بیروت ۱۴۲۰/۱۹۹۹م؛
- حسین غفاری، فلسفه عرفان شیعی، تهران ۱۳۸۳ش؛
- سید عبدالله فاطمی¬نیا، نکته¬ها از گفته¬ها گزیده‌ای از سخنرانی‌های استاد فاطمی نیا، مشهد ۱۳۸۶ش؛
- سید مرتضی فیروزآبادی، فضائل پنج تن علیهم‌السلام در صحاح ششگانه اهل سنت، ترجمه محمدباقر ساعدی، قم [۱۳۷۳ش]؛
- سید علی قاضی طباطبائی، شرح دعای سمات، تهران ۱۳۸۵ ش؛
- سید محمدحسن قاضی طباطبائی، صفحات من تاریخ الاعلام، [قم] [بی¬تا]؛
- مصطفی کرمی نژاد، در کوی بی¬نشان¬ها، قم ۱۳۷۷ش؛
- محمدعلی معلم حبیب¬آبادی، مکارم الآثار، ج ۳، اصفهان ۱۳۵۱ش؛
- همو، مکارم الآثار، ج ۵، اصفهان [بی‌تا]؛
- همو، مکارم الآثار، ج ۷، اصفهان ۱۳۷۴ش؛
- تقی‌بن حسین موسوی، قدوه العارفین: سیره العارف الکبیر سید حسن المسقطی الموسوی وکراماته، بیروت ۱۴۲۸/۲۰۰۷م؛
- یادنامه عارف کبیر سید علی قاضی (ره)، زیر نظر مهدی پروین¬زاد، کیهان فرهنگی، ش ۲۰۶، آذر ۱۳۸۲ش.
