== بررسی وضعیت سیاسی – اجتماعی اهل‌سنت جنوب شرق کشور ==
{{ویرایش}}
[[پرونده:مصطفی محامی-2.jpg|بی‌قاب|چپ]]
{{جعبه اطلاعات شخصیت
در نشست تحلیلی «بررسی وضعیت سیاسی – اجتماعی [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] جنوب شرق کشور» با ارائه حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصطفی محامی نماینده محترم [[ولایت فقیه|ولی‌فقیه]] در استان [[سیستان و بلوچستان]] در پژوهشگاه مطالعات تقریبی برگزار گردید.
| عنوان = مصطفی علماء
| تصویر = مصطفی علماء.webp
| نام = مصطفی علماء
| نام‌های دیگر =
| سال تولد = ۱۳۲۲ ش
| تاریخ تولد =
| محل تولد = {{فهرست جعبه افقی |کرمانشاه |[[ایران]] }}
| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |امام جمعه سیرجان |امام جمعه کرمانشاه |نماینده ولی فقیه در کرمانشاه }}
| وبگاه =
}}
'''مصطفی علما'''، در سال 1322 در [[کرمانشاه]] متولد شده. تحصیلاتش را در مدارس رسمی آغاز کرد و پس از پایان دوران دبیرستان در کرمانشاه برای فراگیری علوم حوزوی در سال 1341 عازم [[حوزه علمیه قم]] شد.
=== توصیف ترکیب جمعیتی ایران ===
دروس سطح را نزد حضرات آیات [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]] و [[جعفر سبحانی|سبحانی]] آموخت، منظومه را نزد [[شیخ یحیی انصاری]] و اسفار را در محضر علامه [[حسن حسن زاده آملی|حسن زاده آملی]] فرا گرفت، اوخارج فقه و اصول را در محضرت [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|آیت الله گلپایگانی]] و [[میرزا هاشم آملی]] به پایان رساند.
[[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] از تنوع قومی و مذهبی برخوردار است که اگر از این رنگین‌کمان به‌درستی استفاده شود، موجب بهرۀ فراوان خواهد شد. ولی متأسفانه در برخی جاها کار درست انجام نشده است؛ از جمله عدم تأسیس مدارس خاص [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] با مبانی و علوم خاص ایشان و با تلفیق مبانی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]].
=== چگونگی ارتباط با اهل‌سنت ===
در سال 1363 با حکم [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی (ره)]] به عنوان امام جمعه [[سیرجان]] انتخاب شده است، و پس از 23 سال با حکم [[سید علی حسینی خامنه‌ای|مقام معظم رهبری]] در اول [[اسفند]] ماه سال 1386 به عنوان نماینده ولی فقیه و امام جمعه [[کرمانشاه]] منصوب شد.
مبنای ما تعامل فعال و تأثیرگذار و هوشمند و مبتنی بر قانون با [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] بوده است.
در ابتدای ورود ما به استان مشاهده کردیم که در بعضی از مسائل جلسات و مصوبات انجام می‌شد ولی در عمل اجرا نمی‌شد. در برگزاری مراسمات و برنامه‌ها همکاری‌های فراوانی با [[مولوی عبدالحمید]] داشتم تا اینکه سال بعد موضوع زمین‌خواری و ساخت و سازهای غیرقانونی پیش آمد و ما اجاز ندادیم و یادآور شدیم که تعامل ما بر اساس قانون است.
=== نظارت بر مدارس اهل‌سنت ===
ایشان در [[مهرماه]] ۱۴۰۲ به دلیل پاره ای از معذورات شخصی استعفای خود را تقدیم [[سید علی حسینی خامنه‌ای|آیت الله خامنه‌ای]] کرد.
مولوی در بحث نظارت بر مدارس گفتند دبیرخانه نظارت بر مدارس اهل‌سنت را قبول نداریم؛ ولی نظارت شما را می‌پذیریم. پس از ایشان خواستم ضوابط نظارت را خودشان بنویسند. نوشتند و طبق همان نظارت را انجام دادیم؛ ولی متأسفانه پس از این‌همه همکاری اقدام به نوشتن نامه سرگشاده به [[سید علی حسینی خامنه‌ای|رهبری]] کردند. من هم ناراحت شدم و از آنها گله کردم. آمدند توجیه کردند و من هم سعی کردم رابطه محبتی حفظ شود. چندین مرتبه صحبت‌های مورد دار کردند و سریع عذرخواهی نمودند و قول دادند که رعایت کنند و در مراسم تودیع و معارفه استاندار بهترین صحبت‌ها را بعد از من [[مولوی عبدالحمید]] داشتند.
=== دیدار با رهبری ===
== زندگینامه ==
تقاضای دیدار با رهبری را داشتند با همه مشکلاتی که وجود داشت به هر ترتیب که شده این دیدار را هماهنگ کردم. ۷ مهر از او گزارش دیدار را خواستم. آمدند و حرف زدیم و همه چیز خیلی خوب بود. گفتم بیایید مسائل مهم استان را مطرح کنیم و به دنبال حل آنها باشیم و حرف حساب یکدیگر را بپذیریم.
حضرت آیت‌الله مصطفی علما در روز نهم [[اردیبهشت]] ماه 1322 در شهر کرمانشاه و محله جنب مسجد حاج شهبازخان دیده به جهان گشود، پدر ایشان صدرالدین علماء، پدربزرگ ایشان علی علماء و جد ایشان حاج ملا باقر می‌باشد.
خوشبختانه در برخی موارد روابط [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] با ما بهتر از [[مذهب شیعه|شیعیان]] بود. واقعاً مردم استان بسیار نجیب و خوب هستند. شرایط توسعه استانی در مقایسه با قبل از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] بسیار فاصله داشته و بهبود بسیار داشته؛ ولی نسبت به سایر استان‌ها به دلیل فاصله قبلی که داشتند، کاستی‌های فراوانی وجود دارد. بااین‌حال مردم قدردان هستند.
حاج ملاباقر جد ایشان پس از تحصیلات مقدماتی به [[نجف|نجف اشرف]] می‌رود و در آنجا [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] می‌آموزد و پس از پایان این تحصیلات به [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] و کرمانشاه باز می‌گردد و در کرمانشاه تاهل اختیار می‌کند.
== منابع ==
چون طائفه حاجی‌زادگان یعنی اعقاب حاج شهبازخان رئیس ایل کلهر در زمان محمدشاه قاجار و بانی مسجد و حمام معروف حاج شهبازخان به حاج ملاباقر ارادت پیدا می‌کند ایشان را به امامت مسجدحاج شهبازخان دعوت کرده و بدین شکل است که حاج ملاباقر شهرت پیدا کرده و از علماء موجه شهر می‌شود.
* [https://taqribstudies.ir/%da%a9%d8%b1%d8%b3%db%8c-74-%d8%a2%d8%b2%d8%a7%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%af%db%8c%d8%b4%db%8c/ برگرفته از سایت]
*
== استان سیستان و بلوچستان ==
استان سیستان و بلوچستان در شرق جنوب شرقی ایران واقع است. این استان با حدود ۱۸۰٬۷۲۶ کیلومتر مربع وسعت، بیش از ۱۱ درصد وسعت این کشور را دربرمی‌گیرد. سیستان شامل زابل و شهرهای اطرافش است و بلوچستان دربرگیرنده بقیه شهرها از زاهدان تا چابهار می‌باشد.
سیستان و بلوچستان ۱۱۰۰ کیلومتر مرز با کشورهای پاکستان و افغانستان و ۳۰۰ کیلومتر مرز آبی با دریای عمان دارد و به دلیل قرار گرفتن در موقعیت راهبردی و ترانزیتی از اهمیت فراوانی برخوردار است به ویژه بندر چابهار که تنها بندر اقیانوسی ایران و آسانترین و بهترین راه دسترسی کشورهای آسیای میانه به آبهای آزاد است.
شهرت ملاباقر به حدی است که حتی در نگاره‌های کاشی‌های تکیه معاون‌الملک کرمانشاه نیز تصویر ایشان نگاشته شده است.
مردم استان سیستان و بلوچستان از قومیتهای بلوچ و سیستانی می‌باشد که بلوچ ها به زبان بلوچی با لهجه های متفاوت و اغلب با مذهب تسنن و سیستانی ها به گویش پارسی سیستانی صحبت می کنند و عموماً پیرو مذهب تشیع اند. این استان بیشتر آب و هوای گرم و خشک دارد اما در عین حال از تنوع آب و هوایی و اقلیمی ویژه‌ای برخوردار است و مناطق کوهستانی، جنگلی و باتلاقی نیز در این استان پهناور به چشم می‌خورد.
بعد از گذشت چندسال فرزندش شیخ‌علی علماء در کرمانشاه به دنیا می‌آید. وی نیز بعد از طی دوران کودکی به تحصیل علوم دینی مشغول می‌شود. ابتدا در محضر پدر بزرگوارش و سایر علماء شهر کسب فیض می‌کند و سپس به [[تهران]] می‌آید و از محضر اساتیدی همچون میرزا حسن آشتیانی استفاده می‌برد.
زاهدان مرکز این استان است که از طریق راه‌آهن با میرجاوه پاکستان ارتباط دارد و از سوی کرمان هم به راه‌آهن سراسری ایران متصل است. به زودی قرار است خط راه‌آهنی از سوی چابهار به مشهد و از آنجا به کشورهای آسیای میانه کشیده شود که این خط آهن نقش مهمی را در توسعهٔ این استان و خاور ایران ایفا خواهد کرد.
سپس دوباره به کرمانشاه بازگشته و به تدریس دروس حوزوی مشغول می‌شود. بعد از فوت حاج‌ملاباقر حاجی‌زادگان و مریدان پدرش وی را جهت امامت به مسجد حاج شهبازخان می‌برند اما بعد از چند روز شیخ علی دیگر حاضر به خواندن نماز نمی‌شود و می‌گوید من عدالت ندارم و یکی از شرایط امام جماعت عدالت است از این شب من از پیش نمازی کنار می‌روم. بعد از این حرکت شیخ علی علماء رحمت‌الله علیه که بعدها هم هرگز حاضر نشد صحبتی در این رابطه کند و فقط به این نکته بسنده کرد که نمی‌خواهم برای خود مرید جمع کنم.
استان سیستان و بلوچستان با داشتن موقعیت راهبردی بازرگانی و ترانزیتی و دارا بودن کشاورزی و باغبانی (به ویژه میوه‌های استوایی و گرمسیری) و همچنین جاذبه‌های فراوان تاریخی و طبیعی و نیز صنعت در حال رشد از توانایی و ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای توسعه و آبادانی برخوردار است
از آن پس امامت مسجد حاج شهبازخان به آخوند ملاحسین حاج آخوند سپرده شد. مرحوم شیخ‌علی علماء بعد از کناره گیری از کار امامت مسجد، راه‌منبر را پیش گرفت. ایشان بیشتر به طرح موضوعات علمی و فلسفی در منبر می‌پرداخت. در سال 1304 هجری شمسی که داشتن نام خانوادگی برای ایرانیان ضروری می‌گردد آقای شیخ‌علی که معروف به همین نام (علماء) بوده در آن سال کلمه مزبور نام خانوادگیش می‌گردد. به طور کلی شیخ علی علماء رحمه‌الله علیه مردی حکیم، عارف و خوش ذوق بود و بی‌تکلفی و تواضع جزء صفات اخلاقیش بود. ایشان پس از سال‌ها تلاش و مجاهدت در سال 1323 شمسی در کرمانشاه وفات یافت.
== دلیل نامگذاری ==
فرزند ایشان یعنی صدرالدین که به آقا صدری نیز شهرت داشت به شغل بازرگانی مشغول بوده و از بازرگانان متدین و به نام کرمانشاه در آن زمان بود.
سیستان که صورت تغییر یافته سجستان یا سکستان است به معنای سرزمین قوم سکا است و بلوچستان نیز محل سکونت قوم بلوچ است.
آقا صدری در سال 1322 در محله جنب مسجد حاج شهبازخان صاحب فرزندی می‌شود که وی را مصطفی می‌نامد البته جد مادری آیت‌الله علماء نیزحاج محمدعلی حاج عباس از معتمدین استان کرمانشاه بوده‌اند که نمایندگی آیت‌الله العظمی [[سید ابوالحسن اصفهانی|سیدابوالحسن اصفهانی]] در کرمانشاه را هم بر عهده داشته‌اند.
== پیش از اسلام ==
== تحصیل ==
شیخ مصطفی علماء تحصیلات مقدماتی را در دبیرستان کزازی شهر کرمانشاه به پایان برد و به شوق تحصیلات [[علوم اسلامی|علوم دینی]] و فراگیری دروس حوزوی در سال 1341 وارد حوزه علمیه قم می‌شود.
سرزمین اساطیری سیستان و بلوچستان از دو ناحیه شمال و جنوب تشکیل شده‌است. سیستان امروزی که قسمت شمالی استان را در برمی گیرد، در کتاب اوستا، یازدهمین سرزمینی است که «اهورامزدا» آفریده. همچنین زادگاه رستم دستان قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی می‌باشد. تاریخ نگاران سیستان را به گرشاسب، یکی از نوادگان کیومرث نسبت داده‌اند. نام سیستان از نام اقوام آریایی «سکا» اخذ شده‌است. «سکاها» در حدود سال ۱۲۸ قبل از میلاد، سیستان را به تصرف خود در آورده و در پهنه آن استقرار یافته‌اند.
== اساتید ==
شیخ مصطفی دروس سطح را از محضر آیات عظام [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]] و [[جعفر سبحانی|سبحانی]] فرا گرفته و منظومه را نزد شیخ یحیی‌انصاری و اسفار هم نیز نزد [[حسن حسن زاده آملی|علامه‌حسن‌زاده آملی]] و خارج فقه و اصول را نزد [[سیدمحمدرضا گلپایگانی|آیت‌الله گلپایگانی]] و [[میرزا هاشم آملی]] به پایان برد.
«نیمروز» نام دیگر سیستان است. همچنین بنای بیشتر شهرهای سیستان را به پهلوانان اسطوره‌ای ایران چون زال، سام و رستم نسبت داده‌اند. زمانی سیستان جزو متعلقات دولت ساسانی به شمار می‌آمد که به دست اردشیر بابکان فتح شد و در سال ۲۳ هجری قمری، مسلمانان عرب این سرزمین را فتح کردند.
== فعالیت‌ها ==
در سال 1364 با حکم امام خمینی (رحمت‌الله علیه) به عنوان امام جمعه سیرجان منصوب گشته و در طول این سالیان دراز یعنی چیزی در حدود 2۳ سال منشا خدمات و بــرکات فراوانی بـــرای شهرستان سیــرجان شده و تجارب فـراوانی را در ایـن مدت کسب نمودند.
اولین فرمانروای معروف ایرانی این سرزمین بعد از اسلام، «یعقوب لیث» صفاری بود. همچنین یعقوب لیث صفاری پس از شکست اعراب زبان فارسی را به عنوان زبان رسمی کشور اعلام کرد بعد از صفاریان، سامانیان، غزنویان و سلجوقیان نیز هر یک، مدتی در این سرزمین فرمان رانده‌اند.
و سرانجام بعد از 23 سال دوری از شهر و دیار خود این بار در یکم اسفندماه سال 1386 هجری شمسی به حکم مقام عظمای ولایت حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) به امامت جمعه و نمایندگی ایشان در استان منصوب شده و با کوله باری از علم و تجربه به شهر و دیار خود بازگشتند.
سر زمین سیستان دارای مکان‌های باستانی ودیدنی فراوانیست مانند کوه خواجه که نام دیگر آن به زبان پهلوی (اوشیدا) است و به معنای کوه ابدی است. این کوه تنها بلندی دشت سیستان است و مورد تقدس زرتشتیان هم قرار دارد زیرا آنان بر این باورند که پیامبر دین زرتشت از آنجا ظهور می‌کند. کوه خواجه از سه سلسله زمانی در خود آثاری بجا دارد از سه سلسله اشکانیان ساسانیان و حکومت‌های اسلامی بعد از آن.
== توجه ویژه امام(ره) به وحدت اسلامی ==
نماینده مردم استان کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری، بیان کرد: در تاریخ حاضر شخصیتی نداریم که همگان را به هویت اسلام برگرداند و به مسلمین عزت بخشد و ندای نه شرقی و نه غربی را سر دهد و حاکمیت اسلام را خط مشی خود بداند. آیت الله مصطفی علماء نماینده مردم استان کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری در گفتگو با خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب با اشاره به اندیشه تقریبی امام خمینی(ره)، اظهار داشت: امام راحل دارای شخصیت والا و به وسعت اسلام بودند؛ نظرات ایشان بسیار وسیع بود و شخصیت بی نظیر و با عمق نگرش وسیعی بودند. آیت الله علما، افزود: ایشان توجه ویژه ای به وحدت اسلامی داشتند؛ ایشان شخصیتی بودند از ابتدای حرکت خود تا پایان یک کلام واحد و بدور از تغییر داشتند و این مسئله مهم و با ارزشی است فلذا باید در مقابل او خاضع بود. امام جمعه سابق کرمانشاه، عنوان کرد: امام ذوب در اسلام بودند؛ همگان ، مسئولین، شخصیت ها، مدیران و کسانی که کشور را اداره می کنند با استعانت از ایشان، ذوب در اسلام شوند، با این اقدام نه انقلاب کهنه خواهد شد و نه اسلام خدشه دار خواهد شد. نماینده سابق ولی فقیه استان کرمانشاه، در پایان تاکید کرد: باید روز به روز تفکر و خواسته های امام و توجهات او را مرور کنیم؛ به فرموده رهبر انقلاب بهترین وسیله و تحقق این امر ، توجه ویژه به وصیت نامه امام راحل است.
سرزمینی که اکنون بلوچستان نام دارد، به اسم مکا «مکه» مشهور بوده که یونانی‌ها آن را «گدروزیا» نامیده اند. در زمان قدیم در سرزمین بلوچستان باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» یا «ایرینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این کلمه با کلمه «مکا» کلمه‌ای پدید آمد که به مرور زمان به مکران تبدیل شد. کلمه بلوچستان نیز از زمانی به این سرزمین اطلاق شد که بلوچ‌ها در آن سکونت کردند.
== جستارهای وابسته ==
در فرهنگ معین درباره قوم بلوچ آمده است:«قومی ایرانی، صحرانشین و دلیر ساکن بلوچستان، طوایف خارجی کمتر در آن ناحیه نفوذ کرده و ایشان در برابر بیگانگان مقاومت نموده‌اند. آنان لهجه خاصی دارند که به بلوچی معروف است در تپه‌های بلوچستان آثاری به دست آمده است که تاریخ این سرزمین را به سه هزار سال پیش از میلاد می‌رساند.
== منابع ==
* [https://borna.news/fa/news/816110/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%A1-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%88%D9 زندگینامه آیت‌الله مصطفی علماء نماینده ولی‌فقیه و امام جمعه کرمانشاه]borna.news،تاریخ درج مطلب ۱۳۹۷/۱۲/۰۴، اخذ شده در تاریخ 1403/7/10.
آنچه مسلم است، کورش هنگام لشکرکشی به هند، مکران را نیز تصرف کرد. فردوسی در شاهنامه، ازگردان بلوچ سخن گفته است یکی از وقایع مهم بلوچستان، عبور اسکندر مقدونی از این سرزمین در هنگام بازگشت از هندوستان است که در جریان آن در اثر وجود ریگ‌های روان، بیابان‌های خشک و بی‌‌آب و سرسختی مردمان این سرزمین، اکثر قوای خویش را از دست داد .
* [https://www.jamaran.news/%D9%85%D8%A4%D9%84%D9%81-433-%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7 زندگینامه حجت الاسلام و المسلمین مصطفی علما]jamaran.news،تاریخ درج مطلب ۱۰ مهر ۱۴۰۳، اخذ شده در تاریخ 1403/7/10.
* [https://taqrib.ir/fa/news/category/%DA%AF%D9%81%D8%AA%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7/3 گفتگوها و دیدگاه ها]taqrib.ir، تاریخ درج مطلب۴۰۳/۰۳/۲۰ ، اخذ شده در تاریخ 1403/7/10.
در زمان خلافت خلیفه دوم، این سرزمین به وسیله عرب‌ها فتح و یکی از سرداران عرب به عنوان حاکم آن منصوب شد، ولی در اثر مخالفت‌ها و جنگ‌های مردم بلوچستان با وی، سرانجام این سرزمین را ترک کرد در سال سی‌صد و چهار هجری قمری، سرزمین بلوچستان به وسیله دیلمیان فتح گردید.
در زمان حکومت سلجوقیان در کرمان، منطقه بلوچستان نیز توسط آنها اشغال و تابع کرمان شد بعد از حکومت نادر، بلوچستان اسماً جزو ایران بود، اما حکومت مرکزی تسلط کاملی بر آن نداشت.
== پس از اسلام ==
از زمان ساسانیان به بعد این سرزمین همواره جزیی از ایران محسوب می‌شد تا اینکه با دخالت بریتانیا در قرن نوزدهم میلادی عملاً به دو بخش غربی و شرقی تقسیم شد. از این به بعد بلوچستان مانند سایر ایالت‌ها و ولایت‌های کشور حکومت خانی داشت تا در سال ۱۳۰۷ ه. ش. پس از شکست دوست‌محمدخان بارکزایی قدرت حکومت مرکزی در این بخش کشور تثبیت شد.
== جغرافیای استان ==
استان سیستان و بلوچستان با وسعتی حدود ۱۸۷٬۵۰۲ کیلومتر مربع، پهناورترین استان ایران می‌باشد،که با قرار گرفتن در بین ۲۵ درجه و ۳ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی از خطاستوا و ۵۸ درجه و ۵۰ دقیقه تا ۶۳ درجه و ۲۱ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ، از نظر جمعیتی از کم تراکم‌ترین استان‌های کشور است.
استان سیستان و بلوچستان از دو منطقه سیستان و بلوچستان تشکیل می‌شود و از شمال به استان خراسان جنوبی و کشور افغانستان، از شرق به کشورهای پاکستان و افغانستان، از جنوب بهدریای عمان و از مغرب به استان‌های کرمان و هرمزگان محدود می‌شود.
شمال استان، برآمده از آبرفتهای رودخانه هیرمند، که بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین جهان را در خویش جای داده‌است. کوه خواجه تنها پشتهٔ بلندی می‌باشد که در منطقه مسطح سیستان خود نمایی نموده و نزد اهالی از قداستی خاص برخوردار است. دشت سیستان که در گروه اقلیم بیابانی میانه قرار دارد، بارشی کمتر از ۶۵ میلی متر را در سال دریافت می‌کند و میزان تبخیر در آن به بیش از ۵۰۰۰ میلی متر می‌رسد. این شرایط در مجموع باعث خشکی فیزیکی شدید محیط بوده و در سالهایی که میزان ورودی آب رودخانه هیرمند کاهش می‌یابد، خشکسالی‌های مخرب توسعه پیدا می‌کند. شریان حیاتی منطقه یعنی هیرمند نوسانات سالیانه قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. وزش بادهای ۱۲۰ روزه که از اواخر بهار تا پایان تابستان می‌وزد در تشدید نیاز و خشکی محیط موثر است.
جنوب استان که وسعت متنوع اش را با دریای عمان گره زده‌است. این وادی دارای طبیعتی کوهستانی می‌باشد. مناطق جنوبی استان با توجه به مجاورت با دریای عمان و بهره‌گیری از بادهای موسمی اقلیم متفاوتی دارند. بالا بودن میانگین دما و پایین بودن نوسانات آن از مشخصه‌های اساسی اقلیم منطقه‌است. با توجه به پایین بودن بارش و عدم وجود منابع برفی کوهستانی اکثر جریانات رودخانه‌ای، موقتی و فصلی بوده و در بخش وسیعی از استان منابع محدود آبهای زیر زمینی تنها امکانات تأمین آب بشمار می‌آیند. وجود مخروط آتشفشانی تفتان با ۳۹۴۱ متر ارتفاع در شمال بلوچستان مرکزی، شرایط اقلیمی متنوع و جالبی را فراهم آورده‌است. با توجه به دوره آماری ۱۳۷۵- ۱۳۵۹ میانگین بارش سالیانه استان ۸/۱۳۹ میلی متر و میانگین دمای سالیانه ۶/۲۲ درجه سانتی گراد، می‌باشد.
== شهرهای استان ==
== آثار باستانی معروف ==
== اقوام در سیستان و بلوچستان ==
=== لباس محلی ===
لباس محلی در بلوچستان بر می‌گردد به اقلیم و آب و هوای بلوچستان که حالت گرم و خشک دارد لباسشان هم را از قدیم‌الایام بیشتر برهمین اساس انتخاب کرده‌اند. پوشاک و لباس بلوچی نیز می‌تواند برای بررسی قدمت تاریخی این قوم و مطالعات فرهنگی و تبار شناسی مورد توجه قرار گیرد. لباس بلوچی، لباسی است که در یک منطقه بزرگ جغرافیایی از قدیم مورد استفاده مردم بوده است. مناطقی چون ناحیه سیستان و بلوچستان ایران، بخش‌هایی از خراسان (به خصوص جنوب آن)، بخش‌هایی از استان کرمان و هرمزگان، کشورهایی چون پاکستان، هندوستان، افغانستان و... از جمله نواحی هستند که مردمان ملبس به این لباس را در آنها مشاهده می‌کنیم. شباهت لباس برخی دیگر از اقوام ایرانی با لباس بلوچ به دلیل ریشه‌های مشترک مردمی، قومی، تبارشناسی، فرهنگی و تاریخی مردم ایران است.
=== گویش سیستانی ===
گویش سیستانی یکی از گویش های مهم زبان فارسی است که مردم سیستان بدان تکلم می کنند. این گویش هم اکنون به صورت عمده در منطقه سیستان ایران، نیمروز و فراه افغانستان، سرخس ایران، ترکمنستان و دشت گرگان جاری می باشد.
این گویش از یک سو بیشترین خویشاوندی واژگانی و دستوری را با گویش موجود و گذشته خراسانی و فراتر از آن با لهجه های مرده ماوراءالنهری وتاجیکی کنونی دارد و از سوی دیگر واژه های مشترک بسیار با بلوچی دارد که با توجه به پیوندهای تاریخی و پیوستگی های جغرافیایی و مهاجرتهای قومی و خویشاوندی طایفه ای، امری طبیعی می باشد.
=== سابقه تاریخی ===
فرهنگ نویسان، سیستانی را یکی از چهار زبان متروک پارسی یاد کرده‌اند. ابوریحان بیرونی در الصیدنه، چند لغت از زبان قدیم سیستانی آورده است. بسیاری از واژگان سیستانی از هزار سال پیش تاکنون تفاوت چندانی نکرده است. اگرچه اصل زبان که احیاناً همان سکزی است، پیش از این منقرض شده و تنها گویش آن باقی‌مانده است.
یک سرود دینی به گویش سیستانی باقی‌مانده است که به اواخر دوره ساسانی نسبت داده می شود. سرود آتشکده کرکویه یکی از زیباترین سرودهای مذهبی زرتشتیان سیستان بوده است که به هنگام روشن کردن آتشگاه ها، به آواز بلند خوانده می شده است.
=== خاستگاه ===
گویش سیستانی از گویشهای وابسته به زبانهای ایرانی غربی و از شاخه جنوبی آن است که به گروه زبانهای هندوایرانی تعلق دارند.
دکتر محمد معین در مقدمه کتاب برهان قاطع، گویش های سگزی و زاولی را زیرمجموعه زبانهای ایرانی قید کرده است.
=== نوشتار ===
گویش سیستانی هیچگاه یک زبان نوشتاری نبوده است، پس اثر مکتوبی که مستقلاً متعلق به گویش سیستانی باشد نیز وجود ندارد. در میان کتب ادبی به نوشتار سیستانی در صده اخیر نیز ناهماهنگی های بارزی در رسم الخط سیستانی به چشم می خورد. تلاش های اخیری که برای یکپارچه سازی رسم الخط سیستانی انجام شده است تاکنون با بی اقبالی مواجه شده است.
=== گونه های زبانی ===
چهار گونه فرعی می توان برای گویش سیستانی متصور شد که شامل گونه های زرگری، ادبی (ملّایی)، سیّدی و عربی می شود.
=== زرگری ===
در گونه زرگری، ساخت هجایی یک اصل زیربنایی بوده و گویش به هجاهای سازنده تقسیم می شود و پس از هر هجای اصلی، یک هجای تبعی با ساخت «ز+مصوت» ظاهر می شود. به عنوان مثال واژه پو (به معنی پا) به صورت پوزو تلفظ می شود.
=== ادبی ===
گونه ادبی سیستانی مورد کاربرد در مواردی از قبیل تقلید ادا، مداحی، متن خوانی، شبیه خوانی (تعزیه)، زبان ملایی و سخن گفتن از سر تأمل می باشد. این گونه از چند زاویه با گونه معیار گویش سیستانی در تفاوت می باشد، شامل: ساختمان تک واژ وجهی «می»، ساختمان تک واژ وجهی «ب»، جزء پیشین، ساختمان تک واژ نفی و نهی و تکیه فعل هایی که تک واژ «می» دارند.
=== سیدی ===
در گونه سیدی، واج «س» به جای واج نخست قرار گرفته و در پایان عبارت «واج نخست حذف شده + اِدی» افزوده می شود. مثلاً کتاب به ستابکدی تبدیل می شود.
=== عربی ===
گونه عربی تنها در میان طایفه شیخ (از طوایف سیستانی) دیده می شود و غالباً برای ایجاد ارتباط میان اعضای خانواده در حضور مهمان بیگانه به کار برده می شود و حالت خصوصی دارد. این گونه از لغات عربی بیشتری بهره می جوید.
=== زبان بلوچی ===
اولین محققی که لهجه‌های بلوچی را بیشتر بطور سیستماتیک مورد مطالعه قرارداد ویلهلم گیگر Wilhelm Geiger بود. او بلوچی را به دو لهجه اصلی تقسیم کرده و بلوچی شمالی (سرحدی) و بلوچی جنوبی (مکرانی) نامید. وی همچنین بلوچی جنوبی را به گروههای شرقی و غربی و بلوچی شمالی را به گروههای شمالی و جنوبی که بترتیب توسط طوایف لغاری Leghلri و مری Mari نمایندگی می‌شدند تقسیم کرد. گیگر برای نشان دادن تفاوت لغوی لهجه‌ها به این واقعیت اشاره می‌کند که بلوچی جنوبی به میزان بالایی از زبانهای هندی همسایه لغت اقتباس می‌کند در حالیکه بلوچی شمالی بیشتر دارای لغات اقتباس شده با ریشه فارسی می‌باشد.(ترجمه و نقل از جهانی (۸۹))
یکی دیگر از محققین لهجه‌های بلوچی “سر جرج گریرسون” Sir George Grierson می‌باشد. او لهجه‌های بلوچی را به شرقی و غربی تقسیم کرد. وی معتقد بود که بلوچی غربی در محدوده حکومتی بریتانیا دارای سه لهجه می‌باشد و آنهارا بر اساس منطقه عمده‌ای که در آن صحبت می‌شوند، لهجه کراچی karلči، کیچی kیči و پنجگوری panjguri نامید.
محقق برجسته دیگری که بصورت سیستماتیک لهجه‌های بلوچی را مطالعه کرده است پروفسور جوزف الفنبین Josef Elfenbein می‌باشد، او در کتاب “زبان بلوچی، لهجه شناسی بامتن” برای نشان دادن تفاوت بین لهجه‌های مختلف، لیستی شامل آواشناسی، دستور (صرف و نحو) و لغت تهیه کرده و آنرا بعنوان معیار مقایسه شباهت‌ها و تمایز لهجه‌ها بکار برده است.
== مدارس دینی ==
این استان، یکی از استان‌هایی است که بیشترین مدارس علوم دینی اهل‌سنت را در خود جای داده است استان سیستان و بلوچستان است. در دوران پیش از انقلاب تعداد مدارس علمیه در استان سیستان و بلوچستان محدود بوده و حداکثر از تعداد انگشتان دو دست تجاوز نمی‌کرد و علاقمندان به تحصیل علوم دینی برای فراگیری این علوم اغلب به کشورهای هندوستان و پاکستان مهاجرت می‌کردند. کیفیت مدارس دینی نیز به دلیل محدودیت‌های مختلف و کمبود علمای برجسته در حد پایینی بود. پیش از انقلاب اسلامی در استان سیستان و بلوچستان 3 مدرسه دینی وجود داشت و اکنون 130 مدرسه دینی مخصوص برادران و 450 مدرسه دینی خواهران در استان در حال فعالیت هستند. با پیروزی انقلاب اسلامی و رشد روزافزون مدارس دینی در استان باعث شد طالبان علوم دینی از مهاجرت به کشورهای خارجی برای فراگیری علوم دینی بی‌نیاز گشته و مدارس متعددی در شهرهای مختلف استان راه‌اندازی گردید. هم اکنون تعداد مدارس دینی (مکاتب) و حوزه‌های علمیه در استان به بیش از 100واحد می‌رسد. رشد کیفی حوزه‌های علمیه باعث شده بسیاری از هموطنان اهل‌سنت از نقاط مختلف کشور و حتی کشور افغانستان و ایالت بلوچستان پاکستان برای تحصیل علوم دینی به مراکزدینی بلوچستان مراجعه کنند. تعداد محصلین علوم دینی در این استان 7000 نفر تخمین زده می‌شود، این در حالی است که رقم محصلین علوم دینی قبل از انقلاب در این استان از 300 نفر تجاوز نمی‌کرده است. هم اکنون عالی‌ترین سطوح دینی در حوزه‌های علمیه اهل‌سنت سیستان و بلوچستان تدریس می‌شود. در کنار مدارس علوم دینی اهل‌سنت در استان سیستان و بلوچستان موسسات و کانون‌های فرهنگی نیز فعال هستند. کتاب‌خانه‌های مجهز سالن‌های مطالعه خذمات بی‌نظیری را به اهل‌سنت ارائه می‌دهد.
== منابع ==
* [http://sb.pnu.ac.ir/portal/home/?786854/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 برگرفته از سایت sb.pnu.ac.ir]
* [http://af.samta.ir/atlas/index.php?title=%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 برگرفته از سایت af.samta.ir]
[[رده:ایران]]
[[رده: عالمان]]
[[رده:اهل سنت]]
[[رده: عالمان شیعه]]
نسخهٔ کنونی تا ۲ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۵۸
این صفحه کاربری هم‌اکنون برای مدتی کوتاه تحت ویرایش عمده است. این برچسب برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده‌است، لطفا تا زمانیکه این پیام نمایش داده می‌شود ویرایشی در این صفحه انجام ندهید.
این صفحه آخرین‌بار در ۱۸:۵۸، ۲ اکتبر ۲۰۲۴ (ساعت هماهنگ جهانی) (۳ ساعت آینده) تغییر یافته‌است؛(الگو:پاکسازی) لطفا اگر در چند ساعت اخیر ویرایش نشده است، این الگو را حذف کنید. اگر شما ویرایشگری هستید که این الگو را اضافه کرده است، لطفا مطمئن شوید آن را حذف یا با {{در دست ساخت}} جایگزین می‌کنید.
مصطفی علما، در سال 1322 در کرمانشاه متولد شده. تحصیلاتش را در مدارس رسمی آغاز کرد و پس از پایان دوران دبیرستان در کرمانشاه برای فراگیری علوم حوزوی در سال 1341 عازم حوزه علمیه قم شد.
در سال 1363 با حکم امام خمینی (ره) به عنوان امام جمعه سیرجان انتخاب شده است، و پس از 23 سال با حکم مقام معظم رهبری در اول اسفند ماه سال 1386 به عنوان نماینده ولی فقیه و امام جمعه کرمانشاه منصوب شد.
ایشان در مهرماه ۱۴۰۲ به دلیل پاره ای از معذورات شخصی استعفای خود را تقدیم آیت الله خامنه‌ای کرد.
زندگینامه
حضرت آیت‌الله مصطفی علما در روز نهم اردیبهشت ماه 1322 در شهر کرمانشاه و محله جنب مسجد حاج شهبازخان دیده به جهان گشود، پدر ایشان صدرالدین علماء، پدربزرگ ایشان علی علماء و جد ایشان حاج ملا باقر می‌باشد.
حاج ملاباقر جد ایشان پس از تحصیلات مقدماتی به نجف اشرف می‌رود و در آنجا فقه و اصول می‌آموزد و پس از پایان این تحصیلات به ایران و کرمانشاه باز می‌گردد و در کرمانشاه تاهل اختیار می‌کند.
چون طائفه حاجی‌زادگان یعنی اعقاب حاج شهبازخان رئیس ایل کلهر در زمان محمدشاه قاجار و بانی مسجد و حمام معروف حاج شهبازخان به حاج ملاباقر ارادت پیدا می‌کند ایشان را به امامت مسجدحاج شهبازخان دعوت کرده و بدین شکل است که حاج ملاباقر شهرت پیدا کرده و از علماء موجه شهر می‌شود.
شهرت ملاباقر به حدی است که حتی در نگاره‌های کاشی‌های تکیه معاون‌الملک کرمانشاه نیز تصویر ایشان نگاشته شده است.
بعد از گذشت چندسال فرزندش شیخ‌علی علماء در کرمانشاه به دنیا می‌آید. وی نیز بعد از طی دوران کودکی به تحصیل علوم دینی مشغول می‌شود. ابتدا در محضر پدر بزرگوارش و سایر علماء شهر کسب فیض می‌کند و سپس به تهران می‌آید و از محضر اساتیدی همچون میرزا حسن آشتیانی استفاده می‌برد.
سپس دوباره به کرمانشاه بازگشته و به تدریس دروس حوزوی مشغول می‌شود. بعد از فوت حاج‌ملاباقر حاجی‌زادگان و مریدان پدرش وی را جهت امامت به مسجد حاج شهبازخان می‌برند اما بعد از چند روز شیخ علی دیگر حاضر به خواندن نماز نمی‌شود و می‌گوید من عدالت ندارم و یکی از شرایط امام جماعت عدالت است از این شب من از پیش نمازی کنار می‌روم. بعد از این حرکت شیخ علی علماء رحمت‌الله علیه که بعدها هم هرگز حاضر نشد صحبتی در این رابطه کند و فقط به این نکته بسنده کرد که نمی‌خواهم برای خود مرید جمع کنم.
از آن پس امامت مسجد حاج شهبازخان به آخوند ملاحسین حاج آخوند سپرده شد. مرحوم شیخ‌علی علماء بعد از کناره گیری از کار امامت مسجد، راه‌منبر را پیش گرفت. ایشان بیشتر به طرح موضوعات علمی و فلسفی در منبر می‌پرداخت. در سال 1304 هجری شمسی که داشتن نام خانوادگی برای ایرانیان ضروری می‌گردد آقای شیخ‌علی که معروف به همین نام (علماء) بوده در آن سال کلمه مزبور نام خانوادگیش می‌گردد. به طور کلی شیخ علی علماء رحمه‌الله علیه مردی حکیم، عارف و خوش ذوق بود و بی‌تکلفی و تواضع جزء صفات اخلاقیش بود. ایشان پس از سال‌ها تلاش و مجاهدت در سال 1323 شمسی در کرمانشاه وفات یافت.
فرزند ایشان یعنی صدرالدین که به آقا صدری نیز شهرت داشت به شغل بازرگانی مشغول بوده و از بازرگانان متدین و به نام کرمانشاه در آن زمان بود.
آقا صدری در سال 1322 در محله جنب مسجد حاج شهبازخان صاحب فرزندی می‌شود که وی را مصطفی می‌نامد البته جد مادری آیت‌الله علماء نیزحاج محمدعلی حاج عباس از معتمدین استان کرمانشاه بوده‌اند که نمایندگی آیت‌الله العظمی سیدابوالحسن اصفهانی در کرمانشاه را هم بر عهده داشته‌اند.
تحصیل
شیخ مصطفی علماء تحصیلات مقدماتی را در دبیرستان کزازی شهر کرمانشاه به پایان برد و به شوق تحصیلات علوم دینی و فراگیری دروس حوزوی در سال 1341 وارد حوزه علمیه قم می‌شود.
در سال 1364 با حکم امام خمینی (رحمت‌الله علیه) به عنوان امام جمعه سیرجان منصوب گشته و در طول این سالیان دراز یعنی چیزی در حدود 2۳ سال منشا خدمات و بــرکات فراوانی بـــرای شهرستان سیــرجان شده و تجارب فـراوانی را در ایـن مدت کسب نمودند.
و سرانجام بعد از 23 سال دوری از شهر و دیار خود این بار در یکم اسفندماه سال 1386 هجری شمسی به حکم مقام عظمای ولایت حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) به امامت جمعه و نمایندگی ایشان در استان منصوب شده و با کوله باری از علم و تجربه به شهر و دیار خود بازگشتند.
توجه ویژه امام(ره) به وحدت اسلامی
نماینده مردم استان کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری، بیان کرد: در تاریخ حاضر شخصیتی نداریم که همگان را به هویت اسلام برگرداند و به مسلمین عزت بخشد و ندای نه شرقی و نه غربی را سر دهد و حاکمیت اسلام را خط مشی خود بداند. آیت الله مصطفی علماء نماینده مردم استان کرمانشاه در مجلس خبرگان رهبری در گفتگو با خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب با اشاره به اندیشه تقریبی امام خمینی(ره)، اظهار داشت: امام راحل دارای شخصیت والا و به وسعت اسلام بودند؛ نظرات ایشان بسیار وسیع بود و شخصیت بی نظیر و با عمق نگرش وسیعی بودند. آیت الله علما، افزود: ایشان توجه ویژه ای به وحدت اسلامی داشتند؛ ایشان شخصیتی بودند از ابتدای حرکت خود تا پایان یک کلام واحد و بدور از تغییر داشتند و این مسئله مهم و با ارزشی است فلذا باید در مقابل او خاضع بود. امام جمعه سابق کرمانشاه، عنوان کرد: امام ذوب در اسلام بودند؛ همگان ، مسئولین، شخصیت ها، مدیران و کسانی که کشور را اداره می کنند با استعانت از ایشان، ذوب در اسلام شوند، با این اقدام نه انقلاب کهنه خواهد شد و نه اسلام خدشه دار خواهد شد. نماینده سابق ولی فقیه استان کرمانشاه، در پایان تاکید کرد: باید روز به روز تفکر و خواسته های امام و توجهات او را مرور کنیم؛ به فرموده رهبر انقلاب بهترین وسیله و تحقق این امر ، توجه ویژه به وصیت نامه امام راحل است.
