اصحاب کساء: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:اصحاب کساء.jpg|250px|بندانگشتی|چپ]] | |||
'''اصحاب کساء''' به [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)]]، [[علی بن ابی‌طالب|امیرالمؤمنین]]، [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه زهرا (سلام الله علیها)]]، [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن]] و [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین]] (علیهمالسلام) گفته می‌شود. | |||
این پنج تن معصوم روزی با هم بودند و همه زیر یک ردا و پوششی قرار گرفتند. پیامبر خدا درباره آنان دعا کرد. سپس [[آیه تطهیر|آیه قرآن]] نازل شد و اراده الهی را بر پاکی و [[طهارت]] این خاندان بیان کرد {{متن قرآن |وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الأُولَی وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِینَ الزَّکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا |سوره = احزاب |آیه = ۳۳ }}. | |||
[[ | |||
{| | |||
چون این پنج نفر زیر یک عبا و ردا خفته بودند به اصحاب کساء، اصحاب عبا، پنج تن آل عبا و [[آل عبا]] هم مشهور شدند. [[حدیث]] مفصلی که این واقعه و فضایل این پنج [[معصوم]] را بیان می‌کند و به خواندن آن در مجالس توصیه شده، "حدیث کساء" نام دارد. آیه‌ای که درباره آنان نازل شد، دلیل [[عصمت]] آنان است<ref>محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۷</ref>. | |||
== ماجرای اصحاب کساء == | |||
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در خانۀ [[ام سلمه]] بود که آیۀ {{متن قرآن |إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً |سوره = احزاب |آیه = ۳۳ }} نازل شد». | |||
[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]]، [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه]]، [[علی بن ابی‌طالب|علی]]، [[حسن بن علی (مجتبی)|حسن]] و [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین]] را جمع کرد و همه را زیر یک کساء و عبایی قرار داد و چنین گفت: | |||
«اللّهم هؤلاء اهل بیتی فاذهب عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا». | |||
حدیث کساء نیز در مقام و فضیلت این پنج تن وارد شده است<ref> دربارۀ اصحاب کساء و مناقب و فضایلشان، ر. ک:بحار الأنوار:ج ۳۷،ص ۳۵ تا ۱۰۷</ref>. | |||
== تعداد اصحاب کساء == | |||
احادیثی که از طرق [[شیعه]] درباره حدیث کساء وارد شده است همه دلالت دارند که اصحاب کساء پنچ نفر هستند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، حضرت علی (علیه‌السلام)، [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه (سلام الله علیها)]]، [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن (علیه‌السلام)]] و [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین (علیه‌السلام)]]. طبق این روایات، ام سلمه نیز از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] اجازه خواست که به جمع آنان بپیوندد، اما پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به وی اجازه نداد. | |||
[[ | [[جعفر بن محمد (صادق)|امام صادق (علیه‌السلام)]] در حدیثی صریحاً می‌فرماید: | ||
اصحاب کساء که کریم‌ترین مخلوقات و شریف‌ترین آنها نزد [[خدا]] بوده پنج تن می‌باشند. و در ادامه این پنج نفر را نام می‌برد<ref> صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۳۳</ref>. | |||
خامس اهل عبا یکی از القاب امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در زیارت‌نامه ایشان توسط امام صادق (علیه‌السلام) بیان شده است<ref>سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق ج۲، ص۵۷۲؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۳۰۲ و ۳۷۳</ref> و در زیارت‌نامه‌ای دیگر، خامس اصحاب کِساء از القاب امام حسین (علیه‌السلام) معرفی شده است<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۲۳۵</ref>. | |||
پیامبر نزول آیه تطهیر را در پنج تن منحصر کرده است<ref>حر عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۰۱</ref>. | |||
[[علامه حلی]] در مورد آیه تطهیر می‌گوید: | |||
نزول [[آیه تطهیر]] در مورد پنج نفر اصحاب کساء از مُتواتِرات است و در مورد این مطلب کسی شک نمی‌کند؛ مگر اینکه معاند و مغرض باشد<ref>علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۳۰</ref>. | |||
[[ | اصطلاح «اصحاب کِساء» بین مفسران و راویان معروف بود؛ یعنی به جای اینکه نام تک تک پنج تن را بیاورند، می‌گفتند این آیه در حق اصحاب کساء نازل شده است؛ برای نمونه در مورد شأن نزول آیه {{متن قرآن |وَیطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَیٰ حُبِّهِ مِسْکینًا وَیتِیمًا وَأَسِیرًا |آیه = 8 |سوره = انسان}}. [[محمد باقر مجلسی|علامه مجلسی]] می‌گوید: | ||
[[مفسرین]] و [[محدثین]] اجماع دارند که این سوره درباره اصحاب کساء نازل شده است<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۵، ص۲۵۶</ref>. | |||
== شعری درباره اصحاب کساء == | |||
شاعر در همین مورد گفته است<ref>الحسین فی طریقه الی الشهادة، ص ۱۱۲</ref>: | |||
{{شعر}}{{ب |انّ النّبی محمدا و وصیّه |و ابنَیهِ و ابنَتَه البَتول الطّاهِرة }}{{پایان شعر}} | |||
{{شعر}}{{ب |اهلُ العباءِ و انّنی بِوِلائهم |اَرجُو السّلامَة و النّجا فیِ الآخرة}}{{پایان شعر}} | |||
== اصحاب کساء در کتب اهل سنت == | |||
این روایت در کتب حدیثی [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] نیز نقل شده است. حدیث کساء در [[صحیح مسلم]] این چنین آمده است: [[عایشه]] گوید: روزی رسول خدا بیرون آمد و عبائی نقشدار که از موی سیاه بافته شده بود، بر دوش داشت. ابتدا حسن (علیه‌السلام) آمد، او را به زیر عبا جای داد؛ پس از او حسین (علیه‌السلام) آمد، او را هم به زیر عبا جای داد سپس فاطمه آمد و در زیر عبا قرار گرفت، بعد علی (علیه‌السلام) آمد و او را هم همراه دیگران زیر عبا؛ جای داد و فرمود: {{متن قرآن |إنّما یُریدُ اللّه لِیُذْهِبَ عَنْکُم الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطْهِیراً |سوره = احزاب |آیه = 33 }}<ref>مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰</ref>. | |||
[[ | [[ابن حجر عسقلانی|ابن حجر]] در [[صواعق المحرقه(کتاب)|صواعق المحرقه]] می‌گوید: به سند صحیح رسیده که [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] کسائی را بر روی آن چهار نفر انداخت. آنگاه عرض کرد: بارخدایا! اینان [[اهل بیت|اهل‌بیت]] من و خاصه من هستند، پلیدی را از آنان دور ساز و آنان را پاک گردان..<ref>ابن حجر، صواعق المحرقه، ۱۳۸۵ق، ص۱۴۳</ref>. | ||
[[ابن اثیر]] در اسدالغابه<ref>ابن الأثیر، أسد الغابة، ۱۳۷۷ق، ج۴، ص۲۹</ref> و [[احمد بن حنبل]] در مسند خود <ref>احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۴۱۵</ref> این حدیث را آورده‌اند و [[ابن تیمیه]] در [[منهاج السنة(کتاب)|منهاج السنة]] می‌گوید: «حدیث کسا از احادیث صحیح السندی است که احمد، ترمذی از ام سلمه نقل کرده و نیز مسلم در صحیح خود از [[عایشه]] نقل نموده است<ref> ابن تیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۳</ref>.» | |||
این روایت در کتب تفسیری اهل سنت نیز آمده است. [[زمخشری]] در [[الکشاف عن حقائق التنزیل|الکشاف]]<ref>زمخشری، الکشاف، دارالکتاب العربی، ج۱، ص۳۶۸-۳۷۰</ref> [[فخر رازی]] در [[التفسیر الکبیر]] <ref>فخرالرازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص ۲۴۷</ref>، و هر یک از [[قرطبی]] <ref> قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۴، ص۱۸۳</ref>، [[ابن کثیر]]<ref>ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص ۳۶۹</ref> و [[سیوطی]] <ref>سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۳۷۶</ref> در تفسیرهایشان حدیث کساء را نقل کرده‌اند. قُرطُبیّ <ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۴، ص۱۸۳</ref> در تفسیر آیه تطهیر از امّ سلمه چنین نقل نموده‌اند: هنگامی که آیه تطهیر نازل شد، رسول خدا، علی (علیه‌السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) و حسن (علیه‌السلام) و حسین (علیه‌السلام) را فراخواند و بر آنان کسائی خیبری پوشاند. | |||
== پانویس == | |||
= | |||
= | |||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | |||
[[رده: | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | ||
[[رده: | [[ur:حدیث کساء]] | ||
[[ | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۳۲
اصحاب کساء به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، امیرالمؤمنین، فاطمه زهرا (سلام الله علیها)، امام حسن و امام حسین (علیهمالسلام) گفته می‌شود.
این پنج تن معصوم روزی با هم بودند و همه زیر یک ردا و پوششی قرار گرفتند. پیامبر خدا درباره آنان دعا کرد. سپس آیه قرآن نازل شد و اراده الهی را بر پاکی و طهارت این خاندان بیان کرد 
وَقَرْنَ فِی بُیُوتِکُنَّ وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الأُولَی وَأَقِمْنَ الصَّلاةَ وَآتِینَ الزَّکَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا [احزاب–۳۳] 
.
چون این پنج نفر زیر یک عبا و ردا خفته بودند به اصحاب کساء، اصحاب عبا، پنج تن آل عبا و آل عبا هم مشهور شدند. حدیث مفصلی که این واقعه و فضایل این پنج معصوم را بیان می‌کند و به خواندن آن در مجالس توصیه شده، "حدیث کساء" نام دارد. آیه‌ای که درباره آنان نازل شد، دلیل عصمت آنان است[۱].
ماجرای اصحاب کساء
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در خانۀ ام سلمه بود که آیۀ إِنَّمٰا یُرِیدُ اللّٰهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً [احزاب–۳۳] نازل شد».
رسول خدا، فاطمه، علی، حسن و حسین را جمع کرد و همه را زیر یک کساء و عبایی قرار داد و چنین گفت:
«اللّهم هؤلاء اهل بیتی فاذهب عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا». حدیث کساء نیز در مقام و فضیلت این پنج تن وارد شده است[۲].
تعداد اصحاب کساء
احادیثی که از طرق شیعه درباره حدیث کساء وارد شده است همه دلالت دارند که اصحاب کساء پنچ نفر هستند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، حضرت علی (علیه‌السلام)، فاطمه (سلام الله علیها)، امام حسن (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام). طبق این روایات، ام سلمه نیز از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) اجازه خواست که به جمع آنان بپیوندد، اما پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به وی اجازه نداد.
امام صادق (علیه‌السلام) در حدیثی صریحاً می‌فرماید:
اصحاب کساء که کریم‌ترین مخلوقات و شریف‌ترین آنها نزد خدا بوده پنج تن می‌باشند. و در ادامه این پنج نفر را نام می‌برد[۳].
خامس اهل عبا یکی از القاب امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در زیارت‌نامه ایشان توسط امام صادق (علیه‌السلام) بیان شده است[۴] و در زیارت‌نامه‌ای دیگر، خامس اصحاب کِساء از القاب امام حسین (علیه‌السلام) معرفی شده است[۵].
پیامبر نزول آیه تطهیر را در پنج تن منحصر کرده است[۶].
علامه حلی در مورد آیه تطهیر می‌گوید:
نزول آیه تطهیر در مورد پنج نفر اصحاب کساء از مُتواتِرات است و در مورد این مطلب کسی شک نمی‌کند؛ مگر اینکه معاند و مغرض باشد[۷].
اصطلاح «اصحاب کِساء» بین مفسران و راویان معروف بود؛ یعنی به جای اینکه نام تک تک پنج تن را بیاورند، می‌گفتند این آیه در حق اصحاب کساء نازل شده است؛ برای نمونه در مورد شأن نزول آیه وَیطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَیٰ حُبِّهِ مِسْکینًا وَیتِیمًا وَأَسِیرًا [انسان–8] . علامه مجلسی می‌گوید:
مفسرین و محدثین اجماع دارند که این سوره درباره اصحاب کساء نازل شده است[۸].
شعری درباره اصحاب کساء
شاعر در همین مورد گفته است[۹]:
| انّ النّبی محمدا و وصیّه | و ابنَیهِ و ابنَتَه البَتول الطّاهِرة |
| اهلُ العباءِ و انّنی بِوِلائهم | اَرجُو السّلامَة و النّجا فیِ الآخرة |
اصحاب کساء در کتب اهل سنت
این روایت در کتب حدیثی اهل سنت نیز نقل شده است. حدیث کساء در صحیح مسلم این چنین آمده است: عایشه گوید: روزی رسول خدا بیرون آمد و عبائی نقشدار که از موی سیاه بافته شده بود، بر دوش داشت. ابتدا حسن (علیه‌السلام) آمد، او را به زیر عبا جای داد؛ پس از او حسین (علیه‌السلام) آمد، او را هم به زیر عبا جای داد سپس فاطمه آمد و در زیر عبا قرار گرفت، بعد علی (علیه‌السلام) آمد و او را هم همراه دیگران زیر عبا؛ جای داد و فرمود: إنّما یُریدُ اللّه لِیُذْهِبَ عَنْکُم الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطْهِیراً [احزاب–33] [۱۰].
ابن حجر در صواعق المحرقه می‌گوید: به سند صحیح رسیده که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) کسائی را بر روی آن چهار نفر انداخت. آنگاه عرض کرد: بارخدایا! اینان اهل‌بیت من و خاصه من هستند، پلیدی را از آنان دور ساز و آنان را پاک گردان..[۱۱].
ابن اثیر در اسدالغابه[۱۲] و احمد بن حنبل در مسند خود [۱۳] این حدیث را آورده‌اند و ابن تیمیه در منهاج السنة می‌گوید: «حدیث کسا از احادیث صحیح السندی است که احمد، ترمذی از ام سلمه نقل کرده و نیز مسلم در صحیح خود از عایشه نقل نموده است[۱۴].»
این روایت در کتب تفسیری اهل سنت نیز آمده است. زمخشری در الکشاف[۱۵] فخر رازی در التفسیر الکبیر [۱۶]، و هر یک از قرطبی [۱۷]، ابن کثیر[۱۸] و سیوطی [۱۹] در تفسیرهایشان حدیث کساء را نقل کرده‌اند. قُرطُبیّ [۲۰] در تفسیر آیه تطهیر از امّ سلمه چنین نقل نموده‌اند: هنگامی که آیه تطهیر نازل شد، رسول خدا، علی (علیه‌السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) و حسن (علیه‌السلام) و حسین (علیه‌السلام) را فراخواند و بر آنان کسائی خیبری پوشاند.
پانویس
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۲۷
- ↑ دربارۀ اصحاب کساء و مناقب و فضایلشان، ر. ک:بحار الأنوار:ج ۳۷،ص ۳۵ تا ۱۰۷
- ↑ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۳۳
- ↑ سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ۱۴۰۹ق ج۲، ص۵۷۲؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۳۰۲ و ۳۷۳
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۸، ص۲۳۵
- ↑ حر عاملی، اثبات الهداة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۲۰۱
- ↑ علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۳۰
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۵، ص۲۵۶
- ↑ الحسین فی طریقه الی الشهادة، ص ۱۱۲
- ↑ مسلم، صحیح مسلم، ۱۴۲۳ق، ج۱۵، ص۱۹۰
- ↑ ابن حجر، صواعق المحرقه، ۱۳۸۵ق، ص۱۴۳
- ↑ ابن الأثیر، أسد الغابة، ۱۳۷۷ق، ج۴، ص۲۹
- ↑ احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۴۱۵
- ↑ ابن تیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۵، ص۱۳
- ↑ زمخشری، الکشاف، دارالکتاب العربی، ج۱، ص۳۶۸-۳۷۰
- ↑ فخرالرازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص ۲۴۷
- ↑ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۴، ص۱۸۳
- ↑ ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۱۹ق، ج۶، ص ۳۶۹
- ↑ سیوطی، الدرالمنثور، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۳۷۶
- ↑ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۴، ص۱۸۳