سوره جمعه: تفاوت میان نسخه‌ها

سوره جمعه
سوره جمعه
شماره سوره	62
محل نزول	مدنی
جزء	28
تعداد آیات	11
	v; t; e;

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۹:۰۲

سوره جمعه شصت و دومین سوره و از سوره‌های مدنی است که در جزء بیست و هشتم قرآن قرار دارد. این سوره به سبب بیان حکم نماز جمعه، جمعه نامیده شده است. خداوند در این سوره به اهمیت نماز جمعه می‌پردازد و به مسلمانان دستور می‌دهد هنگام برپایی نماز جمعه از خرید و فروش دوری کنند. آیه پنجم درباره حمل‌کنندگان تورات و آیه نهم این سوره در بیان حکم نماز جمعه از آیات مشهور این سوره است. در فضیلت تلاوت این سوره آمده است اگر کسی این سوره را در هر شب جمعه بخواند، کفاره گناهان بین دو جمعهٔ او خواهد بود.

جمعه

به خاطر اجتماع مردم در آن روز برای نماز آن را جمعه می‌نامند^[۱].

مفهوم کلی سوره

تعلیم و تربیت هدف اساسی بعثت پیامبر؛
نماز جمعه، عبادتی سیاسی و اجتماعی و آگاهی بخش؛
عملکرد نامطلوب یهود^[۲].

علت نام‌گذاری

سوره جمعه؛ اسم جمعه از آیه نهم این سوره گرفته شده و اهمیت و عظمت نماز جمعه را بیان می‌کند^[۳].

تعداد آیات و کلمات و حروف

سوره جمعه یازده آیه دارد^[۴].
سوره جمعه صدوهشتاد کلمه دارد^[۵].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
سوره جمعه هفتصدوبیست حرف دارد^[۶].(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

محتوا و موضوعات

سوره جمعه در حقیقت بر دو محور اصلی اساسی دور می‌زند:

نخست توجه به توحید و صفات خدا و هدف از بعثت پیامبر اسلام و مساله معاد؛
دیگری برنامه سازنده نماز جمعه و بعضی از خصوصیات این عبادت بزرگ.

ولی با نظر دیگر محتوای این سوره را در چند بخش می‌توان خلاصه کرد.

تسبیح عمومی موجودات؛
هدف بعثت پیامبر اسلام از نظر تعلیم و تربیت؛
هشدار به مؤمنان که از اصول آئین حق منحرف نشوند آن گونه که یهود منحرف شدند؛
اشاره‌ای به قانون عمومی مرگ که دریچه ای است به سوی عالم بقاء؛
دستور مؤکد برای انجام فریضه نماز جمعه و تعطیل کسب و کار برای شرکت در آن^[۷].

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابی‌بن‌کعب از پیامبر روایت نموده که فرمودند: «کسی که سوره جمعه را قرائت کند به عدد افرادی که به نماز جمعه آمده و به عدد آن‌کسانی که شرکت نکرده‌اند به او داده خواهد شد».

منصوربن‌حازم از حضرت صادق روایت کرده که فرمودند: «بر هر مؤمنی از شیعیان ما لازم است که در شب جمعه سوره جمعه و سوره «سبح اسم ربک» را قرائت کند و در نماز ظهر جمعه سوره جمعه و سوره منافقین را بخواند، پس وقتی که این کار را کرد مثل آن است‌که عمل رسول خدا را انجام داده و ثواب و جزاء او بر خدا، بهشت است»^[۸].

محل و زمان نزول

سوره جمعه در مدینه بر پیامبر اسلام نازل شده است^[۹].
تاریخ نزول سوره جمعه در ما بین صلح حدیبیه و جنگ تبوک است و بعد از سوره تحریم (و به قولی صف) نازل شده است^[۱۰].

فضای نزول

فضای نزول سوره جمعه تشویق و ترغیب به نماز جمعه است. ترک صفوف نماز جمعه به خاطر رسیدن کاروانی تجاری می‌توانست برای مسلمانان گران تمام بشود و عذابی دردناک بر آنان نازل کند اما خداوند متعال فقط به هشدار و نصیحت در این مرحله قناعت می‌کند و با نزول سوره جمعه مسلمانان را متوجه تسبیح کائنات نسبت به خداوند و نعمت وجود پیامبر اسلام می‌نماید.

هم‌چنین از مسلمانان می‌خواهد که همانند یهود نباشند که با وجود ارسال انبیاء و انزال کتب، عمل صالحی از خود نشان ندادند و همواره عالمانی بی‌عمل بودند.

ویژگی

سوره جمعه از سور مفصلات می‌باشد^[۱۱] ابن قتیبه می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده‌اند این‌که چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و این‌که بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند^[۱۲].

روایتی است که از رسول خدا نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصل فزونی بخشید^[۱۳].

سوره جمعه از سور مسبحات است^[۱۴] و همچنین جزو سور ممتحنات نیز آمده است^[۱۵].

در سوره جمعه فرمان نماز جمعه برای مسلمانان صادر شده است^[۱۶]. مخصوصا تاکید زیادی روی این مطلب شده که سوره" جمعه" و" منافقین" را در نماز جمعه بخوانند و در بعضی از این روایات آمده که حتی الامکان آن را ترک نکنند^[۱۷] و با این که عدول از سوره توحید و" قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ " به سوره‌های دیگر در قرائت نماز جائز نیست این مساله در خصوص نماز جمعه استثنا شده است و عدول از آنها به سوره" جمعه" و" منافقین" جایز بلکه مستحب شمرده است. و این‌ها همه نشانه اهمیت فوق‌العاده این سوره قرآن مجید است^[۱۸].

پانویس

↑ مفردات ألفاظ القرآن، ص201.
↑ تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 23.
↑ تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.
↑ الكشف و البيان، ج 9، ص30.
↑ همان.
↑ همان.
↑ تفسير نمونه، ج 24، ص101
↑ ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص3.
↑ همان.
↑ حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص28.
↑ التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.
↑ جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.
↑ همان.
↑ غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج 1، ص 34
↑ التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313
↑ تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.
↑ نور الثقلين" جلد 5 صفحه 321.
↑ تفسير نمونه، ج 24، ص: 102

منابع

برگرفته از سایت معرفی سوره جمعه - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir

[1] مفردات ألفاظ القرآن، ص201.

[2] تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 23.

[3] تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.

[4] الكشف و البيان، ج 9، ص30.

[5] همان.

[6] همان.

[7] تفسير نمونه، ج 24، ص101

[8] ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص3.

[9] همان.

[10] حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص28.

[11] التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.

[12] جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.

[13] همان.

[14] غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج 1، ص 34

[15] التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313

[16] تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.

[17] نور الثقلين" جلد 5 صفحه 321.

[18] تفسير نمونه، ج 24، ص: 102

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>
+{{جعبه اطلاعات سوره‌ قرآن
-[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]
+| عنوان = سوره جمعه
-<br>
+| تصویر = سوره جمعه.jpg
-'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>
+| نام‌های دیگر سوره =
+| شماره سوره = 62
+|محل نزول = مدنی
+| جزء = 28
+| تعداد آیات = 11
+}}
-'''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
+'''سوره جمعه''' شصت و دومین سوره و از [[سوره‌های مدنی]] است که در جزء بیست و هشتم [[قرآن]] قرار دارد. این سوره به سبب بیان حکم [[نماز جمعه]]، جمعه نامیده شده است. [[خداوند]] در این [[سوره]] به اهمیت نماز جمعه می‌پردازد و به [[مسلمانان]] دستور می‌دهد هنگام برپایی نماز جمعه از خرید و فروش دوری کنند. [[آیه]] پنجم درباره حمل‌کنندگان [[تورات]] و آیه نهم این سوره در بیان حکم نماز جمعه از آیات مشهور این سوره است. در فضیلت تلاوت این سوره آمده است اگر کسی این سوره را در هر شب جمعه بخواند، [[کفاره]] گناهان بین دو جمعهٔ او خواهد بود.
-<br>
-''آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ''{{#time:H:i، j F Y|{{REVISIONTIMESTAMP}}}}؛
-<noinclude>
+== جمعه ==
-</div>
+به خاطر اجتماع مردم در آن روز برای [[نماز]] آن را جمعه می‌نامند<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص201.</ref>.
-<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره جمعه.jpg |جایگزین=سوره جمعه|سوره جمعه]]
-{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
-!نام
-!سوره جمعه
-|-
-|شماره سوره
-|۶۲
-|-
-|ترتیب نزول
-|۱۰۹
-|-
-|جزء
-|۲۸
-|-
-|مکی/مدنی
-|مدنی
-|-
-|تعداد آیات
-|۱۱
-|-
-|تعداد کلمات
-|۱۷۷
-|-
-|تعداد حروف
-|۷۶۸
-|-
-|}
-</div>
-'''سوره جمعه''' شصت و دومین سوره و از [[سوره‌های مدنی]] است که در جزء بیست و هشتم [[قرآن]] قرار دارد. این سوره به سبب بیان حکم [[نماز جمعه]]، [[جمعه]] نامیده شده است. [[خداوند]] در این سوره به اهمیت نماز جمعه می‌پردازد و به [[مسلمانان]] دستور می‌دهد هنگام برپایی نماز جمعه از خرید و فروش دوری کنند.
+== مفهوم کلی سوره ==
+* تعلیم و تربیت هدف اساسی [[بعثت|بعثت پیامبر]]؛
+* [[نماز جمعه]]، عبادتی سیاسی و اجتماعی و آگاهی بخش؛
+* عملکرد نامطلوب یهود<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 23.</ref>.
-آیه پنجم درباره حمل‌کنندگان [[تورات]] و آیه نهم این سوره در بیان حکم نماز جمعه از آیات مشهور این سوره است. در فضیلت تلاوت این سوره آمده است اگر کسی این سوره را در هر [[شب جمعه]] بخواند، کفاره گناهان بین دو جمعهٔ او خواهد بود.
+== علت نام‌گذاری ==
+[[سوره جمعه]]؛ اسم جمعه از آیه نهم این سوره گرفته شده و اهمیت و عظمت [[نماز جمعه]] را بیان می‌کند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.</ref>.
-=جمعه=
+== تعداد آیات و کلمات و حروف ==
+* سوره جمعه یازده آیه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 9، ص30.</ref>.
-به خاطر اجتماع مردم در آن روز برای نماز آنرا جمعه می‌نامند<ref>مفردات ألفاظ القرآن، ص201.</ref>.
+* سوره جمعه صدوهشتاد کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
+* سوره جمعه هفتصدوبیست حرف دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
-=مفهوم کلی سوره=
-* تعليم و تربيت هدف اساسى [[بعثت پيامبر]]؛
+== محتوا و موضوعات ==
-* نماز جمعه، عبادتى سياسى و اجتماعى و آگاهى بخش؛
+سوره جمعه در حقیقت بر دو محور اصلی اساسی دور می‌زند:
-* عملكرد نامطلوب يهود<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 23.</ref>.
+# نخست توجه به [[توحيد|توحید]] و صفات خدا و هدف از [[بعثت|بعثت پیامبر]] [[اسلام]] و مساله [[معاد]]؛
-*
+# دیگری برنامه سازنده نماز جمعه و بعضی از خصوصیات این عبادت بزرگ.
-=علت نام‌گذاری=
-«سوره جمعه»؛ اسم جمعه از آيه نهم اين سوره گرفته شده و اهميت و عظمت [[نماز جمعه]] را بيان مى كند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.</ref>.
+ولی با نظر دیگر محتوای این سوره را در چند بخش می‌توان خلاصه کرد.
-تعداد آیات و کلمات و حروف=
+# تسبیح عمومی موجودات؛
+# هدف بعثت پیامبر اسلام از نظر تعلیم و تربیت؛
+# هشدار به مؤمنان که از اصول آئین حق منحرف نشوند آن گونه که [[يهود|یهود]] منحرف شدند؛
+# اشاره‌ای به قانون عمومی [[مرگ]] که دریچه ای است به سوی عالم بقاء؛
+# دستور مؤکد برای انجام فریضه [[نماز جمعه]] و تعطیل کسب و کار برای شرکت در آن<ref>تفسير نمونه، ج 24، ص101</ref>.
-* سوره جمعه یازده آیه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 9، ص30.</ref>.
+== فضائل، خواص و ثواب قرائت ==
-* سوره جمعه صدوهشتاد کلمه دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره های قرآن مختلف است)
+[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] از پیامبر روایت نموده که فرمودند: «کسی که سوره جمعه را قرائت کند به عدد افرادی که به نماز جمعه آمده و به عدد آن‌کسانی که شرکت نکرده‌اند به او داده خواهد شد».
-* سوره جمعه هفتصدوبیست حرف دارد<ref>همان.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره های قرآن مختلف است)
-*
-=محتوا و موضوعات=
-سوره جمعه در حقيقت بر دو محور اصلى اساسى دور مى زند: نخست توجه به [[توحيد]] و صفات خدا و هدف از [[بعثت]] پيامبر [[اسلام]] و مساله [[معاد]]، و ديگرى برنامه سازنده نماز جمعه و بعضى از خصوصيات اين عبادت بزرگ.
+[[منصوربن‌حازم]] از [[جعفر بن محمد (صادق)|حضرت صادق]] روایت کرده که فرمودند: «بر هر مؤمنی از [[مذهب شیعه|شیعیان]] ما لازم است که در شب جمعه سوره جمعه و سوره «سبح اسم ربک» را قرائت کند و در نماز ظهر جمعه سوره جمعه و [[سوره منافقين|سوره منافقین]] را بخواند، پس وقتی که این کار را کرد مثل آن است‌که عمل [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]] را انجام داده و [[ثواب]] و جزاء او بر خدا، [[بهشت]] است»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص3.</ref>.
-ولى با نظر ديگر محتواى اين سوره را در چند بخش مى توان خلاصه كرد.
+== محل و زمان نزول ==
+# سوره جمعه در [[مدینه]] بر پیامبر اسلام نازل شده است<ref>همان.</ref>.
+# تاریخ [[نزول قرآن|نزول]] سوره جمعه در ما بین [[صلح حديبيه|صلح حدیبیه]] و [[جنگ تبوك|جنگ تبوک]] است و بعد از [[سوره تحريم|سوره تحریم]] (و به قولی صف) نازل شده است<ref>حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، مقدمه اول، ص28.</ref>.
-# تسبيح عمومى موجودات؛
+== فضای نزول ==
-# هدف بعثت پيامبر اسلام از نظر تعليم و تربيت؛
+فضای نزول سوره جمعه تشویق و ترغیب به نماز جمعه است. ترک صفوف نماز جمعه به خاطر رسیدن کاروانی تجاری می‌توانست برای مسلمانان گران تمام بشود و عذابی دردناک بر آنان نازل کند اما خداوند متعال فقط به هشدار و نصیحت در این مرحله قناعت می‌کند و با نزول سوره جمعه مسلمانان را متوجه تسبیح کائنات نسبت به خداوند و نعمت وجود پیامبر اسلام می‌نماید.
-# هشدار به مؤمنان كه از اصول آئين حق منحرف نشوند آن گونه كه [[يهود]] منحرف شدند؛
-# اشاره اى به قانون عمومى مرگ كه دريچه اى است به سوى عالم بقاء؛
-# دستور مؤكد براى انجام فريضه نماز جمعه و تعطيل كسب و كار براى شركت در آن<ref>تفسير نمونه، ج 24، ص101</ref>.
-=فضائل، خواص و ثواب قرائت=
+هم‌چنین از مسلمانان می‌خواهد که همانند [[یهود]] نباشند که با وجود ارسال انبیاء و انزال کتب، عمل صالحی از خود نشان ندادند و همواره عالمانی بی‌عمل بودند.
-[[ابى‌بن‌كعب]] از پيامبر روايت نموده كه فرمودند: «كسى كه سوره جمعه را قرائت كند به عدد افرادى كه به نماز جمعه آمده و به عدد آن كسانى كه شركت نكرده اند به او داده خواهد شد».
+== ویژگی ==
+سوره جمعه از [[سور مفصلات]] می‌باشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.</ref> [[ابن قتیبه]] می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از [[سور مثانی]] آمده‌اند این‌که چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و این‌که بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.
-[[منصوربن‌حازم]] از [[حضرت صادق]] روايت كرده كه فرمودند: «بر هر مؤمنى از [[شيعيان]] ما لازم است كه در شب جمعه سوره جمعه و سوره «سبح اسم ربك» را قرائت کند، و در نماز ظهر جمعه سوره جمعه و [[سوره منافقين]] را بخواند، پس وقتى كه اين كار را كرد مثل آن است كه عمل [[رسول خدا]] را انجام داده و [[ثواب]] و جزاء او بر خدا، [[بهشت]] است»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص3.</ref>.
+روایتی است که از [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و [[سوره‌های مئين|سوره‌های مئین]] را به جای [[انجيل|انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>.
-=فضای نزول=
+سوره جمعه از [[سور مسبحات]] است<ref>غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج 1، ص 34</ref> و همچنین جزو [[سور ممتحنات]] نیز آمده است<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313</ref>.
-فضای نزول سوره جمعه تشویق و ترغیب به نماز جمعه است. ترک صفوف نماز جمعه به خاطر رسیدن کاروانی تجاری می‌توانست برای مسلمانان گران تمام بشود و عذابی دردناک بر آنان نازل کند اما خداوند متعال فقط به هشدار و نصیحت در این مرحله قناعت می کند و با نزول سوره جمعه مسلمانان را متوجه تسبیح کائنات نسبت به خداوند و نعمت وجود پیامبر اسلام می‌نماید.
+در سوره جمعه فرمان نماز جمعه برای مسلمانان صادر شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص25.</ref>.
+مخصوصا تاکید زیادی روی این مطلب شده که سوره" جمعه" و" منافقین" را در نماز جمعه بخوانند و در بعضی از این روایات آمده که حتی الامکان آن را ترک نکنند<ref> نور الثقلين" جلد 5 صفحه 321.</ref> و با این که عدول از [[سوره توحيد|سوره توحید]] و" قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ " به سوره‌های دیگر در قرائت [[نماز]] جائز نیست این مساله در خصوص نماز جمعه استثنا شده است و عدول از آنها به سوره" جمعه" و" منافقین" جایز بلکه [[مستحب]] شمرده است.
+و این‌ها همه نشانه اهمیت فوق‌العاده این سوره [[قرآن مجيد|قرآن مجید]] است<ref>تفسير نمونه، ج 24، ص: 102</ref>.
-همچنین از مسلمانان می‌خواهد که همانند [[یهود]] نباشند که با وجود ارسال انبیاء و انزال کتب، عمل صالحی از خود نشان ندادند و همواره عالمانی بی‌عمل بودند.
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
-=پانویس=
+== منابع ==
-{{پانویس رنگی}}
+[https://quran.inoor.ir/fa/surah/62/ برگرفته از سایت معرفی سوره جمعه - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir]
-[[رده:قرآن‌شناسی]]
+[[رده:قرآن]]
-[[رده:سوره‌های دارای آیه مشهور]]
+[[رده:سوره‌های قرآن]]