فطحیه خلّص

فطحیه خلّص‏ فرقه‌اى از «فطحیه» بودند که امامت‏ دو برادر را هم زمان در صورتى که برادر بزرگ‌تر پسرى نداشته باشد، جایز مى‌‏دانستند و بعد از امام یازدهم جعفر بن على معروف به جعفر کذّاب را امام مى‏‌شمردند.

موسس گروه

موسس این گروه، شخصی به نام علی بن طاحی خزاز از متکلمان اهل کوفه و مشهور به فطحیه بود.

تاریخچه

فطحیه خلص به روایتى از امام صادق (ع) استناد می‌کنند که پس از امام حسن و امام حسین علیهم السلام که هر دو هم زمان امام بودند، بعد از آن امامت در دو برادر به طور هم زمان جایز نیست. البته با این شرط که امامی که از دنیا رفته دارای فرزند باشد که به طور طبیعی سلسله امامت از او به پسرش منتقل می‌شود. اما اگر آن امام از دنیا رفته دارای پسر نباشد، به ناچار امامت به برادرش خواهد رسید. هم‌چنین درباره این روایت که می‌فرماید: انّ الامام لا یغسله الّا الامام یعنى امام را جز امام غسل نکند، درست است و جز این روا نیست، چون جعفر بن محمد (ع) در گذشت بدنش او را پسرش موسى بن جعفر به فرمان عبداللّه افطح غسل کرد. چون وى پس از عبداللّه امام بود اگر چه مى‏‌توانست امام را غسل ندهد، چون وى نزد عبداللّه افطح امام صامت و خاموش و عبداللّه امام ناطق و گویا بود. از فقیهان ایشان عبداللّه بن بکیر بن اعین بود و گمان می‌کردند که حسن بن على عسکرى (ع) پس از پدرش امام بود و بعد از درگذشت امام، جعفر بن على معروف به کذّاب به امامت نشست.

نتیجه

از منابع مختلفی که درباره این گروه صحبت کرده اند، به دست می‌آید که نمی‌توان فطحیه خلص را گروهی جداگانه و فرقه خاصی دانست و از این جهت پیوندی با افطحیه معروف ندارند، زیرا در منابع کلامی و روایی آمده است که افطحیه یا فطحیه در همان سال‌های نخست تشکیل، منهدم و نابود شدند و اگر گروهی در عصر امام رضا (علیه‌السلام) و یا حضرت مهدی (علیه‌السلام) به فطحیه متصف شده‌اند، به دلیل استفاده آنان از ابتکار افطحیه مبنی بر تصحیح و توجیه امر امامت در دو برادر بوده است. روی همین جهت، تاریخ نگارانی که با دقت احوال فرقه‌های عصر امام رضا و امام زمان علیهم السلام را نگاشته‌اند، سخنی از افطحیه یا فطحیه خلص که مربوط به زمان یاد شده باشد، نگفته‏‌اند. ش